De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

[p. 65]

Het geheim van Heide-oord,
door Thérèse van Arendsberg.
(Vervolg van blz. 59.)

‘Burgemeester, ik kan niet anders

het inschepen van een olifant.

zeggen, dan dat ik uw voorstel als een groote eer beschouw,’ betuigde Waldheim met de hem eigene kalmte; ‘alleen vraag ik me af: zal ik ooit in staat zijn die betrekking naar de eischen, die men mij stellen mag, te vervullen? Mijn leven tot nu toe was muziek en niets dan muziek....’

‘Heb ik het niet gezegd,’ viel de graaf hem lachend in de rede, ‘een echte muzikant....’

‘Paatje,’ vleide Agnes.

‘Nu ja, kind, 't is toch immers geen schande. Maar, badinage à part, Waldheim, je moet het heusch maar eens ernstig in overweging nemen. Mijn vriend Van Oordt had altijd veel met mijn stoute meid op en wil om harentwil heel wat doen, hè, amice? en me dunkt 't was voor jullie een aardige positie, vooral tegen den tijd, dat ik opgemarcheerd zal zijn en Heide-oord jullie eigendom zal wezen.’

‘Papa, nu niet zulke nare praatjes, wat ik u bidden mag; ik hoop zoo, dat u nog heel, heel lang getuige van ons geluk zult wezen. En als dat droombeeld nu eens werkelijkheid worden mocht, zou er dan in dit groote huis geen plaats zijn voor u, en ons beidjes er bij?’

‘Dat kun je zoo denken. Waldheim zal hier in willen trouwen; hij zou me feestelijk bedanken om zoo'n ouden brompot bij zich in huis te nemen.’

‘U bij ons in huis, daarvan zal nooit sprake wezen,’ zeide Waldheim, zich thans voor 't eerst in het gesprek mengend; ‘verbeeld u, een vader inwonen bij zijn kinderen! Maar als u Agnes en mij een plaatsje in uw gezin inruimen wilt, dan zullen wij geen “neen” zeggen - is 't wel, aanstaand vrouwtje?’

‘Nu, pa, wat heb ik u gezegd?’ vleide het gelukkige bruidje.

‘Dat Waldheim je liefde meer dan waard was, en nu zie ik, mijn kind, dat je volkomen gelijk hebt, want welke jonge man zou zulk een voorstel doen! Wat zeg jij er van, burgemeester?’

‘Dat jou kleine meid drommels goed uit de oogen gekeken heeft, zoowel voor haar eigen geluk, als voor dat van haar vader. En nu gauw een flesch champagne en te zamen eens vroolijk geklonken op de vervulling van ons aller wenschen.’

‘Die Fräulein Elbracht, hoe gelukkig zou ze zijn, indien ze nu even een kijkje kon nemen,’ schertste Agnes; ‘de arme ziel was zoo doodsbenauwd, dat zij verwijten zou krijgen, dat ik Ludwig door hare familie heb leeren kennen. Die trouwe ziel, ik ga haar morgen dadelijk schrijven.’

‘Vraag haar of ze komt om met ons feest te vieren,’ zeide de gelukkige vader; ‘ik gevoel behoefte om haar te danken inplaats van haar met standjes te overladen. En Waldheim, kan je zuster dan niet met haar medekomen om kennis te maken met hare aanstaande schoonzuster?’

‘Mag ik Hedwig uit uw naam vragen om op Heide-oord te komen logeeren? O, mijnheer Van Noordziek, dat was het eenige, wat mij nog te wenschen overbleef,’ en de jonge man keerde zich haastig om, teneinde een paar verraderlijke tranen weg te pinken.

Ruim tien jaar zijn verloopen sedert dezen zonnigen herfstdag; de droom van hunne jeugdige jaren is voor Ludwig en Agnes verwezenlijkt geworden, ze hebben beiden het oprechte geluk gevonden, dat zij zich hadden voorgesteld, en nu we hen als een deftig echtpaar andermaal op Heide-oord ontmoeten, schijnt het ons toe, alsof er tusschen hen bijna geen verschil van leeftijd bestaat, zoozeer heeft de liefdevolle toewijding van Agnes haren echtgenoot als het ware verjeugdigd.

