Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1893

[p. 46]

Bijlage II.
Verslag van den tijdelijken Secretaris.

MM. HH.!

Als waarnemend Secretaris heb ik de eer een oogenblik Uwe aandacht te vragen, om naar gewoonte mededeeling te doen van de lotgevallen der Maatschappij in het afgeloopen jaar.

Zij heeft sedert de vorige Algemeene Vergadering zware verliezen geleden. Niet minder dan zeventien gewone leden en één eerelid werden haar door den dood ontnomen. Het zijn de Heeren Dr. Mr. H. ter Haar Bz. te Amsterdam, Jhr. C.A. van Sypesteyn te 's-Gravenhage, Dr. G.A.N. Allebé te Amsterdam, J.H. Hooijer te Arnhem, Mr. G. Diephuis te Groningen, Mr. C.H.B. Boot te 's-Gravenhage, C. Ed. Taurel te Amsterdam, P. du Rieu Jr. te Leiden, Mr. J. Dirks te Leeuwarden, Dr. J. van Leeuwen te Amsterdam, Mr. H.D. Levyssohn Norman te 's-Gravenhage, Dr. G.D.J. Schotel te Leiderdorp, J. Hoek te Kampen, J. Ph. Koelman te 's-Gravenhage, J.W. Brouwers te Bovenkerk, Mr. N. de Roever te Amsterdam en Mr. J.T. Buys te Leiden. Het staat niet aan mij, MM. HH.! in eene beoordeeling te treden van de beteekenis der overledenen op verschillend

[p. 47]

gebied. U allen is bekend, welke verliezen door hunnen dood de kunst, de kunstgeschiedenis, de geschiedenis en oudheidkunde, de penningkunde, het archivariaat, de bellettrie, de Latijnsche dichtkunst, de welsprekendheid, de staatkunde en zoo vele andere zaken hebben geleden.

Bovendien ontvielen haar twee buitenlandsche Leden, F.C.J. van Goens te Parijs, vroeger predikant bij de Waalsche Gemeente alhier, en Karl Hirsche te Hamburg, de even geleerde als kritische schrijver over het vraagstuk aangaande den auteur der ‘Imitatio Christi’.

Eindelijk moet ik U nog noemen den naam van den man, aan wien reeds door den Voorzitter hulde is gebracht, dien van ons Eerelid Matthias de Vries. Over hetgeen hij voor onze Maatschappij is geweest en heeft gedaan, behoeft in dit verslag niet opnieuw te worden gesproken; doch één punt mag ik niet verzwijgen, omdat daaruit opnieuw blijkt, welk een goed hart hij steeds der Maatschappij heeft toegedragen, nl. dat hij bij uiterste wilsbeschikking ten behoeve van haar Fonds heeft vermaakt eene som van ƒ 500.- Wij brengen hem ook hiervoor de hulde onzer erkentelijkheid.

Van verscheidene der genoemde overledenen zijn de levensberichten reeds gedrukt; van andere worden zij te gemoet gezien. Eerlang - in het najaar - zal U de bundel worden toegezonden, waarin aan de verdiensten dier afgestorven leden onzer Maatschappij op waardige wijze recht zal worden gedaan. Gij zult er misschien enkele onder missen, omdat hunne levensschets eerst in een volgenden bundel zal kunnen worden opgenomen; van sommige ook zal in het geheel geen levensbericht in de werken onzer Maatschappij verschijnen; nu en dan nl. wordt aan het Bestuur de uitgedrukte wensch

[p. 48]

van een overleden lid overgebracht, dat er van hem geen biographie zal worden geschreven. Het Bestuur eerbiedigt steeds, gelijk Gij begrijpt, dien wensch; van de straks genoemden is een soortgelijk verzoek ingekomen betreffende de leden Van Sypesteyn, Hooijer en Van Goens. Het ligt dus niet aan het Bestuur, dat er prijs op stelt dit te verklaren, indien er van deze leden geen levensbericht in de werken der Maatschappij wordt opgenomen.

