Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1971

[p. 212]

Bijlage II Rapport van de jury voor de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 1971

De Commissie voor Schone Letteren wil dit jaar nog eens nadrukkelijk vaststellen, dat deze prijs bedoeld is als ‘prijs van aanmoediging’. Dit maakt de keuzemogelijkheid voor de commissie beperkt: zij dient de voor bekroning voor te dragen auteur te zoeken onder dichters of prozaschrijvers van wie het werk opmerkelijk, maar nog volop in ontwikkeling is. Zonder te kunnen voorspellen in welke richtingen de Nederlandse literatuur zich zal bewegen, meent de commissie wel díe jonge dichter of prozaschrijver te moeten signaleren wiens werk een voortgang binnen de evolutie van de Nederlandse letteren zou kunnen betekenen.

Op grond van deze overwegingen adviseert de Commissie voor Schone Letteren eenstemmig de Van der Hoogt-prijs 1971 toe te kennen aan de dichter Wim Huyskens en wel voor zijn bundels Schuine lyriek en De poëtische bijl, die beide in 1969 zijn verschenen. Binnen de drie belangrijkste richtingen die de jongere poëzie op het ogenblik laat zien, nl. de realistische, de romantische en de structuralistische, schrijft Huyskens een poëzie die door haar woordgebruik en toon moeilijk zonder de verworvenheden van de eerstgenoemde richting denkbaar is. Zij is echter tevens geïnspireerd door karaktertrekken van de laatstgenoemde stroming, vooral in de bundel Schuine lyriek en in een gedicht als Jorge Luis Borges uit De poëtische bijl, dat in zijn spel met heden en verleden binnen het tijdsgebeuren van een gedicht zich aansluit bij de poëzie van de structureel werkende dichters. Bij Huyskens is op overtuigende wijze sprake van een eigen combinatie der elementen die in de huidige realistische en structuralistische poëzie het meest levensvatbaar blijken.

De poëzie van Schuine lyriek is onbekommerder dan die van De poëtische bijl. In de eerste bundel wordt als het ware een spel gespeeld waarop in de tweede de bezinning en verwerking volgt. Het materiaal van dit spel is een zekere eruditie, die heel verbeeldingsrijk wordt gehanteerd en via associaties en specifiek taalgebruik binnen de persoonlijke sfeer komt te liggen. Deze zeer individuele poëzie heeft echter nergens een directe verwoording van gedachten en gevoelens tot resultaat en ontkomt aan de smalheid van de ik-lyriek door de combinatie van distantie en gebondenheid die in dit eruditiespel besloten ligt. Een gedicht als Logos uit

[p. 213]

zijn eerste bundel lijkt voor de werkwijze van Huyskens zeer relevant.

Het is, naar het oordeel van de commissie, een bewijs van Huyskens' kracht als dichter, dat hij aan het gevaar dat deze wijze van dichten kan meebrengen, is ontsnapt. Te gemakkelijk kan het spel met historische feiten en personen een spitsvondigheid worden die slechts even overbluft, maar Huyskens slaagt erin dit spel een extra dimensie te geven.

Hoewel de gedichten uit Huyskens' tweede bundel naar taal en toon onmiddellijk herkenbaar zijn en vergelijkbaar met zijn debuut, heeft er in De poëtische bijl een vereenvoudiging plaats gehad: het gedicht concentreert zich op de problematiek van het dichten en van de taal. De poëzie wordt hier gebracht binnen de dingen van de dag en in de confrontatie met het alledaagse gaan juist haar eigenheid en ongewoonheid blijken. De problematiek door Huyskens ervaren, is niet onbekend - de poëzie van Kouwenaar is er b.v. eveneens voor een groot deel door bepaald -, maar de manier waarop Huyskens erin geslaagd is een theoretisch probleem spelenderwijs in en tot een gedicht te concretiseren en de functionele werking van zijn humor verdienen, naar het oordeel van de commissie, bewondering.

Al staan niet alle gedichten uit de omvangrijke bundel De poëtische bijl op een zelfde niveau, het grootste deel ervan is even persoonlijk van toon als intelligent en humoristisch verwoord en toont vele ontwikkelingsmogelijkheden, hetgeen bevestigd wordt door Huyskens' recente tijdschriftpublikaties, die de commissie eveneens in haar beoordeling betrokken heeft. Vooral dit laatste punt heeft de Commissie voor Schone Letteren gesterkt in haar overtuiging dat van de poëtische produktie uit de afgelopen twee jaar het werk van Wim Huyskens het meest voor een aanmoediging met de Van der Hoogt-prijs in aanmerking komt.

Namens de Commissie voor Schone Letteren, (w.g.) Hella S. Haasse, voorzitter; G. Borgers, secretaris.