Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1940

[IV.] Verslag van den bibliothecaris aant.

IV. De bibliothecaris leest vervolgens zijn verslag omtrent de Bibliotheek voor:

De Bibliotheek der Maatschappij is in het vereenigingsjaar 1939/'40 met belangrijke aanwinsten, zoowel door schenking als door aankoop, vermeerderd; inzonderheid is dit het geval met de verzameling handschriften. Vermelding verdienen: het Archief van het Tijdschrift De Gids, over de jaren 1840-1939, dat door de Redactie aan onze Bibliotheek werd overgedragen, met de bepaling, dat het gedeelte van vóór 31 December 1915 reeds thans geheel voor belangstellenden toegankelijk zal zijn, doch dat voor raadpleging van het verdere gedeelte toestemming van de Redactie vereischt zal zijn.

Van belang voor de geschiedenis der Nederlandsche philologie, in het bijzonder voor het ontstaan van het eerste wetenschappelijke Etymologische Woordenboek der Nederlandsche taal, is de verzameling brieven door verschillende geleerden gericht aan Dr Johannes Franck, eertijds hoogleeraar te Bonn, waarbij vooral de brieven van P.J. Cosijn beteekenis hebben, zoomede de brieven van Fraanck aan Cosijn, die hierbij gevoegd zijn. Dit geschenk mochten we ontvangen van Mevr. Wed. Joh. Franck te Londen, door vriendelijke tusschenkomst van ons eerelid Dr J.W. Muller.

Uit de nalatenschap van Herman Robbers viel ons als legaat van Mevr. W.H. Robbers-Liernur ten deel een bijna volledige verzameling der werken van Jac. van Looy en van Herm. Robbers, meerendeels gedrukt op bijzonder papier en gebonden in fraaie leeren of perkamenten banden, in het geheel 21 deelen. Door de familie Robbers werden afgestaan de brieven, die Herm. Robbers van een groot aantal Vlaamsche letterkundigen in den loop der jaren ontving, inzonderheid Em. de Bom, Karel van de Woestijne, Lode Zielens, F.V. Toussaint van Boelare, Stijn Streu-

[p. 90]

vels, Aug. Vermeylen en Frans Verschoren, zoomede handschriften van de meeste werken van Robbers.

Dr I.A. Nederburgh stond een door hem samengestelde Fantastische Klucht in drie bedrijven: De val van het Vrouwenrijk, af. Aangekocht werd een A/B/C Boek, geteekend en geschreven door Crijn van Zuyderhoudt, Tot Amsteldam, Anno 1779, een kalligrafisch meesterstukje met penteekeningen in kleuren.

Van de overige geschenken kunnen nog genoemd worden dat van Prof. Baur te Gent, waardoor de Jubileum-uitgave van Guido Gezelle, reeds gedeeltelijk in de Bibliotheek aanwezig, werd gecompleteerd. De heer Mollema schonk ons het Eerste Deel van zijn Geschiedenis van Nederland ter zee; Prof. Frans Daels te Gent verschillende zijner werken; Mr C.W. Wormser te Bandoeng een aantal fraai uitgevoerde reisbeschrijvingen van zijn hand; de heer B. van den Sigtenhorst Meijer eenige zijner muzikale composities; de heer H. van der Bijll een exemplaar van het Liber Amicorum van Prof. Molkenboer; de Openb. Leeszalen en Bibliotheken te Delft, Dordrecht en Leiden stonden ons wederom boeken af, die voor onze bibliotheek van belang waren.

Dit zijn slechts enkele namen uit de velen, die men vermeld vindt in de achter dit verslag opgenomen Lijst van Personen en Instellingen, die de Bibliotheek met geschenken hebben vereerd; hun allen wordt hier nogmaals dank gebracht voor hun belangstelling.

