|
| |
| |
| |
Der ionghe Dochters
Tijt-cortinghe.
De eerste gheschiedenisse.
Polinesso bemint Geneura, die hem haedt ende bemint Ariodant, vande welcke sy weder bemint wort. Polinesso doet Ariodant sien ende gheloouen (hoe wel qualijck) dat hy by Geneura slaept. Ariodant werpt sich seluen van onuerduldicheyt inde Zee, Lurcain de broeder van Ariodant beschuldicht Geneura van hoererye, sy wort ten viere verwesen, maer wert wonderbaerlijck verlost.
Ten tijde vanden grooten Coninck Kaerle, so regneerde in Schotlant een Coninc genaemt Heno, de welcke by sijn huysvrou hadde een sone genaemt Serbin ende een dochter gheheeten Geueura, by welcke dochter is comen woonen een Iofvrou met name Dalinde schoon van wesen ende ghedaente, bouen dien een seer familiere Secretaris vanden Princesse. So gebeurdent op een tijt dat dese Iofvrou haer oogen meer op die Houelinghe slaende dan het wel behoorlijck is, begost seer te verlieuen op die hertoge van Albanien, ghenaemt Polinesso (hoe wel haers ghelijc niet) haer latende duncken noyt schoonder man gesien te hebben, t'selfde daerom te kennen gheuende (also die schaemte die moet toe-sloot) met vele dertene oochweydinghe, t'welck den Hertoch merckende geueynsde haer oock mede seer te beminnen, | |
| |
het welcke hoe langher hoe meerder het harte van Dalinde onstekende niet op en hielt voor dat sy hem mede deelachtich maeckte van haer bedde ende lichaem, nemende daer toe in ware oportuniteyt die haer de Princesse gaf, also sy dickwils veranderde van bedde so door hitte als door coude, doende hem dan opclimmen in een gaellerye responderende op eenige veruallen huysen daer noch by daghe noch by nachte gheen menschen en quamen, dit duerde langhen tijt sonder dat die Iofvrouwen mercken conden dat die Hertoghe veel simuleerde en weynich beminde, maer die fortuyne niet willende hare oude zeden verwerpen, ende ialours zijnde vande ghenuchte van dese Iofvrouwe, heeft haer een treck ghespeelt daer mede sy hare wanckelbare name behouden, die dochter haer ghenuchte in droefheyt verandert ende den Hertoge zijnen doot veroorsaeckt heeft. Soo ist dan ghebeurt dat den Hertoghe vierichlijck begon te beminnen de Princesse Geneura, ende gheen middel hebbende om haer dit te kennen gheuen dacht het selfde te doen door middelen van Dalinde, alsoo sy seer familier was by de Princesse, haer segghende dat dese liefde niet en was te ghelijcken by die ghene dien hy tot haer droech maer alleen om met haer te houwen, t'welc hy lichtelijck van de Coninck vercrijghen soude soo verre sy daer in wilde consenteeren, want int gantsche rijck niet een, naest de Coninck machtigher en was van haue ende eelder van gheslachte dan hy, belouende bouendien dat so verre hy door haer middelen swagher van zijn Heere worde dat hy haer wel recompenseeren soude, ende dat hy nimmermeer sulcke weldaet vergeten en soude, maer haer beminnen bouen alle die werelt, Dalinde die niet en sochte dan hem in alles te behagen, hoe wel | |
| |
het seer teghen haer herte was, en liet nochtans niet haren Hertoghe te recommanderen als haer die occasie presenteerde hem prijsende, ende alle neersticheyt doende om hem vande Princesse te doen beminnen, maer was al voor een doofmans deure gesonghen, alsoo die Princesse wt gantscher herten beminde een ionc schoon ende cortoys Ridder genaemt Ariodante, de welcke wt Italien met zijn broeder in Schotlant was comen woonen, ende was so perfect int hanteeren vande wapenen dat in gantsch Britaignen sijns ghelijc niet en worde geuonden, t'welck hem seer inde Conincx gratie dede comen, die hem daerom met veel Casteelen, Dorpen