Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 2013-2014

[p. 226]

Henriette Roland Holst-prijs 2014
Advies van de commissie van voodracht

Op 28 februari 2014 heeft de ondergenoemde Commissie van voordracht tijdens een vergadering in Utrecht unaniem besloten om het boek Tegen verkiezingen (2013) van de Vlaamse auteur David Van Reybrouck voor te dragen voor de Henriette Roland Holst-prijs 2014. De Commissie verzoekt het bestuur van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde om instemming met deze voordracht.

Henriette Roland Holst-van der Schalk (Noordwijk 1869-1952 Amsterdam) was behalve dichteres en schrijver een hartstochtelijk socialiste. Zij had contact met Herman Gorter, Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht, was betrokken bij de Nederlandse poging tot revolutie in november 1918, schreef de Nederlandse tekst voor De Internationale en was als orthodox marxiste geruime tijd lid van de voorloper van de Communistische Partij Nederland (cpn). Literatuur diende volgens Roland Holst vooral geëngageerde literatuur te zijn, met als doel de emancipatie van de arbeidersklasse en het verwoorden van de onvrede met de bestaande wereld. Het omvangrijke oeuvre van Roland Holst bestreek vele genres: dichtbundels (al dan niet van socialistische aard), politiek werk (o.a. Kapitaal en arbeid in Nederland uit 1932), biografieën, toneelstukken, hoorspelen en een autobiografie.

De geëngageerde literatuur van de eenentwintigste eeuw is niet meer die van Henriette Roland Holst. De tijd van grote linkse idealen lijkt voorbij te zijn. In een tijd waarin de Partij van de Arbeid (de opvolger van de sdap waarvan Roland Holst ooit lid was) bereid is om zwaarbevochten verworvenheden als pensioenleeftijd en zorg in te ruilen voor regeringsdeelname en aankoop van gevechtsvliegtuigen, lijkt engagement een moeilijk te traceren fenomeen. Toch is het er nog, alleen vorm en aard verschillen tegenwoordig. Het boek Tegen verkiezingen van de Vlaamse auteur David Van Reybrouck is een bijzonder geëngageerd, eigentijds en confronterend pamflet.

Van Reybrouck (Brugge, 1971) weet in een sterk, kort en zeer vlot geschreven boek de lezer te overtuigen dat het instrument van loting een effectieve mogelijkheid is om onze machteloos geworden democratie weer tot leven te wekken en burgers, die steeds grilliger en minder gaan stem-

[p. 227]

men, weer te betrekken bij iets wat hen allen aangaat. In plaats van daadkrachtig besturen zijn politici grotendeels bezig met de volgende verkiezingen. Van Reybrouck doorbreekt dit ‘democratisch vermoeidheidssyndroom’ met een oud democratisch principe uit het klassieke Athene en de Renaissance (Venetië en Florence). De Commissie is ervan overtuigd dat Henriette Roland Holst de sociale bevlogenheid van de auteur en de originaliteit van zijn oplossing voor de eroderende democratie zou hebben kunnen waarderen.

Elsbeth Kwant

Perry Moree

Gea Schelhaas

Het bestuur van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde heeft besloten, overeenkomstig het advies van de Commissie van voordracht, de Henriette Roland Holst-prijs 2014 toe te kennen aan David Van Reybrouck voor zijn boek Tegen verkiezingen.