Elise Mathilde Essayprijs 2019
Dankwoord, uitgesproken door Thijs Bartels bij de overhandiging van de Elise Mathilde Essayprijs 2019 tijdens het congres van het Genootschap Onze Taal op 5 oktober 2019 te Utrecht
Ik ben zeer vereerd dat ik hier vandaag mag staan en ik wil meteen van de gelegenheid gebruikmaken om de organisaties te bedanken die deze bijzondere prijs mogelijk maken: initiatiefnemer van de prijs de stichting Elise Mathilde fonds, de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap en het Genootschap Onze Taal. Van het juryrapport moest ik blozen. Dus ik wil hier ook graag de juryleden bedanken die mijn essay eruit hebben gepikt.
Maar terug naar het begin:
Toen ik de aankondiging van de essaywedstrijd in Onze taal zag staan, vroeg ik me in eerste instantie af wat een essay eigenlijk was. Pas in tweede instantie dacht ik er een te schrijven, het ook eens te proberen, en toen het af was, dacht ik: nu stuur ik het in ook. Ik had het de titel ‘Over grenzen’ meegegeven omdat ik inmiddels in het boek van Michel de Montaigne was gedoken, die altijd opgevoerd wordt als de uitvinder, de vader van het essay. Veel van zijn schrijfsels beginnen (in vertaling) met ‘over’. Dat doe ik ook, dacht ik, het eerste woord moet ‘over’ zijn, als een soort eerbetoon aan De Montaigne. Het tweede woord moest dan wel ‘grenzen’ worden, mijn essay ging immers over taalgrenzen, landsgrenzen en persoonlijke grenzen - die had ik in mijn volgens de jury meanderende essay aan elkaar geknoopt. ‘Over grenzen’ dus. Je kunt bovendien over grenzen heen gaan, positief en negatief - en zodoende had ik aardig wat betekenissen te pakken met maar twee woorden.
Maar hoe kwamen al die betekenissen in die twee woorden? Hoe ging dat in zijn werk? Hoe gaat het denken over in taal, over in gedachten, over in een wereld?
Misschien was ik daarom wel zo blij met dat woord ‘meanderend’ in het juryrapport. Is dat voor mij nu niet een van de wezenlijke kenmerken van een essay? Dat zoeken naar, dat als een hond rondsnuffelen in een huis dat hij nog niet kent. Zoeken naar iets, maar je weet niet naar wat.
Auteursrechtelijk beschermd