ende Iurisdictie versach, hem ghelijc makende die grootste Heere vanden lande, was hy den Coninc aenghenaem, veel aenghenamer was hy die dochter, also dat noch den berch Etna, noch die stadt van Tropen soo niet en brande als sy dede om dese Ariodante, insonderheyt doen sy verstont dat sy niet minder van hem bemint en was als hy hem beminde. Dit was d'oorsake dat die bootschap van Dalinde niet so wel ontfanghen en worden, maer hoe sy meer voor hem badt hoe hem die Princesse leeder creech, alsoo dat alle hope verloren zijnde, Dalinde hem dickwils vermaende dat hy op houden soude van die Princesse te beminnen, hem voor ooghen houdende de groote liefde die sy tot Artodante droech die soo groot was dat alle het water vande Zee niet een dragma van die vlamme soude connen blusschen, die Hertoghe dit selfde ghehoort hebbende, ende oock mede selfs ghemerckt, heeft niet alleen die liefde verlaten maar die selfde in een dootlijcke haet verandert. DAchte daerom in hem seluen sulcken discoort ende tweedracht te maken tusschen de twee groep-lieuen dat sy nim- | |
| |
mermeer wederom en soude vereenighen, zijn raet in hem seluen ghesloten zijnde sonder die yemant t'openbaren, heeft gesproken tot die Iofvrou dese nauolghende woorden. Dalinde mijn alderliefste vriendinne, hoe wel ick groote redenen hebbe om te verlaten die liefde vande Princesse door die groote dwersicheyt die sy my daghelijcx toonende is, soo ist nochtans dat ick my beuinde hoe langher hoe meerder met haer minne ontsteken, om dan eensdeels mijn benoutheyt te conforteeren, so bidde ick v dat so dicwils als ick tot v comen sal na dat die Princesse slapen is, dat ghy dan haer cleederen aentrecken wilt die sy dien dach aenghehadt heeft, v hayr friseeren ende vercieren ghelijck sy doet, haer weesen conterfeyten so seer het v moghelijck is, ende also comen op de galerie, ende die coorde leeder nederwerpen, soos al ick tot v comen met een imaginatie of ghy die ghene daer ghy die cleederen af aen hebben sult, also mijn seluen bedrieghende hope ick haest mijn groote begeerte te verminderen, Dalinde die haer widt verstant door die liefde verlooren hadde sonder eenich quaet achterdencken dede soo hy van haer begheert hadde, soo dickwils by malcanderen comende, om zijn intentie meerder bedeckt te houden, ten seluen tijden soo heeft die Hertoge gesproken tot Ariodante also sy groote vrienden waren gheweest voor die vriage van de Princesse. Ich verwonder my Ariodante dat ick van v soo qualijcke worde gherecompenseert voor die affectie ende respect dien ick tot v meer als tot yemant anders ghedragen hebbe, ick en twijfel niet of v is wel kenlijck de liefde tusschen Geneura ende my, die ick cortelinghe meyne te trouwen, waerom sydy my inden wech? waerom sedt ghy v herte en haer sonder eenige hope van haer te verweruen? | |
| |
Sekerlijck ick soude wel meer respects aen v vragen waert ghy in mijn staet ende ick inde uwe. En ic (antwoorde Ariodant) verwonder my meer dit van v, want ick haer lief ghehadt hebbe eer dat ghyse oyt ghesien hadt, ghy weet ooc wel dat onse liefde niet grooter mach zijn dan sy en is, sy en begeert niemants huysvrou te zijn dan de mijne, ghy weet oock wel dat sy v niet en bemint, waerom braecht ghy dan niet tot my het respect om onse vrientschaps wille, twelck ghy begeert dat ick tot v draghe, twelck ick sekerlijck doen soude, so verre ghy haer aenghenamer waert, dan ick, ende hoe wel ghy rijcker zijt als ick, soo ben ick nochtans niet minder inde Conincx gratie, ende meer van die Dochter bemint, also dat ick niet minder en dencke haer ten houwelijc te hebben dan ghy. Och