Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1920

[p. 26]

Bijlage II. Verslag van den secretaris.

Korten tijd na de vorige Jaarvergadering leed de Maatschappij een zwaar verlies door het overlijden van haar eerelid den Heer Dr. J. Verdam. Het is hier, in dit verslag, niet de plaats om uit te weiden over zijne uitnemende verdiensten. Wèl mag gezegd worden, dat het Bestuur hem slechts noode zal kunnen missen en met groote dankbaarheid zal blijven denken aan zijne vriendschappelijke belangstelling en zijne hulpvaardigheid waarop zoo menig keer en nooit tevergeefs een beroep gedaan werd. Een laatste, treffend bewijs zijner liefde voor de Maatschappij ontvingen wij door een gift van 1000 gld. uit zijne nalatenschap en door de toezegging van zijne fraaie woordenboekkast die een sieraad vormde zijner studeerkamer.

Ook verder troffen de Maatschappij in het afgeloopen jaar groote verliezen door het overlijden van 14 gewone en van 7 buitenlandsche leden. Hunne namen zijn U zooeven reeds door den Voorzitter in herinnering gebracht.

Het Bestuur leed een verlies door het tusschentijds bedanken van den Heer Dr. J.J.G. Vürtheim. In zijne plaats benoemde de Maandvergadering van 10 October den Heer E.J. de Meester tot tijdelijk Bestuurslid. De Heer De Meester heeft zich dit jaar trouw van zijne plichten gekweten, maar is door veel ander werk niet in staat thans eene vaste benoeming te aanvaarden, zoodat hij heden zal aftreden. In de plaats van den Heer Dr. L. Knappert, verleden jaar afgetreden, kwam de Heer Dr. G. Kalff. Uit het aldus weder voltallig geworden Bestuur koos de Maandvergadering van 10 October den Heer Dr. J.W. Muller tot Voorzitter der Maatschappij. Hij heeft de benoeming aanvaard met eene toespraak waarin hij den aftredenden Voorzitter den Heer Dr. J. Huizinga hulde en dank betuigde voor zijne voortreffelijke leiding in het vorige jaar.

In diezelfde Maandvergadering werd medegedeeld dat de nieuwe Commissie voor Schoone Letteren, in Uwe vorige Vergadering ingesteld, door den Voorzitter der Maatschappij geïnstalleerd was en onder praesidium van den Heer M. Emants hare werkzaamheden begonnen had. Voorts werden daar de beide oudere vaste

[p. 27]

Commissiën aangevuld door de benoeming van den Heer Dr. G.G. Kloeke en herbenoeming van HH. Dr. G.J. Boekenoogen en Dr. J.A.N. Knuttel in de Commissie voor Taal- en Letterkunde, en de herbenoeming van HH. Dr. P.J. Blok en Dr. F. Pijper tot leden der Commissie voor Geschied- en Oudheidkunde. Zij allen namen aan. Evenzoo hebben 25 van de 26 in 1919 nieuwbenoemde gewone leden der Maatschappij hunne benoeming aanvaard; één bedankte om voor hem principiëele redenen; van het toen benoemde buitenlandsche lid is nog geen antwoord ontvangen.

Volgens de wijziging door Uwe vorige Vergadering in art. 79 der Wet gebracht, moest de Bibliotheekscommissie met een lid worden uitgebreid. Door de Maandvergadering van 7 November werd als nieuw lid gekozen de Heer Dr. N.J. Beversen en werden de beide aftredende HH. Dr. P.J. Blok en Dr. G.J. Boekenoogen herkozen. Allen namen aan.

In genoemde en volgende Maandvergaderingen werden voordrachten gehouden waaromtrent een eenigszins uitvoerig verslag, gelijk dit vroeger in de Handelingen gedrukt werd en ook dit jaar in gereedheid gebracht is, thans wegens de hooge drukkosten achterwege zal moeten blijven. Hier moge dus eene opsomming volstaan.

Den 10^en October sprak de Heer Dr. A.A. van Schelven over de wenschelijkheid van een bibliografisch inlichtingenbureau; daarna de Heer Dr. H.T. Colenbrander over ‘Coen herdacht als grondlegger van Nederland's macht in Oost-Indië’. Den 7^en November hield Mevr. Jo van Ammers-Küller eene voordracht ‘Iets over de verhouding tusschen ouders en kinderen in de litteratuur’; den 12^en December de Heer Dr. H. Brugmans over Don Carlos; den 2^en Januari de Heer Alb. Vogel over ‘Voordrachtskunst’; 6 Februari de Heer Dr. F. Buitenrust Hettema over den ‘Wiegedruk’ der Friesche wetten; 5 Maart de Heer Dr. G. Kalff over de brieven van Multatuli; 9 April de Heer Dr. A.C.J.A. Greebe over de zielkundige verklaring der letterkundige techniek; 7 Mei Mej. J.W.A. Naber over de uitgave der brieven van Frederika Bremer.

