De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

Alphonso XIII, Koning van Spanje.
Met illustratiën.

Meer dan zestien jaar zijn er verloopen sedert den somberen ochtend in November 1885, toen Alphonso XII, koning van Spanje, stierf bij Madrid, in het koninklijk paleis El-Pardo, zijn geliefkoosd jachtslot. Er dreven toen duistere wolken aan den horizont van de Bourbonsche monarchie, daar de teugels van het bewind overgingen in de handen van een jonge en onervaren vreemde Koningin-Regentes, een Hapsburgsche, de tweede vrouw van Koning Alphonso XII, Donna Maria Christina, die zich gedurende het leven van haar echtgenoot

het paleis te madrid.

volstrekt niet met de politiek had ingelaten.

Bij zijn overlijden had de koning geen kinderen van zijn eerste vrouw en nicht, Donna Maria de las Mercedes Orleans y Bourbon, dochter van den hertog van Montpensier, en slechts twee kleine dochtertjes van zijn tweede vrouw, de infantes Mercedes en Maria Theresia.

De eerste maanden van het regentschap van Donna Maria Christina waren een tijd van angst en spanning, totdat op een zonnigen lentedag, 17 Mei 1886, kanongebulder en het luiden der kerkklokken den inwoners van de hoofdstad verkondigden, dat de zoon van Alphonso XII ter wereld gekomen was, bijna zes maanden na den dood van zijn vader.

In de anti-chambres van het paleis was volgens een oud gebruik een deftige vergadering bijeengeroepen - ministers van de Kroon, maarschalken, grandes, edelen, hooge staatsdignitarissen, de presidenten van den Senaat en het Congres - om getuigen te zijn van de voorstelling van de vorstelijke baby op een zilveren blad, gekleed in kanten jurkje; en Sagasta, premier en leider van de liberale partij, zichtbaar aangedaan, riep uit, toen hij zijn kostbaren last ronddroeg: ‘Het is een koning!’

Dit beteekende dat er weer een koninklijke prins was om den tak der Bourbons niet te doen uitsterven. Het oudste zusje, de infante Mercedes, werd daardoor prinses van Asturië en troonopvolgster. Zij was toen ruim vijf jaar oud.

Iedereen werkte er toe mee om de eerste jaren van de jeugd van Alphonso XIII tot een soort van wapenstilstand te maken, teneinde het der Koningin-Regentes bij de vervulling van haar plichten zoo makkelijk mogelijk te maken; zelfs de Paus stemde er in toe om de peetvader te zijn van den jongen koning.

Zoo werd Donna Christina in staat gesteld kalm te regeeren over haar 18 millioen Spanjaarden, en veel attentie te

[p. 236]

wijden aan haar zoon. Gedurende achttien maanden werd hij toevertrouwd aan de zorg van zijn min, een flink gebouwde, gezonde boerin uit de Valle de Paz (Vrededal), die haar eigen gezin in den steek liet, en gedurende jaren een voornaam personage was aan het hof.

De kleine koning werd van een goed uitziende baby een fijn ventje, die in den beginne nogal veel moeite gaf door zijn groote mate van koppigheid; alleen zijn moeder kon met een enkelen blik of klein verwijt van hem gedaan krijgen wat zij wilde. Zijn onderdanen zagen in dien tijd meer van hem in de straten en parken van Madrid dan op lateren leeftijd.

Iederen zomer ging hij naar

donna maria christina. Ex-Koningin Regentes van Spanje.

San Sebastiaan, door de Koningin-Regentes tot zomerverblijf van het hof gemaakt. Zij had daar een landgoed gekocht, prachtig aan den zoom van een heuvel gelegen en uitziende op de baai; en daar werd een koningspaleis gebouwd, El Palacio de Miramor. De jonge koning werd al spoedig het voornaamste aantrekkingspunt voor de bewoners en de vreemdelingen, die hem gaarne in het zand zagen spelen; daar ontwikkelde hij een bedrijvigheid en levendigheid, die duidelijk blijk gaven, dat hij niet het zwakke kind was, zooals velen beweerden. Dikwijls veroorzaakte hij heel veel last aan gouvernantes en ander dienstpersoneel, daar hij er niets om gaf om zijn voeten nat te maken en zijn aardige matrozenpakjes te bederven.

Toen hij grooter werd, toonde hij veel belangstelling in de lessen, die zijn zusjes gegeven werden, voornamelijk in het Duitsch en Engelsch. In die periode, en zelfs later ook, was zijn jongste zusje zijn geliefkoosde speelmakkertje, die, evenals hij zelf veel geleek op Alphonso XII, in zijn levendigen, driftigen aard, de schitterende oogen, het breede voorhoofd der Bourbons, en de regelmatige, fijne trekken.

