De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

[p. 49]

Het geheim van Heide-oord,
door Thérèse van Arendsberg.

We schrijven heden 25 Januari 1898.

Het is acht uur in den morgen.

Agnes Waldheim ontwaakt plotseling door een luid en haastig kloppen op hare kamerdeur.

‘Juffrouw Agnes,’ klinkt het eenigszins driftig van het

een gedeelte van het forum romanum. (Zie blz. 54).

portaal, ‘hoe is het mogelijk, dat u vandaag zoo lang kunt slapen, 't is al ruim acht uur.’

‘Al ruim acht uur, Anna,’ geeft het jonge meisje nog half droomerig ten antwoord, ‘o foei, hoe laat! Ik zal onmiddellijk opstaan, hoor. Zijn Papa en Mama al beneden?’

‘Nog niet, juffrouw,’ en het geluid der voetstappen sterft langzaam weg op den zachten Smyrna-traplooper.

In een wip is Agnes nu uit ds veeren en haast zich, om haar toilet te maken, haar gewone flanellen ochtendkleedje maar, al is het heden ook nog zoo'n gewichtige dag, haar achttiende geboortefeest. Van middag zal ze zich eens keurig kleeden, als de Van Brienen's komen en de dominee met zijn jong, aardig vrouwtje; ze weet toch, hoe gaarne hare ouders het zien, dat ze zich op haar voordeeligst voordoet. Die lieve ouders, die haar, hun eenig kind, zoo afgodisch liefhebben.... en bederven!

Vóór zij echter de kamer verlaat, opent Agnes de balkondeuren en ziet naar buiten. Het belooft een prachtige winterdag te zullen worden; de zware nevel, die in den vroegen morgen als een dikke mist over de bosschen en het weiland hing, begint nu langzaam te wijken voor de stralen der opkomende zon; geen bijlslag verstoort de plechtige Zondagsrust, geen windje ruischt door de ontbladerde takken der statige beuke- en eikeboomen, die zich afteekenen tegen het vroolijk zonnige matblauw van den onbewolkten hemel. Alles ademt kalmte en vrede.

‘Agnes, kind, waar blijf je toch?’ roept eene ongeduldige stem van beneden.

‘Vadertje, ik kom!’ is het vroolijke antwoord, en in een

[p. 50]

oogwenk tijds is het jonge meisje nu de trap afgesneld om de gelukwenschen harer ouders in ontvangst te nemen.

‘Eerst Papa, kindje,’ fluistert mevrouw Waldheim, als Agnes, de kamer binnenkomend, op hare moeder toetreedt.

‘Waarom, Mamaatje?’ klinkt het bijna verwijtend, ‘eene moeder is immers altijd de eerste en liefste van het ouderenpaar, niet waar, Papa? De eerste kus moet heden voor “Moedertje” zijn!’

‘Zeker, mijn kind,’ zegt de heer Waldheim haastig, met aandoening in de stem. ‘Mama moet altijd de eerste plaats in je hart innemen; zij heeft het meest aanspraak op je liefde, vergeet dat nooit...’

‘Van ons beiden, met de beste wenschen voor je geluk, lief kind,’ valt de oude vrouw haar echtgenoot in de rede, terwijl zij Agnes een marokijn lederen foudraal overreikt. ‘Moge het je vele gelukkige uren aanwijzen.’

‘Een horloge?’ klinkt het als een juichkreet uit den mond van het jonge meisje. ‘O moeder, vadertje, hoe zal ik u toch ooit genoegzaam kunnen danken voor al uwe goedheid en liefde, maar als u éénmaal heel oud zult zijn geworden, dan zal uw dochtertje u misschien nog wel eens van dienst kunnen zijn.’

‘Altijd, zoo ze ons voor dien tijd niet verlaat, om een vreemden man te volgen,’ schertst de heer Waldheim.

‘Dat nooit,’ verzekert de achttienjarige met plechtigen ernst; ‘zoolang een van u beiden leeft, verlaat ik u niet. 't Zou wat moois zijn, u eerst al den last van mij hebben, om dan op uw ouden dag nog door vreemden verzorgd te worden. Neen, wat ook gebeure, ik blijf op Heide-oord en word eene gezellige oude vrijster. Maar, moeder, raad eens wat ik nu dolgraag zou doen nog even voor het ontbijt? Ja, mag ik?’

‘De post tegemoet gaan, zeker?’