De voordracht in Maart van Prof. Kalff was tevens bedoeld als eene bescheiden hulde aan Multatuli op zijn 100^en geboortedag gebracht. Daarvoor had het Bestuur aanvankelijk een meer weidsch plan gevormd. Op voorstel en met medewerking van de Commissie voor Schoone Letteren was eene Buitengewone Vergadering ontworpen, toegankelijk voor alle leden en ook voor niet-leden der Maatschappij, waarin door verschillende sprekers de veelzijdige beteekenis van Multatuli zou worden behandeld en proeven van zijn werk zouden worden voorgedragen. Aanvankelijk vond dit plan veel sympathie bij uitgenoodigde sprekers. Bovendien had het Bestuur het voorrecht van Curatoren der Leidsche Universiteit de beschikking te krijgen over het deftige Groot-Auditorium dat voor zulke herdenking bij uitstek geschikt leek.

[p. 28]

Maar vrijwel op het laatst, toen het in elk geval te laat was om een ander nog uit te noodigen, trok de voornaamste spreekster zich terug. In overleg met de Commissie voor Schoone Letteren heeft het Bestuur toen, zeer tot zijn leedwezen, moeten besluiten het plan te laten varen. Bijzonderen dank verwierf zich onder deze omstandigheden de Heer Kalff die bereid werd gevonden de voordracht in de Maandvergadering van Maart aan Multatuli te wijden.

Eene andere voordracht, van den Heer Van Schelven in de Maandvergadering van 10 October, gaf aanleiding tot het benoemen eener Commissie van praeadvies omtrent het denkbeeld, dat de Maatschappij eenigen steun van beteekenis zou kunnen verleenen. Op advies dier Commissie, bestaande uit HH. Dr. B. Kruitwagen, Dr. A.A. van Schelven, W.P. van Stockum Jr. en Dr. S.G. de Vries, achtte de Maandvergadering van 12 December een centraal Nederlandsch bibliographisch inlichtingenbureau zeer gewenscht, maar zonder krachtige hulp der Regeering wel niet mogelijk. Besloten werd dus zich tot den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen te wenden met het verzoek deze zaak ter hand te nemen, in de hoop op medewerking der Vereeniging van Bibliothecarissen in Nederland. Op dit verzoek heeft de Minister onlangs geantwoord, dat hij op grond van de ingewonnen adviezen, voorloopig niet tot inwilliging er van kan overgaan. Dit houdt blijkbaar verband met plannen die de Directie der Kon. Bibliotheek zich voorstelt nader te ontwikkelen in het ontwerp der Staatsbegrooting voor 1921. Voorloopig kan dus slechts worden afgewacht wat die Begrooting zal brengen.

Grooter succes werd bereikt met een ander verzoek tot dien Minister gericht, om steun aan de Commissie tot onderzoek van het Boerenhuis in Nederland. Bij Kon. Besluit van 22 April 1920, n^o. 64 is daarvoor een Rijkssubsidie van ƒ 1750 voor drie achtereenvolgende jaren verleend. Tevens was de Minister zoo welwillend bij Burgemeester en Wethouders van Leeuwarden het verzoek om verlof aan te bevelen van den Heer Uilkema die voor de algemeene leiding van dat onderzoek de aangewezen man is.

In overleg met die Commissie heeft het Bestuur der Maatchappij een brief aan vele belangstellenden in Nederland gericht met verzoek om steun voor de wederhelft der noodig geachte som van ƒ 3500 's jaars gedurende drie jaren. Dank zij de krachtige medewerking der Commissieleden is de uitkomst bevredigend geweest en is het welslagen der onderneming aldus financiëel thans verzekerd.

Omtrent uitgaven door of vanwege de Maatschappij tot stand gebracht, kan in de eerste plaats bericht worden, dat de uitgaaf der Spelen van Corn. Everaert voltooid werd door eene 3^e aflevering bevattende de uitvoerige inleiding en aanteekeningen van HH. Dr. J.W. Muller en Dr. L. Scharpé. Zij hebben daarmede

[p. 29]

een werk verricht waarvoor de Maatschappij hun grooten dank verschuldigd is.

