Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1894

[p. 43]

Bijlage II.
Verslag van den Secretaris.

Geachte Medeleden!

Verleent mij eenige oogenblikken Uwe welwillende aandacht om U, ingevolge Art. 28 der Wet, mededeeling te doen van de lotgevallen der Maatschappij in het afgeloopen jaar. Mijn verslag kan slechts kort zijn, omdat die lotgevallen al bijzonder weinig afwisselend zijn met die van vroegere jaren.

In de eerste maandelijksche vergadering, op 6 October, werd Dr. W.C. van Manen met overgroote meerderheid van stemmen tot Voorzitter voor het ingetreden jaar benoemd. Hij aanvaardde den hamer met een woord van dank aan den aftredenden Voorzitter Dr. J. Verdam en aan het aftredend Bestuurslid Mr. S.J. Fockema Andreae, en met een woord van welkom aan het nieuwe Bestuurslid Dr. J.W. Muller, aan den Bibliothecaris Petit en aan alle pas benoemde leden. Verder werden in deze Vergadering gekozen a) als lid in de Commissie voor Taal- en Letterkunde Dr. J.W. Muller, b) als lid in de Commissie voor Geschied- en Oudheidkunde Dr. W.N. du Rieu, c) als leden der Bibliotheeks-commissie Dr. R.J. Fruin en Dr. W.N. du Rieu en d) als leden der Commissie van Redactie de Heeren Dr. A. Kluyver en Dr.

[p. 44]

C.P. Tiele. Met uitzondering van dezen laatste, die later door den Heer Dr. J.W. Muller vervangen werd, verklaarden allen zich bereid, de hun opgedragen taak te aanvaarden.

Door den dood verloor de Maatschappij het buitenlandsch lid den Heer K. Stallaert te Brussel, lid sinds 1857. De uitgave van het Glossarium van verouderde rechtstermen enz. zal geregeld worden voortgezet. De Heeren J.A. van Droogenbroeck, E. Gailliard en H.F.J. Deflou hebben zich bereid verklaard, den arbeid van den Heer K. Stallaert, voor zoover noodig, aan te vullen en te voltooien.

Verder betreurt de Maatschappij het verscheiden van 17 binnenlandsche leden, wier namen in alphabetische rangorde volgen:

J.J. Backer Dirks te 's-Gravenhage, lid sinds 1868.

Dr. W. Francken Az. te Utrecht, 1860.

F. Haverschmidt te Schiedam, 1870.

Dr. J.G. de Hoop Scheffer te Amsterdam, 1858.

Mr. L.W.C. Keuchenius te 's-Gravenhage, 1867.

Dr. J. Knappert te Amsterdam, 1870.

W.J. Knoop te 's-Gravenhage, 1850.

Dr. C.E. van Koetsveld te 's-Gravenhage, 1849.

A.C. Kruseman te Haarlem, 1856.

L.M. de Laat de Kanter te Leiden, 1881.

Dr. C. Leemans te Leiden, 1835.

Mr. E. du Marchie van Voorthuyzen te Utrecht, 1856.

M.J. Mees te 's-Gravenhage, 1884.

J.A. Smits van Nieuwerkerke te Dordrecht, 1884.

W.A.P. Verkerk Pistorius te 's-Gravenhage, 1872.

Dr. M.A.G. Vorstman te Gouda, 1879.

B.G. de Vries van Heyst te Nijmegen, 1877.

Voor alle dezen worden levensbeschrijvers gezocht en zijn zij reeds ten deele gevonden.

[p. 45]

Op het XXII^ste Taal- en Letterkundig Congres te Arnhem werd de Maatschappij vertegenwoordigd door Dr. J. ten Brink, die in de vergadering van den 6^den October een kort verslag omtrent het hem opgedragen mandaat uitbracht.

De Maatschappij ondersteunde het door de Vereeniging der Archivarissen in Nederland bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal ingediende request, in zake het bouwen van een brandvrij Rijksarchiefgebouw.

Door den Heer Taco H. de Beer werd haar in bruikleen afgestaan het nog aanwezig archief van het tijdschrift ‘Onze Volkstaal’ - in bruikleen, voor 't geval dat een der schrijvers zijn werk mocht terugvorderen -, terwijl door de nagelaten betrekkingen van wijlen Ds. G. D.J. Schotel eene autobiographie van den overledene in manuscript werd geschonken.

Niet alleen de maandelijksche vergaderingen, maar ook die der beide Commissiën, voor Taal- en Letterkunde en voor Geschied- en Oudheidkunde, werden geregeld gehouden. Over de beide laatste zullen de Secretarissen dier Commissiën U straks het noodige berichten.