‘Juist geraden. U is immers toch niet boos, dat ik zoo verlang naar de brieven van mijne kostschool-vriendinnen? 't Eerste jaar, dat ik tehuis ben, zullen ze me toch nog niet vergeten, denk ik.’

‘Kijk eens in de laan, zie je wel, daar komt de post al. Al zijn mijne oogen geen achttien jaar meer, toch kan ik van hier af de koperen plaat op zijn borst al zien schitteren in de zon. Gauw je hoed maar op, mijn kind, dan kun je zelf je schatten in ontvangst gaan nemen, voordat hij aanbelt.’

In een oogwenk tijds is Agnes het terras afgesneld en roept den postbode al van uit de verte toe:

‘Heb je veel voor mij vandaag, Thomas? Ik brand van ongeduld.’

‘Ja, juffrouw, heel wat,’ luidt het vriendelijke antwoord, ‘ik heb van morgen onderweg al gedacht, of de juffrouw vandaag soms jarig is? Drie postpakketten, vijf brieven, drie briefkaarten en nog verscheidene kaartjes.’

‘Is 't heusch waar, Thomas? O hoe verrukkelijk! Ja ik word vandaag achttien jaar. Heerlijk hè! De mooiste tijd van het leven.’

‘Voor u misschien ja, juffrouw, maar mijne dochter, de oudste van de negen, wordt overmorgen ook achttien en ik verzeker u, dat die al heel wat te zorgen, te werken en te ontberen heeft; voor haar is de onbezorgde jeugd al lang voorbij.’

‘Ach ja, zoo jong en dan al zorgen! Arm meisje, en toch voelt ze zich misschien niet ongelukkig. En ik ondankbare dan, die nog wel eens ontevreden ben, omdat mijne jeugd eenzamer en stiller voorbijgaat dan die van stadsmeisjes. De mensch is helaas zoo dikwijls geneigd op meer in plaats van op minder bevoorrechten te zien! Ik ben blijde, Thomas, dat jij me onwillekeurig dit opnieuw in herinnering brengt! Ziezoo, nu heb ik alles, geloof ik, ook de Nieuwe Rotterdammer voor papa. Mijne beste groeten aan je dochter en zeg haar, dat ik overmorgen zelf even kom om haar te feliciteeren.’

‘Dank u zeer, juffrouw, het zal een groote eer voor haar zijn. Een aangenamen dag verder, juffrouw Agnes!’ en met haastigen stap keert de oude postbode terug om zijn dagelijksche ronde te vervolgen.

Agnes haast zich om den veroverden buit op de tafel neder te leggen, en terwijl zij op den divan plaats neemt, begint ze langzaam, één voor één, hare brieven te lezen.

Als ze, 't laatst van allen, een blauw-grijze enveloppe, uit Keulen afgestempeld, opent, wordt het gelaat van het jonge meisje plotseling met doodelijke bleekheid overtogen en nauwelijks heeft zij den tijd ‘o God, moeder, is het waar?’ uit te roepen, vóór zij met een doffen gil bewusteloos ineenzinkt.

In een ondeelbaar oogenblik zijn de heer en mevrouw Waldheim beiden toegesneld, en terwijl de doodelijk ontstelde vader handenwringend heen en weder loopt, met den noodlottigen brief, dien hij van den grond opraapte, in de hand, heeft zijne vrouw de bewustelooze in de armen genomen en zachtkens op den divan nedergelegd, terwijl ze haastig op de electrische schel drukt, om de dienstboden te ontbieden.

‘Man, help toch,’ gilt ze plotseling met doodsangst in de stem, als ze ziet hoe deze bewegingloos daar staat; ‘zie je dan niet dat ons kind roerloos nederligt. Wat kan haar toch eensklaps zoo hebben getroffen?’

Doodsbleek, met verwrongen gelaatstrekken en eene stem, waaruit alle klank is verdwenen, zegt de heer Waldheim met ijzige kalmte:

‘De waarheid. Het geheim harer geboorte werd haar ontsluierd. Arm kind!’

Nog altijd is de teedere moeder in de weer, thans bijgestaan door de haastig toegesnelde dienstboden, om de levensgeesten van het jonge meisje op te wekken; zij hoort als in een droom den wanhoopskreet van haar echtgenoot, doch de ware beteekenis ervan dringt niet tot haar door en het is pas, als Agnes, na verloop van eenigen tijd, de oogen opslaat en met een verwilderden blik de kamer rondziet, als zocht ze iets, dat ze eensklaps aan den brief herinnerd wordt.