hoe groot (seyde den Hertoghe) is die dwalinghe, daer v die sotte liefde toe leyt, ghy ghelooft meer van haer bemint te zijn, so ic ooc doe: Maer dat moetmen kennen aen het faueur dat spons toont, segt my wat ghy met haer wtstaende hebt, ic sal v mijn secreet openbaren, die dan sal zijnen meerder te hebben, sal den anderen zijn deel quyteren. Ick beghereet te sweeren, niet te kennen te gheuen, het ghene ghy my segghen sult, het selfde sult ghy oock aen my doen. T'welck ghedaen zynde, Ariodant begost eerst te segghen dat die Princesse met haer mont gesworen hadde, ende oock met schrift t'selfde beuesticht, dat sy niemant trouwen soude dan hem ende by so verre die Coninck dat niet en wilde toelaten, so soude sy alle andere houwelijcken afslaen, leuende voorts in alle eenicheyt, maer dat sy wel hoopte dat door die dienste die hy den Coninck ende het Rijck ghedaen heeft, ende noch doen sal, dat hy weerdich gekent sal werden zijn Dochter te hebben | |
| |
in houwelijck, verstaende dat het haer aengenaem is: Wie soude meer sekerheyts begheeren, want meerder te begeeren waer ongoddelijck, ende oock mede te vergheefs, want ick wel weet hoe veel sy d'anderen in eere ende deuchde te bouen gaet. Ariodant te kennen gegeuen hebbende zijn hope, Polinesso voor hem ghenomen hebbende vyantschap te maken tusschen dese twee seyde: Ghy zijt wel verre van v rekeninghe, ende ick begheere dat ghy dat met v eyghen mont bekent, verstaen hebbende in wat staet ick met haer stae, sy simuleert met v, sy en mint v niet, noch en begeert v niet, want sy v met schoone woorden paeyt: Bouen dien, als sy met my staet en spreeckt, seyt u liefde een sotternie te zijn, ende om dat ghy my beter gheloouen meucht, so segghe ick v dat daer niet een maent en passeert, ofte ic en gae by haer ten minsten vijf ofte ses nachten slapen, naeckt by naeckt in een bedde: Daer wt meucht ghy mercken of v preuven so goet zijn als de mijne, quiteert my dan dese, ende versiet v van een ander. Dat en ghelooue ick niet, antwoorde Ariodant, ick ben seker dat ghy dat liecht, ende hebt dit versiert om my te doen afstaen van mijn veruolgingen. Maer om dat dese iniurie te groot is, so wil ick dat ghy dat voorstaet terstont, want ick v niet alleen sal toonen dat ghy een leughenaer zijt, maer oock mede een verrader. Den Hertoghe seyde: Waer toe behoeuen wy te vechten, ick salt u voor vooghen doen sien. Ariodant dese woorden hoorende, begost te veranderen van coleur, van wesen ende also te beuen, dat by so verre hy dat te volle ghelooft hadde, hy hem seluen om ghebracht soude hebben, maer met een beuende stemme ende bittere mont seyde: So verre ghy my dat betoont, so sa lick afstaen, maer denckt niet dat ick dat ghe- | |
| |
gheloouen sal, ofte ick sal het met dese ooghen ghesien hebben. Als het tijt is antwoorde Polinesso, so sa lick het v seggen, ende so scheyden sy vanden anderen. Nauwelijcx waren daer drie ofte vier daghen gheleden ofte den Hertoghe dede segghen dat hy by Geneura comen soude, ende hy aduerteerdet Ariodant dat hy hem op sulcken nacht soude verborgen in die oude huysen, hem toonende een plaets tegen ouer de gaellery, daer hy plach op te comen. Ariodant vreesende of hy hem daer meende te doen comen, om hem op sulcken eenighen plaets te doen ombrengen, onder t'exel van hem te toonen dat hy belooft hadde, wist niet hoe resolueren, dacht nochtans int eynde daer te gaen, maer in sulcker voegen dat hy hem soude connen defenderen, soo verre hy besprongen worde. So heeft hy dan met hem ghenomen zijn broeder, genaemt Lurcain, seer vroom ter wapenen, dese heeft hy doen zijn wapenen