Na afloop van de 173ste Jaarvergadering werd, gelijk in het vorige Jaarverslag van den Secretaris reeds vermeld is, een tentoonstelling betreffende de Camera Obscura in de Universiteits-Bibliotheek geopend. Deze tentoonstelling was juist te Leiden mogelijk, doordat de Maatschappij een zeer belangrijke Beets-Verzameling bezit, haar door de Familie Beets in 1911 geschonken en sedert herhaaldelijk vermeerderd. Zoo was het mogelijk de 38 drukken van de C.O. te laten zien (waarvan eenige ontbrekende o.a. door de Erven F. Bohn werden beschikbaar gesteld), waarbij zeer merkwaardige en kostbare exemplaren. Van enkele drukken zijn nog voorhanden de door Hildebrand voor den herdruk gereed gemaakte exemplaren, want tot en met den 21sten druk heeft hij zelf de uitgave kunnen voorbereiden en groot is het aantal wijzigingen door hem in den loop der jaren in den tekst aangebracht. Voorts was aanwezig het handschrift van den in 1889 door Hildebrand zelf samengestelden commentaar op de C.O. ‘Na vijftig jaar’, zoomede een door Dr Joh. Dyserinck geschonken exemplaar van dit boek met veel interessante aanvullingen, illustraties en bijlagen.

[p. 91]

Op een volgende tafel waren te zien teekeningen van Hildebrand, fragmenten van het handschrift der C.O., exemplaren van de Leidsche Studentenalmanakken van 1836-1839 en andere tijdschriften, waarin de stukken, die later tot de C.O. werden bijeengevoegd, het eerst het licht zagen; de tooneelbewerkingen van verschillende stukken der C.O. enz. Zeer de aandacht trok het nummer van The Illustrated London News van 18 November 1865, waarin afgebeeld wordt de Londensche Pneumatic Despatch Tube, die Hildebrand aanleiding gaf tot zijn geestigen brief aan den eerzamen Dirk Rietheuvel. Een derde tafel gaf een reeks van portretten van Nicolaas Beets, waarbij zich de oorspronkelijke teekening door Haverman bevond, eigendom der Erven F. Bohn, zoomede van enkele zijner vrienden en tijdgenooten uit de Leidsche jaren. De vierde tafel was gewijd aan de vertalingen der C.O. en van deelen daarvan in het Fransch, Duitsch, Engelsch, Italiaansch, Hongaarsch, Volapük, Esperanto; ook hiervan bezit onze Bibliotheek een uitgebreide verzameling. Ten slotte was er nog een verzameling literatuur over Hildebrand en Nicolaas Beets, beoordeelingen der C.O. en een omvangrijke collectie brieven en documenten betreffende dit boek. De weinige dagen, dat deze tentoonstelling voor het publiek opengesteld was, mocht haar een druk bezoek ten deel vallen. Toen de firma F. Bohn te Haarlem het plan opvatte aldaar en in de overige hoofdsteden der provinciën van ons land een Camera-Obscura-tentoonstelling te organiseeren, verleende het bestuur der Maatschappij zijn medewerking om een deel van het te Leiden tentoongestelde voor dit doel beschikbaar te stellen. Tengevolge van de mobilisatie en het dreigend oorlogsgevaar ging deze tentoonstelling niet door. In het begin van Mei zonden wij deze verzameling wederom naar Haarlem voor een dergelijke in Juni te openen tentoonstelling, doch door de gebeurtenissen van 10 Mei en volgende dagen heeft men ook van het openen van deze tentoonstelling moeten afzien.

Voor de tentoonstelling betreffende St. Willibrordus, te Utrecht gehouden, werden eenige handschriften der Maatschappij beschikbaar gesteld.

Vele uitgevers hebben ook dit jaar enkele hunner uitgaven aan de Bibliotheek doen toekomen, verscheidene zelfs zonder dat hun een verzoek daartoe gedaan was; wij zijn hun voor deze geschenken zeer erkentelijk, want zonder deze zou het niet mogelijk zijn de nieuwere literatuur op eenigszins bevredigende wijze in de Bibliotheek vertegenwoordigd te doen zijn.

De Bibliotheek werd vermeerderd met 421 boekwerken en 60 over-

[p. 92]

drukken, benevens een uitgebreide verzameling overdrukken, afgestaan door Dr A.W. Byvanck. In verband met de noodzakelijk gebleken beperking van den omvang van het Jaarboek moet - zeer tot mijn leedwezen - ditmaal de achter dit Verslag volgende Lijst van Aanwinsten, (zie bijlage I blz. 100) tot de handschriften beperkt worden.