De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

[p. 369]

Miss Cookson uit New-York.
Roman uit het Duitsch van Heinrich Lee. (Vervolg van blz. 364.)

XI.

Van den Atlantischen- tot aan den Stillen Oceaan werden in de Vereenigde Staten manschappen aangeworven, en in de elegante, schijnbaar slechts tot weelde ingerichte kazernes, cadetten- en officierenscholen ontstond plotseling een groote bedrijvigheid.

een fransche vrouwelijke veteraan van het jaar '70. (Zie blz. 373.)

Een van de voornaamsten onder dezen is Sam Houston-Fort in de stad Antonio in Texas. Sam Houston-Fort ligt op een berg tegenover de stad. In een groot, luchtig gebouw wonen de manschappen. Vóór de kazerne bevindt zich een plein, waarop de soldaten in hun vrije uren hal spelen en zich met andere genoegens vermaken; hieromheen liggen in een kring de landhuizen der officieren met mooie tuinen er voor.

Sedert het begin van het jaar bevond zich onder de officieren van Sam Houston-Fort ook een van Duitsche afkomst, die zich Herwarth noemde. Reeds van den beginne af had hij om zijn vreemde manieren de aandacht getrokken. Hij hield er namelijk veel van om zich af te zonderen, en alleen de weinige diensturen bracht hij met zijn kameraden door. Op andere tijden bleef hij òf in zijn huisje, òf men zag hem in burgerkleeding langs de oevers van de Antonio-rivier slenteren. Ook van zijn vele landgenooten, die er in de stad waren, scheen hij niets te willen weten. Een Amerikaansch officierencorps is niet als een Duitsch; wie wil, kan zijn eigen weg gaan, en hiervan maakte Herwarth een zoo ruim mogelijk gebruik. Als hij aan het verleden dacht, dan herinnerde hij zich in de eerste plaats hetgeen er op den avond, die over zijn lot beslist had, gebeurd was. Uiterlijk kalm en koel was hij naar zijn hotel teruggekeerd, om daar te overleggen wat nu verder te doen.

Naar Duitschland terug, in zijn vroegere betrekking, dat ging niet. Op goed geluk af in Amerika een leven als avonturier beginnen, om misschien wel kellner te worden, ook daartoe voelde hij geen neiging.

Dwarrelden niet de geruchten van een toekomstigen oorlog door de lucht? Als hij eens soldaat werd? Dan had misschien een kogel medelijden met hem en maakte aan zijn ellendig leven een einde.

Hij was Pruisisch officier geweest, misschien dat dit hem nog wat hielp. Bovendien bedacht hij zich, dat hij van zijn vroegeren overzeeschen diensttijd te Washington nog een invloedrijken kennis had, en nog dienzelfden dag ging hij er heen.

Drie weken later waren al zijn aangelegenheden, zijn ontslag uit het Duitsche en zijn indiensttreding bij het Amerikaansche leger, in orde. Ook zijn naam veranderde hij en eenvoudig als mijnheer Herwarth begon hij zijn nieuwe levensomstandigheden. En zoo was hij dus soldaat, weliswaar in een vreemd land, maar dat was hem onverschillig. Lang kon het uitbreken van den oorlog niet meer duren en dan was zijn doel bereikt.

Sterven! Een eervollen, roemrijken soldatendood. Was zijn leven werkelijk zoo arm, zoo zonder eenige beteekenis, dat hij er volstrekt geen waarde meer aan hechtte?

Maar waarom was het zoo arm, zoo zonder eenige beteekenis? Deze vraag had hij zichzelven gesteld en ook het antwoord er op gevonden. Omdat het doel, dat hij tot nu toe nagestreefd had, altijd slechts op uiterlijkheden gericht was geweest. Slechts naar rang en rijkdom had hij gestreefd, en nu deze beide zaken hem ontnomen waren, nu was zijn bestaan vernietigd. Hij was voortaan overbodig, omdat hij niet veel voor zichzelven, maar ook niets voor anderen waard was. Hij dacht aan Karla, maar ook zij had hem niet zoo noodig, dat zijn plaats niet vervuld kon worden.