De gewone uitgaaf der Handelingen en Levensberichten in één bundel vereenigd, geschiedde in het laatst van October. In die Handelingen zijn gedrukt de toespraak in de vorige Jaarvergadering gehouden door den Voorzitter den Heer Dr. J. Huizinga, en de voordracht aldaar gehouden door den Heer E.J. de Meester ‘Iets over vrijheid en letterkunde’. Door het afstaan hunner kopij hebben die heeren ons tot dank verplicht, evenals de auteurs der Levensberichten, niet minder dan 15 in tal, die in menigerlei opzicht van belang zijn en aan vele leden zeker aanleiding gaven zich te verklaren tegen het Bestuursvoorstel tot afschaffing. Het referendum krachtens besluit der vorige Jaarvergadering omtrent dit voorstel gehouden, had tot uitkomst, dat 134 leden vóór en 236 tegen het voorstel stemden, zoodat het met groote meerderheid verworpen is en de uitgaaf der Levensberichten dus bestendigd zal worden.

In gevolge de motie van HH. Dr. D.C. Hesseling en H.J. Robbers, in de vorige Jaarvergadering aangenomen: ‘De Vergadering geeft aan de Commissie voor Schoone Letteren in overweging of zij het instellen van een prijs wenschelijk acht en een daartoe strekkend voorstel wil indienen’, heeft die Commissie een uitvoerig rapport bij het Bestuur ingezonden, waaruit bleek dat zij niet bepaald voor het instellen van een prijs, maar in 't algemeen voor letterkundige doeleinden een bedrag zou wenschen van ƒ 1000 in de drie jaren. Na gehouden overleg heeft dit aanleiding gegeven tot het voorstel door de Commissie aan Uwe Vergadering gedaan, dat zoo aanstonds behandeld zal kunnen worden.

Het eveneens in de vorige Jaarvergadering aangenomen voorstel van den Heer Dr. J.F.M. Sterck, om ook de Commissiën voor Taal- en Letterkunde en van Geschied- en Oudheidkunde te vragen om haar advies betreffende het uitloven van prijzen, heeft ten gevolge gehad dat beide Commissiën verklaarden voor zich geene behoefte aan prijzen te gevoelen.

Bij de groote moeilijkheden die de lage koers van buitenlandsch geld, in 't bijzonder van de mark, deed ontstaan en die het aan buitenlanders welhaast onmogelijk maakten Nederlandsche boeken te koopen, gaf aan het Bestuur aanleiding om eenige hulp te verleenen. Inzonderheid gold die de hoogescholen van Bonn en Hamburg, waar ‘Seminare’ voor Nederlandsche philologie gevestigd zijn. Daarvan werden aangeboden jrg. 1914 en vv. van het Tijdschrift voor Ned. Taal- en Letterkunde en een ex. van vroeger vanwege de Maatschappij uitgegeven en nog in voorraad zijnde werken, Van der Schueren's Teuthonista uitg. d. Verdam; Veelderhande geneuchlycke dichten; Spelen van Corn. Everaert.

In Februari zag zich Uw Secretaris genoodzaakt een ziekteverlof aan te vragen. Dit werd hem verleend in de Maandvergadering

[p. 30]

van 6 Febr., die den Heer Dr. L. Knappert tot tijdelijk Secretaris benoemde. Gedurende twee maanden heeft de Heer Knappert die betrekking met de grootste welwillendheid en toewijding waargenomen. Hij heeft daardoor opnieuw de Maatschappij aan zich verplicht. Persoonlijk heeft de Secretaris bijzondere redenen van hartelijke dankbaarheid jegens dien vriend die hem aldus een ongestoord verlof mogelijk gemaakt heeft.

Door het reeds vermeld overlijden van een eerelid, van gewone en buitenlandsche leden en door het bedanken van sommige anderen, is het totaalaantal der leden thans van 740 in het vorige jaar verminderd tot 730, nl. 1 eerelid, 544 gewone leden in Nederland, 7 in Ned. Koloniën, 18 in het buitenland en 160 buitenlandsche leden waarvan 40 de rechten en verplichtingen der gewone leden aanvaard hebben.

Dit aantal zal aanstonds weder eenigszins verhoogd kunnen worden, wanneer de uitslag der stemming over nieuwe leden bekend zal zijn gemaakt. Mogen velen der nieuwbenoemden bereid worden gevonden krachtig mede te werken tot den bloei onzer Maatschappij.