Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1958

Na deze rede geeft de voorzitter het woord aan de secretaris ter voorlezing van de verslagen van de staat der Maatschappij en der

[p. 113]

bibliotheek, terwijl die der afdelingen en der vaste commissies met goedvinden van de vergadering ter visie worden gelegd. Deze verslagen luidden als volgt:

II. Verslag van de secretaris

Het aantal gewone leden van de Maatschappij bedroeg op 11 juli 1958 1031, waarvan 246 buitenlandse. Sedert de jaarvergadering van 6 juli 1957 ontvielen haar door de dood 26 leden, terwijl 11 leden in de loop van het jaar hebben bedankt, t.w. de dames Korevaar-Hesseling en Van der Zeyde en de heren Boeren, Dijksterhuis, Grönloh, Mees, Du Plessis Scholtz, Premsela, Schmal, Schröder en Van Ysselsteyn. De 26 nieuwe leden door de laatste jaarvergadering gekozen, hebben allen hun benoeming aanvaard. Krachtens art. 15 der Wet heeft het Bestuur in het afgelopen verenigingsjaar 15 leden benoemd, t.w. Mevr. Harriet Laurey en Teulings-Nathusius en de heren Albertyn, Bosch, Bouchery, Despicht, Dhondt, Elburg, De Groot, Van Herreweghen, Van Houtte, De Man, Mariën, Miedema, Schaap en Verèl.

Krachtens besluit van de Jaarvergadering werden de plaatsen van de aftredende bestuursleden Laman Trip-De Beaufort, Lieftinck en Nagel ingenomen door de heren Kamphuis, Bomhoff en Bouman. De laatste werd door de jaarvergadering tevens tot voorzitter gekozen, terwijl het nieuwe bestuur in zijn eerste bijeenkomst de heer Bomhoff aanwees als vice-voorzitter. Voor de bestuursvergaderingen werd - bij gebreke van een eigen home - wederom met dankbaarheid gebruik gemaakt van de gastvrijheid van de bibliothecaris.

In de rijkscommissie van advies in zake subsidiëring van tijdschriften op het gebied der kunsten werd op voorstel van het bestuur der heer G. Kuiper door de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen herbenoemd. Op verzoek van de Koninklijke Nederlandse Uitgeversbond wees de Maatschappij vier van haar leden, t.w. de heren Lefèbre, Mout, Nagel en Winterink aan als eventuele arbiters in geschillen tussen auteurs en uitgevers, voor het geval men er toe zou overgaan de beslechting van dit soort geschillen op te dragen aan het Nederlands Arbitrage Instituut. In de commissie ter voorbereiding van een nieuwe didactiek van het Nederlands op de middelbare school, uitgaande van de Vereniging van Leraren in Levende Talen, benoemde het bestuur de heren Meeuwesse en Stutterheim als vertegenwoordigers van de Maatschappij.

[p. 114]

In het kader van het streven naar herstel en vernieuwing, dat de laatste jaren de voortdurende aandacht heeft gevraagd van het bestuur, maar waarin het door de beperkte financiële middelen steeds weer wordt gedwarsboomd, zijn in het afgelopen verenigingsjaar twee belangrijke initiatieven genomen, die overigens ten nauwste met elkaar verband houden. Immers de handhaving van de bestaande en in elk geval de ontplooiing van nieuwe activiteiten, waaraan steeds meer behoefte wordt gevoeld, gaan de financiële draagkracht van de Maatschappij te boven. Het bestuur heeft zich daarom gewend tot de Provinciale Staten van Zuid-Holland met een uitvoerig gemotiveerd verzoek om subsidie en terzelfdertijd een commissie benoemd, bestaande uit de heren Bomhoff, Kamphuis, Kessen, Mak, Minderaa en Schulte Nordholt, met speciale opdracht de uit de boezem van het bestuur opgekomen suggesties ten aanzien van een aantal dringend gewenste vernieuwingen te bestuderen ten einde het bestuur te zijner tijd van advies te kunnen dienen. Voorzover deze commissie zich achter bepaalde desiderata heeft geplaatst, die niet te verwezenlijken zijn zonder ruime subsidies, lijkt het praematuur daarvan op deze plaats verslag te doen. Wel dient te worden vermeld, dat de commissie zich bezinnend over vernieuwings-mogelijkheden t.a.v. het Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde werd verrast door de mededeling van de acute financiële nood, waarin dit tijdschrift verkeert. Wilde men het voortbestaan verzekeren, dan zouden middelen gevonden dienen te worden om het jaarlijks tekort van ca. ƒ 2500.- (slechts tijdelijk voor een bedrag van ƒ 950.- door een Z.W.O.-subsidie bestreden) op te heffen. Deze financiële nood heeft uiteraard de idealen van de Vernieuwingscommissie, die o.a. uitbreiding van bestaande en invoering van nieuwe rubrieken in het Tijdschrift behelsden, naar de achtergrond, of liever naar de toekomst verschoven. Na zich ernstig en in meer dan één vergadering speciaal hierover te hebben beraden, heeft het Bestuur, de voorstellen van de Vernieuwingscommissie gehoord en na raadpleging van de Commissie voor Taal- en Letterkunde, besloten de omvang van het Tijdschrift en tevens van het Jaarboek tijdelijk tot het bedrag van het tekort te verminderen. Intussen koestert het Bestuur de hoop, dat het er weldra in zal slagen èn door vernieuwing van de doelstelling en de werkwijze van de Redactie èn door een bepaalde politiek t.a.v. het abonnementsgeld, hetzij de per 1 januari 1959 ingaande omvangsbeperking overbodig te maken, hetzij die van zeer korte duur te doen zijn.