[p. 66]

Hij is werkelijk tot burgemeester van Putten benoemd geworden, en ook als zoodanig wist deze strikt rechtvaardige en toch gestrenge plichtsbetrachter zich door een ieder geacht en bemind te maken, zoodat men uren ver in den omtrek den naam van burgemeester Waldheim met eerbied en onderscheiding noemde. Slechts eenmaal in al die jaren werd de zon van hun geluk verduisterd, toen de trouwe, liefdevolle vader vrij onverwacht uit hun midden werd weggerukt, ongeveer zes jaren na hun huwelijk. Ofschoon graaf Van Noordziek den laatsten tijd zichtbaar was verouderd, geloofden allen, dat hij nog verscheidene jaren te leven zoude hebben, te meer, daar hij zich zoo gelukkig en tevreden gevoelde met zijne kinderen bij zich. Maar op een guren Decembermorgen stond de oude landheer op met zware pijnen in den rug en reeds dienzelfden dag openbaarde zich rheumatische koorts, die hem in vier dagen tijds ten grave sleepte. Kalm en rustig was zijn heengaan, en stervende sprak hij nog zijn dankbaarheid uit, dat God het zoo goed met hem had gemaakt door hem de vervulling van al zijne wenschen nog vóór zijn dood te hebben doen aanschouwen, behalve die ééne dat men hem ‘grootvader’ had mogen noemen.

Reeds meer dan vier jaar waren nadien voorbijgegaan en nog altijd bleef het huwelijk van Waldheim en Agnes kinderloos, hetgeen de jonge vrouw somtijds weemoedig stemde, vooral op dagen, zooals heden, wanneer Waldheim voor zaken afwezig was.

Zoo vinden we Agnes dan nu ook met tranen in de oogen, turende op eene chromo gravure, een blond kinderkopje voorstellend, terwijl haar half fluisterend de woorden ontglippen:

‘Ik kan het bijna niet dragen, dat onstuimig verlangen naar een klein wezentje, dat ik zou verzorgen en koesteren en dat mijne eenzame uren zoo heerlijk zou aanvullen.’

‘Wat hoor ik, vrouwtje, ben je aan het memorizeeren?’ vraagt vroolijk-plagend haar echtvriend, die eensklaps de kamer binnentreedt.

‘Ik dacht hardop, Ludwig,’ geeft Agnes eenigszins verlegen ten antwoord, bijna angstig, dat hij hare verzuchting mocht hebben opgevangen. Maar Waldheim was blijkbaar geheel vervuld met andere gedachten en zeide alleen, verbaasd, dat zij zijne vervroegde terugkomst niet scheen op te merken:

‘Weet je wel, wijfje, dat het pas drie uur is?’

‘Nog zoo vroeg?’ geeft Agnes andermaal in gedachten verzonken ten antwoord; en dan plotseling opschrikkend vraagt ze angstig en verward:

‘Er is toch niets bezwarends, Ludwig? 't Is waar, je hadt mij gezegd, dat het wel halfzes of zes uur zou worden, voordat je terug kondt wezen, maar ik was aan 't mijmeren geraakt en dan weet men meestal van uur noch tijd.’

‘Neen, bezwaren zijn het niet, vrouwke, die mij zoo vroeg naar Heide-oord doen terugkeeren, althans voor ons beiden niet; 't is veeleer iets, waarover jij en ik moeten juichen. Hedwig's engagement is verbroken - en ditmaal zeker nu voorgoed, want de “Hooggeboren Gnädiger Herr” Graaf Pestalozzi heeft de aardigheid gehad van in een opgewonden oogenblik een zijner clubgenooten van de trappen te gooien, en dientengevolge is hij onmiddellijk in hechtenis genomen.’

‘Pestalozzi? O, hoe afschuwelijk voor Hedwig,’ zegt Agnes, pijnlijk getroffen, door den luchthartigen toon, waarop haar echtgenoot de zaak behandelt. ‘Ludwig, hoe wanhopend zal je arme zuster zijn; ze zouden toch de volgende maand al trouwen.’

