De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

[p. 105]

Het geheim van Heide-oord,
door Thérèse van Arendsberg.
(Vervolg en slot van blz. 99.)

Een oogenblik aarzelde Waldheim wat te doen; doch daar hij niet andermaal zich aan eenig verzuim wilde schuldig maken, nam hij een kaartje met ‘L. Waldheim, burgemeester van Putten,’ uit zijn portefeuille, schreef haastig met potlood op de achterzijde: hôtel Bellevue, Deutz, en na den beleefden ambtenaar zijn dank te hebben betuigd voor de hem betoonde bereidwilligheid, ging hij

miss ellene jaqua in haar glazen japon.

zijnsweegs om bij een boekhandelaar of elders een blik in het adresboek te slaan, doch tot zijne teleurstelling vond hij alle winkels reeds gesloten.

Toen Waldheim andermaal door de hem zoo welbekende straten dwaalde, overviel hem plotseling een ontzettend verlangen om te weten of Pestalozzi in dien tusschentijd op Heide-oord de rust niet had verstoord, en juist was hij tot het besluit gekomen om den volgenden morgen een telegram derwaarts te zenden, waarin hij zijne vrouw te kennen wilde geven, dat zij om alle gevaar te voorkomen met Agnes een uitstapje moest maken naar hunne vrienden in Den Haag en daar zijne terugkomst uit Duitschland afwachten, toen zijn opmerkzaamheid eensklaps werd gaande gemaakt door een drietal personen, die merkbaar beschonken, al razende en tierende uit een zijstraat te voorschijn kwamen, en blijkbaar op het punt waren van handgemeen te worden. Aanvankelijk was het alleen zuivere nieuwsgierigheid, die Waldheim noopte om zijn stap te verhaasten, ten einde te zien, hoe deze dronkemanstwist zou afloopen, maar niet zoodra was hij binnen het bereik van hun stemgeluid gekomen, of zijn argwaan werd plotseling opgewekt, toen hij de woorden opving:

‘Hou jij je maar stil, jij hebt vijftien jaar tuchthuisstrat achter je knoken....’

‘Wat gaat jou dat aan!’ brult de langste der drie mannen, in woede ontstoken over deze aantijging, den eersten spreker in het oor, ‘ik wil van jou geen terechtwijzingen hooren, versta je me; jij, een kerel uit de laagste klasse der maatschappij, wou jij je vermeten mij de les te lezen?’

‘Ja, 't is waar, ik ben geen edelman van geboorte, zooals jij,’ was het bitse wederantwoord, ‘maar ik ben ook geen moordenaar, zooals de hoogedele graaf Pestalozzi, en daarom zal ik voor jou mijn mond niet houden, en ik blijf er bij dat het een ploertenstreek van je was!’

‘Het was zeker gemeen om eerst den boel kort en klein te slaan en dan weg te loopen zonder te betalen,’ mengde zich thans de derde in 't gesprek, ‘en als jij dan een edelman wilt zijn, gedraag je dan ook als zoodanig, Pestalozzi.’

Ludwig Waldheim stond als aan den grond genageld. Hier vond hij dus toevallig den man, dien hij overal tevergeefs had gezocht; en hoe? Op 't eerste oogenblik wilde hij onmiddellijk op hem toeschieten en hem ter verantwoording roepen, doch weldra zag hij het dwaze hiervan in, nu Juan in zulk een toestand verkeerde, en hij besloot zich te verbergen in de portiek van een nabijzijnd gebouw, om verder den afloop van deze woordenwisseling gade te slaan.

Gedurende de eerstvolgende tien minuten bleef het bij schimpen, razen en tieren, doch weldra bemerkte Ludwig, dat de gemoederen hoe langer hoe opgewondener werden en dat eene botsing onvermijdelijk was. Toch waagde hij het niet om tusschenbeiden te komen, daar hij in het minst geen lust had zijn leven noodeloos in gevaar te stellen, en ook niet voldoende op de hoogte was, waarover het dispuut handelde. Zooals gewoonlijk, was ook nu weder geen politie te ontdekken daar, waar zij zoo noodig was, en daarom restte hem niets dan zich zoo goed mogelijk schuil te houden.