Misschien moest hij zijn ongeluk nog dankbaar zijn; het had hem tenminste geleerd, waarin de ware goederen des levens bestonden, maar die wetenschap kwam te laat.

Midden in de stad bevond zich het Alamoplein, waar naast het nieuwe postkantoor een statige ruïne zich verhief, de overblijfselen van een Spaansch missiehuis. De annalen der

[p. 370]

stad spraken met trots over deze bouwvallen. Gedurende den vrijheidsoorlog had zich hier drie dagen lang een kleine schaar van inwoners van Texas verdedigd tegen een twintigvoudige vijandelijke overmacht, en man voor man waren zij gevallen tot op den laatste toe - vol stervensmoed, want zij vielen voor een dierbare zaak.

Maar als hij viel, dan was het voor een zaak, die hem onverschillig was, en evenals zijn leven, was ook zijn dood niemand tot nut. Zelfs deze troost bleef hem ontzegd.

En dan keerden zijn gedachten weer tot Bell terug; maar hij dacht aan haar zonder bitterheid, slechts met den kalmen moed van een stervende, die den dood zonder ontroering in het aangezicht ziet en die van alles, wat het leven voor aantrekkelijks gehad heeft, reeds afscheidgenomen heeft.

Reeds langer dan drie maanden droeg hij nu de officiersjas, maar de boodschap, waarop het land met koortsachtig ongeduld wachtte, wilde niet komen.

Dikwijls op zijn eenzame wandelingen zag hij hier en daar op een huis een zwavelgele vlag waaien, wat beteekende, dat er daar een lijder aan pokken was. De pokken waren in San Antonio epidemisch en de gezondheidscommissie nam maar weinig voorzorgsmaatregelen. Misschien zou op zekeren dag de gele vlag ook wel op zijn huisje waaien, dan behoefde hij ook niet langer op den oorlog te wachten.

Maar hij had het vlagje niet noodig. Zes weken later lag er, in het begin van Juni, in de haven van Tampa in Florida een transportvloot gereed van dertig schepen, waarop een expeditiecorps van 15,000 man aanwezig was. Ook het detachement van Texas bevond zich er onder. Herwarth had een kajuit met een kameraad samen, maar den eersten nacht, dat de vloot zee gekozen had, begaf hij zich op het dek.

Urenlang stond Herwarth te turen naar den met sterren bezaaiden, nachtelijken hemel, en slechts het stampen der machine en het opplassen van het water onder de schroef verbrak de stilte.

Hij dacht aan Duitschland, aan Karla, aan zijn gestorven liefde en aan den eersten slag.

XII.

‘Kamers te huur voor dagen, weken en maanden, familiepension,’ stond met gegraveerde letters op een gladgeschuurde koperen plaat van een stil, deftig huis in de nabijheid van den Grooten Tuin te Dresden.

Eigenares van dit pension was mevrouw Von Raszinska, de weduwe van een majoor, en daar het weduwenpensioen van een majoorsvrouw helaas niet erg groot is, zag mevrouw Von Raszinska zich wel genoodzaakt er wat bij te verdienen. Daar zij er evenwel op uit was slechts menschen van goeden rang en stand bij zich te nemen, kon zij zich troosten, tenminste altijd in net gezelschap te zijn. Heel zelden was er in het pension van mevrouw Von Raszinska een huurder geweest, die niet een voornamen titel bezat of van adel was.

Zoo kwam het dus dat, toen zich op zekeren dag een dame bij haar aanmeldde, die zich mevrouw Von Angern noemde, en die, zooals zij opgaf, de weduwe was van een geheimraad, zij met open armen ontvangen werd. Zij verlangde voor zich twee kamers, waarin zij in zoover slaagde, dat mevrouw Von Raszinska haar eigen bed naar de badkamer overbracht; den prijs scheen mevrouw Von Angern geheel als bijzaak te beschouwen. Zij wenschte hiervoor slechts niet aan de algemeene pensiontafel deel te nemen, maar verlangde op haar eigen kamers te eten, wat haar dan ook, niettegenstaande de daaraan verbonden moeite van dekken, en de buitengewoon groote porties, die men een alleenetende moet geven, tegen verhoogden prijs werd toegestaan.

