De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

[p. 233]

Meta van Bingerden.
Door Th.A. Quanjer.
(Vervolg en slot van blz. 228.)

‘Mevrouw Van Voorst, niet waar?’ vraagt Zijne Excellentie met een ernstig stemgeluid, doch haar tevens beleefd tot plaatsnemen uitnoodigend. En op haar toestemmend antwoord vervolgt hij:

‘Dus hebt u reeds iets vernomen, mevrouw?’

‘Vernomen?’ herhaalt zij verwonderd, ‘wat bedoelt Uwe Excellentie?’

‘Dus nog niets gehoord,’

de gelukkigen. Naar de schilderij van G. Reinke.

zegt hij, als in gedachten voor zich heen. ‘Maar, 't is waar, 't kan ook haast niet.’

Zich dan weer tot zijne bezoekster richtende:

‘Waaraan heb ik eigenlijk de eer van uw bezoek te danken, mevrouw?’

‘Misschien herinnert Uwe Excellentie zich, dat onze families - ik ben eene Van Bergen - vroeger nogal met elkaar bevriend waren. En wegens die oude betrekking veroorloofde ik me de vrijheid u hier te komen bezoeken, ten einde u een beleefd verzoek te doen.’

‘Wellicht met het oog op uw zoon? - Het is immers uw zoon, de luitenant Van Voorst, die geplaatst werd op het stoomschip “Pollux”, dat verleden jaar naar Atjeh werd gezonden?’

‘Ja, Uwe Excellentie!’

‘En - hebt u in den laatsten tijd ook eenig bericht van hem ontvangen?’

‘O, zeker! Verleden week vernam ik nog van hem, dat alles wel was, en dat hij hoopte, waarschijnlijk in Maart thuis te zullen zijn.’

‘En - was hij toen niet lijdende, mevrouw? - of...?’

‘Maar Excellentie,’ zegt ze op onrustig gejaagden toon, ‘waarom doet u me die vragen?’

‘Ja, mevrouw!’ is het langzame, ernstig overlegde antwoord, ‘er gaat meestal méér dan een maand voorbij, eer zulk een brief uit Indië bezorgd wordt op de plaats zijner bestemming - en, in zulk een lang tijdsverloop kan er wel eens iets gebeuren, dat....’

‘Heeft Uwe Excellentie,’ zoo valt ze hem angstig in de rede, terwijl ze hem scherp aanziet en zich van haar stoel opricht, ‘soms eenig later bericht? Is mijn zoon misschien ziek?’

‘Ten minste,’ zegt hij, ‘kreeg ik de tijding, dat er iets was voorgevallen. Zooals u misschien weet, word ik telegrafisch op de hoogte gehouden van alle belangrijke feiten, die er voorvallen op de Indische wateren - en dus....’

‘Mijn God, Excellentie!’ roept ze radeloos uit, ‘zeg me toch wat er is voorgevallen. Uwe berichten zijn zeker wèl ernstig, dat u meent al die omwegen te moeten gebruiken.’

‘Ja, mevrouw! - Helaas! - hoog ernstig.’

En als ze nu met hijgenden adem zich doodsbleek over de tafel buigt, den Minister als 't ware met hare oogen doorborende, dan treedt hij op haar toe en vervolgt hij:

‘Wees krachtig, mevrouw! - Er zijn van die oogenblikken in 's menschen leven, dat men moed noodig heeft - dat men zich heeft te wapenen tegenover de slagen van het noodlot, die ons overstelpen....’

En zij, hem steeds strak aanziende, valt met toonlooze stem in:

‘Hij is dus dood, - Dood. - O, mijn God!’

De Minister heeft intusschen met een ruk aan het schellekoord getrokken, en zegt dan tot den bode, die haastig is binnengekomen:

‘Spoedig! - Help eens! - Mevrouw is onwel geworden.’

En vervolgens den bode terzijde staande, spreekt hij haar toe:

‘Kom, mevrouw, ga weer zitten - en....’

Het is alsof zij uit een cataleptisch toeval ontwaakt; zij

[p. 234]

ziet een oogenblik verbijsterd rond, herinnert zich spoedig het voorgevallene, en herhaalt:

‘Dus is hij dood!’ En zich tot den Minister keerende: ‘Aan welke ziekte is hij gestorven?’

‘Ik ontving hedenochtend een kort, onvolledig telegram, en heb geseind om nadere berichten. Aan uw adres werd reeds een voorbereidend schrijven verzonden. Toevallig dat ge u juist heden zijt komen aanmelden.’

‘Mag ik het telegram zien?’ vraagt ze met een snik, op doffen toon.

‘Het bevat slechts een paar, doch hoogst ernstige woorden, mevrouw,’ antwoordt hij, het bewuste telegram uit een lessenaar te voorschijn halende.

