Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1954-1955

Na deze rede krijgt de secretaris het woord ter voorlezing van het verslag van de staat der Maatschappij en van haar belangrijkste lotgevallen en handelingen gedurende het verenigingsjaar 1953/1954.

II. Verslag van de secretaris

Het aantal gewone leden van de Maatschappij bedroeg op 1 Sept. 1954 991, waarvan 219 buitenlandse. Sedert de vorige jaarvergadering ontvielen haar door de dood 24 leden, terwijl 7 leden in de loop van het jaar voor het lidmaatschap hebben bedankt (Prof. Dr P.J. Bouman, Prof. Dr W. Th. Enklaar, A.M. Frenken, Dr P. Glazema, Georgette Hagedoorn, A.E. Rientjes en Dr F.W. Stapel. Van de 31 nieuwe leden door de Jaarlijkse Vergadering van 17 Juni 1953 benoemd, hebben Herwig Hensen en Prof. Mr J. Scheltema hun benoeming niet aanvaard.

Krachtens art. 15 der Wet heeft het Bestuur gedurende het afgelopen verenigingsjaar 9 nieuwe leden benoemd, t.w. mevr. Ter Kuile, Dr W. Couvreur, Dr R. Dekkers, luit.-gen. Van Hilten, Dr M. Rutten, Dr H. Uyttersprot, Dr A.L. Verheyden, Dr W.G. Moulton en Miss C.V. Wedgwood.

[p. 149]

Van de persoonlijke lotgevallen van onze leden moge herinnerd worden aan de 75ste verjaardag van Lode Baekelmans en H. Teirlinck, het gouden doctoraat van Dr Endepols en de onderscheidingen van de heren Van Eysselstein en Nagel.

Het bestuur van de Maatschappij werd in het afgelopen verenigingsjaar gevormd door Mej. Bakker en de heren Bakhuizen van den Brink (vice-voorzitter), Brummel, de Buck (vertegenwoordiger van de N. Oostelijke tak), van Eysselstein, Gielen (als vertegenwoordiger van de Z. Oostelijke tak, sinds 12 Dec. '53 vervangen door de heer De Joode), den Haan, Kessen (bibl.), Lieftinck, van Loey (als vertegenwoordiger van de Belgische leden), Mak (secretaris), Minderaa (voorzitter), Nagel (penningmeester), van der Veen en van de Waal. Zowel voor de voltallige vergaderingen, als voor de bijeenkomsten om de 14 dagen van het Dagelijks bestuur werd wederom met dankbaarheid gebruik gemaakt van de gastvrijheid van de bibliothecaris. Naast de afdoening van een aantal hangende kwesties is het bestuur allereerst overgegaan tot uitvoering van de besluiten van de laatste jaarlijkse vergadering. Met erkentelijkheid worde hier melding gemaakt van de bereidheid der heren Coppens, Jonckheere, Kuypers, van Loey, Roelants en Schmook om zitting te nemen in de Belgische commissie (de eerst- en laatstgenoemde respectievelijk als voorzitter en secretaris-penningmeester) en van de heren Fockema Andreae, Mout, Nagel en Slagter in de Commissie tot herziening van de wet. Heeft de eerste niet weinig bijgedragen tot vernieuwing en verlevendiging van het contact met de Zuidnederlandse leden, niet het minst door de deelneming van Prof. van Loey aan de bestuursvergaderingen, nu de laatste met haar taak gereed is gekomen, hoopt het bestuur na aanvaarding van de voorstellen door deze vergadering de leden in het bezit te stellen van een exemplaar der nieuwe Wet. Tezamen met de nieuwe ledenlijst en de weer ingevoerde toezending van invulformulieren voor candidaatstellingen zal er dan een begin zijn gemaakt met het herstel van al die dingen, waarop de leden volgens de vooroorlogse traditie recht hebben. Indien de financiële positie het toelaat, overweegt het bestuur ook de terugkeer tot de jaarlijkse verschijning van het Jaarboek, waarin de belangrijkste voordrachten op de maandelijkse vergaderingen gehouden gepubliceerd zouden kunnen worden en waarin tevens een van jaar tot jaar bijgewerkte beknopte Geschiedenis van de Maatschappij de nieuw benoemde leden een welkome orientatie zou verschaffen. Ook de uit-

