Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 2005-2006

[p. 126]

Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 2006
Dankwoord door Anton Valens

Geachte dames en heren,

Er is wel eens een mevrouw geweest (ze was erg aardig en eenzaam) die, toen ze me met de badkamerkleedjes en de klopper bezig zag, mijn figuur nadenkend bestudeerde en zei: ‘Jij gaat daar vast nog eens een boekje over schrijven.’ Dat is vandaag bijna vijftien jaar geleden. Die mevrouw had een vooruitziende blik, maar nu is ze dood. Hoe dan ook, vele jaren daarna, dankzij een wonderlijke serie van samenlopen van omstandigheden en wendingen, is dat boek inderdaad tot stand gekomen, tot mijn eigen verbazing eerlijk gezegd. Nog groter mijn verering dan, dat ik op deze fraaie junidag de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs in ontvangst mag nemen. In het verleden, tijdens het koperpoetsen, terwijl een ouder iemand tegen me aan kletste en zinnen zei als: ‘Colijn was een heerser die de rijke mensen op het paard tilde’, is het dikwijls voorgekomen dat mijn gedachten afdwaalden naar verre streken, exotische liefdes en vreemde dieren, maar ik droomde eigenlijk nooit van een letterkundige prijs, omdat zoiets achter mijn horizon lag. Nu het toch zo ver gekomen is, kan ik niet anders zeggen dan dat ik er ronduit enorm blij mee ben! Geweldig!

Het juryrapport is prachtig. Ik ben het bestuur, de jury en de andere betrokkenen bij de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs buitengewoon erkentelijk dat ze mijn boek vandaag zogezegd op het paard hebben getild, en beschouw de toekenning als een aanmoediging om door te gaan met schrijven.

Als het gaat om bedanken zou ik een lange lijst op kunnen sommen, die ik u wil besparen, maar twee personen, zonder wie dit boek niet gemaakt had kunnen worden, wil ik toch vermelden: Tilly Hermans, mijn uitgeefster, en Jaap Jansen, mijn redacteur. Toen ik in contact met de uitgeverswereld kwam, diende er aan mijn schrijfsels nog het nodige geschaafd en gepolijst te worden. Ik had wel een diploma Thuishulp-a op zak, maar van een universitaire studie was het nooit gekomen. Schrijven voor jezelf is iets anders dan schrijven voor een echt boek. Met het geduld, de steun, aanmoedigingen en kritieken van Tilly en Jaap lukte het ten slotte vorm aan de wilde brij beschreven papier te geven, en ik vind het achteraf bijna

[p. 127]

ongelooflijk dat ze vertrouwen bleven houden. Het schrijven van dit boek was op zichzelf een schoonmaakactie.

Ten slotte memoreer ik mijn kat, een zekere Willy, die nu trouwens ook dood is. Willy interesseerde zich hoegenaamd niet voor mijn gekrabbel, maar het beviel haar beter dan het geschilder, omdat ze soms op schoot kon liggen.

Het schrijven van mijn boek heeft ertoe geleid dat ik in het Witsenhuis in Amsterdam mag wonen. Aanvankelijk was ik bang dat ik in het schrijvershuis dicht zou klappen, maar gelukkig is dit niet gebeurd.

Een specht

Nooit had ik een specht gespot, wel gehoord en met de ogen gezocht, maar niet gevonden in de takkenwirwar van het bos, tot deze heuglijke dag medio februari, toen ik even moest plassen, daarbij uit het raam keek (ik beschik over een toilet op het zuiden met panoramisch uitzicht over de stad) en hoog in de kale, groene stam van een beuk in de binnentuin een voor mij nieuwe vogel zag. ‘Wat de fuck is dat nou weer?’ dacht ik en stelde scherp. Het dier was niet zo heel erg groot, had grijszwarte vleugels met witte banen, een klein, driftig koppie in gelijke tinten plus een kuifje in hetzelfde rood als het staartstuk, en een lichte, beige borst. De bouw en motoriek deden aan die van de ijsvogel denken. Terwijl de specht, zich onbespied wanend, rondom de takken rende, als had hij lijm aan zijn poten, roffelde, insecten opspeurde, verzat, versprong en pneumatisch vibreerde, vuurde ik een stortvloed aan vragen op hem af, zoals: Wat moet je nou hier? Vind je dit een lekkere plek? Had je niet liever in een echt bos bij je vriendjes gewoond? Zijn er in de binnentuin wel vrouwtjes, of, in het geval dat je dat zelf bent, mannetjes, of maakt jou dat niet uit en vind je het gebrek aan concurrentie juist een voordeel? Heb je ook een vermijdingsstoornis? Hoe ben je in de Naamsnaam op het idee gekomen midden in Amsterdam te nestelen? Of maakten wel meer spechten van jouw generatie de overstap van het land naar de stad? Was dat ook weer een of andere meem: ‘Kom, laten we onze huisjes dichtbij die van de mensen zetten?’ Maar de vogel kon me niet verstaan. Na een kwartiertje de bast van de beuk te hebben afgegraasd, verscheen er een mees in zijn vizier. Dat dier was veel kleiner dan hij, maar toch liet hij zich verjagen. Met een wat erratische stijl van vliegen verplaatste de roodbonte specht zijn snavel

[p. 128]

naar de treurberk verderop, die de hoogste boom in de omgeving is, en daar, wuivend op de wind die door de twijgjes speelde, zette hij het op een piepen, en ik herkende die hoge, enkele pulsjes, want ik had ze vaak gehoord, bijvoorbeeld op zondagmorgens als ik in bed lag. Ben jij dat? Opeens begreep ik zoveel meer van mijn wereld.