nemen, ende met hem gheleyt, sonder hem nochtans het secreet te kennen te gheuen, hem latende een steen worp verre van hem, met expres beuel, dat so verre hy hem hoorde roepen, dat hy hem te hulpe comen soude, so verre niet, dat hy niet naerder comen en soude, soo lief als hy hem hadde. Soo is dan Ariodant voorts ghegaen, hem verghende in die Ruynen, van d'ander zijde is ghecomen den Hertoghe, ende heeft ghedaen zijn ghewoonlijck teecken, terstont is voorts gecomen Dalinde, aen hebbende die cleederen vande Princesse, haer wesen oock soo nae-makende, dat alle de Werelt haer voor die Princesse ghenomen soude hebben, de welcke neder werpende die Leeder den Hertoge by haer dede climmen, ende hem om den hals vallende dede hem veel ende groot caresse, welcke hy van zijn zijde oock arbeyde te loonen, om te beter | |
| |
zijn partye te bedriegen. Ariodante siende dit voor hem, ellendich spectakel, worde soo bedroeft ende verbaest dat hy terstont hem seluen wilde om brenghen, ende settede den appel van zijn Rappier tegen die aerde, om hem also dweers door het lijf te steken, ende soude het selfde oock volbracht hebben, hadde zijn broeder Lurcain, die al heymelijck, soo door vreese van zijn broeder, als door zijn eyghen curieusheyt, hem geuolcht was, ende alle het schoone spel aenghesien hadde, sonder nochtens den Hertoge te kennen, hem door zijn ouercomste dat niet belet. Ha ongheluckighe ende ontsinnighe broeder (riep hy) waer toe is ghecomen v verstant, dat ghy v seluen om een vrouw wille om hals brengen wilt, soeckt haer om te brenghen die den doot verdient heeft, ende leeft ghy tot meerder eeren: So langhe v het bedroch onbekent was behoorde ghy haer te beminnen, nu moet ghyse laten, nu v ooghen haer hoererye ghesien hebben, ende de wapenen die ghy teghen v nu keert, bewaert die om dese faulte voor den Coninck t'openbaren. Ariodant siende zijn broeder liet af zijn werck, maer niet zijn voornemen, van steruen, want sanderen daechssmorgens, sonder zijn broeder yet te seggen, so is hy vertrocken met een dootlijcke desperatie, ende niemant ende wist d'oorsaeck van zijn vertreck, dan alleen zijn broeder ende den Hertoghe, alsoo dat daer veel af ghesproken worde int Hof. Naer acht ofte thien daghen is een Bode ghecomen aen die Princesse, de welcke haer seyde, dat ARiodant hem seluen verdroncken hadde, hem werpende van een Steenrots inde Zee, maer dat, eer hy dat dede, hy hem tegen quam, hem met hem nemende, ende tot hem geseyt heeft, dat hy met hem comen soude, op dat hy mochte ghetuyghe zijn voor Geneura van het gheen dat | |
| |
hy sien soude, haer segghende dat d'oorsake daer af was vry, dat hy al te veel ghesien hadde. Dit segghende, so waren wy ghecomen aen het leeghe Hooft, het welcke hem wtsteeckt naer Yrlandt, al waer ick ghesien hebbe dat hy hem van bouen neder geworpen heeft, met het hooft int water, daer ick hem ghelaten hebbe, om v dese nieumare te brenghen. Geneura dese boodtschap hoorende, scheen half doot te zijn, tis Godt bekent wat sy seyde ende dede. In haer camer ghecomen zijnde, sy trock haer hayr wt haer hooft, sy scheurde haer cleederen, sy vranck haer handen, altijt verhalende die leste woorden, dat deur al te veel gesien te hebben, hy tot dat ongheluck ghecomen was. Dese tijdinghe wert terstont ouer al ghespreyt, elck een bedreef rouwe om t'seerste, de Coninc, de Ridders, ende Ionckvrouwen, maar bouen al zijn broeder: de welcke ouerdenckende dat die Princesse hier oorsaeck af was, sonder te achten op de Conincx gratie, is voor hem ghecomen inde volle vergaderinghe, tot hem segghende: Dat zijn dochter oorsake was, dat