En als hij het haar voorhoudt, doch zij blijkbaar buiten staat is hare oogen te accommodeeren, leest hij haar voor:

‘Luit. t.z. 2e kl. v. Voorst door ongeluk overleden.’

Nog ontsnapt geen enkele traan aan haar oog, als haar het noodlottige nieuws ten volle is meegedeeld. 't Is bijna te betwijfelen of ze de juiste beteekenis der woorden begrepen heeft, zoo strak heeft ze den lezer aangestaard.

De bode heeft haar een glas water voorgehouden. Werktuiglijk brengt ze dat aan de lippen; zonder er uit te drinken hoort men hare tanden tegen den rand klepperen; ze weert de hand van den bode, die het glas vasthoudt, af, en spreekt dan met afgebroken woorden, als in een droom:

‘'t Is dus niet eens kunnen komen - tot het verzoek -. We hadden - er ons toch zooveel - van voorgesteld - - wij - met ons drieën - te zamen -. Wie had zoo iets - ooit kunnen denken?’

En dan, zich plotseling oprichtende, strijkt zij de hand over het voorhoofd. Ze ziet den Minister verbijsterd aan en spreekt:

‘Ik dank Uwe Excellentie.’

‘Het is een verschrikkelijke slag voor u, mevrouw,’ zegt hij op innig deelnemenden toon. ‘Ik zelf heb óók een zoon bij de marine. U zult derhalve begrijpen dat ik met u medegevoel. - Troostwoorden kunnen hier niet baten. De tijd alleen is in staat....’

‘Ach God! Meta!!’ roept ze uit op hartverscheurenden toon.

Nú eindelijk ontspannen zich hare trekken en valt ze luid snikkend in haar zetel terug.

De Minister, niets van den laatsten uitroep begrijpende, weet niets beters te doen, dan haar eenige oogenblikken aan haar smart over te laten.

Eerst wanneer zij haar zakdoek te voorschijn heeft gehaald, om zich het gelaat, waarop weer wat kleur gekomen is, af te wisschen, en zij langzaam opstaat, vraagt hij belangstellend:

‘Is er iemand met u medegekomen, mevrouw? Of hebt u eenig geleide noodig?’

‘Mijn rijtuig,’ antwoordt ze, ‘staat beneden. Ik hoop weer kracht genoeg te hebben, om alleen naar huis te gaan. Ik dank Uw Excellentie nogmaals voor uwe deelnemende woorden.’

En, na een wenk aan den bode om de bezoekster voor te gaan, maakt de Minister voor haar eene buiging, en zijne blikken volgen haar langs den langen corridor, als zij dien weg met wankelende schreden aflegt. Hij heeft moeite zijne aandoening te bedwingen, voordat hij zich weer aan zijne ambtsbezigheden begeeft.

IX.

Gedeelde smart is halve smart;
Wel ons, wanneer er harten leven,
Die meegevoelen met ons hart.

E. Laurillard.

We zullen het niet wagen, mevrouw Van Voorst verder te volgen op haar terugtocht, noch ook te beschrijven, op welke wijze zij de noodlottige tijding mededeelt, eerst aan de Van Elsweerds en den volgenden dag aan Meta. Die droeve taak vergt van haar eene bijna bovenmenschelijke kracht; doch zij wil sterk zijn, vooral om Meta, en zij is het, die nog woorden van troost en bemoediging weet te vinden, waar Marie zich om vroegere geschillen hartstochtelijke verwijten doet, of waar Meta, in diepe droefheid verzonken, stil terneder zit.

Het gemeenschappelijk leed bindt de vriendschapsbanden hechter te zamen, en nog eenige dagen blijven allen in de woning aan de Kerklaan bijeen. Eerst als de hevigheid der smart een weinig getemperd is, nemen mevrouw en Meta afscheid van Amsterdam, om samen op Heiderust het ontzettend verlies te gaan beweenen, en elkander door onderlinge liefde daarvoor zooveel mogelijk schadeloos te stellen.

Jan de huisknecht is ‘er van ontdaan’, als hij de waggonnet van het station ziet terugkomen.

‘Ze zagen er beiden miserabel vervallen uit,’ zegt hij tot den baas, die in de oranjerie bezig is de opgeborgen planten van rotte en gele bladeren te ontdoen; en de tuinman antwoordt:

‘Geen wonder. Wie had ooit aan zoo iets kunnen denken? De jongeheer was in het najaar nog zoo frisch en gezond als een visch - en nou voorgoed gestorven. Krek as die camelia daar. 't Zal me benieuwen hoe mevrouw zich zal houwen.’

‘'t Zal nou ook wel uitwezen met de vroolijkheid van de juffrouw,’ meent Jan. ‘Het deed een mensch nog is goed, als ze je zoo vrindelijk kwam toespreken - niks grootsch - een echte dame - zoo fatsoenlijk en netjes.’