Mevrouw Von Angern was in den rouw; zij had haar man verloren, zooals zij mevrouw Von Raszinska en den overigen pensionaires vertelde, en wilde zoo stil mogelijk leven, en zulke gevoelens moest men eerbiedigen.

Ottilie kwam juist uit Nizza terug. Toen de lente in het land kwam en daarmee ook het reisseizoen aanbrak, waren Berlijnsche kennissen haar op zekeren morgen op de promenade in de armen geloopen; zij werd door hen met vragen overstelpt, wat haar deed besluiten op de vlucht te gaan. Een zeldzaam verlangen naar Duitschland overviel haar. In haar tuin te Berlijn gingen nu haar boomen uitloopen, de vogels te zingen en in de diergaarde, die tegenover haar villa lag, waren weer de bontgekleurde dames-toiletten zichtbaar, en van de speelplaatsen klonk vroolijk kindergeroep. Dit waren allen dingen waar zij vroeger nooit op gelet had, maar die haar nu met een soort van heimwee vervulden; daar onder de boomen, welke nu begonnen te bloeien, was zij eens gelukkig en tevreden geweest. Misschien vond zij daar den vrede, dien zij nu verloren had, weder.

Zij dacht tegenwoordig veel aan den overledene. Zij dacht aan het uur, dat zij hem voor haar zag liggen - wit, stom en dood. Destijds had er te midden van het verdriet over het afscheid een jubeltoon in haar hart weerklonken. Nu was die tot zwijgen gebracht. Dikwijls was het haar of de doode niet geheel van haar gescheiden was, alsof zijn onzichtbare geest haar evenals bij zijn leven nog wakend en behoedend omzweefde, en hij haar keek in het hart; maar er was geen geheim meer voor hem verborgen. Wat zij in die uren tegenover anderen gezondigd had, had hij haar nog niet vergeven - daartoe bezat hij de macht niet. Hij zag haar slechts waarschuwend aan, waarschuwend en wachtend, als verlangde hij iets van haar, iets dat hen beiden geen rust liet, totdat het afgedaan zou zijn. En geen ander kon het voor haar doen dan zij zelve.

Het liet haar geen rust; 's nachts belette het haar te slapen, het knaagde aan haar gezondheid, en haar kennissen te Nizza waren er over verbaasd, zoo slecht als zij er uitzag.

Men vroeg haar of zij ziek was; ja, zij was het, maar geen dokter kon haar helpen.

Als zij aan het gebeurde terugdacht, dan scheen het haar dikwijls toe als een droom, of als was zij het niet zelve, maar een andere vrouw geweest, die zich om zijn hals geworpen had, en zichzelve vergetend, door nijd en wraakzucht ontvlamd, hem in 't verderf gestort had. Maar het was geen droom, het was werkelijk gebeurd, en zij was die vrouw. Zij was zoo nederig geworden, dat zij den afgrond niet durfde peilen om niet van schaamte te vergaan.

Wat haar kwelde - was het schaamte, was het berouw, was het de onmogelijkheid om het gebeurde weer goed te maken, ook al wilde zij het?

Door de kamenier, die haar vergezelde, had zij inlichtingen laten inwinnen en gehoord wat er van hen beiden geworden was. In afzondering, als een voorwerp van medeleden voor allen, die hem gekend hadden, boette hij voor hetgeen hij misdreven had. Als zij hem haar halve vermogen eens schonk, zoodat hij tenminste in zijn carrière kon blijven! Maar hij zou het niet aannemen, van haar zeker niet.

Hoe zij er ook over nadacht, niets kon het gebeurde ongedaan maken. Was zij niet bereid van alle genoegens des levens afstand te doen, als zij den vrede harer ziel maar terug kon vinden?

In haar huis, in haar tuin, waar het nu lente werd, terugkeeren, durfde zij niet. Zij vreesde voor het gezelschap en de bezoekers, die haar lastig zouden vallen. Daarom hield zij te Dresden stil. Zij hield van deze mooie, prettige stad nog van uit haar kindsheid, en zij dacht daarbij aan Bell, aan den tijd, toen zij beiden nog bijna kinderen en vriendinnen waren. Uit haar vriendschap was bittere haat ontstaan; in dit opzicht was zij niets veranderd, want zij haatte Bell ook nu nog.

