Indische Letteren. Jaargang 31

[p. 1]

[Nummer 1]

Redactioneel

Afgelopen januari hebben Pamela Pattynama en Olf Praamstra afscheid genomen van de redactie van Indische Letteren. Hun kennis en kunde - hun aanwezigheid - zullen we tijdens onze redactievergadering, bij het persklaar maken van edities en het organiseren van onze lezingenmiddagen zeer missen, maar ongetwijfeld zult u hen beiden, al dan niet als spreker, nog vaak tijdens onze bijeenkomsten tegenkomen.

Gelukkig mogen we tegelijkertijd twee nieuwe redacteuren verwelkomen: Petra Boudewijn en Jacqueline Bel. Petra Boudewijn rondt momenteel haar promotieonderzoek af aan de Rijksuniversiteit Groningen over de representatie van Indische Nederlanders in de Nederlandse koloniale en postkoloniale literatuur van 1800 tot heden. Jacqueline Bel is hoofddocent aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Van haar hand verscheen deze winter het in de pers bejubelde Bloed en rozen, geschiedenis van de Nederlandse literatuur (1900-1945), met veel aandacht voor Indische literatuur.

‘Zij spiegelden een gedroomde toekomst aan een gedroomd verleden’. De ooit bejubelde, vervolgens verguisde en uiteindelijk vergeten dichter J.F. Helmers (1767-1813) beschreef de geschiedenis van Banda's koning Egeron en zijn dochter Adeka in De Hollandsche natie (1812). De tragedie van Egeron en Adeka is op het eiland Banda vervolgens een eigen leven gaan leiden. Tot ver in de twintigste eeuw maakte hun verhaal deel uit van de historische beeldvorming van de bevolking op Banda, maar tegenwoordig rest slechts een straatnaam, de Jalan Adika. Hans Straver gaf onlangs een mooie lezing over dit onderwerp en hij opent er deze editie mee.

In het tweede artikel vergelijkt Widjajanti Dharmowijono het verschijnsel ontworteling in drie onderling verschillende debuutromans: Only a Girl van Lian Gouw (2009), Geen gewoon Indisch meisje van Marion Bloem (1983) en De zwarte met het witte hart van Arthur Japin (1997). Personages dreigen geïsoleerd te raken vanwege hun taal, hun huid, hun familie, hun gewoonten, en zij nemen, al dan niet gedwongen, een taal en een cultuur aan die niet de hunne is.

[p. 2]

Behoud van ‘culturele identiteit’ speelt ook een centrale rol in het werk van Han Friedericy, maar hier juist vanuit het perspectief van de lokale bevolking. H.J. Friedericy (1900-1962) was als bestuursambtenaar en wetenschapper gespecialiseerd in de geschiedenis en cultuur van Zuid-Celebes. Uniek aan zijn literaire werk is dat hij schrijft vanuit inheems gezichtspunt. Margriet Lappia, werkzaam aan de Universitas Hasanuddin in Makassar, bestudeerde Friedericy's meesterlijke verhaal ‘Bloed’: ‘Door niet over de hoofden van de inheemse bevolking heen te praten, zoals zoveel koloniale schrijvers hebben gedaan’, schrijft zij, ‘geeft Friedericy zijn lezers volop de gelegenheid zich in te leven in de gevoelswereld van de verteller, Karaëng Katapang. De lezers begrijpen dat het er Karaëng Katapang veel aan gelegen is de oude tradities over te dragen aan zijn mannelijke nazaten’.

Atjeh, schreef Paul van 't Veer ooit, was als laatste provincie onder Nederlands gezag geplaatst. En voor zover dat gezag al stand hield, was de provincie er als eerste weer onder vandaan toen de Japanners in 1942 Indië binnenvielen. Die oorlog is inderdaad nooit gewonnen, in ieder geval niet door de Nederlanders, vindt ook Fred Lanzing in zijn afsluitende artikel. Het beleid van Van Heutsz, algemeen beschouwd als de bedwinger van Atjeh, rustte op twee pijlers: een contraguerrilla en een marineblokkade. Vooral van die blokkade is weinig terecht gekomen. Over de strijd op zee is überhaupt weinig bekend, maar Lanzing stuitte op de boeiende Herinneringen van een adelborst uit 1927, waarin een veteraan, J.P. Muller, zich de eentonigheid herinnert, de ‘meedoogenlooze middagzon der tropen’ en het turen naar de ‘dooien wal, die elken dag precies eender was’.

Op vrijdag 10 juni houden we in Leiden onze volgende lezingenmiddag. Achter in deze editie vindt u als gebruikelijk het programma. Graag zien we u dan weer! In de tussentijd kunt u ons volgen via onze nieuwe site en via onze Facebookpagina.

Pamela Pattynama (foto: Ena Jansen).

Olf Praamstra.

Petra Boudewijn (foto: André van der Meulen).

Jacqueline Bel (foto: Petra van Vliet).