De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

Nora's diamanten,
door Jo.

I.

‘Omstandigheden kunnen een zaak veranderen, en uw omstandigheden, Nora, zijn geheel veranderd.’

Mevrouw Harte zag haar stiefdochter onderzoekend aan en vervolgde op beslisten toon:

‘Zooals de zaken vroeger stonden, was een engagement gewenscht. Roy had tenminste het vooruitzicht deelgenoot in zijns vaders zaak te worden, en ofschoon zijn familie u afschuwelijk behandeld had, waart gij arm en hadt u over deze behandeling heen moeten zetten. Maar nu is alles veranderd; gij zijt nu erfgename geworden. Het geld zal u ongeveer tweeduizend gulden 's jaars inkomen bezorgen en de diamanten zijn alleen al meer dan 240,000 gulden waard. Gij moet ze nu niet verkoopen, raadt uw voogd aan. De prijzen zijn nu laag. Gij moet ze dragen en als erfgename bekend worden zoodoende. Gij zult eens zien hoe spoedig gij een man krijgt. Een knap gezicht, een net figuur en een aardig fortuintje krijgt men tegenwoordig maar niet zoo gemakkelijk.’

‘Als ik trouw, zal het met niemand anders als Roy zijn, moeder.’

‘Afschuwelijk! afschuwelijk!’ riep haar stiefmoeder uit.

‘Mag ik vragen waarom?’

‘Hij heeft niets, niets letterlijk! Hij besteedt alles, wat hij verdient, voor zijn toilet!’

‘Dat deed hij misschien,’ bracht Nora in, ‘maar sedert wij verloofd zijn, besteedt hij zijn geld voor andere zaken.’

‘Och kom,’ lachte haar stiefmoeder. ‘Uw plan, Roy te huwen, is gewoonweg belachelijk! Wacht tot gij wat meer onder de menschen zijt gekomen en doe dan een keuze. De tegenwoordige jonge meisjes zijn veel te haastig met haar keuze. Eenmaal getrouwd, zien zij haar dwaasheid in en hebben er berouw over, maar dan is het meestal te laat.’

‘Mag ik u vragen, moeder,’ vroeg Nora na een kleine pauze, ‘wat u verwacht dat ik doen zal?’

‘Roy toonen, dat uw fortuin de omstandigheden veranderd heeft. Hij behoeft slechts een wenk te hebben en alles zal wel in orde komen.’

‘Moeder,’ zei Nora, diep verontwaardigd, ‘hoe kunt u zóó spreken? Dat ellendige geld schijnt ook uw natuur veranderd te hebben!’

‘Ik heb mij nooit iets aan uw voorgenomen huwelijk gelegen laten liggen,’ sprak mevrouw Harte koel. ‘Meisjes zijn romantische wezens, en ik heb mij maar nooit tegen dien onzin van u verzet; maar iedere verstandige vrouw van eenigen stand zou u zeggen, dat ik gelijk had. Hij is geen partij voor u.’

‘Omdat ik nu geld heb?’

‘Ja.’

‘En gesteld eens, dat hij fortuin gekregen had? Hij zou mij dan, altijd volgens uw punt van uitgang, hebben opgegeven?’

‘Niets van dat al. Dat maakt een groot verschil, een zeer groot verschil.’

‘Dat zie ik niet in. En u moogt praten als Brugman, moeder, ik zal het nooit inzien. Ik vraag u vriendelijk niet meer op de zaak terug te komen. Mijn geld brengt geen verandering in onze verhouding, behalve dat wij misschien spoediger zullen kunnen huwen. Roy is veel te goed voor mij, ook al zou ik een millioen bezitten.’

Nora verliet het vertrek en ging naar boven. Zacht neuriënde betrad ze haar kamer om zich te verkleeden. Zij hoorde niet dat er gescheld werd en Roy bij haar stiefmoeder binnentrad. Hij was een knappe jonge man. Geen wonder dat Nora hem liefhad. Zijn vader en zijn familie hadden zich tegen zijn engagement verzet en zelfs geweigerd Nora, die geen cent in de wereld bezat, te zien. Hij had Nora verzekerd dat alles in orde zou komen, wanneer zij maar eenmaal getrouwd waren, en hij had zijn vader medegedeeld, dat wanneer zijn salaris het toeliet, hij het meisje, dat hij liefhad, zou huwen, waarop de oude vader de schouders had opgehaald en eens veelbeteekenend gekucht.