Wat de eerstgenoemde betreft, deed Dr. J. ten Brink in die van den 6^den October eene mededeeling omtrent den invloed van John Donne op Huygens en vestigde Dr. J. Verdam de aandacht op eenige uitdrukkingen in de Mnl. kerktaal, o.a. op les en vigilie.

In November trad Prof. Verdam andermaal als spreker op met eenige taalkundige beschouwingen en wel ten 1^ste over ongelikt, als afgeleid van een werkwoord, dat hij in verschillende Germaansche talen aanwees en dat de beteekenis had van ‘polijsten’; ten 2^de over lesschen, dat hij terugbracht tot het Mnl. bijv. naamw. lasch, d.i. los en dat waarschijnlijk één is met het Latijnsche

[p. 46]

laxus, en ten 3^de over ijveren, waarvan de oorspronkelijke beteekenis is geweest ‘het iemand lastig maken’.

Op den 1^sten December verblijdde ons de overkomst van den Heer Joh. Dyserinck uit Rotterdam. In eene voordracht, opgeluisterd door de vertooning van eenige photographieën en teekeningen, sprak hij over ‘de vier Overlieden van den Handboogdoelen te Amsterdam in 1653’ geschilderd door B. van der Helst. Spreker betoogde dat het Louvre te Parijs een kleinere kopie van dit schilderstuk bezit en het Rijksmuseum te Amsterdam het grootere doch zeer verminkte origineel. Van der Helst is uit dit verminkte stuk niet meer te beoordeelen, doch spreker aarzelde niet dit het beste te noemen, wat Van der Helst geschilderd heeft en ‘de vier Overlieden’ te plaatsen nog boven den ‘Schuttersmaaltijd’.

In Januari deed Prof. Land eenige mededeelingen omtrent eene vertaling in proza van Ossian's gezangen, waarna de Heer Kluyver sprak over de woorden boegseeren en arkel. Van het eerstgenoemde betoogde hij, dat het door volksetymologie was verbasterd uit een Portugeesch woord; het tweede verklaarde hij als rechtstreeks uit het Latijn overgenomen in het Germaansch, zonder tusschenkomst van het latere Romaansch.

In de vergadering van Februari vestigde Dr. S.G. de Vries de aandacht op een te Göttingen gevonden tweede handschrift uit de 15^de eeuw der Nederlandsche vertaling van Mandeville, waarna Dr. W.N. du Rieu het woord voerde over Grieksche papyrus-fragmenten, afkomstig van Egyptische doodkisten. Deze fragmenten schijnen grootendeels afkomstig te zijn van eene kolonie van Grieksche, of althans Grieksch sprekende oud-soldaten van Alexander den Groote, die bij het meer Moeris landerijen gepacht hadden, en geven een aanschouwelijk

[p. 47]

tafereel van het leven dier kolonie. Spreker wees ook nog op het hier, reeds in de 3^de eeuw vóór Chr., voorkomende cursieve schrift en op de uit een taalkundig oogpunt merkwaardige phonetische spelling in sommige woorden.

Den 2^den Maart 1894 hadden wij voor de eerste maal de eer onze vergadering door dames te zien bijgewoond, Mejuffrouw Joh. Wolters als lid, Mevrouw C.J.M. van Gelder-Van de Water en Mejuffrouw J. Aleida Nijland, de beide laatsten uitgenoodigd door den spreker, Prof. J. Verdam. Deze hield eene voordracht over den machtigen invloed der bijgedachte in de taal. Ook deelde Prof. Fruin iets mede over de verouderde uitdrukking ‘behalende’ of ‘behalijke’ en ‘aanhangende’ ziekte, en over het spreekwoord ‘liever verheerd dan verknecht worden’.

De reeks der voordrachten werd op 6 April besloten door Prof. J.J. Hartman, die ‘over Seneca en Vondel’ sprekende, dezen geheel en al vrijpleitte van den invloed, dien de eerste op hem zou hebben uitgeoefend. Prof. Ten Brink gaf nog eene bijdrage over Pieter Langendijk, van wien hij aanwijst, dat hij geput heeft uit den bekenden roman van Heinsius, getiteld: ‘ Den vermakelijken Avonturier, ofte de wispelturige en niet min wonderlijke levens-loop van Mirandor’.

De avond in Mei werd als ieder jaar gewijd aan de voorbereidende werkzaamheden voor de algemeene vergadering.

Hiermede is mijn verslag ten einde; ik kan er alleen nog bijvoegen mijne dankzegging voor de welwillende aandacht, mij geschonken.