In de eerste maandelijksche Vergadering op 7 October 1892 werd Dr. J. Verdam tot Voorzitter gekozen, die zijne taak aanvaardde met een woord van hulde aan de nagedachtenis van het afgestorven eerelid Dr. Matthias de Vries, gedurende eene lange reeks van jaren de ziel der Maatschappij. Daarna werd besloten dat de betrekkingen van Secretaris en Bibliothecaris, die gedurende eenige jaren, niet altijd ten voordeele van het omvangrijk beheer der bibliotheek, waren vereenigd, zouden worden gesplitst en dus door twee dignitarissen worden bekleed. Volgens besluit der jaarlijksche Vergadering werden toen voor gemelde betrekkingen benoemd, tot tijdelijk Bibliothecaris Dr. J.W. Muller en tot tijdelijk Secretaris hij, die de eer heeft op dit oogenblik tot U te spreken. Verder werd tot lid der historische Commissie benoemd Dr. W. Pleijte, en tot lid der taalkundige, die dit jaar weder geregeld hare vergaderingen heeft gehouden, Dr. J. Verdam.

De maandelijksche Vergaderingen vonden geregeld plaats. In die van November deed de Voorzitter eenige taalkundige mededeelingen, waarvan de inhoud te vinden is in de laatste aflevering van het Tijdschrift der Maatschappij.

In die van December sprak Prof. van Manen over de pleitrede van Aristides ten voordeele der Christenen,

[p. 49]

toen keizer Hadrianus in 125 of 126 Athene bezocht.

De Heer Mr. N. de Roever van Amsterdam, thans helaas reeds overleden, hield in Januari eene voordracht over ‘Het Amsterdam der 17^de eeuw’, waarbij hij zich bediende van eene verzameling prenten, gegraveerd in 1660 door Jacob van Meurs en van een platten grond van Corn. Anthonissen, die eene voorstelling geeft van de stad omstreeks 1540.

In de vergadering van Februari voerde Prof. Fruin het woord over ‘De 17 Provinciën’, welke verhandeling U zeker reeds bekend is uit de laatst verschenen aflevering der ‘Bijdragen voor vaderlandsche geschied- en oudheidkunde’.

In Maart werden drie kleine voordrachten gehouden. Dr. J.W. Muller bracht vooreerst een vliegend blad uit het laatst der 16^de eeuw ter tafel, aan de Maatschappij ten geschenke gegeven door Mr. J.A. Feith te Groningen, inhoudende een lyrisch gedicht, waarschijnlijk door landsknechten opgesteld, en een paar stichtelijke liederen; ten tweede Nieuwlandiana, waaronder een boekje met aanteekeningen en gedichten uit P. Nieuwland's jeugd. Daarna toonde Prof. Cosijn, naar aanleiding van het artikel ‘toovenaar’ aan, dat de etymologische woordenboeken in den regel het groote publiek niet voldoende op de hoogte brengen der woordafleiding, waarna de Voorzitter een drietal middelnederlandsche woorden en woordfamiliën verklaarde, namelijk 1^o. solen, dat in verschillende Germaansche talen heeft bestaan in de beteekenis van ‘besmetten, bezoedelen’ en voortleeft in 't Nederl. zeulen; 2^o. ladiken, het weghalen en op den kant verzamelen van allerlei vuil uit slooten en 3^o. kuwen, een mnl. werkwoord, dat ‘kuipen’ beteekent. Ook aangaande de twee laatste woordafleidingen zult Ge U herinneren,

[p. 50]

ze reeds in het Tijdschrift voor Nederl. Taal- en Letterkunde te hebben aangetroffen.

Op 7 April kwam Mr. A. Telting uit 's-Gravenhage over, om eene zeer uitvoerige en belangrijke voordracht te houden over tochten naar Chili in de 17^de eeuw, uitgaande van de Oost- en West-Indische Compagnieën, met het doel om handelstractaten van Nederland met genoemd land tot stand te brengen.

De Vergadering van Mei eindelijk was als gewoonlijk gewijd aan de voorbereiding der Algemeene Vergadering van heden.

Zietdaar, M. H! het weinige dat Uw tijdelijk Secretaris U had mede te deelen. Wat door de Maatschappij verder is verricht, zal U blijken uit de mededeelingen van den Bibliothecaris en van de verslaggevers der beide Commissiën.