De omstandigheden waren veranderd. Een bejaard heer in Australië, van wien Nora nooit gehoord had, een gewezen aanbidder van haar eigen moeder, was gestorven en had de dochter zijner aangebedene zijn vermogen nagelaten.

Het was het eerste bezoek na deze groote gebeurtenis, dat Roy aan zijn verloofde bracht.

Het groote nieuws had hem geen genot verschaft. Hij was nooit voornemens van Nora's geld te leven, en het was

[p. 39]

dan ook met zekeren schroom, dat hij dit bezoek tegemoet gezien had.

Zijn vaders zaken gingen niet schitterend en het scheen, dat er een groote crisis dreigde. Een en ander stemde hem niet bizonder welgemoed. Zijn huwelijk scheen verder af dan ooit te voren.

Hij zou nu vrij wat meer moeten verdienen om in het oog der wereld ‘een goede partij’ te schijnen.

Met bezwaard hart, als met lood in de schoenen, betrad hij het vertrek, waar mevrouw Harte hem wachtte.

‘Gij hebt zeker Nora's briefje ontvangen? Gij ziet, de omstandigheden zijn veranderd. Een onverwachte ommekeer in beider verhouding.’

‘Ja,’ antwoordde hij met een donkeren blos, ‘dat zie ik.’

‘Dat dacht ik ook wel. Ik zei Nora, dat gij te trotsch zoudt zijn om niet in te zien, dat alles nu verandert.’

Roy huiverde onwillekeurig en er kwam een nevel voor zijn eerlijke oogen. Hij stond op en bleef een oogenblik sprakeloos.

Mevrouw Harte begon haastig thee te schenken, terwijl Roy zich verdiepte in de beschouwing van Nora's portret vóór hem op een tafeltje.

‘Gaat u mij... een lesje geven?’ vroeg hij ten laatste. ‘Wat bedoelt u?’

‘Het engagement moet tot een eind komen.’

Met een koele beweging reikte zij hem zijn thee over, maar hij zette zijn kopje achteloos op de theetafel neer.

Mevrouw Harte vermeed hem aan te zien. Zij kon zijn eerlijken blik niet verdragen zonder den hare neer te slaan.

‘Gij ziet, Roy, Nora is een goede partij nu en zij heeft nooit iets van de wereld gezien. Zij moet eens in de gelegenheid komen andere menschen te zien en te spreken. En, vergeef mij dat ik het weer ophaal, na de behandeling, haar door uw familie aangedaan, acht ik het harer onwaardig nu om der wille van haar geld in uw kring te worden opgenomen en geduld. Mijn stiefdochter heeft nu meer te presteeren en... En dan, Roy, gij zult wellicht nog in geen jaren in de firma worden opgenomen. En... Nora moet huwen. Gij zijt te trotsch om van haar geld te willen leven en er zouden nog jaren verloopen, eer gij haar volgens haar stand zoudt kunnen onderhouden.

De kamer scheen met hem rond te draaien. Hij hield zich aan de tafel vast en trachtte zijn gedachten te verzamelen.

‘Ziet gij het zelf niet in?’

‘O, ja zeker,’ antwoordde hij flauw.

‘En zult gij het haar dan zelf mededeelen, Roy? Zij moet niet zien, dat ik u heb voorbereid. Gij moet het haar zelf voorstellen... als man van eer.’

Mevrouw Harte roerde schijnbaar vol aandacht haar thee - ze zag niet, of wendde voor het niet te zien, dat Roy het hoofd dieper boog en smart hem overmeesterde.

‘En wat zeide zij?’

‘Zij?’ antwoordde mevrouw Harte, half medelijdend de schouders ophalende. ‘Zij heeft totaal geen begrip van eergevoel. Zij wierp op, dat... maar dat doet niets ter zake. Na een jaar zou zij wel anders oordeelen. Daar komt zij, geloof ik. Zult gij haar haar vrijheid teruggeven?’