‘Ja, Hedwig is natuurlijk wanhopend, maar ik beschouw het als een liefderijke bestiering van de Voorzienigheid, dat we op die manier bewaard blijven om dien fortuinzoeker in onze familie te krijgen. Je weet, Agnes, hoe antipathiek hij mij altijd was, en ofschoon er telkens kibbelpartijen tusschen de verloofden plaatsgrepen, was Hedwig toch niet te bewegen hem op te geven; maar nu wordt hij stellig voor eenige jaren “eingesperrt” en mijn eigenwijs zusje zal nu zelf eindelijk wel gaan inzien, dat hij de ware broeder niet is. Als je het goedvindt, Agnes, ga ik morgen eens even naar haar toe, en juist om dat plannetje te bespreken kwam ik vanmiddag zoo vroeg naar huis. Heb je lust om mee naar Keulen te gaan?’

‘Laat mij liever tehuisblijven, man, en tracht jij Hedwig over te halen om een poosje bij ons te komen logeeren; eene andere omgeving zal haar zeker goeddoen. Wij voor ons vinden het een geluk, dat het engagement nu vanzelf verbroken wordt, maar haar zal het niettemin een grooten schok geven, zoo kort vóór den vastgestelden tijd van hun huwelijk alle plannen dienaangaande voor altijd verijdeld te zien.’

‘Ja, je hebt gelijk, Hedwig moet maar mede naar hier komen, en daarom is het dan misschien ook beter, dat ik alleen naar Keulen ga; ik kan dan zeggen, dat jij verlangend bent haar ook eens te spreken. Ik zal nu vanavond nog even een en ander op het raadhuis gaan regelen, dan kan ik morgen met den trein van tien uur vertrekken.’

‘En schrijf je me dan dadelijk, hoe je Hedwig gevonden hebt en wanneer jullie hier denkt te komen, opdat ik een en ander kan in orde maken, om haar hier gezellig in te richten?’ geeft Agnes hem opgewekt ten antwoord.

Twee dagen, nadat Waldheim van Heide-oord vertrokken was, vond Agnes 's morgens op de ontbijttafel een briefkaart van hem, waarop alleen deze woorden:

‘Ik kom morgen vóór het diner terug, doch zonder Hedwig. Haar toestand is diep treurig.
L.W.’

Dien geheelen dag was het jonge vrouwtje onafgebroken met hare gedachten bij de ongelukkige Hedwig. Zij wist hoe deze, hartstochtelijk als ze was, met geheel haar hart Pestalozzi had bemind, en ze kon alzoo lichtelijk begrijpen, hoe wanhopend hare schoonzuster zou wezen. Het speet haar nu, dat zij Ludwig niet naar Keulen had vergezeld, want wellicht zou het haar met vrouwelijken tact eerder gelukt zijn Hedwig over te halen om zich voor een poosje aan hare omgeving te ontrukken, dan Waldheim, die, dit wist hare schoonzuster zeer goed, Pestalozzi altijd veeleer vijandelijk dan vriendschappelijk gezind was geweest en daardoor nu misschien niet zooveel sympathie voor haar verdriet zou toonen als de ongelukkige meende, dat haar toekwam. Ze zou Hedwig nu maar heel spoedig een langen brief schrijven, om haar te vragen zich te vermannen, de toekomst flink onder de oogen te zien en voortaan maar weder in hoofdzaak te leven voor de kunst, die toch in haar zulk eene warme vereerster had. Zij zou... maar wat voor uiting zij ook verder aan haar gevoel wenschte te geven, alles bestierf haar op de lippen, toen ze den volgenden middag Ludwig aan het station ging afhalen en hem uit den trein zag stappen met een gelaat zoo somber en ontsteld, dat zij plotseling angstig-vragend hem toeriep:

‘Ludwig, wat is er? Is Hedwig doodziek of is ze plotseling krankzinnig geworden?’

‘Gave God, dat een van beide veronderstellingen waarheid was,’ klonk het doffe antwoord. ‘Agnes, lieve, ik heb je vroeger gezegd, dat de naam Waldheim een burgerlijke, maar tevens een eervolle naam was, dat jij je niet behoefde te schamen dien te dragen; thans echter, arme vrouw, zal ook een deel der schande van mijne eervergetene zuster op jou hoofd nederdalen. Zij, de lichtzinnige, en hij, de schurkachtige verleider, ze hebben onze familie voor altijd geschandvlekt.’

