Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1895

[p. 39]

Bijlage II. Verslag van den Secretaris.

Dames en Heeren!

Mag ik eenige oogenblikken Uwe aandacht verzoeken voor het jaarlijksch verslag, dat Art. 45 der wet mij voorschrijft in deze Vergadering uit te brengen.

De redevoering van den vorigen voorzitter, Dr. W.C. van Manen, gehouden in de Algemeene Vergadering van verleden jaar, had den Heeren Dr. A. Kluyver, Dr. J. Verdam en Dr. J.W. Muller aanleiding gegeven, om hun ontslag te vragen als leden van Bestuur. In de eerste Maandelijksche Vergadering, die van den 5^den October 1894, gaf de Voorzitter in overweging het Bestuur voltallig te maken, alvorens over te gaan tot de keuze van een anderen voorzitter, doch stelde tevens voor, de genoemde Heeren te verzoeken in het bestuur te blijven, met welk voorstel de Vergaderiug zich vereenigde. De Heeren Kluyver en Muller verklaarden aan het geuit verlangen te willen voldoen, doch de Heer Verdam meende bij zijn besluit te moeten blijven en het lidmaatschap van het bestuur voorloopig niet te mogen aanvaarden.

Bij de verkiezing van een waarnemend bestuurslid werd nu de Heer Dr. Jan ten Brink benoemd, en ook bij de benoeming van een voorzitter deze als zoodanig aangewezen. Hij verklaarde zich bereid deze functiën te vervullen

[p. 40]

en ontving den voorzittershamer onder het applaus der vergadering.

Daarna werd een stuk voorgelezen van de Commissie voor Taal- en Letterkunde, waarover in het verslag dier Commissie nader zal worden gehandeld.

In de volgende Maandelijksche Vergadering, die van den 2^den November, werden tot leden der Commissie, belast met het onderzoek der voorstellen van den Heer Van Manen, benoemd de Heeren Dr. Jan ten Brink, Mr. S.J. Fockema Andreae, Dr. D.C. Hesseling, Dr. J.H.C. Kern, Dr. W.H. Kosters en Dr. S.G. de Vries, allen te Leiden, P.A.M. Boele van Hensbroek, Mr. J. Heemskerk Az. en F. Lapidoth te 's-Gravenhage, Dr. Joh^s. Dyserinck te Rotterdam, Mr. S. Muller Fz. te Utrecht en Dr. J. te Winkel te Amsterdam. Deze Commissie hield twee vergaderingen, de eerste op den 19^den Januari 1895, waarin de Heeren Mr. J. Heemskerk Az. tot voorzitter en Mr. S.J. Fockema Andreae tot verslaggever werden benoemd; de tweede op den 23^sten Februari daaraanvolgende, waarin het verslag werd uitgebracht, dat U met den beschrijvingsbrief is aangeboden.

In de Maandvergadering van October werden ook benoemd de Heer Dr. J.H.C. Kern tot lid der Commissie voor Taal- en Letterkunde in plaats van het aftredend lid den Heer Dr. Jan ten Brink, en de Heer Dr. J.G.R. Acquoy tot lid der Commissie voor Geschied- en Oudheidkunde in plaats van het aftredend lid den Heer Mr. S.J. Fockema Andreae, terwijl in de Bestuursvergadering van Februari de Heer Dr. Jan ten Brink werd benoemd tot lid der Commissie van Redactie in plaats van den Heer Dr. J.W. Muller, die als zoodanig wenschte af te treden.

De Maandelijksche Vergaderingen werden evenals die van het Bestuur geregeld gehouden. In die van Novem-

[p. 41]

ber besprak Dr. Jan ten Brink een vraagstuk uit het leven van Hooft. Alle levensbeschrijvers hebben eene leemte gelaten in Hooft's geschiedenis, en wel van zijn terugkeer uit Italië, Mei 1601, tot zijne inschrijving als student te Leiden, September 1606. Wat is er voorgevallen in dit tijdperk? is de vraag door spreker gesteld, die waarschijnlijk moet worden opgelost met het antwoord, dat Hooft op het koopmanskantoor zijns vaders geplaatst werd, tot hij, diep getroffen door den vroegtijdigen dood van Brechtje Spieghels, met wie hij verloofd was, zijn vader wist te bewegen hem te Leiden in de rechten te laten studeeren.

In de vergadering van December betoogde de Heer Dr. A. Kluyver dat het vroeger zoo bekende woord kalis afkomstig is uit de taal der vagebonden, en ontleend aan de taal der Zigeuners; hij achtte het ook niet onmogelijk dat de bij Shakespeare voorkomende persoonsnaam Caliban geen ander woord is dan kaliban, dat in de taal der Zigeuners eigenlijk ‘zwartheid’ beteekent.