‘Ja,’ zei hij ernstig. ‘Natuurlijk. Gij hebt op mijn eergevoel gewerkt en...’

‘Gij zijt het nu met mij eens?’

‘Dat zeg ik niet,’ zei hij op gesmoorden toon.

De deur werd geopend. Nora trad binnen, zacht zingende. Zij zag er allerbekoorlijkst uit in haar bruin fluweel kostuum.

Roy hield een oogenblik den adem in.

Het was zoo hard, zoo onnoemelijk wreed haar te moeten missen. Waarom had de oude man in Australië zijn geld en diamanten niet elders weggeschonken? Waren ze een scheiding waard?

‘O, Roy,’ kreet Nora verheugd, ‘ik wist niet dat gij hier waart. Ik heb boven zitten naaien; waarom hebt gij mij niet laten roepen, moeder?’

‘Roy en ik hadden een en ander te bepraten,’ zei haar moeder ontwijkend. ‘Hier is een kopje thee voor u. Ik ga mij kleeden en loop nog even naar de pastorie. Vaarwel, Roy.’

Hij gaf haar de hand in opende de deur voor haar. Zij vond nog even de gelegenheid hem toe te fluisteren: ‘Let niet op haar woorden.’

Toen hij de deur achter haar sloot en zich omkeerde, stond Nora voor den spiegel, bezig het diamanten halssnoer om te doen.

‘Zie eens, Roy, ben ik nu niet verblindend mooi?’

‘Prachtig.’

‘Kom hier naast mij zitten,’ zei zij lachende. ‘Kom toch en wensch mij geluk, dwaze jongen.’

Roy gehoorzaamde haar.

Doodsbleek, zwijgend stond hij naast haar.

Nora was te zeer in haar diamanten verdiept om de verandering in hem waar te nemen.

Ten laatste scheen haar zijn stilzwijgen te verwonderen en zij zag haastig op.

‘Roy?’

‘Ja?’

‘Vindt gij ze niet mooi?’

‘Neen,’ barstte hij uit. ‘Ik haat ze, Nora.’

‘Haten? waarom?’

‘Omdat ze ons scheiden!’

‘Scheiden? scheiden?’ vroeg zij opgewonden. ‘Mag ik vragen waarom? Wat bedoelt gij?’

‘Ik bedoel, dat alles tusschen ons uit is. Uw fortuin scheidt ons. Gij zijt rijk... en ik ben niets anders dan bediende bij mijn vader op kantoor. Ik zou nooit genoeg kunnen verdienen om uw echtgenoot te worden, en van uw geld zou ik niet willen leven. Gij moet uw eigen weg gaan, Nora, mij vergeten en een ander liefkrijgen.’

Een groote, donkerroode plek vertoonde zich onder haar oogen.

‘Gij zijt zeer koel, koel en kalm berekenend. Ik moet mijn eigen weg gaan en iemand anders liefkrijgen. Ik ben u zeer verplicht voor die toestemming. En gij zult zeker eveneens doen? Goed, best, ik stem toe. Ik zal u uw ring en de brieven terugzenden. Maar... gelooft gij niet, dat gij wat haastig te werk gaat?’

‘Ik ging niet haastig te werk, zei hij op droevigen toon. ‘Zoodra ik van uw fortuin hoorde, wist ik, dat er voor mij geen andere weg was. De menschen zullen zeggen, dat er voor een man van eer geen andere weg open was. Ik bezit niets.’

‘De menschen!’ lachte zij smadelijk. ‘Dus de menschen moeten over ons lot beslissen? Is er verandering in uw positie gekomen? Gij hebt evenveel nu, als toen gij mij ten huwelijk vroegt.’

‘Ja, Nora, maar gij hebt meer.’

‘En dat meer doet u ophouden mij lief te hebben?’

Hij antwoordde niet.

Hij kon zijn blik niet van de diamanten afhouden. O, de verleiding!

Maar eergevoel en trots moesten zich laten gelden.

Hij zag Nora aan.