Sedert den dag, dat zij in Dresden gekomen was, waren nu drie weken verloopen. Het was Mei, bij uitzondering prachtig weer en de elegante stad straalde in de warme voorjaarszon. Ottilie had van het mooie weer geprofiteerd

[p. 371]

om een wandeling te maken en was op den terugweg in de schilderijengalerij aangeland. Vóór de madonna van Holbein trad een oude heer op haar toe, die haar eerbiedig groette. Het was de buitenlandsche gezant van een Zuid-Duitschen staat, die op reis was; een vroegere kennis van haar man. De oude, ridderlijke heer drukte zijn genoegen uit haar aan te treffen en herhaalde nog eens zijn deelneming in het groote verlies, dat haar getroffen had. Eerst was de ontmoeting pijnlijk voor haar, maar toen kwam bij haar de vrouwelijke behoefte op om na langen tijd eens met een kennis te praten.

‘Jammer,’ sprak de oude heer, nadat zij op den divan in het midden der zaal hadden plaats genomen, ‘dat wij ook uw neef verloren hebben.’

‘Ja,’ antwoordde zij, ‘hij is bij de regeering werkzaam.’

‘Ik meen te Flensburg; maar zooals ik te Berlijn hoorde, schijnt hij daar ook niet meer te zijn.’

Ottilie luisterde opmerkzaam toe, maar zij mocht niet laten blijken dat dit bericht haar verbaasde, zij moest houden of zij met de zaak bekend was.

De oude heer nam afscheid, hij had geen tijd meer, zijn trein wachtte.

Tehuisgekomen, zette zij zich aan haar schrijftafel. Zij schreef naar Flensburg, aan den regeerings-president, dat zij haar neef, den assessor Von Schöneck, een belangrijke mededeeling te doen had en zij daarom om zijn adres verzocht.

Reeds een paar dagen later kwam het antwoord. Genoemde heer was niet meer in dienst, zijn tegenwoordig adres was onbekend; mogelijk evenwel kon zij te Washington inlichtingen krijgen, van daaruit had men het laatst van hem gehoord.

Wat moest zij hieruit opmaken? Hij was dus naar Amerika gegaan, misschien wel naar Bell? En zij schreef weer.

Er verliepen weken. De groene heuvels, die zich langs de gele Elbe uitstrekten, werden hoe langer hoe donkerder. Ontelbare stoombootjes voeren af en aan, vol beladen met vreemdelingen met den rooden Baedeker in de hand. Het pension van mevrouw Von Raszinska bloeide en dagelijks moest zij personen, die bij haar een onderkomen zochten, afwijzen.

Ottilie wachtte met koortsachtig ongeduld. Eindelijk in het begin van Juli kwam er een Amerikaansche brief met het poststempel Washington. Zij scheurde hem open, las, en kon een kreet niet onderdrukken.

Het dienstmeisje, dat juist binnenkwam om de tafel te dekken, bleef verschrikt aan de deur staan.

‘Scheelt mevrouw iets?’ vroeg zij.

Ottilie hoorde het niet, zij staarde in den brief.

Het schrijven begon met de verklaring, waarom men zoo lang met het antwoord gewacht had. Men had eerst inlichtingen moeten inwinnen. De persoon in quaestie, zoo heette het verder, was officier bij het Amerikaansche leger; hij was mee ten oorlog getrokken en zwaar gewond. Op 't oogenblik bevond hij zich weer te New-York, waar hij in het Presbyteriaansche hospitaal lag. De brief was kort en bondig, alle verdere aanwijzingen ontbraken.

Het meisje herhaalde nog eens haar vraag.

‘Laat mevrouw Von Raszinska eens bij mij komen,’ antwoordde Ottilie eindelijk.

Toen genoemde dame binnenkwam, vond zij mevrouw Von Angern opvallend bleek.

