Internationale Revue i 10 1927-1929

Marcel van de Velde
België bedreigd

De Nederlander gaat prat op zijn kosmopolitische neigingen: hij kijkt 't liefst vèr in de wereld - naar Zuid-Amerika, of Indië, China en Japan. Daardoor merkt hij maar matig op wat zich bij zijn deur afspeelt. Het is oogenschijnlijk minder belangrijk. Zijn politieke aandacht vertoeft bij de groote mogendheden - daar is hij gaarne mêe bevriend. België is een natie waar hij liefst niet aan denkt. Tegenover dezen staat is de methode van den struisvogel hem bijzonder welkom. Er zijn daar ook lastige dingen, waar men zich niet mee kan inlaten, zonder zijn fatsoen in gevaar te brengen. Vlaamsche letteren? Dat is wel aardig. De Hollander houdt wel van zoo nu en dan eens een sappig boek. Daarbij - er is zooiets als een letterkundige mode en daar kun je je niet heelemaal aan onttrekken. Maar met binnenlandsche aangelegenheden van een nabuur-staat kan men zich bezwaarlijk inlaten: dat is onbescheiden en de Nederlander is een zuinig en bescheiden politicus met een strak gezicht en een droge kuch.

De Vlaamsche Quaestie? Pas op! Aan koud water kan men zich branden. Hollanders zijn - naar het woord van Dr. Easton - ‘minder expansieve Nederlanders dan Vlamingen’. Als Nederlander wil men tegenover België vooral niet annexionistisch lijken. Holland rooft wel, maar liefst veraf, bij de wilden in den Oost - ook dàt is kosmopolitisch, hyper-internationaal. Vooral sedert den laatsten oorlog is 't voor Nederland ondoenlijk geworden om zich met Zuid-Nederlandsche zaken bezig te houden. Dat komt door die activisten. ‘Die geeft men geen hand’, zei ‘De Telegraaf’. Daarvoor respecteert een rechtgeaard Hollander zich te zeer. Wat die activisten willen, weet de Hollander niet. Het interesseert hem ook maar zwak; het is eenigszins beneden zijn wereldaandacht.

Maar in België, het centralistisch geregeerd complex van twee volstrekt vreemde landen, moet men des te meer aandacht besteden aan de voortdurende onrust die overal in het land aanwezig is en telkens weer in nieuwe vormen opduikt. En welken naam of men 't nu gelieft te geven: Frontpartij, Oudstrijders, Nationalisten - 't is alles koekoek een zang - in meerdere of in mindere mate bedreigt men de Belgische constitutie, ieder op diè plek, die hij meent de zwakste zijde te zijn. Door de schermutselingen om het Nederlandsch-Belgisch verdrag zijn de Nationalisten wel 't duidelijkst gaan spreken. In dat kamp wêerklinken de meest extremistische stemmen, die België geheel verloochenen en van geene concessies meer hooren willen. Maar dit is nog maar een beperkte groep. De Vlaamsche massa gelooft nog in het desvoorkomend doorvoeren van een bestuurs-scheiding, waardoor België geregeerd zou worden door een Federatief Bestuur met twee streng-gescheiden Parlementen. Er is een duister instinct van algemeen verzet wakker-geworden. Bij velen nog onhelder, maar bitter, fanatiek. En 't is onmogelijk, dat deze stemming niet in een toekomstige conjunctuur tot een plotselinge sociaal-revolutionnaire daad zou komen. Want juist, wat menig Vlaamsch leider officieel tegenspreekt, juist dàt wordt meer en meer werkelijkheid: de revolutionneering van den Vlaamschen strijd. Het activisme gedurende den oorlog is slechts een oefening geweest van de Vlamen, om te zien hoe zij de voogden konden overbodig maken. En datzelfde activisme is voor altijd gezaaid in de harten van alle Vlamingen. Bij ieder heeft 't wortel geschoten, of men er verstandelijk afkeurend of waardeerend tegenover staat. Het antimilitarisme, dat na den oorlog in Vlaanderen ontstond, heeft niet nagelaten de bevolking bewust te maken van de grootere nieuwe gevaren die 't bedreigen.

De overal zichtbare toebereidselen voor den volgenden oorlog, het geheime verdrag met Frankrijk, het aanhoudende ageeren van de ballingen, waar ze ook zijn, is oorzaak, dat 't activisme waarover men na 1918 zoo goed als zweeg, wêer vorm gaat krijgen en openlijk op 't Vlaamsch-nationalistisch terrein verschijnt. De Derde Internationale heeft niet nagelaten ook in Vlaanderen haar stem te laten hooren en plotseling is tot een noemenswaardig aantal zonen en dochters van 't Vlaamsche land 't bewustzijn doorgedrongen, dat de historie van heden ieder oogenblik wel een omstandigheid kan scheppen, waarin de omverwerping van het gezag te Brussel mogelijk wordt.