In Januari vestigde de Heer Dr. S.G. de Vries de aandacht op het achtste ‘Heft’ van Lizman's ‘Theatralgeschichtliche Forschungen’ en deelde hieruit een en ander mede, wat Heizmüller daar schrijft over het Nederlandsch tooneel en Nederlandsche tooneelisten te Hamburg in vroegere eeuwen. Daarna kwam het woord aan den Heer Dr. G. Kalff van Amsterdam voor zijne mededeeling ‘Iets over zeden en gewoonten te Amsterdam in de 17^de eeuw’. Spreker schetste het huiselijk leven in dien tijd en handelde voornamelijk over de verdeeling van den dag, de spijzen en dranken, de dienstboden, de huiselijke feesten, de kleeding en het toenemen der weelde, de gebruiken bij de geboorte, de opvoeding en de kinderspelen.

De Heer Dr. J.W. Muller sprak in Februari over

[p. 42]

den oorsprong van den Franschen ‘Roman de Renart’, en deed verslag van eene nieuwe theorie, onlangs ontwikkeld door den Heer L. Sudre. Volgens dezen zijn de Fransche branches meestal door de trouvères ontleend aan in den mond des volks levende dierensproken, aan de middeleeuwsche folklore. Die volksvertellingen echter waren van zeer verschillenden oorsprong: sommige waren van ouds in Frankrijk inheemsch, andere mondeling uit het Oosten of ook uit Noord-Europa daarheen overgebracht, weer andere door eene langzame filtratie uit middeleeuwsche bewerkingen van Aesopische fabelen ontstaan. Spreker lichtte dit met eenige voorbeelden toe. Dat ons Mndl. gedicht: ‘ Van den vos Reinaerde’ geheel vertaald zoude zijn uit eene redactie, voorafgegaan aan de voor ons bewaarde van de beroemde branche ‘le Plaid’, zooals Sudre beweert, acht spreker geenszins volledig bewezen.

In Maart hield de Heer Dr. Joh^s. Dyserinck van Rotterdam eene voordracht over een begaafd echtpaar uit het midden dezer eeuw, den emeritus Hervormden predikant Dr. M.A.G. Vorstman te Gouda en Mevrouw Isabelle Catherine Vorstman - Perier, die als ‘Stillen in den lande’ de oude en nieuwe letteren hebben beoefend.

In de vergadering van April eindelijk mochten wij Mr. J.A. Feith van Groningen hooren over den invloed, dien de Nederlanders in vroegere eeuwen hebben geoefend op de ontwikkeling van Brandenburg. Spreker constateerde drie kolonisatiën van Nederlanders aldaar, eene in de 12^de en 13^de eeuw, eene in de 17^de eeuw onder den grooten Keurvorst, en eene in de 18^de eeuw onder Frederik den Grooten, en betoogde dat de invloed in alle drie de perioden zich voornamelijk heeft geopenbaard op het gebied van landbouw, van waterstaat en van kunst.

Evenals ieder jaar was de vergadering van Mei gewijd

[p. 43]

aan de voorbereidende werkzaamheden voor deze Jaarlijksche Algemeene Vergadering.

Over een paar ontvangen geschenken zal de Bibliothecaris U aanstonds het noodige mededeelen.

Mij rest nog de treurige taak, U de namen te noemen van hen, die in den loop van dit jaar door den dood aan de Maatschappij zijn ontvallen. Het zijn, in alphabetische orde, de Heeren:

Mr. W.R. Boer te Utrecht, lid sedert 1851.

Dr. J. Cramer te Utrecht, 1882.

Ds. A.M. Cramer te Haarlem, 1851.

Mr. D. van Eck te 's-Gravenhage, 1886.

Mr. J.P. Ermerins te Middelburg, 1887.

Dr. J.D. Frenay te Leiden, 1890.

Dr. Tj. Halbertsma te Groningen, 1872.

S.G. Heringa te Kleef, 1862.

Isaäk Hooykaas te Noordwijkerhout, 1877.

A. van Lommel te Mariëndaal bij Grave, 1874.

J.C. Neurdenburg te Rotterdam, 1871.

Martinus Nijhoff te 's-Gravenhage, 1867.

F.S. van de Pavord Smits te Leiden, 1875.

Mr. Dr. P. Romeyn te Leiden, 1868.

A.L. de Rop te Amsterdam, 1875.

Mr. W.P. Sautijn Kluit te Amsterdam, 1865.

J.N. Scheltema te Amsterdam, 1877.

Mr. J.W. Staats Evers te Arnhem, 1865.

Dr. P.J. Veth te Arnhem, 1845.

Mr. W. Wintgens te 's-Gravenhage, 1874.

Voor allen worden biografen gezocht, die reeds voor 't grootste gedeelte gevonden zijn.

Ik heb hier niets anders meer bij te voegen dan mijn dank voor de mij verleende aandacht.