‘Maar Ludwig, wat is er dan gebeurd? zijn ze samen gevlucht, om buiten wet en recht te zijn?’

‘Och, dat ware nog te overkomen, Agnes, maar daarvan kan geen sprake zijn. Pestalozzi zit hoog en droog in de Lucretia-gevangenis te Keulen, en Hedwig, die de volgende

[p. 67]

week “bruid” zou zijn geworden, indien dit schandaal niet ware voorgevallen, de ongelukkige, lichtzinnige Hedwig zal eerlang de moeder van een bastaard zijn.’

‘Hedwig moeder? O, dat is ontzettend!’ kreet Agnes als in wanhoop. ‘Arme man, had ik zoo iets kunnen veronderstellen, dan was ik zeker met je meegegaan om het leed samen te dragen. Wie had kunnen denken, dat je zuster zulk eene schande over zichzelve zou brengen?’

‘En over ons, Agnes. Wat zullen we toch doen om den naam Waldheim te redden, die altijd een smetteloozen klank had? Thans, voor 't eerst van mijn leven, kan ik danken, dat mijne ouders vroegtijdig van ons werden weggenomen, daar hun althans dit verdriet is bespaard gebleven.’

‘Maar jou niet, mijn beste man. O God, was er maar een middel te vinden om je naam te redden, want ik begrijp, hoe ontzettend zwaar het je vallen moet om dien onteerd te weten. Laat mij eens kalm bedenken, wat er in dit wanhopende geval te doen is; mij dunkt, ik zie mogelijk één uitweg, maar ook slechts een enkelen. Ik zal vannacht ernstig met mijzelve te rade gaan en morgen dadelijk na het ontbijt zal ik dokter Mansfeld laten roepen, om hem over mijn plan te raadplegen en zijne hulp in deze te vragen.’

‘Maar, kind, wat bedoel je toch, wat wil je eigenlijk?’

‘Alles is nog zoo vaag en verward in mijn brein, Ludwig, ik moet eerst nog met mijzelve tot volkomen klaarheid komen. Maar het zal daarheen moeten geleid worden, dat wij met je zuster voor verscheidene maanden naar het buitenland gaan en dat we na verloop van dien tijd terugkeeren als de gelukkige ouders van een klein wezentje, dat in werkelijkheid niets anders dan een ongelukkig, onwettig kind is.’

‘Wat, jij zoudt dat wurm als ons kind willen aannemen?’

ïJa, Ludwig, om jouwentwil. Hedwig's schande zou jou verpletteren, en al kan ik je het verdriet over je zusters wangedrag niet besparen, de eer van je naam blijft zoodoende gered.’

‘Maar, kind, weet je wel, wat je begint, een comediespel zonder einde! En dan, welke goede eigenschappen kan men met recht verwachten van Hedwig's en Pestalozzi's kind? Hij - een avonturier, een misdadiger thans, en zij - eene lichtzinnige vrouw; dat kind zou ons toch niets dan schande en smart berokkenen.’

‘Dat arme schepseltje zal immers onschuldig wezen aan het wangedrag der ouders. En, Ludwig, bedenk dat het bloed van je aangebeden moeder toch ook door hare aderen vloeit.’

‘O, Agnes, zeg dat niet! Mijne moeder en dat ongelukkig schepseltje, noem ze niet in één ademtocht.’

‘En waarom niet? Dat kind zal rein en onschuldig aan onze zorgen worden toevertrouwd; laten wij het onszelven dan tot een levenstaak maken om te trachten het zoodanig te leiden, dat het eenmaal aan haar gelijk worde. Ik weet, dat dit plan veel zelfverloochening van ons beiden zal vereischen, maar zooals ik je straks zeide, ik zie geen anderen uitweg, en met Gods hulp wil ik beproeven of het mij gelukken moge den plicht, dien ik vrijwillig en in het besef mijner groote verantwoordelijkheid op mij neem, ten einde toe te volbrengen.’

‘En indien Hedwig weigert?’

