De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

Vrouwenleven in Japan.
Met illustratiën.

Geen land der aarde heeft in zoo'n korten tijd - ongeveer dertig jaar - zooveel veranderingen ondergaan in uiterlijk en zeden als Japan, het land van de Opgaande Zon. De oude bouworde, waaraan men duizenden jaren lang zich heeft gehouden, is

begroeting bij bezoeken.

plotseling veranderd, en niet alleen is iets nieuws op de plaats van het oude verrezen, maar de Japansche kunst is zoo saamgesmolten met de Europeesche, dat men alleen aan de versieringen en de kleuraanbrenging ziet, dat ze inheemsch is.

Als gevolg hiervan is alles, wat op Europeesche kunst betrekking heeft, zoo in aanzien en heeft het zoo algemeen de achting verworven, dat men niet alleen in ontwikkelde kringen de voordeelen van deze beschaving ziet en zoekt, maar ook het volk er zich gemakkelijk in schikt.

Natuurlijk waren het in de eerste plaats de mannen, die zich aan het vreemde waagden; voor hen werden de poorten der buitenlandsche kunstinrichtingen het eerst ontsloten; de jongelieden begaven zich over zee, als student, militair of diplomaat en werden ijverige verkondigers van de buitenlandsche grootheid.

Langzamerhand drong deze vreemde beschaving ook door tot de vrouwenwereld, om haar meer en meer van de weergalooze onderworpenheid, waartoe zij gedwongen was, te bevrijden. De beroemde Japansche moralist Kaibara heeft in een zijner werken aangegeven, welke plaats het oude Japan aan de vrouw aanwees.

‘Voor een vrouw,’ schrijft hij, ‘is een deugdzaam hart veel kostbaarder dan een mooi gezicht; de eenige eigenschappen, die zij noodig heeft, zijn: gehoorzaamheid, kuischheid, barmhartigheid en kalmte. Daarom moet een meisje van haar vroegste jeugd af geleerd worden de grens, die haar van de mannen scheidt, niet te overschrijden; daarom mag zij geen vriendschap sluiten dan op verlangen harer ouders. Een vrouw mag nooit het huis van haar man ver-

[p. 37]

laten. Ingeval zij echter van den rechten weg afdwaalt en van haar echtgenoot gescheiden wordt, dan zal zij tot het einde harer dagen met schande overladen worden.’

in een stofwinkel.

De zeven redenen, waarop volgens Kaibara in Japan echtscheiding verlangd kan worden, zijn de volgende: ongehoorzaamheid tegenover de schoonouders, kinderloosheid, ontucht, ijverzucht, melaatschheid of een dergelijke afschuwelijke ziekte, babbelzucht, wanneer de harmonie daardoor in een familie verstoord kan worden, neiging tot stelen.

De vijf ergste ziekten, die het vrouwelijk gemoed bovendien nog treffen kunnen, zijn: domheid, ontevredenheid,

bij het kappen.

babbelzucht, jaloerschheid en krankzinnigheid.

Kaibara meent, dat ongetwijfeld zeven van de tien vrouwen door een dezer ziekten zijn aangetast, en daardoor ontstaat haar minderheid tegenover de mannen. ‘Men zegt,’ gaat hij voort, ‘dat het bij de ouden de gewoonte was een kind van het vrouwelijk geslacht drie dagen op den grond te laten liggen. Reeds daaruit ziet men, dat de mannen van den hemel, de vrouwen van de aarde zijn.’

Deze woorden van den beroemden moralist doen zich in zekere opzichten nog heden gelden, en zelfs de vrouwen uit de voornaamste kringen worden volgens deze beginselen als de slavinnen van hun echtgenooten beschouwd.

In het oude Japan leerden de meisjes slechts drie plichten kennen, welke een huisvrouw verstaan moet, namelijk spinnen en weven, en zelfs voorname vrouwen, die een groot aantal bedienden tot hare beschikking hebben, laten er zich veel aan gelegen liggen, dat de maaltijden goed toebereid worden.

Het onderwijs der meisjes bepaalt zich hoofdzakelijk tot het leeren van Kana, de eenvoudigste Japansche schrijftaal, en eenige Chineesche teekens, die zij bij het schrijven van brieven noodig hebben; toch zijn er velen met de literatuur goed bekend. Onderwijs in de muziek, in het bloemenschilderen, in het sierlijk schikken van bouquetten en het bereiden van de ceremonieele thee, voltooit de opvoeding.

Voor de vrouwen in het oude Japan is het nooit noodig geweest dat zij zelf voor haar onderhoud zorgden. Op het land is de vrouw de gewillige hulp van den man. In de stad bemoeit zij zich voornamelijk met het huishouden en hare kinderen. Verkoopsters, zoogenaamde winkelmeisjes, ziet men zelden. Wel verkoopt de vrouw dikwijls mee, wel te verstaan in winkels waar artikelen voor vrouwen, zooals naaizijde of garen, kunstbloemen, poppen, ooft, vruchten, groente en gevogelte, verkocht worden.

De meisjes uit lagere standen dienen dikwijls; voor het verzorgen van kleine kinderen neemt men met voorliefde oude vrouwen. Het kappen wordt algemeen, het masseeren meestal door vrouwen gedaan, het laatste tegenwoordig door blinden.

Heeft een meisje haar zestiende jaar bereikt, dan begint men aan een huwelijk voor haar te denken. Het begrip ‘oude jongejuffrouw’ is in Japan onbekend. Men verwacht van ieder meisje dat het trouwt. De ouders zoeken zelf een geschikt echtgenoot voor hun dochter, of een jonge man laat door huwelijksbemiddelaars aanvragen of een aanzoek welgevallig zou zijn. Dan wordt in het huis der verschillende bloedverwanten den jongenlieden gelegenheid geboden, elkaar nader te leeren kennen. Bevallen zij elkaar wederzijds, dan volgt de verloving en zeer kort daarna het huwelijk. Het jonge meisje heeft evenwel het recht den candidaat af te wijzen.

Het is in Japan voor de mannen zeer gemakkelijk om echtscheiding te verkrijgen, en toch wordt er zelden van dit recht gebruik gemaakt. Den keizer is het veroorloofd twaalf vrouwen te hebben, en een Samoerei (ondergeschikt krijgsman) mag er twee hebben.

Toch wordt van dit recht niet algemeen gebruikt gemaakt; integendeel is op plaatsen, waar Europeesche zeden zijn door-

[p. 38]

gedrongen, het huwelijk met één vrouw regel, en de tegenwoordige wetgeving is er op uit aan de veelwijverij een eind te maken. Tot hiertoe was dat niet het geval en was het den mannen geoorloofd bijvrouwen te hebben. Wanneer namelijk het wettig huwelijk kinderloos was, dan stond de Japansche zede toe een ‘Mékalé’ te houden, wier kinderen de man kon adopteeren, die dan door de echte vrouw werden opgevoed en den rang van den vader erfden, daar men van meening was, dat de eigenschappen van den vader erfelijker waren dan die der moeder.