Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 2000

11. Verslag van de Werkgroep achttiende eeuw over het jaar 1999-2000

1. Doelstelling Werkgroep achttiende eeuw

De Werkgroep achttiende eeuw is in 1968 opgericht om het onderzoek op het terrein van de achttiende-eeuwse cultuurgeschiedenis in België en Nederland te stimuleren en om mensen met belangstelling voor de achttiende eeuw, zij het actief of passief, met elkaar in contact te brengen. Bovendien ziet de Werkgroep het als haar taak om Belgisch en Nederlands onderzoek op het terrein van de achttiende eeuw internationaal onder de aandacht te brengen.

2. Samenstelling bestuur en vergaderingen; redactie De achttiende eeuw

Gedurende het verslagjaar was het bestuur van de Werkgroep achttiende eeuw als volgt samengesteld: mw. dr. E.G.E. van der Wall (voorzitter), dr. R.P. Bosch (secretaris), dr. J. van Eijnatten (penningmeester), mw. A. Sens, dr. S.R.E. Klein, dr. T. Verschaffel en dr. H. Deceulaer. Op 10 december 1999 werd te Leiden de Algemene Ledenvergadering van de Werkgroep gehouden. Dr. T. Verschaffel en dr. S.R.E. Klein, die formeel aftraden, zijn per acclamatie voor een termijn van drie jaar als bestuursleden herverkozen.

In de redactie van De achttiende eeuw hadden zitting: L.C. Palm (redactiesecretaris), dr. T. Clemens, P. Delsaert, mw. E. Koolhaas-Grosfeld, mw. dr. J.J.M. de Man, dr. M. Prak en J.J.M.M. Rosendaal.

Gedurende het verslagjaar vergaderde het bestuur op 17 mei 1999, 20 september 1999 en 11 januari 2000.

3. Bestuurlijke aangelegenheden

Tijdens de laatste bestuursvergadering van het verslagjaar is besloten een post voor speciale projecten op de begroting op te nemen. Hieruit kunnen

[p. 212]

aanvangskosten voor nieuwe initiatieven van leden worden betaald. Ieder nieuw project zal door het bestuur worden getoetst op belang, haalbaarheid, verwachte kosten en inherente mogelijkheden voor extra fondsenwerving. De voortgang van een gesanctioneerd project zal minstens eenmaal per jaar worden getoetst.

4. Binnenlandse activiteiten

In samenwerking met de studiegroep ‘Religie en Verlichting’ werd een tweedaags congres georganiseerd. Het droeg als titel ‘Religie en Verlichting: harmonie of conflict?’ en werd gehouden in de Lokhorstkerk te Leiden op donderdag 9 en vrijdag 10 december. Er waren negen voordrachten, waarvan er zes werden becommentarieerd door referenten. In deze opzet werd gesproken door: dr. A.J. Hanou en (ref.) dr. G.J. Johannes; dr. P. van Rooden en (ref.) dr. J. van Eijnatten; dr. J. de Vet en (ref.) dr. C.A. de Niet; dr. D. Vanysacker en (ref.) dr. Th. Clemens; dr. J.W. Buisman en (ref.) dr. R.A. Bosch; dr. J.A.M. Snoek en (ref.) dr. W.J. Hanegraaff. De lezing van dr. L. van Bunge zou worden becommentarieerd door dr. M.R. Wielema, maar de laatste moest wegens familieomstandigheden verstek laten gaan. Mw. dr. E.G.E. van der Wall leidde het congres in en sprak de openingslezing uit; dr. J. Roegiers zorgde voor de slotlezing. In het programma was ruim tijd ingelast voor discussie met de zaal; aanwezigen toonden een grote betrokkenheid bij het onderwerp.

Met de organisatie van het congres van 2000 is vroegtijdig begonnen. Het draagt de titel ‘Zelfmoord in de achttiende eeuw’ en zal plaatsvinden op 24 november in het Franciscushuis te 's-Hertogenbosch. De volgende sprekers hebben in de loop van het verslagjaar hun medewerking toegezegd: dr. A. de Haas, P. Buijs, dr. J. Monballyu en dr. R.A. Bosch.

Op initiatief van dr. R.P. Bosch is een onderzoeksgroep geformeerd die zich bezighoudt met het samenstellen van een beredeneerde index van de achttiende-eeuwse jaargangen van het belangrijke algemeen-culturele tijdschrift Vaderlandsche Letteroefeningen. Er wordt naar gestreefd om de uiteindelijke index zowel in boekvorm als op cd-rom uit te brengen. Een en ander geschiedt in overleg met het Nederlands Instituut voor Wetenschappelijke Informatiediensten (niwi) te Amsterdam.

5. Internationale activiteiten

In samenwerking met de Zwitserse zusterorganisatie, de Schweizerische Gesellschaft für die Erforschung des 18. Jahrhunderts werd tijdens the Tenth

[p. 213]

International Congress on the Enlightenment (Dublin, 25-31 juli 1999) een ‘round table’ georganiseerd over het onderwerp ‘Enlightenment in the Dutch and Swiss City Republics’. Zes sprekers (drie Zwitserse en drie Nederlandse) belichtten het onderwerp vanuit verschillende invalshoeken: literair, politiek, taalkundig en godsdiensthistorisch. Voor Nederland spraken dr. W.W. Mijnhardt, dr. G.J. Johannes en mw. dr. E.G.E. van der Wall. Tijdens discussies kwamen vooral de verschillen tussen de Zwitserse en de Nederlandse ‘achttiende eeuw’ aan de orde. Duidelijk werd dat een comparatieve benadering tussen de twee landen zinvol kan zijn. Het is de bedoeling om in de toekomst een vervolg op deze ‘round table’ te organiseren.

Op verzoek van het bestuur organiseerde dr. R. Dekker op hetzelfde congres een sessie met als thema: ‘Changes in Autobiography 1750-1800’. Van Nederlandse zijde werden lezingen gegeven door P. Altena en A. Baggerman. De papers van deze sessie zullen mogelijk in een speciale bundel gepubliceerd worden.

Vanuit het bestuur wordt contact onderhouden met de Zweedse vereniging voor onderzoek naar de achttiende eeuw, Sällskapet för 1700-talsstudier. Dit moet resulteren in een gezamenlijke conferentie in 2001 met als centraal onderwerp de Noord-Europese visie op niet-Europese volkeren en culturen. Dit congres zal mogelijk worden gecombineerd met een congres over het werk van Linnaeus, dat, eveneens in samenwerking met Zweedse onderzoekers, vanuit de Rijksuniversiteit Groningen wordt voorbereid.

6. Publicaties

De achttiende eeuw, vol. 31 (1999), no. 1, bevat diverse artikelen: over het Nederlands sentimentalisme, de schrijfster Petronella Moens, het geleerdentijdschrift Bibliothèque Impartiale, en de architectuurprenten in het tijdschrift Maandelykse Nederlandsche Mercurius. No. 2 van deze jaargang was aan het einde van dit verslagjaar nog niet verschenen.

Gedurende het verslagjaar verscheen driemaal een Nieuwsbrief.

Overveen, 24 maart 2000
R.P. Bosch, secretaris