De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

Uit het rijk der zon.
Met illustratiën.

Nu de Shah van Perzië met zijn gevolg Europa bezoekt, komt het ons niet overbodig voor, onzen lezers eens iets meer omtrent dien vorst en zijn rijk mee te deelen.

't Is lang, zeer lang geleden, dat Perzië, het Rijk der Zon, een groote macht bezat. Als men er heden ten dage van spreekt, beschouwt men het meer als een toekomstige twistappel van Rusland en Engeland, die beiden naar de grootste macht in Azië dingen. Of men daar goed aan doet, of Perzië misschien niet eenmaal weer een zelfstandige beteekenis zal krijgen, laten we daar.

In beschaving is men in Perzië zeer bij de Europeesche staten ten achter, en hoe zijn lot zijn zal, zal veel afhangen in hoever het bereid is de Europeesche beschaving aan te nemen.

In dit opzicht is de toestand van Perzië te vergelijken met dien van Turkije. Beide rijken hebben in hooge mate hervormingen noodig; in beide staan de jongeren lijnrecht tegenover de ouderen; de eersten zijn voor de noodzakelijke hervormingen, de anderen verzetten er zich tegen. In beide rijken heeft men wel erkend, dat de oude toestanden niet langer kunnen voortduren, maar de Sultan bezit niet zooveel macht als de Shah om deze theorie ook in practijk te brengen. De Sultan sluit zich, in voortdurende vrees voor zijn leven, bijna geheel van de buitenwereld af en wordt daardoor tot speelbal van een ijverzuchtige, onverschillige Kamarilla - de Shah voelt zich als vrij man en treedt ook in dien geest op, hoewel samenzweringen ook in zijn land niet tot de zeldzaamheden behooren, daar Muzaffer ed Din, de tegenwoordige Shah van Perzië, vroeger aan de regeering kwam dan hij gedacht had, wijl zijn vader als offer van een moordaanslag viel.

Deze, Nassir ed Din, deed reeds de eerste schreden op den weg, dien we nu

prins mansur mirza schua-es-saltaneh.

Muzaffer ed Din zien bewandelen, maar hij bewoog zich op de ingeslagen baan niet met dezelfde zekerheid. Nassir ed Din was meermalen in Europa en heeft ook driemaal Berlijn met een bezoek vereerd; wel nam hij in den loop der tijden iets van de Europeesche beschaving over, maar zijn geheele optreden en manieren gaven toch meermalen stof tot spotternij. Geheel anders is het met Muzaffer ed Din gesteld, die zich in Europa als een Europeaan beweegt. Hij gedroeg zich reeds als een beschaafd mensch, toen hij twee jaar geleden een reis maakte naar Parijs om de wereldtentoonstelling te bezoeken, en hij trad ook met veel waardigheid op toen hij dezer dagen een bezoek bracht aan de hoven van Duitschland en Engeland, waar hij ontvangen werd als alle vorsten van Westelijke staten, en hij nam die eerbetuigingen als een Europeesch vorst in

[p. 358]

ontvangst. Zoover had hij zich reeds in de moderne zienswijzen ingewerkt, dat hij den toast van den Duitschen keizer beantwoordend, sprak van de goede verstandhouding tusschen Duitschland en Perzië.

De handel tusschen Europa en Perzië zal in de toekomst stellig grootere afmetingen aannemen, als de hervormingen, die de Shah dadelijk na zijn eerste Europeesche reis heeft ingevoerd, in werking zijn getreden.

Hij heeft namelijk in het vorige jaar alle binnenlandsche tollen opgeheven en er op gewezen, dat deze maatregel in de best geordende staten van Europa reeds lang in werking is en, als gevolg daarvan, de levensmiddelen veel goedkooper zijn geworden en de handel zich zeer heeft uitgebreid. De man, door wiens invloed deze zegenrijke maatregel tot stand gekomen is, door wien Perzië eerst tot een aaneengeschakeld geheel is geworden, die talrijke misbruiken heeft opgeheven, en die de inkomsten van den staat aanmerkelijk heeft doen toenemen, is de grootvizier Ali-Asghar-Ghan. Deze beschaafde staatsman, aan wien overigens de Shah werkelijk de veiligheid, waarin hij leeft, te danken heeft, is, gelukkig voor het land, nadat hij tijdelijk in ongenade gevallen was, spoedig weer in ambt en eer hersteld geworden. Zijn geoefende blik doet hem ter juister tijd politieke kuiperijen zoowel als privé intriges doorzien, die doorgaans hun ontstaan in den harem te danken hebben.

Als Mahomedaan heeft Muzaffer ed Din, niettegenstaande zijn neiging voor Europeesche inrichtingen, meerdere vrouwen. Wel komt hij de plichten, die de regeering hem oplegt, na, maar toch brengt hij veel tijd zoek bij zijn dames, 't zij in zijn paleis te Teheran, 't zij in het in de nabijheid gelegen lustslot Aeschrehabad.

Van de pracht, waarmee het paleis te Teheran ingericht is, kan men zich moeilijk een voorstelling maken; verkwistend is er met het marmer omgesprongen en van buiten zoowel als van binnen schittert en vonkelt het van goud en edelgesteenten. De Shah is trouwens een groot liefhebber van kostbare steenen, want bij zijn bezoek, nu eenige weken geleden, aan koning Edward te Portsmouth gebracht, trokken de juweelen, die hij droeg, zeer de aandacht. Een der groote Londensche juweliers, die bij zijn vertrek tegenwoordig was, moet gezegd hebben: ‘Als de Shah, zooals hij daar staat, in veiling werd gebracht, zou ik 800.000 pd. st. voor hem bieden.’

Bij den aanleg van het zomerpaleis is er voornamelijk rekenschap gehouden met de dames, want een heele reeks paviljoens strekt zich langs het water uit, zoodat zooveel mogelijk iedere vrouw haar eigen huishouden heeft.

Wij, van ons standpunt uit, hebben veel bedenkingen tegen deze veelwijverij, te meer daar het ook een zeer groote moeilijkheid oplevert wat betreft de troonsopvolging. Heden is nog niet bekend, wie zijner zonen den Shah, bij zijn eventueel overlijden, zal opvolgen. Bekend is alleen de tweede prins, Melik Mansur Mirza Schua-es-Saltaneh, die zich vier jaar geleden te Berlijn onder behandeling stelde van professor Leyden. Zijn naam beteekent in 't Hollandsch: ‘De straal van het Keizerrijk’.