‘Papa,’ kermt het jonge meisje dan met zwakke stem, ‘papa, waar bent u? Kom toch bij me en zeg me, of het waarheid is, - waarheid, o God!’ En terwijl ze tevergeefs tracht op te staan om het bewuste document te grijpen, fluistert ze andermaal pijnlijk vragend:

‘Waar is hij, die brief? O, geef hem mij, opdat ik het nog eens lees; wellicht heb ik in mijn ontzetting alles niet goed begrepen. Wat stond er ook weer in? Uw kind niet, en toch na aan u verwant. Eene verstootene, een bastaard, niet Agnes Waldheim. O moeder, vader, help mij!’

Thans dringt de ontzettende waarheid plotseling door tot de arme mevrouw Waldheim, die in den oogenblikkelijken angst over den toestand van haar aangebeden kind er nog niet aan had gedacht om de reden der plotselinge onmacht na te gaan.

Het geheim, dat ze meer dan achttien jaren met zooveel zelfverloochening en teedere toewijding had bewaard, dreigt thans in ééns geopenbaard te zullen worden, het geluk van haar lieveling met één slag vernietigd, erger nog, de eer en de naam van haar echtgenoot, dien ze zoo zielslief heeft, door een laaghartig misdadiger voor altijd geschandvlekt te worden. Neen, dat nooit! Zij weet, wie het is, die zich op deze schandelijke wijze wil wreken, en zij zal die poging weten te verijdelen, het koste haar, wat het kost.

Met de kalmte, die alleen in zulke oogenblikken het volbrengen van een edele daad den mensch kan verleenen, grijpt mevrouw Waldheim den noodlottigen brief, dien haar echtgenoot in wanhoop op tafel heeft geworpen, en leest dan met luide stem:

‘Agnes, heden wordt ge achttien jaar, indien ik mij niet vergis, en het oogenblik in dus gekomen, dat ge bekend moet worden gemaakt met het geheim van uwe geboorte.

Lang genoeg hebt ge een leven van weelde geleid, terwijl

[p. 51]

iemand, die u zoo na is verwant, slechts gebrek en ontbering kent.

‘Ge zijt niet het kind van hen, die ge uwe ouders noemt, maar een onwettige vrucht, een bastaard. Indien ge bewijzen wilt hebben, schrijf dan onder initialen J.P. Poste restante Keulen. Zoo gij dit niet doet en in uw zorgeloozen staat blijft voortleven, dan zal ik mij heden over zes weken persoonlijk op Heide-oord vervoegen.’

‘Welk eene bedreiging!’ zegt mevrouw Waldheim dan met eene stem, waaraan zij tevergeefs poogt eenige vastheid te geven; ‘we zullen dat bezoek heel kalm afwachten en dan zien, wie die lage lasteraar en praatjesmaker is. Agnes, kind...’

‘Is het leugentaal, moeder?’ gilt het jonge meisje thans bijna met een juichkreet. ‘O, als ik dat mag gelooven, hoe oneindig gelukkig gevoel ik me dan. Vader, zeg toch ook een enkel woord, is het laster, ben ik werkelijk uw kind?’

‘Kind, je zoudt....’

‘Agnes, je hebt zoo straks gezegd eene moeder is altijd de eerste, de beste, luister dan nu ook het eerst naar mij,’ valt mevrouw Waldheim haar echtvriend plotseling in de rede, ‘en vertrouw mij dan ook volkomen. Ik zweer je, mijn kind, en God hoort mijn eed, dat je het volste recht hebt op den naam, dien je draagt, Agnes Waldheim; en indien je het verlangt, zal je vader zeker gaarne een afschrift laten komen van je geboorteakte, waarin je zult zien dat op 25 Januari in 1880 te Nizza is geboren Agnes Waldheim, dochter van Ludwig Heinrich Waldheim en Agnes, gravin van Noordziek, echtelieden. Is dat je nu voldoende?...’

‘O, moeder, is het werkelijk waar?’ vraagt het jonge meisje andermaal met blijde verrassing; ‘ik wist het wel dat de stem des bloeds niet kon bedriegen, en ik zoude veel liever in ditzelfde oogenblik sterven, dan dat ik de zekerheid moest erlangen, dat ik uw kind niet was. Welk een laaghartige daad toch om mij een oogenblik aan mijne beste ouders te doen twijfelen. Wie toch zou tot zulk een gemeenen streek in staat zijn, want natuurlijk zal er over zes weken wel niemand komen opdagen, denkt u ook wel?’ En dan, met den dartelen overmoed van hare achttien jaren, roept Agnes plotseling luidkeels lachend uit:

‘Je hebt weinig voldoening of genoegen van je werk, geheimzinnige briefschrijver; ik ben en blijf de gelukkige Agnes Waldheim, het innig geliefde eenig kind van mijne beste ouders. 't Is alles leugen en bedrog, nietwaar, moedertje? Toe, herhaal het nog éénmaal.’