Het werd onzen vriend nu weldra duidelijk, waarover de twist eigenlijk liep. Het drietal scheen dienzelfden namid-

[p. 106]

dag heel kameraadschappelijk te zijn uitgeweest, eerst in een café biljart gespeeld te hebben, onder het gebruik van de noodige potjes Löwenbrau, doch daarna waren ze ‘aan het rondjes geven gegaan,’ waarschijnlijk van het een of ander alcoholisch vocht, en toen ten slotte de rekening werd gevraagd, viel deze, zooals gewoonlijk, tegen en weigerde Pestalozzi zijn derde deel te betalen, waarop de waard hem scheen verzocht te hebben, zich uit zijn kroeg te verwijderen. Inplaats van aan dit bevel gevolg te geven, was de Italiaansche avonturier in woede ontstoken, en had hij, blijkens de eerste woorden, die Waldheim had opgevangen, in stede van zijn gelag te betalen, den boel kort en klein geslagen, waarop de herbergier hem vrij onzacht de deur had gewezen, geholpen door de beide anderen, die verontwaardigd waren, dat hij hen voor de kosten wilde doen opdraaien - althans zoo liet het zich het eenvoudigst verklaren, dat dezelfde lui, die eenige uren geleden als vrienden te zamen uitgingen, nu zoo vijandig tegenover elkander stonden.

Waldheim's gemoed werd in deze oogenblikken hoe langer hoe meer verbitterd op Pestalozzi, toen hij hem in dezen toestand weder ontmoette, na zoovele jaren, en hij zwoer bij zichzelven, dat, wat er ook gebeuren mocht, hij nooit Agnes zou afstaan aan dezen man, die thans niets anders was dan een straat-type van de laagste soort. Hij zou desnoods aan de wereld de herkomst van zijn dierbaar pleegkind blootleggen, maar dan tevens het recht zien te verkrijgen, en dit zou hem stellig niet geweigerd worden, om dien ellendeling onwaardig te doen verklaren, de zorg van een minderjarig meisje op zich te nemen. Hij zou... maar wat Ludwig verder voor plannen wilde beramen, zal voor altijd onbekend blijven, want plotseling werden de drie dronkaards inderdaad handgemeen, en in minder dan geen tijd lag Pestalozzi kermend en kreunend op den grond, terwijl een der beide andere kerels hem met zijn stok nog een paar stevige slagen toediende.

‘Beest, moordenaar, ik zal...’ brulde de verslagene, maar plotseling verstomde hij; Ludwig hoorde van uit zijn schuilplaats nog een ontzettenden vloek, tusschen de tanden gesmoord, daarop een akelig hol rochelen; hij zag hoe de twee aanvallers in allerijl de vlucht namen, hoe hun slachtoffer zich stuiptrekkend heen en weder wrong te midden van een plas geronnen bloed, bij het mat-witte licht der gaslantaarns duidelijk te onderscheiden, en... hij wist dat de man, die daar zieltogend ter neder lag, was: Juan Pestalozzi, Agnes' vader!

't Was een oogenblik van ontzettenden strijd voor Waldheim. Wat moest hij doen? Den verslagene aan zijn lot overlaten, hem als een hond laten sterven in deze eenzame straat, op dit late avonduur, of moest hij, door menschelijk gevoel gedreven, hem ondanks alles, zijne zorgen wijden? Hem, den verwoester van 't geluk zijner eenige zuster, hem, den moordenaar, dien misdadiger, die, indien het in zijne macht stond, ook 't geluk van zijn dierbaar pleegkind zou vernietigen? Het angstzweet parelde hem op het voorhoofd, en in deze oogenblikken van twijfel en strijd barstte het als een noodkreet van zijne lippen:

‘O God, help mij, wat moet ik doen?’

Was het als in antwoord op deze bede, was het een plotselinge ingeving - wie zal het ons verklaren? Maar slechts eenige seconden na deze wanhoopsuiting lag Ludwig Waldheim geknield bij den man, die de vloek van zijn leven was geweest, en terwijl hij tevergeefs poogde hem op te richten, fluisterde hij hem in het oor: ‘Pestalozzi, kent ge mij? Ik ben Walheim, Hedwig's broer.’