[p. 150]

reiking van het traditionele officiële diploma aan nieuwe leden, althans aan de buitenlandse, behoort tot die toekomstplannen alsmede de samenstelling van een samenvattend register op de Levensberichten, waartoe in principe reeds is besloten. En last but not least het herstel van een vast pied-à-terre voor het bestuur en een bureau voor het secretariaat, waarin de thans her en der verspreide bezittingen van de Maatschappij weer een waardige plaats zouden kunnen vinden.

De zorgen van het bestuur gingen dit jaar niet alleen uit naar herstel van het verlorene, maar evenzeer naar vernieuwing. Zo is er een begin gemaakt met de spreiding der vergaderplaats en de samenwerking met andere verenigingen. De maandvergadering van Februari in Amsterdam gehouden is als proef in elk opzicht geslaagd. Het aantal bezoekers dat de Leidse vergaderingen niet pleegt bij te wonen maar hier aanwezig was, bleek verrassend groot te zijn. Het bestuur vindt hierin aanleiding op deze weg voort te gaan en in de komende jaren ook in andere plaatsen, Utrecht, Rotterdam, eventueel ook te Antwerpen vergaderingen te beleggen. Daarnaast zal de nodige aandacht worden besteed aan de spreiding der onderwerpen. Zoveel mogelijk zal worden getracht de verschillende aspecten, de taal, de letterkunde, de geschiedenis en oudheidkunde tot hun recht te laten komen, en tevens de band tussen Noord en Zuid te versterken door bij de keuze der sprekers geen onderscheid te maken tussen beide taalgebieden. Het verheugt het bestuur dat dit jaar niet minder dan drie Belgen de uitnodiging tot spreken hebben aanvaard. Er zal in de toekomst bovendien naar gestreefd worden de rooster van de spreekbeurten bij de aanvang van het verenigingsjaar aan de leden bekend te maken. Van het introductierecht krachtens besluit van de vorige Jaarvergadering aan de leden verleend, werd in de loop van het jaar een zodanig gebruik gemaakt, dat de door sommigen daaromtrent gekoesterde vrees niet in vervulling is gegaan. De opkomst bij de maandelijkse vergaderingen bleek niet op abnormale of onverantwoorde wijze door de introducé's te zijn beinvloed. Er werden dit jaar negen (9) vergaderingen, w.o. één buitengewone gehouden, nl. op 9 October, 13 November, 12 December, 9 Januari, 13 Februari, 13 Maart, 9 April, 29 April en 14 Mei. Sprekers waren de heren P. van Aken over Het moderne proza in Vlaanderen-Boontje, Voedstervader der jongste lichting, Prof. Dr. H. van de Waal over Rembrandts Staalmeesters-De geschiedenis van een interpretatie, A. van der Veen over Aspecten van de na-oorlogse Situatie in de Nederlandse

[p. 151]

literatuur, Dr W.C. Braat over Zeeland in de Vikingtijd, Prof. Dr J.H. Brouwer over Hedendaagse aspecten van de Friese literatuur, Prof. Dr A.H.C. van Loey over Franse Woorden in het Nederlands, Prof. Dr P. de Keyser over Het vraagstuk van het omlaag gezonken cultuurgoed en van de ontvouwing in de volkskunde, Prof. Dr F.E.J. Malherbe over Poësie 'n lewende tradisie in Suid-Afrika, Prof. Dr P. Geyl over 1813 herdacht in 1863. Het aantal leden bij deze vergaderingen aanwezig bedroeg gemiddeld 28, het hoogste aantal was 34, het kleinste 21. Vergeleken bij de cijfers van het vorige jaar mag dus geconcludeerd worden tot een aanzienlijke toeneming van de belangstelling. Een vooroorlogs gebruik, dat weer in ere werd gesteld, was de toezending van een samenvatting van de gehouden voordrachten aan de pers. Zowel de heer Lambooy, algemeen hoofdredacteur van het A.N.P., als de heer Ten Bruggencate, redacteur culturele zaken van het A.N.P., hebben de secretaris persoonlijk hun medewerking toegezegd. Het is waarlijk niet aan deze heren te wijten, wanneer er nog veel ontbreekt aan de geregelde publicatie van deze verslagen in de dagbladen.