Heel dikwijls gaf het leven van den jongen koning aanleiding tot bezorgdheid. Men herinnert zich nog hoe, bij een zijner zware ongesteldheden, de bewoners van de hoofdstad van alle standen met pijnlijke belangstelling naar de bulletins keken, die driemaal per dag uitkwamen en in de benedenverdieping van het paleis werden aangeplakt. Als het volk dan de plaats verliet, keek het altijd op naar de vensters der vertrekken, waar de Koningin-Regentes nooit het hoofdeinde van het bed verliet, waarin de kleine lijder lag te hoesten.

Na ieder van deze ongesteldheden kreeg de jonge koning weer spoedig zijn krachten terug, en toen hij zijn zevende jaar naderde, was er een verandering ten goede merkbaar in zijn gezondheid en zijn uiterlijk.

Toen kwam er een tijd van groote beproeving voor de koningin; gedurende zeven jaar had zij haren zoon geheel voor zichzelve bezeten, maar nu moest zij buigen voor de etiquette van het Bourbonsche hof.

Haar zoon moest uit de handen van vrouwen in die van mannen overgaan, van hen, die de moeilijke taak op zich wilden nemen, om gedurende negen jaar hun jongen souverein voor te bereiden op het koningschap, dat hij op zestienjarigen leeftijd zou aanvaarden.

Verschillende geleerden van naam onderrichtten hem in de verschillende takken van onderwijs; generaal Sanchis werd tot ‘Director des Estudios’ aangesteld, en was verplicht in het paleis te wonen, evenals de drie andere heeren, de kolonels Loriga en Costejan en de schout-bij-nacht Aguirre de Tejada. Deze drie zijn gedurende jaren de metgezellen van den jongen koning geweest, terwijl een hunner zelfs in de kamer van den koning sliep. Zij vergezellen hem, als hij niet met zijn moeder of jongste zusje uitgaat (zijn oudste zuster is verleden jaar in het huwelijk getreden), altijd en zijn dikwijls tegenwoordig bij de lessen die hij van andere professoren ontvangt.

Na den dood van generaal Sanchis, wat ongeveer twee jaar geleden plaats had, is er geen andere directeur over de vorstelijke studiën aangesteld, maar wordt diens plaats vervuld door den schout-bij-nacht Aguirre de Tejada, als oudste in rang van de inwonende leeraars. Deze officieren hebben steeds hun best gedaan om hun leerling een meer practische en minder theoretische opvoeding te geven, dan aan de Spaansche instellingen en hoogescholen gebeurt. Men heeft verder zorg gedragen dat de jonge koning zijn eigen taal volkomen meester is en dat hij ook goed op de hoogte is met Spaansche litteratuur en geschiedenis.

Hij stelt veel belang in de geschiedenis van zijn eigen land en die van andere volken. Aardrijkskunde is altijd zijn geliefkoosde vak geweest en maakte, met Latijn en Grieksch, het onderricht in wiskunde en schoone kunsten, deel uit van het studieprogramma.

Zijn leeraren zeggen dat hij een bizonder goed geheugen heeft en zeer gemakkelijk begrijpt, wat hem wordt uitgelegd; bovendien is hij zeer weetgierig, wat ten gevolge heeft dat hij dikwijls zeer lastige vragen doet, terwijl er een wolk van teleurstelling over zijn gelaat trekt als hij een onvoldoend of onvolledig antwoord krijgt.

Alphonso XIII staat in alle jaargetijden om zeven uur op, en wanneer hij in het paleis van Miramor is, dikwijls nog vroeger.

Wanneer hij te Madrid is, beginnen dadelijk na het ontbijt de lessen, die omstreeks tot één uur worden voortgezet, met één uur tusschenruimte, dat besteed wordt voor rijden of de eene of andere lichaamsoefening.

Na den lunch, uitgezonderd op Zon- en feestdagen of wanneer hij met zijn moeder en zusters uitgaat, volgen er nog enkele lesuren. Zijn laatste avondles is altijd muziek, waarop het souper om 8 uur volgt. Om 10 uur ongeveer gaat de

[p. 237]

jonge koning gewoonlijk ter ruste. Tot vóór eenige maanden heeft hij zulk een afgezonderd leven geleid alsof hij op een kostschool was.

Slechts zelden, en dan nog maar gedurende het laatste jaar, bezocht hij publieke vermakelijkheden, bij voorkeur de opera.

Tot nu toe heeft hij slechts eens een stierengevecht bijgewoond, en groot was de verrassing van de bewoners der hoofdstad en grooter nog die van de 15 duizend toeschouwers rond het circus gezeten, toen zij hun koning naar de ‘Plaza de Toros’ zagen gaan en voor het eerst in de koninklijke loge plaats nemen, want zelfs te San Sebastiaan was het hem nog nooit vergund geweest een stierengevecht bij te wonen.

De jonge koning toonde de levendigste

alphonso xiii, koning van spanje.

belangstelling in dezen nationalen tak van sport, en werd door de toeschouwers van beiderlei sekse hartelijk toegejuicht.