‘Ik begrijp u niet,’ zei zij koud, ‘maar ik maak er uit op, dat gij ons engagement verbreken wilt. Is het niet? Toe, spreek! Is dat uw wensch?’

‘Ja!’

Zij had hem één woord gevraagd, maar verwachtte er vijftig.

Ja, beslist, ja, zonder omwegen!

‘Goed,’ zei zij haastig. ‘Hier is uw ring. Er is niets aan gekomen, gij kunt er nog eens gebruik van maken!’

‘Nora!’

‘En de brieven zal ik ook zenden. Wij hebben niets meer

[p. 40]

te verhandelen en ik geloof, dat wij elkander vaarwel kunnen zeggen. Moeder zal wel weer spoedig thuiskomen. Ik had er geen idee van, dat een engagement verbreken zoo spoedig en gemakkelijk in zijn werk ging! Het geleek precies een handelszaak. Gij gaat terug naar kantoor en ik naar de komedie. Wat zal uw vader in zijn schik zijn! En ik heb geen traan vergoten, en gij...’

Hij begreep haar niet.

Was dat zijn Nora, voor weinige dagen nog zijn aangebedene?

Hij durfde haar niet aanzien, terwijl hij haar de hand tot afscheid toestak.

Met een haastige beweging trok ze haar hand terug en legde beide op haar rug.

Haar blauwe oogen zagen hem hartstochtelijk aan.

‘Neen, ik wil u niet vaarwelzeggen. Ik kan u niet vergeven, ik zal het u nooit vergeven!’

‘Ik heb slechts gedaan wat een man van eer verplicht is...’

‘Neen, ik stem er niet mede in. Ga uw weg, maar ik kan geen vergiffenis voorwenden en u als vriend de hand reiken. Ik zal u nooit, nooit vergeven.’

Zij wachtte eenig antwoord, maar hij boog het hoofd en vertrok.

Het volgende oogenblik hoorde zij de huisdeur dichtslaan.

Hij was heengegaan.

Alleen gelaten wierp zij de diamanten af en slingerde ze op de sofa.

Toen haar moeder terugkeerde, vond zij haar voor de piano.

‘Nora, wees toch wat zuiniger op de diamanten. Wie laat nu zulk een waarde achteloos op een sofa liggen...’

‘Ik haat ze, moeder. Ik haat ze. Hebt gij Roy vergiftigd? hem een wenk gegeven, dat hij ons engagement verbreken moest? Wanneer ik dat wist...’

‘Niets van dat al,’ antwoordde haar stiefmoeder. ‘Wij spraken er over en hij vertelde mij zijn plannen.’

‘En u moedigde hem aan.’

‘Ik moedigde niets aan. Hij zei, dat hij u niet huwen kon met uw geld.’

Nora zat een oogenblik bewegingloos; toen verborg zij het gelaat tusschen de handen.

‘Ik vergat zijn trots, en zijn trots zal ons scheiden! O! ik wilde dat ik het hatelijke geld nooit gezien had.’

‘Denk er niet meer aan, lieve,’ fluisterde haar stiefmoeder voldaan. ‘Iedere gedachte is gelijk een paarl voor de zwijnen. Hij zal blijde zijn nu een geschikte gelegenheid gevonden te hebben, want het is niet alles om met zijn familie in onmin te geraken door een huwelijk dat de familie niet wenscht. En dan, hij heeft zich als man van eer gedragen.’

‘Dat heeft hij niet!’

‘Stil, zacht wat, Nora. Word maar niet boos. Ik meen het, hij heeft zich als een gentleman gedragen.’

‘Man van eer! Vindt ge het soms eervol een vrouwen-hart te breken?’ vroeg Nora bitter.

Toen haar oog viel op den onaangeroerden kop thee schoten haar de tranen in de oogen en met een wantrouwenden blik op haar stiefmoeder verliet zij het vertrek.

II.

Drie weken gingen voorbij. Nora had Roy niet meer gesproken sedert den avond van hun scheiding. Zij had hem eens geschreven, maar niets op haar schrijven gehoord.