‘Zij zal dit niet doen, als ik ernstig en bedaard het voor en tegen met haar bespreek. Laat me nu eerst morgen alles kalm met dokter Mansfeld overleggen; ik weet, hoe hij aan ons verknocht is, en we behoeven dus niet bevreesd te zijn voor gebrek aan stilzwijgendheid van zijne zijde. Maar zal het jou niet erg zwaar vallen zoolang je bezigheden te moeten vaarwelzeggen, Ludwig?’

‘Dat is alles slechts bijzaak. Waar mijn heldhaftig vrouwtje tot zulk een groot offer in staat is, zal ik zeker over geen kleinigheden bezwaren gaan opperen. Maar hoe je het eigenlijk in 't vat wilt gieten begrijp ik niet, Agnes.’

‘Ik zal je alles morgen duidelijk verklaren, zoodra ik met onzen goeden dokter een en ander besproken heb; maar jij geeft me alvast carte-blanche om alles te regelen, niet waar?’

‘Natuurlijk; alleen wil ik je nog een raad geven: verg niet het bovenmenschelijke van je eigen ik.’

‘Heb daarvoor geen zorg, beste man; het valt immers nooit te zwaar om datgene te doen, wat men als zijn heiligen plicht beschouwt.

Twee dagen later werden de dienstboden op Heide-oord vroegtijdig gewekt door een gejaagd en driftig schellen van den heer des huizes, en toen Hendrik, de koetsier, die het vlugste in de kleeren was, zich naar beneden begaf, riep de burgemeester hem al van verre toe:

‘Ben jij het, Hendrik? dat is goed; span zoo gauw je kunt de coupé in en ga dokter Mansfeld halen, mevrouw is plotseling ongesteld geworden.’

‘Mevrouw ongesteld? Dat vreesde ik gisteren al, mijnheer, omdat de dokter toen ook zoo lang met haar gesproken heeft. Zou het iets ernstigs zijn?’

‘We willen hopen van neen, Hendrik, maar ik ben toch lang niet gerust. Mevrouw kreeg zoo straks plotseling een hevige hoestbui en ten gevolge daarvan schijnt er een bloedvaatje gebarsten te zijn.’

‘Heeft mevrouw dan bloed opgegeven! O, hoe vreeselijk!’

‘Laten we hopen, dat het weinig te beteekenen heeft, Hendrik; doch in ieder geval wensch ik zoo spoedig mogelijk den dokter te raadplegen, wellicht dat hij mij geheel gerust kan stellen.’

Dokter Mansfeld scheen den toestand der jonge vrouw inderdaad niet ernstig in te zien, althans een glimlach speelde om de lippen van den ouden geneesheer, toen hij met den burgemeester de ziekenkamer verliet, na er stellig meer dan een half uur vertoefd te hebben, en de dienstboden hoorden hem opgewekt zeggen:

‘Nu, ze heeft er lang genoeg naar verlangd, en 't moet dus u beiden de opoffering, om den winter in het Zuiden door te brengen, wel waard zijn.’

De woorden gaven bij het dienstpersoneel aanleiding tot allerlei gissingen, en ten slotte werd de nieuwsgierigheid hun toch zoo machtig, dat Hendrik de stoute schoenen aantrok en zijn meester ging vragen, wat dokter Mansfeld van mevrouws toestand dacht.

‘Wel, Hendrik, daar doe je goed aan, dat je nu komt,’ was het vriendelijke antwoord van den heer Waldheim, toen de oude koetsier de kamer binnenkwam; ‘ik had je straks het groote nieuws al willen vertellen, maar ik werd toen juist weggeroepen. Dokter Mansfeld ziet gelukkig de ongesteldheid van mevrouw niet ernstig in, doch gaf me voorzichtigheidshalve den raad om den winter met haar in een zachter klimaat te gaan doorbrengen; en dan, Hendrik, verbeeld je ons geluk, zoo God het wil, zullen we met ons drieën inplaats van samen op Heide-oord terugkeeren.’

‘Met uw drieën, mijnheer, hoe bedoelt u dat?’

‘Eindelijk zal dan nog de wensch van zooveel jaar vervuld worden, Hendrik; mevrouw zal me tegen het voorjaar een zoon of eene dochter schenken.’