‘O, wat dat angaat, dat wil ik gelooven,’ herneemt de baas. ‘Ze is zoo heel anders as de meesten. Denk maar is an die geschiedenis met juffer Sophie, verlejen jaar in de bruisdagen. Ja, ik mot er nog om lachen as ik an dat avontuurtje denk. Nou, ze kon natuurlijk niet weten, dat ik alles kon zien en hooren, omdat ik juistement in de buurt bezig was met de strikken voor de konijnen, omdat dat tuig me de kool had opgevreten. Nou, en juffrouw Marie zal ik maar is zeggen, stond net an den anderen kant, achter den koepel, te luisteren - 't was erg grappig, hoor!’

‘'t Is,’ vertelt Jan, ‘dan ook raar met dat juffie afgeloopen. Ik heb me tenminste laten wijsmaken, dat ze er van door is gegaan met zoo'n vreemden sinjeur, omdat meheer Van L. haar had late zitten.’

Terwijl de bedienden in de oranjerie aldus van gedachten wisselen, hunne meesteressen beklagende; doch tevens, evengoed als in meer deftige gezelschappen plaatsvindt, leedvermaak scheppende in de gevolgen van een minder prijzenswaardig gedrag hunner naasten, heeft Meta het portret van den dierbaren doode ter hand genomen, het langen tijd aandachtig in de heldere oogen gezien, en het vervolgens opgehangen boven hare schrijftafel. Ten slotte omgeeft zij snikkende de lijst met een immortellenkrans. Daarop werpt zij er zich, de handen gevouwen, op de knieën voor neder.

Zoo vindt mevrouw Van Voorst haar in biddende houding, een traan in de droevig naar boven geslagen oogen. Zij legt haar de handen zachtjes op de schouders, buigt zich over haar heen en spreekt dan diep bewogen:

‘Kom, lieve Meta, laat ons berusten in het onvermijdelijke noodlot, dat ons zoo zwaar heeft getroffen. Voortaan behooren wij elkander in dubbele mate toe. Kom, Meta, te zamen lijden geeft verlichting.’

En langzamerhand komt ook Meta tot die verheven berusting, en zij vervult met toewijdende liefde de taak, eenmaal zoo blijmoedig aanvaard.

* _* *

Binnen verloop van enkele weken na hare terugkomst

[p. 235]

worden zij nog ééns diep geschokt in hare smart, bij het ontvangen van den volgenden brief:

‘Aan boord van Zr. Ms. ‘Pollux’, 27 Januari 189...

Hooggeachte Mevrouw,

Wanneer u dezen brief ontvangt, zult u reeds lang bekend zijn met het noodlottige uiteinde van uwen zoon.

Ik gevoel me, ofschoon nog geheel onder den indruk van het voorgevallene, verplicht, u zoo spoedig mogelijk het rampzalig ongeluk te omschrijven.

Zooals u indertijd van uwen zoon vernomen hebt, waren hij, de administrateur B. en ik tegelijkertijd op het instituut der marine. De vriendschapsbanden, aldaar tusschen ons geknoopt, waren door den tijd geenszins losser geworden, zoodat we te zamen op dezen bodem geplaatst zijnde, als vanouds de eentonige uren in elkanders gezelschap trachtten te bekorten.

We hadden sedert enkele dagen opgemerkt, dat zich op gezette uren eenig grof wild vertoonde, dichtbij de plaats waar wij gestationneerd liggen. Na bekomen verlof van den commandant begaven wij drieën ons gisternamiddag aan wal, met onze revolvers gewapend.

Nauwelijks echter uit de sloep gestapt, heeft B. het ongeluk te struikelen over een boomwortel; zijn revolver gaat af en de patroon treft uwen zoon, die vlak voor hem liep, in den rug. Slechts een paar woorden: ‘Moeder! - Meta!’ - ontsnappen hem, en hij valt voor onze voeten neder.

De dokter, die zich onmiddellijk van boord tot ons spoedde, kon slechts den dood constateeren.

U zult onze hevige ontsteltenis beseffen, en mededoogen gevoelen met de ontzettende smart van den onwillekeurigen bedrijver dier vreeselijke daad. Hij wilde zich terstond van kant maken; met moeite hebben de dokter en ik hem dat belet. Hij wordt nu aan boord zorgvuldig bewaakt.

Ik bid u nogmaals, hooggeachte mevrouw, heb deernis met den ongelukkige.

Wij zullen uwen zoon, onzen zoo hoog vereerden kameraad, een graf delven ter plaatse waar hij zoo noodlottig om het leven is gekomen; en menige traan zal daarbij vloeien, ook van de mindere equipage, die hem als 't ware op de handen droeg.

Wees overtuigd, hooggeachte mevrouw, dat wij allen deelen in uw ontzettend verlies.

Uw Dw. Dienaar, A.F., luit. t.z. 2e kl.

Rijswijk, Z.-H.