De verslagene opende de oogen en zag den spreker aan met een doffen, wezenloozen oogopslag, zoodat Ludwig onmiddellijk de overtuiging kreeg, dat het een stervende was, dien hij de laatste hulp verleende, en daarom herhaalde hij thans luider:

‘Pestalozzi, kent ge mij? Kan ik niets voor je doen?’

‘Ludwig,’ klonk het dan zwak en weifelend, ‘kom je nog meer kolen op mijn hoofd laden... mijn leven was niets dan zonde en bedrog... jij hebt Hedwig's eer gered en haar getroost... mijn kind opgevoed... en ik... ik zon nog altijd op misdaad en wraak... God heeft het niet gewild... ik sterf... vergeving... verge...’

Een hevige stuiptrekking belette den verslagene dit laatste woord te voltooien; zijn gelaat werd plotseling aschgrauw, een hevige bloedstroom ontvlood zijn stervenden mond, nog één krampachtig samentrekken van alle ledematen, dan zonk het hoofd voorover op de borst, nog een laatste snik verbrak de nachtelijke stilte en... Juan Pestalozzi was niet meer; het vertrouwen van Agnes Waldheim in hen, die ze hare ouders noemde, zou nimmermeer verstoord worden.

Herr Veil, hoofdcommissaris van politie te Keulen, zat dienzelfden avond in zijn studeervertrek nog druk in de weer met het nazien van enkele processen-verbaal, toen een haastig en luid schellen aan de voordeur hem verschrikt naar beneden deed stuiven.

Vóór hem stond een der hoofdagenten met een vreemdeling, die zich aan den ambtenaar bekendmaakte als Ludwig Waldheim, burgemeester van het Hollandsche dorpje Putten, en hem mededeelde, hoe hij geheel toevallig getuige was geweest van den bovenvermelden manslag met doodelijken afloop. Daar hij het slachtoffer niet alleen wilde laten, had hij den bewoner van het naastbijgelegen huis opgebeld en dezen de toedracht der zaak medegedeeld, met verzoek, of hij de politie wilde gaan waarschuwen, waarop genoemde heer, die bleek een zeer geacht notaris te zijn, zich dadelijk bereid verklaarde naar het commissariaat te gaan, terwijl hij, Waldheim, bij het lijk de wacht zou houden.

Toen notaris Pilger spoedig daarna met twee hoofdagenten terzelfder plaatse terugkeerde, had men den verslagene in zijne woning gebracht, waar het lijk thans onder de hoede van een der agenten was achtergebleven, terwijl de ander Waldheim op zijn verzoek naar den hoofd-commissaris bracht.

‘Is het u bekend, wie de vermoorde is?’ vroeg de heer Veil aan den hoofdagent.

‘Ik kan u dienaangaande inlichten, mijnheer,’ viel Waldheim den spreker in de rede. ‘Ik heb helaas hem reeds vóór jaren gekend; het is graaf Juan Pestalozzi...’

‘Die ontslagen moordenaar? O, dan is er althans geen rechtschapen mensch te betreuren,’ klonk het ernstige antwoord. ‘Maar burgemeester, mag ik u vragen, hoe kent u dien schurk?’

‘Mijnheer Veil, u zijt, geloof ik, al jaren hier. Herinnert u zich dan niet eene prima-donna aan de opera, Hedwig Waldheim...?’

‘O, zeker, destijds Pestalozzi's verloofde; zij stierf, zeide men, van verdriet over zijn wandaad...’

‘Zij was mijn eenige zuster,’ viel Ludwig den hoofdcommissaris ernstig in de rede. ‘Ja, zeker, zij overleed ten gevolge van zijn misdaad en door zijn schuld. Toch heb ik om harentwil hem na zijn in vrijheidstelling een jaargeld uitgekeerd; ik had haar dit op haar sterfbed beloofd. Onlangs schreef hij mij een brief, om meer te eischen; zoo niet, dan zou hij den naam mijner overleden zuster belasteren en onteeren. Mijn reis hierheen had ten doel om met hem dot een vergelijk te komen, dat hij Europa zou verlaten, dewijl mijne vrouw bang was voor zijn bedreigingen. Ik trachtte zijn adres te verkrijgen aan het postkantoor of door middel van het adresboek, wat mij niet gelukte, toen ik hem plotseling op straat ontmoette in hevigen twist met twee andere dronkaards. Aan hunne woorden dankte ik het, dat ik wist, dat het Pestalozzi was, doch vóórdat ik hulp kon inroepen om de twistenden te scheiden, lag hij reeds doodelijk gewond ter neder, terwijl de twee anderen de vlucht namen. Ik heb toen nog den stervende toegesproken; hij herkende me, smeekte

[p. 107]

me om vergeving, doch stierf binnen weinige oogenblikken.’