[p. 373]

De aldoor aanhoudende gevangenschap van Dr. August Borms is een doorn die aldoor brandender wonde maakt in het hart van Vlaanderen - en deze feiten zijn door het eeuwigdurende halfslachtige geleuter van een deel der pers in Vlaamsch-België niet te verdonkeremanen. Telkens wordt 't den Vlaming duidelijker, dat België de oorzaak is van al zijn ellende, zoowel geestelijk als sociaal en meer en meer neemt 't heir in aantal toe dergenen, die begrijpen, dat dit niet zoo zal kunnen doorgaan. Reeds zetten grootsche demonstraties een nieuwe periode van activiteit in, reeds kwam men tot nieuwe manifestaties tegen het uitheemsche vorstenhuis, reeds ging er een mare door het land van een nieuwen geheimen Raad van Vlaanderen. Meer en meer leeft de gezindheid op om te komen tot contact met andere verdrukte volken en rassen, meer ook gaat men in Brugge en Gent en Antwerpen inzien, dat men op de Hollanders niet rekenen kan, dat men 't zelf zal moeten doen en dat de strijd voor de bevrijding van den ouden bodem slechts gewonnen kan worden als er meer slachtoffers vallen dan totnogtoe. Maar voor hem die de Vlaamsche psyche begrijpt, is 't duidelijk dat de wording van het revolutionnaire rhythme bezig is zich te vertoonen. Een stilte is er niet - integendeel, de oogen van de Vlaamsche massa schouwen geestelijk reeds over de barrikade en de z.g. bedevaarten naar den doodenakker in West-Vlaanderen zijn slechts een wapenschouw te noemen. Helaas, dat een ijzeren imperialisme het Vlaamsche land onafgebroken bedreigt en dat de geschiedkundige ontwikkeling van Nederland de menschen van één stam uit elkander heeft gevoerd - zoodat in Nederland voor de zaak der Vlamingen slechts theoretische medewerking is te krijgen. Tenzij....wat ik nog niet hopen durf, de Vlaamsche nationalisten van elke kleur tijdig gaan inzien, dat de redding van deze eeuwenoude slavernij véél sneller bereikt kan worden door de Vlaamsche aspiraties te zien in het helle licht van den proletarischen strijd; tenzij, dat de idealisten van elke pluimage zich alsnog kunnen ontdoen van al die burgerlijke ideologieën die juist in België zoo welig gedijen en het stempelen tot 't burgerlijkste land van Europa. Dan - ja dàn zou de barrière wegvallen, die de regeeringen van Brussel en Den Haag hebben opgesteld en zou het Hollandsche proletariaat plotseling zijn kameraad zien in dien geest van broederschap, die solidariteit is. Want tegen den samengang van de arbeidende massa van Noord en Zuid is België allerminst bestand. In België zijn de regeerders zich daarvan zóó goed bewust, dat zij elke kultureele toenadering met man en macht bestrijden, want de werkelijke kameraadschap tusschen Hollander en Vlaam - dat is de dood van de kerk van Rome, dat is de vernietiging van het Belgisch bewind. Voor goed is de Vlaamsche strijd verlegd uit de tuinen der romantiek naar de velden van brakke werkelijkheid. Aan de idealisten van het Vlaamsche ras om de massa in het naderend historisch oogenblik vóór te gaan, zonder aarzeling, op den weg der sociale revolutie. Anders zal alle strijd vergeefsch zijn en zal slechts nieuwe kneveling en nog woedender reaktie losbreken. Nog aldoor droomt Frankrijk in zijn imperialistische kringen van een België als een groot Département du Nord en een gelatiniseerd Nederland. Het zal zich verrekenen. Door 1914-1918 is de Vlaming ontwaakt en weet hij wie en wat hem belaagt. Het activisme zal blijken Vlaanderens redder te zijn, zoowel oekonomisch als geestelijk en in den volgenden oorlog zal de Belgische tyrannie, waarvan men in Holland niets weet, gebroken worden met een wilskrachtig fanatisme, waar Europa zich over zal verbazen.

In de dagen die komen mengelen de luide kreten van het wereldimperialisme zich met de loeiende stemmen der losgebroken slaven van het kapitaal. Maar de stem van de onderdrukte volken, die hune boeien verbreken, zal loeien over de aarde als een orkaan. En de heerschers zullen verbleeken....

CARL BUCHHEISTER
KOMPOSITION BLAUES QUADRAT

[p. 374]

FOTO: L. MOHOLY-NAGY, 1926

[p. 375]

FOTO: L. MOHOLY-NAGY, 1926 (NEGATIV)