Naast de activering van het verenigingsleven heeft het bestuur dit jaar er naar gestreefd de maatschappij meer in te schakelen in het algemene culturele leven van Nederland. Daartoe heeft het o.a. zijn medewerking verleend bij de oprichting van het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatie-Centrum te 's-Gravenhage, waarin het bestuur door een van zijn leden, Prof. Dr H. van de Waal, thans blijvend is vertegenwoordigd. Voorts heeft de Maatschappij het initiatief genomen tot een nationale herdenking van de dames Wolff en Deken in November 1954. In het Werk-comité heeft het dagelijks bestuur (w.o. de voorzitter en de secretaris in dezelfde functies) zitting genomen. In de persoon van de voorzitter is de Maatschappij verder ook betrokken in de plannen tot vorming van een stichting voor vertalingen en als uitvloeisel van een resolutie van de afdeling Letterkunde van de conferentie der Nederlandse Letteren te Antwerpen in November 1953, waar de voorzitter de Maatschappij heeft vertegenwoordigd, in de voorbereiding tot uitgave van een Geschiedenis van de Letterkunde der 19de eeuw in samenwerking van Noord en Zuid. Terwijl de reeks der 50 Nederlandse Klassieken nog niet naar wens verloopt - ofschoon er na Prof. Asselbergs' uitgave van de Lucifer nog vier delen vóór 1 Januari 1955 zullen verschijnen - is er dit jaar in de serie Zwolse Drukken en Herdrukken plotseling vaart gekomen. Niet minder dan 5 deeltjes zagen sinds de vorige jaarvergadering het licht.

[p. 152]

Het nauwe contact met de beide afdelingen door het optreden van de heren De Buck en Gielen (later De Joode) als vertegenwoordigers in het bestuur werd dit jaar nog versterkt door de benoeming van een aantal correspondenten in de vaste commissies, tw. van de heren Hendrik de Vries en Anton van Duinkerken in de commissie voor Schone Letteren en de heren Lindeboom en Rogier in die voor het Jaarboek. Ook de betrekkingen met Zuid-Afrika geven reden tot grote voldoening. Nadat een aantal moeilijkheden uit de weg waren geruimd, kon weer een nieuw vruchtbaar contact ontstaan, waarbij de heer Oudschans Dentz zich wederom zeer verdienstelijk heeft gemaakt. Zijn geregelde opgaven de personalia van de Zuidafrikaanse leden betreffende, zijn bemiddeling bij de keuze van de levensbeschrijvers, zijn bemoeiingen voor de richtige inning der contributies en verzameling van nieuwe candidaturen, geven hem recht op de warme erkentelijkheid van het bestuur.

Van de velen, die het bestuur verder nog dank verschuldigd is, mogen hier opzettelijk worden genoemd de samenstellers van het Sonnettenboekje, dat dit jaar gelukkig eindelijk kon verschijnen en door een bijzondere regeling met de uitgever tegen een sterk gereduceerde prijs aan de leden kon worden aangeboden, waarvan zeer velen dan ook gebruik hebben gemaakt; voorts de directie en het personeel van de firma's Brill en Groen, die alle medewerking hebben verleend bij het drukken en verzenden der convocaties, het drukken van de ledenlijst en van het Jaarboek, dat gelukkig nog juist vóór deze vergadering is gereed gekomen.

Tot besluit zij het ondergetekende vergund zijn persoonlijk dankwoord inzonderheid te richten tot de bibliothecaris de heer Kessen en bovenal tot de voorzitter, prof. Minderaa, die zeer veel kostbare tijd in lange informatieve telefoongesprekken verloren zag gaan en altijd weer opnieuw met de grootste lankmoedigheid zijn onwennige secretaris heeft aangehoord en met raad en daad gesteund.