‘En zoudt u de beide anderen herkennen?’

‘Ik geloof het wel, doch bovendien zullen ze gemakkelijk uit te vinden zijn. Ik hoorde hen tot elkander spreken over het café “Hermans”, dat ze zooeven verlaten hadden, nadat Pestalozzi met den waard verschil had gehad over de som, die zij betalen moesten.’

‘En zijt u bereid met mij daarheen te gaan?’

‘Zeer zeker, mijnheer Veil, ik wil u gaarne helpen voor zooveel het mij mogelijk is; en juist, omdat ik de eenige ben, die getuige was van den moord, sta ik er op, dat alles nauwkeurig wordt onderzocht.’

‘Volkomen juist, burgemeester, ik zal mij onmiddellijk gereedmaken om u te vergezellen.’

In het café Hermans was alles reeds in de rust; men had daar niets van den twist gehoord. De waard verklaarde echter, dat alles juist was gebeurd, zooals Waldheim het had opgevangen, en daar de beide moordenaars, evenals Pestalozzi, beruchte dronkaards, hem zeer goed bekend waren, beloofde deze zaak zeer eenvoudig te zullen afloopen, mits men de misdadigers kon opsporen, waartoe de heer Veil dadelijk zijn maatregelen nam.

Hij stelde Waldheim voor, onder dankbetuiging voor zijn verleende hulp, dat deze, na zulk een vermoeienden dag en avond vol emotie, nu maar zoo spoedig mogelijk naar zijn hôtel zou terugkeeren en dan den volgenden morgen op het bureau zijn beëedigde verklaring van het voorgevallene zou komen deponeeren, om later, indien noodig, bij de instructie van deze zaak andermaal naar Keulen te komen.

Ofschoon overtuigd, dat zijn geschokt zenuwgestel hem toch geen rust zoude schenken, aarzelde Ludwig evenwel niet lang om van dit aanbod gebruik te maken, ten einde in de eenzaamheid over een en ander kalm en geregeld te kunnen nadenken.

Dit was dan het einde van het treurspel, dat ruim achttien jaar geleden was aangevangen. De man, die zijne verloofde, door schaamte en wroeging verteerd, vroegtijdig in de armen des doods had gevoerd, die zijn kind haar vredig, kalm geluk wilde ontnemen, om haar in ruil daarvoor te geven een geschandvlekten naam en haar aan een leven van strijd en ontbering, wellicht van schande over te leveren, die eenmaal, door wilden, woesten hartstocht gedreven, een ander het leven ontnam, diezelfde man was thans gevallen door de hand van een dronkaard, gedeeltelijk zeker door zijn eigene schuld, doordien hij zijne aanvallers op de ergerlijkste wijze had getergd. Deze eerlooze schurk, in de kracht des levens, die zijn loopbaan was begonnen in een bijna vorstelijk paleis, wiens stamboom tot de tijden der kruistochten reikte, stierf hier ellendig als paria der maatschappij, en wat zeker nog wel het ergste was, door niemand betreurd, omdat zijn leven velen ten vloek, niemand ten zegen was geweest.

Morgen of overmorgen, zoodra men hem zou vergunnen Keulen te verlaten, wilde Ludwig terugkeeren naar Heideoord; hij zou daar het meisje wederzien, dat in deze oogenblikken inderdaad een weeze geworden was, en in plaats van haar te beklagen, voelde hij zich verplicht God te danken, dat zij nu voortaan niets meer te vreezen had, maar alleen haar wel en haar wee zou te ontvangen hebben uit de handen harer pleegouders, die haar hadden opgevoed en liefgehad vanaf hare vroegste jeugd. Zij zou, zij mocht het nimmer weten, dit engelrein kind, welk een tooneel hij dezen avond had beleefd. Thans, nu het gevaar van ontdekking voor altijd voorbij was, moest men meer nog dan vroeger er voor waken, dat Agnes nimmer in kennis werd gesteld met het geheim harer geboorte.