En met den heldenmoed eene vrouw, die bereid is tot alles, waar het geldt eene dierbare, ons innig verknochte menschenziel te redden, zegt de oude vrouw met plechtigen ernst:

‘Ja, Agnes, je bent en blijft ons eigen, dierbaar kind, niets of niemand kan je dat recht ontnemen. Die brief behelst slechts laster en leugens, en laat de herinnering aan deze lage daad, door den een of anderen vuigen lasteraar begaan, de geluksstemming van dezen feestdag voor ons niet langer bederven.’

Ruim dertig jaren voor den aanvang van ons verhaal was Heide-oord de woonplaats van den graaf Van Noordziek, die na het overlijden van zijne echtgenoote zich met zijn dochtertje en hare gouvernante op dit eenzaam landgoed had gevestigd.

Toen zijne kleine Agnes haar achttiende jaar voleindigd had en de taak van fräulein Elbracht dientengevolge was afgeloopen, viel het haar beiden zoo zwaar elkander te moeten missen, dat de graaf zijne dochter toestond om nog datzelfde najaar eenige weken te gaan logeeren bij de ouders harer voormalige gouvernante, die op een dorpje dicht bij Keulen woonden.

Daar leerde Agnes van Noordziek den ruim dertigjarigen Ludwig Waldheim kennen en liefhebben, zij - de schatrijke adellijke jonkvrouw en hij - de eenvoudige burgerlijke muziekonderwijzer. Maar wat vraagt liefde, de echte liefde, die alles trotseert, naar rang of stand?

De eerste maal, dat zij elkander ontmoetten, gevoelden beiden zich reeds ‘wanhopend verliefd’. Waldheim kon zich niet verzadigen van naar dat edel aristocratisch gezichtje te zien, dat zich zoo bekoorlijk naïef bewoog in den eenvoudigen familiekring der Elbrachts, en Agnes van hare zijde was geheel oog en oor voor den ernstig streng uitzienden muzicus, die door zijn meesterlijk vioolspel de fijnste snaren harer ziel deed trillen.

‘O, speel dat nog eens, nog een enkele maal,’ klonk het bedeesd, toen Waldheim het: ‘Es hat nicht sollen sein’ met innig gevoel had voorgedragen, zoodat meer dan één uit het gezelschap een traan had weggepinkt.

‘Accompagneer u mij dan met gezang, freule,’ gaf Waldheim diep ernstig ten antwoord, alsof hij meende in dat ‘Es wär zu schön gewesen’ zijn vonnis te zullen vernemen.

‘Graag wil ik iets zingen, indien de overige gasten het evenzeer wenschen,’ klonk het onbevangen antwoord van het jonge logéetje, ‘maar dan liever een ander stuk. Vindt u ook het: “Einsam bin ich nicht alleine”, hoe oud ook, niet veel opwekkender, wat de woorden betreft?’

‘O ja, zing dat, freule Van Noordziek,’ riepen thans verscheidene stemmen verward dooreen. Alleen de heer Waldheim zweeg, maar toen Agnes met hare lieve altstem het zoo algemeen bekende lied aanhief, paarde als onwillekeurig zijn stem zich aan de hare en het refrein klonk als een zegelied door de ruime zaal.

‘Agnes, lieveling, weet je wel dat Ludwig Waldheim een jongen is zonder titel en zonder fortuin?’ zeide fräulein Elbracht dien zelfden avond, toen zij hare voormalige élève een nachtkus gaf. ‘Kind, bedenk toch, welke eischen je vader zal stellen aan hem, wien hij eenmaal zijn eenigen schat zal afstaan, en waak over je hart.’

‘Ik weet alleen, dat papa mijn geluk boven alles zal stellen, Herzenliebchen,’ zeide het jonge meisje met een hoogen blos, terwijl zij hare vroegere gouvernante met haar lievelingsnaampje aansprak; ‘maar maak u deswege niet bezorgd, want zoo'n bezadigd, ontwikkeld man als de heer Waldheim zal immers nooit ernstig werk maken van zoo'n domme gans als ik ben; een kuiken zonder hoofd noemt papa me immers altijd.’