zijn broeder sich seluen om gebracht hadde, want hy haer siende so oneerlijc leuen, had liever te steruen dan te leuen: Dat het wel waer was dat hy haer bemindt hadde, maer in sulcker voeghen, dat hy haer hoopte te crijghen tot een huysvrouwe door zijn ghetrouwen dienste. Daer toe voort by voegende hoe hy haer op die gaellerie ghesien hadde die Leeder neder werpen, om haer Lief te doen op climmen, die hy niet en kende, ende dat hy dat selfde met de wapenen wilde betoonen waerachtich te zijn. Een yeghelijck mach dencken hoe de Coninck worde gheturbeert, hoorende alsulcken accusatie teghens zijn Dochter, eensdeels om dat hy hoorde dat hy noyt gemeent en hadde, | |
| |
eensdeels oock mede om dat hy achtervolghende, de Wet des Lants, die alle Dochteren ende Vrouwen in oneere bevonden, ter doot verwees, zijn Dochter soude moeten veroordelen, so verre daer niemandt en quame om haer te beschermen, ende haer aenclagher dede lieghen. Daerom heeft hy door zijn gantsche Coninckrijck doen publiceren, dat soo wie zijn Dochter van dese schande verloste (also sy hem dochte tot haer onschulde geaccuseert te zijn) dat hy die zijn Dochter met een groote duwarie ten houwelijc gheuen soude, maer niemant en dorst hem presenteren, vresende de groote cracht van Lurcain. De Coninck daer-en-tusschen soeckende ofte hy met ander middelen zijn dochters onnoselheyt mochte proberen, heeft doen vanghen sommige Camenieren, om daer wt te verstaen hoe de saecke toe gegaen was, t'welck verstaende Dalinde, ende vreesende so sy mede gheuangen worde voor haer ende den Hertochs perijckel, is des nachts heymelijck wt het Hof ghegaen naer het Logijs vanden Hertoge, hem te kennen geuende het groot perijckel daer sy in zijn soude, so sy geuangen worde. Die Hertoge prees haer seer van haer sorchvuldicheyt, tot haer seggende: Dat sy niet beangst wesen soude dat hy haer seynden soude in een sterckte, die hy daer ontrent hadde, met twee die haer daer geleyden souden: Welcke twee hy heymelijcken last gaf dese Ionge dochter om te brenghen, in die eerste boscagie daer sy in comen souden, want hy dachte dat sy doot zijnde niemant ter werelt daer af weten en soude, t'welck sy ghedaen souden hebben, so na het crijten ende kermen van haer, niet gecomen en waer een vreemt Ridder, zijn auontueren soeckende, de welcke haer wt die wreede handen van dese rabauwen verlost heeft, ende daer na wt haer | |
| |
verstaende dese geschiedenisse, met de onnoselheyt vande Princesse, is met haer nae die Stadt getrocken, om soo met de wapenen als met de Dochters monde de waerheyt t'openbaren, ende de schuldighen te straffen. Soo ist dan ghebeurt dat hy inde Stadt comende, verstont, hoe dat daer een Ridder gecomen was, van niemant bekent, dewelcke alrede met Lurcain int velt ghetreden was, ende een wreede strijdt met malcanderen aenghegaen hadden, dies hy hem te meer haeste om die twee Ridders te scheyden, eer dat daer een van beyde doot bleef. Desen Ridder dan comende voor den Coninck, heeft tot hem geseyt: Mijn heere, laet dit geuecht niet voortgaen, want wie van hen beyden sterft, die sterft onschuldich. De Coninck die hoorende door die representatie van desen Ridder gheinduceert zijnde, dede terstont die betaelge op-houden. Daer nae heeft de Ridder vertelt alle die verraderie van Polinesso, teghen die Princesse op geset ende geedaen, presenterende het selfde te willen verantwoorden met de wapenen. Polinesso wert gheroepen, de welck compareerde al ghewapent zijnde alsoo hy tot de vryheyt vant Velt ghestelt was, missakende, tselfde met een groote stouticheyt, hoe wel de coleur van zijn aensich anders te kennen gaf. Wel aen antwoordede Ridder, wy zijn alle beyde ghewapent, laet ons tot de proef comen, t'welck door s'Conincx beuel geschiede, hebbe sy op malcanderen met fellen moede ghereden. Polinesso brack zijn Lancie, maer worde so dapperlijc van de Ridder gheraeckt dat de Lancie hem door het lijf ghinck, vallende vanden Peerde dootlijck ghewont. De Ridder is van zijn Peert ghetreden ende heeft hem den Helm van zijn hooft ghetrocken, in meeninghe om hem te dooden, maer hy tot hem | |