Door vermoeienis overmand, sliep Waldheim eindelijk tegen den morgen in; toen hij ontwaakte, stond de zon reeds hoog aan den hemel en haastte hij zich om, volgens afspraak, naar het commissariaat van politie te gaan.

Zoodra alle formaliteiten waren afgeloopen en men hem toestond, Keulen te verlaten, onder de verplichting echter, om bij de eerste oproeping aldaar terug te keeren, gevoelde Waldheim niet de minste opgewektheid om zijn voorgenomen bezoek aan Von Arnim ten uitvoer te brengen; hij verlangde thans meer dan ooit naar zijn tehuis, naar de vrouw, die zooveel lief, maar helaas, door Hedwig's lichtzinnigheid, ook zooveel leed met hem had gedeeld, en naar Agnes, thans in werkelijkheid hun kind, hun onbetwistbaar eigendom. Hij besloot den volgenden dag bijtijds de terugreis te aanvaarden, zonder zijne vrouw van zijne komst te verwittigen, daar het hem geheel onmogelijk was, haar met weinige woorden op de hoogte van het gebeurde te brengen en hij ter wille van Agnes het niet raadzaam vond, zijne echtgenoote door een getrouw relaas van alles in een toestand van zenuwoverspanning te brengen, die natuurlijk het gevolg zou wezen van den schok, teweeggebracht door het gevaar, waaraan hij was ontkomen. Later, zoodra hij weer op Heide-oord was, zou hij haar op de hoogte stellen van al wat hem was wedervaren in die drie dagen, die hem nu als zoovele weken toeschenen.

In de vale schemering van den korten winterdag zaten moeder en dochter vertrouwelijk bijeen in de kostbaar gemeubileerde eetkamer op Heide-oord; het ruime vertrek was door het wegstervende daglicht in een wazig halfduister gehuld, terwijl de heldere vlammen van het haardvuur vroolijk weerkaatsten op het cuivre poli van den ouderwetschen foyer. In die uren van vredige kalmte, waarin men alles voelt wegzinken wat banaal is of alledaagsch, heeft de mensch menigmaal behoefte om in te keeren tot zichzelf, zich te verdiepen in 't verre verleden, of verlangend uit te zien naar de onzichtbare toekomst, en zoo waren dan ook in deze oogenblikken beide vrouwen, in stilzwijgen verzonken, ieder harer overgeleverd aan hare eigen gedachten.

De diepe stilte, alleenlijk onderbroken door het regelmatig getik der ouderwetsche pendule van kostbaar Sèvresporselein, werd eensklaps ruw verstoord door het onstuimig geblaf van Tiras, Waldheim's meest geliefden jachthond.

‘Papa!’ roepen moeder en dochter, schier gelijktijdig, als uit één mond, terwijl Agnes zich haast om naar de deur te snellen. En werkelijk, daar, in de schemering van den vallenden avond, stond Ludwig Waldheim op de bovenste trede van het terras!

Zijn gelaat, thans door de wandeling met een frisschen blos bedekt, droeg niettemin de sporen van vermoeienis en strijd, doch om zijne lippen speelde een glimlach zoo blijde, zoo vredig, dat zijne echtgenoote in plotselinge verrukking den juichkreet uitte:

‘Ludwig, hoe heerlijk! Is je zending gelukt?’

‘Ja, dierbare vrouw,’ klonk het ernstige antwoord, ‘mijne reis is spoediger geëindigd dan ik had kunnen denken en hopen;’ en dan, terwijl hij haar wenkt om hem even te volgen naar een verwijderd gedeelte van het vertrek, fluistert hij haar heel zachtkens in het oor:

‘Vraag mij niets verder, zoolang Agnes in de kamer is; straks zul je alles weten. Wees echter volkomen gerust, God heeft het goed gemaakt met onze lieveling; Juan Pestalozzi is niet meer, en met hem is het geheim van Heide-oord voor altijd begraven.’