Ottilie had dadelijk een besluit genomen. Hij was gewond, zelfs zwaar. Misschien was hij reeds dood. Maar als hij nog leefde, dan wist zij wat haar te doen stond. Zij zou naar hem toesnellen, hem verplegen, hem redden. En als een helder licht viel het haar op, dat het lot haar nu den weg gewezen had, dien zij moest inslaan om voor haar schuld te boeten. Dien weg wilde zij volgen.

Wat Ottilie aan mevrouw Von Raszinska meê te deelen had, was, dat zij ten gevolge van een plotseling bericht op reis moest - vandaag nog.

Mevrouw Von Raszinska betreurde het zeer, maar haar troost was, dat dienzelfden voormiddag een Hongaarsche gravin zich aangemeld en haar adres achtergelaten had. Ook werd de aangevangen week voor vol berekend.

‘Als ge weer te Dresden komt, mevrouw, dan verzoek ik om de eer. Het heeft u, hoop ik, bij mij bevallen; wees dus zoo goed en recommandeer mij, waar 't u mogelijk is,’ zei mevrouw Von Raszinska tot afscheid.

Het Presbyteriaansch hospitaal te New-York is een statig gebouw in de nabijheid van het centraal-park, dat anders niet door de New-Yorker militie in gebruik genomen werd, maar nu gedurende den oorlogstijd bij uitzondering den gewonden een onderkomen bezorgde. Het was een groote, lichte zaal, waar Herwarth nu lag. Eerst in een van de laatste gevechten bij Santiago had de vijandelijke kogel hem getroffen. Een schot in het hoofd - en hij was gevallen met de gedachte, dat nu alles uit was. Nu lag hij in deze zaal; de dood had hem versmaad, want nog een paar dagen, had de dokter gezegd, en dan kon hij het bed verlaten. Het Spaansche eskader was vernietigd en daarmee de oorlog geëindigd. Den patiënt moest evenwel nog iedere opwinding bespaard blijven; zijn hoofd deed hem nog pijn.

Hij staarde naar de vensters tegenover zijn bed. Achter de ramen lag de Oceaan en daarachter Duitschland; maar heel, heel ver. Wat zou hij nu beginnen?

Een zwaluwenpaar vloog voorbij het venster. Hij kende het; het had onder de nok van het dak zijn nest. Wat waren die beestjes gelukkig!

De zaaldeur ging open, de dokter trad binnen. Uit alle bedden richtten zich verbaasde blikken op hem, want het was nu zijn tijd niet.

Achter hen aan kwam een dame met zwarten sluier. Bezoek? Maar het was ook nu het visite-uur niet.

Herwarth zag ze al nader en nader komen, totdat de dokter op hem toetrad, terwijl de dame op eenigen afstand staan bleef.

Dokter Rawdon, een der assistent-artsen, was een jonge man, die bij de zieken om zijn goedmoedigheid en opgewekt karakter, die hem bij zijn energie eigen waren, algemeen bemind was.

‘Mijnheer Herwarth,’ sprak hij, ‘er is bezoek voor u, een dame. 't Is wel niet de tijd om visite te ontvangen, maar dames kan men niets weigeren. Ik moet u evenwel uitdrukkelijk zeggen u niet op te winden; over een kwartier kom ik de dame weer halen.’

Dokter Rawdon schoof beleefd een stoel naast het bed, mompelde iets, maakte een buiging, maar nog altijd talmde de dame - zeker uit vrees voor ongevraagde getuigen - naderbij te komen.

‘Herwarth,’ sprak zij nu, voor zijn bed den sluier oplichtend, met bevende stem.

‘Ottilie.’

Maar er waren vijftig vreemde getuigen in de zaal, zij moesten zich dus beheerschen.

Zij zette zich naast zijn bed op den stoel neer, maar er wilde in den beginne geen woord over haar lippen. Zij voelde nu hoe gelukkig zij was, dat zij niet te laat kwam, dat hij leefde, dat hij weer gezond zou worden.

Toen begon zij te spreken, te fluisteren over de tijding die zij omtrent hem ontvangen had, en waarom zij hierheen gekomen was, van haar berouw, van haar verlangen om het gebeurde weer goed te maken, en dat deze wensch alle andere begeerten in haar teruggedrongen had - ook haar liefde tot hem.

(Slot volgt.)