Zij nam zich vast voor hem niet meer te schrijven, maar wanneer zij hem ontmoette zou zij trachten zekerheid te verkrijgen. Er zou, er moest een dag komen, dat liefde over trots zou zegevieren.

Het was een paar dagen voor Kerstmis.

Een zekere kapitein Koot, die haar den laatsten tijd verschillende attenties had bewezen, zou haar en haar moeder dien avond naar de komedie begeleiden. Nora gaf niets om hem, ofschoon haar moeder zijn attenties voor haar stiefdochter zeer op prijs stelde.

Mevrouw Harte had haar dochter er toe overgehaald haar diamanten te dragen en Nora ergerde zich dien avond over de vrienden en kennissen, die onophoudelijk met onbeschaamde blikken haar fixeerden.

Plotseling boog Nora zich naar kapitein Koot en fluisterden hem iets in het oor.

‘Voelt u tocht?’ vroeg hij, haar haar sortie overreikende.

‘O neen, in het minst niet, maar mijn diamanten trekken te veel aandacht en ik houd er niet van zoo “bekeken” te worden.’

‘'t Is grappig, juffrouw Nora! Gij zijt inderdaad een zonderlinge! Mogen zij niet naar u kijken?’

‘Dat is weer juist iets voor Nora,’ viel haar stiefmoeder in. ‘Men moet praten als Brugman om haar te bewegen de diamanten te dragen, en wanneer zij ze aanheeft, bedekt zij ze. Zij kan ze evengoed niet hebben.’

‘Is u bevreesd, dat ze u ontstolen zullen worden?’ vroeg de kapitein verwonderd. ‘Dan moest u ze na laten maken. Vele dames laten haar diamanten namaken en dragen de nagemaakte en laten de echte thuis.’

‘Nagemaakte?’ vroeg Nora zonder veel belangstelling. ‘Wat bedoelt u?’

‘Imitatie. Dat kunnen zij prachtig in het Paleis Royal. Men kan het verschil niet zien. Ik zou er een eed op durven doen, dat wanneer ik uw halssnoer liet imiteeren, u het verschil niet zoudt kunnen zien. Ik kan er u tien aanwijzen die het gedaan hebben. Menschen, die in geldnood verkeeren, laten hun diamanten nabootsen en verkoopen de echte. En niemand, die er achter komt!’

‘Wat heeft men aan namaak?’ zei Nora achteloos.

Tusschen de tweede en derde acte in, trof een gesprek, door twee heeren naast haar gevoerd, haar oor. Zij werd opmerkzaam, want zij hoorde een naam, die haar eens lief was geweest en nog lief was... Dalmayer. Zij boog zich voorover om beter te kunnen hooren.

Dalmayer... op het punt te failleeren. Verstond zij het goed?

Het scherm ging weer op en het gesprek naast haar verstomde. Zij hadden van Roy's vader gesproken. Zij had den ouden man nooit gezien maar haar hart was vervuld van medelijden voor hem. Roy had haar dikwijls van zijn trots verteld. Welk een slag moet dit voor hem zijn! Een faillissement!

Treurig staarde zij voor zich uit; het bloed steeg haar naar de slapen.

‘Arme man!’ kon zij niet nalaten in zichzelf te prevelen.

Plotseling maakte zij haar sortie los. Het begon haar te benauwd te worden.

‘Zij hebben u met evenveel attentie gadegeslagen als straks,’ zei de kapitein lachende.

‘O, neen,’ lachte zij. ‘Tòch niet. Vroeger, in dien goeden ouden tijd, wanneer ik in de loge zat - och, toe, moeder, kijk niet zoo verschrikt - nam niemand notitie van mij.’

Haar buurman beschouwde haar lachend, maar Nora merkte het niet op, want zij was weer aan het ‘droomen’ en hoorde niets.

Toen kapitein Koot de dames naar het rijtuig gebracht had en afscheidnam, legde Nora droomerig haar hand in de zijne.

‘Ik dank u voor het genoegen, juffrouw Nora,’ begon de kapitein.

‘De dank is aan ons, kapitein Koot,’ viel haar stiefmoeder hem in de rede.

‘Mag ik de dames morgen een bezoek brengen?’

(Wordt vervolgd.)