| |
hem seluen ghecomen zijnde, heeft genade begeert, ende zijn faulte voor den Coninc ende omstanders bekent. Noyt en waren de Griecken soo verblijdt hoorende door den Roomschen Borghermeester vercondighen haer vrijheyt. Als de Coninck met de omstanders waren, om de verlossinghe vande onnoosele Geneura, ende straffe vanden houeerdighen ende wreeden Polinesso, die hy terstont dede hangen, ontfangende het loon van zijn verraderie. Daer nae heeft hy onthelst den Ridder hem grootelijcx bedanckende voor zijn weldaet die geen recompensie begeerde als ghehylict zijnde, dan pardon voor die weynich achterdenckende Dalinde, die corts daer na haer in een Clooster begaf, in Denemarcken, weynich achtende die werelt langher te volghen. De Coninck heeft oock niet willen laten ongheloont den Ridder die onbecant, soo vrymoedich voor zijn Dochter geuochten hadde, de welcke zijn helm afgedaen hebbende, worde beuonden te zijn Ariodant, eensdeels oorsaeck van dese trage comedie, die vande Coninck, zijn Dochter, ende al het Rijck, voor doot beweent was, dies alle de werelt haer seer verwonderden, segghende de Bode ghelooghen te hebben. Dan is te weten, hoe dat hy, volghende den meesten hoop van die despereren, die den doot van verre soecken, maer als sy hem vinden haer soo bitter schijnt, dat sy daer af verschricken, nae dat hy hem vande Rootscheint water gheworpen hadde, daer berou af creech, dies hy hem, also hy wel swemmen conde, so dapperlijc weerde met handen ende voeten dat hy wederom te lande ghecomen is, hem seluen sot ende zijn opstel een rasernie noemende. So is hy dan gecomen in een heermitagie, al waer hy van sin was te blijuen, tot dat hy verstaen soude hebben hoe de | |
| |
sake int Hof vergaen soude. Soo verstont hy voor hen eersten hoe dat de Princesse bytans doot ghebleuen was, verstaende zijn ongeluck, voorts den Coninck, dies hy met gheen minder gramschap ontsteken worde teghen zijn broeder, dan met liefden tot Geneura, want het hem een wreet aenslach scheen te zijn, hoe wel het om zijnen wille ghedaen was, hoorende voorts dat daer niemant en quam om voor haer te vechten, dachte in hem seluen dat hy wilde zijn de ghene die tegen staen soude de accusatie van zijn broeder, ende hy die sy, die soo grooten oorsaeck ghegheuen hadde van haer alle quaet toe te wenschen, noch bereyt was voor haer te steruen, daer ter contrarie Polinesso, die sy soo veel toegelaten hadde, hem niet eens en roerde om haer te salueren. Hebbende dan vercregen een nieu peert ende Harnas, is soo onbeeknt comen vechten teghen zijn broeder. Om nu te keeren tot onse voorgaende propoost, soo heeft de Coninck hem vriendelijc onthelst, denckende in hem seluen, noyt ghetrouwer liefhebber oyt gheuonden te zijn, hebbende nae soo groote iniurie haer protectie aengenomen teghen zijn eygen broeder, dies hem de Coninck zijn Dochter met bewillinghe van zijn Heeren te wijue ghegheuen heeft, met het Hertochdom van Albanie, t'welck door die doot van Polinesso aen de Croon veruallen was. Leuende met malcanderen naer groote droeffenisse in meerder ende langher vreuchde.
|
|
Auteursrechtvrij