‘Is dat waar, mijnheer? Zoo iets durfde ik nauwelijks veronderstellen! Welk een geluk voor ons allen,’ stamelde de oude gediende, en zonder er een woord meer bij te voegen, strompelde het oudje naar de keuken om het overige personeel het blijde nieuws te gaan mededeelen.

‘Hoe heb je het er afgebracht, Ludwig?’ vroeg Agnes guitig lachend, toen haar echtvriend de slaapkamer weder betrad, om verder samen bedaard te overleggen, hoe men de comedie nu verder zou afspelen.

‘O, 't ging best,’ gaf Waldheim lachend ten antwoord; ‘de trouwe Hendrik was de wereld te rijk in 't vooruitzicht hier nog eens het derde geslacht te zien opgroeien. Tot zoo ver marcheert alles best; maar hoe zal jij het uithouden, vrouwtje? Je weet, het voorschrift is: vandaag één uurtje

[p. 68]

op, morgen hoogstens drie en deze heele week boven blijven. De zaak moet nu ernstig volgehouden worden, zal alles gelukken.’

‘Natuurlijk, Ludwig, ik ben immers de eerste, die het plan geopperd heeft. Ik zal heel geduldig in mijn rol blijven, weinig spreken, mij heel rustig houden en met een blij gezicht alle toespelingen op mijn interessante positie aanhooren. Maar schrijf jij nu spoedig aan Hedwig, om haar voor te bereiden op de reis, want me dunkt we moeten nu maar zoo gauw mogelijk vertrekken.’

‘Ja zeker, dan houdt het comediespel althans in zoover op, dat jij weer als eene gewone gezonde jonge vrouw alles kunt medemaken en dan alleen maar een rol hebt te vervullen tegenover de huisgenooten en de enkele vreemden, met wie we te Nizza in aanraking zullen komen, doordien ik dan niet meer je man, maar je broer moet zijn. En de arme Hedwig, hoe zal het haar afgaan om zich als mijne vrouw voor te doen?’

‘We zullen allen, hoop ik, zoo goed mogelijk onze rol spelen. Het is voor de eer van den naam Waldheim, en daarvoor moet geen van ons iets te zwaar vallen. Met goeden wil kan men veel tot stand brengen.’

Hedwig Waldheim was gemakkelijk te overreden om den raad van haar broeder en schoonzuster op te volgen. Een doffe onverschilligheid had zich van haar meester gemaakt, zoodat zij zich van niets meer bewust was en geheele dagen doorbracht met wezenloos uit het venster op de straat te turen. Ze had Pestalozzi oprecht liefgehad. Niettegenstaande al hare kennissen haar meer dan eens dit huwelijk hadden ontraden, omdat men algemeen den Italiaanschen edelman als een avonturier beschouwde, die Hedwig ook na het huwelijk als prima-donna zou laten optreden om voor hen beiden den kost te verdienen, had de gevierde zangeres geen oogenblik geaarzeld in hare keuze. Zij wilde hem toebehooren en niemand anders, zeide ze telkens, onverschillig of hij rijk was of arm. Hare betrekking was haar dierbaar, en daarenboven zij zou zich toch nooit meer kunnen schikken in de eentonigheid van een gewoon huisvrouwenleven. Wie het geld aanbracht was immers hetzelfde, mits het er kwam, en indien zij beiden met deze regeling tevreden waren, dan hadden vreemden er hun neus niet in te steken! Maar nu - deze onverwachte wending, o, 't was al te vreeselijk. Haar Juan, de ridderlijkheid zelf, zou zeker niets hebben gedaan om eene beleediging uit te lokken, maar als men hem niettemin had getergd, gebood zijn eer hem toch zonder twijfel om zijn eigen rechter te zijn, al moest hij dat nu ook met zijne vrijheid boeten. Maar trouw zou ze hem blijven, dat zwoer ze zichzelve; indien hij, na zijn bepaalden straftijd volbracht te hebben, bij haar terugkwam, dan zou hij haar wedervinden, zooals hij haar verlaten had: als zijne bruid.

(Wordt vervolgd.)