Men weet niet, dat men hem ooit te voet of te paard heeft zien uitgaan; vandaar dan ook dat vele inwoners van Madrid hun koning niet eens kennen. Te San Sebastiaan daarentegen kan men hem iederen dag zien wandelen of rijden. Hij heeft een paar vriendjes van zijn eigen leeftijd, die hem om den anderen dag komen bezoeken, en met wie hij zich op het vorstelijk grondgebied vermaakt, of zich in het militairisme oefent in de lanen van het koninklijk paleis te Madrid, die naar den linkeroever der Manzanares voeren. Deze vriendjes zijn zoons van grandes of edelen van oude geslachten.

Ook voor de physieke opvoeding van den koning is goed zorg gedragen. Behalve in het militairisme heeft hij onderricht ontvangen in gymnastiek en schermen, en vooral in het laatste munt hij zeer uit.

Hij kan goed loopen en legt te San Sebastiaan dikwijls vijf mijlen per uur af. Hij is een liefhebber van wielrijden en verlangt er naar een automobiel te bezitten.

Meermalen is hij per auto uitgeweest met zijn zwager, prins Karel van Bourbon - Caserta, die verleden jaar met zijn oudste zuster, de prinses van Asturië, huwde.

Alphonso XIII is dol op paarden en heeft hiervan een mooie collectie in de stallen te Madrid, die beroemd zijn om hun volbloed Hongaarsche en Andalusische paarden. Te paard maakt hij een zeer goed figuur, en in den laatsten tijd is hij ook begonnen in het koninklijk park met de vier te rijden; hij smacht naar het oogenblik dat hij dit ook buiten kan doen.

In de laatste twee jaar heeft hij, evenals zijn vader en meerdere Bourbonsche voorvaderen, veel liefhebberij voor de jacht getoond, en gaat dikwijls alleen met een jachtmeester en een pointer in de domeinen van El Pardo jagen.

Zijn prettigste uitspanningsuren brengt hij evenwel door met zijn moeder, zusters en tante, de infante Isabelle, die hem veel wetenswaardigs uit den ouden tijd kan verhalen en veel af weet van Spaansche kleeding, zeden en gewoonten; niemand kan hem in deze zaken met meer tact en ernst tot mentor dienen, dan de weduwe van graaf de Girgenti. De koning ziet zijn moeder en zusters iederen dag, daar hij dikwijls bij haar thee drinkt of met haar uitrijdt. De hovelingen zeggen, dat hij zeer aan koningin Christina gehecht is, zoo zelfs, dat hij meermalen het verlangen heeft kenbaar gemaakt, dat zijn moeder, ook nadat hij meerderjarig is, bij hem in het paleis te Madrid zou blijven.

Het betrekkelijk afgezonderd leven, dat de jonge koning tot heden heeft geleid, heeft hem niet schuw of in zichzelf gekeerd gemaakt. Hij heeft genoeg kennis van de buitenwereld om zijn gemoedsaandoeningen te kunnen beheerschen; hij is zeer ernstig voor zijn leeftijd en heeft een gemakkelijke, aangename wijze van spreken, en is in alle opzichten ‘de koning’. Dit neemt niet weg, dat hij beleefd, hoffelijk, ja zelfs hartelijk is voor zijn omgeving en zelfs voor zijn bedienden in minder rang.

Hij is zeer afkeerig van te veel hoofsch ceremonieel, zooals het kussen van de hand, en geeft de voorkeur aan een stevigen handdruk van zijn vrienden en leeraren.

Men zegt dat hij een zeer eenvoudigen smaak heeft. De kamers, die hij in het paleis sedert tien jaar bewoont, zijn gemakkelijk maar zonder overdrijving ingericht en bestaan uit: een eetkamer, een gymnastiek-zaal, een gymnasium, het salon zijner professoren, de bibliotheek van den koning, waar hij ook les neemt, zijn slaapkamer en kleedkamer, waar hij altijd samen is met zijn getrouwen knecht ‘Jorge’ (George), die dezelfde diensten bewees aan den overleden koning Alphonso XII. De vensters van het tegenwoordig verblijf van Zijne Majesteit zien uit op de Plaza de la Arnierio, waar de aflossing van de wacht iederen ochtend om tien uur plaats heeft.

Als Don Alphonso toevallig naar buiten kijkt, en hij het militaire schouwspel ziet, gaat hij rechtop staan en salueert met ernstig gelaat het rood en geel van de oude Spaansche vlag.

Zaterdag 17 Mei jl. is de jonge koning zestien jaar geworden en heeft hij de teugels van het bestuur in handen genomen. Evenals hier te lande, heeft er in Spanje geen kroning plaats, daar de vorst reeds koning is bij de gratie Gods en door de grondwet van 1876.

In plechtigen optocht heeft hij zich op bovengenoemden datum naar het Huis van Afgevaardigden begeven, waar hij in tegenwoordigheid van alle regeeringspersonen den eed van trouw aan het land en de grondwet heeft afgelegd.