‘Maar met een gevoelig, liefdevol hartje, mijn kind, en dat zal misschien het meeste gewicht in de schaal leggen. Enfin, ik heb je nu gewaarschuwd in dus bedenk alles goed, vóór je het geluk van heel je leven op het touw zet.’

‘Ja, u hebt me gewaarschuwd, lief pleegmoedertje, en ik zal alles goed bedenken, wees gerust. Moet u nu mijnheer Waldheim ook niet eene vermaning geven en hem vooral op het hart drukken uwe voormalige élève het achttienjarig hoofdje niet op hol te brengen?’

‘Neen, dat is niet noodig. Ludwig Waldheim heeft voor zoover ik weet nog nooit een meisje het hof gemaakt, dus indien hij het jou ooit werkelijk doet, wat ik na zijn veelbeteekenend “Auf wiedersehn” zoo straks wel eenigszins vrees, dan zal het geen hoofdje op hol brengen maar eene besliste levensvrage zijn.’

‘Vreest u dat dan?’

‘Ja, want je vader zal mij verantwoordelijk stellen voor je kennismaking met iemand, die feitelijk in 't geheel geen partij voor freule Van Noordziek is.’

‘Och, Herzenliebchen, tob toch niet zoo over iets, dat misschien nooit gebeuren zal, en - mocht het werkelijk ooit zoover komen, heusch, dan zal ik al de hagelbuien voor u opvangen.’

En - ja, het kwam zoover. Voordat de veertien dagen van Agnes' verblijf bij de familie Elbracht geëindigd waren, was het voor niemand een geheim meer, dat de altijd zoo kalme muziekdirecteur Ludwig Waldheim thans in lichte-

[p. 52]

laaie stond, en algemeen geloofde men, dat, hoe vreemd het sommigen ook toescheen, het schatrijke Hollandsche gravinnetje lang niet ongevoelig was voor de haar betoonde hulde.

De morgen van haar vertrek was dan ook de beslissende ure; Waldheim wachtte haar aan het station op met een smaakvol bouquet van gele rozen en vergeet-mij-nietjes in de hand, en om het foudraal was een rose papier gewikkeld, dat vrij duidelijk een brief scheen te zijn. Hoog blozend nam Agnes de bloemen in ontvangst, en toen Waldheim haar fluisterend vroeg:

‘Zullen we u hier nog wel eens terugzien, freule?’ gaf zij met een blik van innige verstandhouding ten antwoord:

‘Ik hoop van ja, maar papa zal in dezen het meest te beslissen hebben.’

Daarop volgde het afscheid van allen, die haar tot den trein hadden uitgeleide gedaan, en op 't laatste oogenblik werd Agnes zoo door aandoening overmand, dat zij blijde was, toen de trein zich eindelijk in beweging zette en zij zich verdiepen kon in de lectuur van het rose briefje, dat (zij begreep het thans reeds uit zijne woorden) de plechtige vraag zou behelzen, of zij om zijnentwil bereid zou wezen afstand te doen van haar jeugd, haar naam, haar dierbaren vader en haar geboortegrond; zooveel zou willen prijsgeven voor het eenige, wat hij daarvoor in ruil kon aanbieden, zijn onbevlekt verleden en de toewijding van heel zijn volgend leven.

Mannelijk was de taal, waarin Waldheim haar vroeg alles rijpelijk te overwegen, vóór zij wellicht in den eersten roes der bedwelming een toestemmend antwoord zoude geven, wat haar wellicht later als lood op de ziel zou wegen. Zij was immers pas achttien, stond nog op de grenzen der jongemeisjesjaren; zoovelen zouden zeker nog eer, naam en positie aan hare voeten leggen, mannen in wier schaduw hij niet zou kunnen staan, en nooit, dit bezwoer hij haar in ernstige woorden, zou hij de geringste pressie op haar uitoefenen, indien haar vader zich tegen hunne verdere kennismaking verzette.

Agnes had den degelijken, ernstigen man vanaf het eerste oogenblik, dat zij hem ontmoette, al dadelijk liefgekregen, doch door dit schrijven gevoelde zij pas zijne groote waarde en zij beschouwde zich van nu af even onherroepelijk aan hem verbonden, alsof zij reeds beloften van eeuwige trouw hadden gewisseld. Dit toch was eene liefde, zooals ze zich van hare vroegste jeugd af had gedroomd, een man tot wien ze zou kunnen opzien als haar heer en meester, wien zij zou kunnen eeren, liefhebben en hooghouden heel haar leven.

(Wordt vervolgd.)