Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1940

[III.] Verslag van den secretaris

III. De secretaris leest zijn verslag voor over den staat der Maatschappij en haar belangrijkste lotgevallen en handelingen gedurende het jaar 1939/'40.

De eerste onzer maandelijksche bijeenkomsten valt kort na het begin van den oorlog. De reeks kon nog in ongestoorden gang worden beëindigd.

Deze vergaderingen hadden plaats op 6 October, 3 November en 8 December 1939 en op 12 Januari, 2 Februari, 1 Maart, 12 April en 3 Mei van dit jaar. Daarin hielden voordrachten:

dr W.C. Braat over: De romeinsche castella bij Vechten, met lichtbeelden;

dr K.H. Heeroma over: De waardeering van de Volkstaal;

dr A.W. Byvanck over: De oudste geschiedenis van Leiden en omgeving, met lichtbeelden;

dr I.J. Brugmans over: Verleden, heden en toekomst van het hooger onderwijs in Nederlandsch-Indië;

dr P. Geyl over: Historische en staatsrechtelijke partij-controversie onder De Witt;

dr W.R. Juynboll over: Internationale stroomingen in de Hollandsche landschapschilderkunst van de zeventiende eeuw, met lichtbeelden;

dr A. Romein-Verschoor over: Tendenz-literatuur;

de heer P.J. Meertens over: Het probleem der nationale kleederdrachten, met lichtbeelden.

Aan alle genoemde sprekers zij ook hier dank gebracht voor hun medewerking.

Op de vergaderingen waren meestal meer dan 30, tweemaal 41 leden tegenwoordig; alleen de strenge winter deed het bezoek slinken.

[p. 87]

Alle werkzaamheid stokte, toen de worsteling op onzen eigen grond plaats greep. Enkele weleen na het einde daarvan heeft het bestuur zich tot de leden gericht om mede te deelen, dat nòch de Staring-herdenking nòch de jaarvergadering konden doorgaan.

Die herdenking was aanleiding geweest om af te wijken van de overlevering, die Leiden als vergaderplaats voorschreef: Zutphen stond, met medewerking van zijn burgemeester, voor ons open. Niet slechts wat de plaats, maar ook wat den tijd der handeling betreft zou met gewoonten worden gebroken: de vergadering zou op den vierden Woensdag, den 26sten Juni zijn uitgeschreven. Dank zij de vriendelijke medewerking van ons medelid Mr A. Staring was de voorbereiding in één dag tot in onderdeelen geregeld. Hem zij daarvoor hier onze hartelijke dank betuigd.

Een ander gevolg van de wereldgebeurtenissen is geweest, dat wij onzen voorzitter den heer Nijhoff door de mobilisatie moesten verliezen. Hij schreef den 7 September: ‘Ik leg mijn voorzitterschap hierbij neer. Het spijt me, maar er zijn erger dingen op dit oogenblik.’ Met des te grooter vreugde begroeten wij hem, hersteld van zijn verwonding, in ons midden en ook thans - met de voorloopige goedkeuring der maandvergadering, waaraan deze jaarvergadering zeker met blijdschap haar sanctie zal geven - als onzen voorzitter.

Het kostte evenwel moeite den heer De Vries er toe te bewegen om nog eens de leiding in zijn beproefde handen te nemen. In de Novembervergadering werd hij opnieuw voorloopig tot voorzitter gekozen en verklaarde zich, ‘in afwijking van de goede gewoonte’, zooals hij opmerkte, ‘die elk jaar een anderen voorzitter verlangt’ bereid voor den drang der omstandigheden te zwichten. Toen in September de heer Nijhoff er in toestemde als voorzitter te fungeeren, heeft de heer De Vries gemeend uit het bestuur te moeten treden.

Ook van arikel 16 der wet, dat den aanvang van het maatschappelijk jaar onmiddellijk na de gewone jaarlijksche vergadering stelt, moest - ter wille van de administratie van onzen penningmeester - worden afgeweken; wij hebben daarom het einde van het oude jaar bepaald op den 26sten Juni.

In December gewerd ons de uitnoodiging een vertegenwoordiger uit ons midden te benoemen, om zitting te nemen in het bestuur van de Overvoorde-Gordon-stichting, het oord tot rust en verpoozing, dat Mevrouw Overvoorde in haar villa te Wassenaar heeft gesticht. Daarover zal het beheer worden gevoerd door leden uit de besturen van de

[p. 88]

Nederlandsche Akademie van Wetenschappen, den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond, de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, den Bond van Nederlandsche Architecten, het Genootschap Pulchri Studio en de Nederlandsche Vereeniging voor Ambachts- en Nijverheidskunst, tezamen met een der bloed- en aanverwanten van Mevrouw Overvoorde of wijlen haren echtgenoot.

Het bestuur verzocht den voorzitter namens de Maatschappij op te treden.

Den 9den Maart is op den Pauwhof de Stichting door Mevrouw Overvoorde aan de beheerders overgedragen.

In April zou een commissie voor de vorming van een Nederlandsche technische terminologie, vooral in Zuid-Afrika gewenscht, worden geinstalleerd, toen kort voor den vastgestelden dag reeds een officieele commissie in samenwerking met het Departement van Onderwijs bleek te bestaan, zoodat een tweede commissie overbodig werd. De onze had echter Vlaanderen en Zuid-Afrika bij het werk betrokken en kan misschien nog van nut zijn als uitbreiding van eerstgenoemde.

Den 29sten Juli vertegenwoordigden voorzitter en secretaris de Maatschappij op een bijeenkomst in de Nederlandsche Akademie van Wetenschappen te Amsterdam, waar ‘een beperkt aantal van de belangrijkste en meest algemeene instellingen van wetenschappelijken aard’ - het waren er wel geteld 26 - op uitnoodiging van het algemeen bestuur der Akademie afgevaardigden hadden gezonden om deel te nemen aan de stichting van een ‘Werkgemeenschap der Wetenschap in Nederland’. Tot het voorloopig bestuur, belast met het ontwerpen van de statuten behoort ook de heer De Vries.

Tot zoover de vertegenwoordiging naar buiten.

Het bestuur benoemde tot leden:

te Deventer den heer J.A. Rispens;

te Haarlem den heer J.L. Tadema;

te Leiden dr E.W. Schallenberg en den heer N.J. Swierstra;

te 's-Gravenhage den heer H. Mayer en dr D. Wiersma.

Onze verzameling portretten van leden werd verrijkt met twee prenten, die Mr A. Staring ons den 5 December van den Wildenborch toezond: de beeltenis van den dichter Mr A.C.W. Staring, naar een schilderij van Adriaan de Lelie in mezzotint en die van den waterbouwkundige W.C.A. Staring in lithografie, beide door W.G. Hofker. Wij zijn den schenker voor deze zeer fraaie aanwinsten, die niet in den handel zijn, zeer erkentelijk.

[p. 89]

Het jaarboek verscheen in December en was dezen keer een derde minder in omvang dan het vorige jaar; die vermagering bracht het in een gezonde verhouding tot de begrooting.

De Maatschappij telt, voor zoover kan worden nagegaan thans 649 leden en 42 buitengewone leden; de leden, die in Juni werden verkozen en bericht hebben hunne benoeming te aanvaarden, zijn hierbij geteld. Van sommige der nieuw benoemden is eerst later bericht te wachten.