[p. 115]

Een der overige problemen, waarmee de Vernieuwingscommissie en dan ook het Bestuur zich in het afgelopen verenigingsjaar heeft beziggehouden, vormt de handhaving van art. 44 der Wet, dat betrekking heeft op de maandelijkse vergaderingen. Na ampele overweging heeft het bestuur gemeend het in dit artikel genoemde acht-tal te moeten handhaven, althans niet door wetswijziging te doen verminderen. Slechts in bijzondere gevallen, zoals plotselinge ziekte van de spreker, zou het Bestuur er geen bezwaar in zien incidenteel een vergadering te doen vervallen. Zo vonden in het afgelopen jaar om deze reden in de maanden december 1957 en april 1958 geen maandelijkse bijeenkomsten plaats. Van de resterende zes vergaderingen werden er twee gehouden in samenwerking met de Litteraire Faculteit der Rijksuniversiteit te Leiden, t.w. op 28 februari en 16 mei 1958. In beide gevallen werd gesproken door een Zuidafrikaan, t.w. resp. Prof. Dr. P.J. van de Merwe over ‘Die ontwikkeling van die Unie van Suid Afrika van Britse kolonie tot Soewerein onafhanklike Staat’ en door Prof. Dr. G. Dekker over ‘Grepe uit die ontwikkeling van die Afrikaanse Digkuns’. Van de vier overblijvende vergaderingen werden er twee door de voorzitter, een door de vice-voorzitter en een door de heer Hugenholtz gepresideerd. Het gemiddelde aantal bezoekers bedroeg 22 (met een minimum van 14 en een maximum van 28). Sprekers waren A. Lehning over ‘Marman's expressionistische jaren’, Prof. Dr. A.G. Jongkees over ‘De herkomst van het koninkrijk Friesland’, Dr. Mia I. Gerhardt over ‘Variaties over veertien lettergrepen’ en Prof. Dr. J. Wils over ‘Het begrip van het subject in het Nederlands’. Een bijzonder karakter droeg de vergadering van het Bestuur en de leden der vaste commissies met hun introducé's op woensdag 21 mei 1958, waar Prof. Dr. P.H.G. van Gilse een causerie met lichtbeelden hield over Oost-Friesland.

Van de activiteiten van de Maatschappij naar buiten gedurende het verenigingsjaar 1957-'58 mogen hier opzettelijk worden vermeld de aanwezigheid van een of meer leden van het Dagelijks Bestuur bij de uitreiking van de Gouden Ganzenveer van de Koninklijke Nederlandse Uitgeversbond aan Prof. Dr. A.J. Barnouw, de eerste uitreiking van de H.R. Holst-prijs aan L.P. Boon, van de P.C. Hooft-prijs aan Prof. Dr. P. Geyl, de opening van de Boekenweek en de viering van de jubilea van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, de Boekverkopersbond en de Centrale Vereniging voor Openbare Leeszalen en Bibliotheken. Buiten de kring van het Bestuur heeft de heer

[p. 116]

Engelman ons medelid, de dichter R.A. Schröder bij gelegenheid van zijn huldiging te Bremen, mede namens de Maatschappij toegesproken.

Terwijl het contact met Zuid-Afrika dank zij de toewijding van onze vertegenwoordiger te Kaapstad, de heer Fred. Oudschans Dentz, van traditioneel aangename aard bleef, ja nog kon worden verlevendigd door persoonlijk contact en bereidheid tot spreken van twee hoogleraren op onze maandvergaderingen, werd er dit jaar gelukkig ook meer medeleven getoond door de Belgische leden. Dank zij de persoonlijke bemoeienissen van de heren Van Coetsem, Pauwels, Pee en Schmook ontving het bestuur een vrij groot aantal Belgische candidaturen, waarmee de ergste achterstand zal zijn ingehaald. Het Bestuur hoopt te mogen rekenen op blijvende diligentie van die zijde.

Het nieuwe bestuur, dat nog vandaag na de verkiezingen zal zijn samengesteld, heeft allereerst tot taak de reeds aan de groene tafel geopperde en in principe aanvaarde vernieuwingsplannen zover mogelijk te verwezenlijken. Daarnaast komen nieuwe objecten, waaronder althans één nog juist op de laatste bestuursvergadering in discussie kon komen. Het betreft de voortzetting van het Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, waartoe de Commissie voor geschied- en oudheidkunde het initiatief heeft genomen en waarvoor zij zelfs reeds een speciale adviescommissie heeft samengesteld. Moge de spoedige toekenning van de vereiste subsidies het nieuwe bestuur in staat stellen in het komende verenigingsjaar de traditionele - nuttig en zelfs noodzakelijk gebleken - activiteiten te continueren niet alleen, maar ook aan alle nieuwe plannen, zoals het laatstgenoemde, de steun te verlenen, die ze verdienen.