De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 4

[p. 17]

Blanche-Rose,
door Melati van Java.
(Vervolg van blz. 12.)

Nu had zij weer iets om naar uit te zien, om naar te verlangen en te hopen; zij deed nu alles om niet achteruit te gaan en Blanche's gelijke te blijven. Zij verzorgde haar schoonheid, zij spaarde haar

het kleinste huis in hamburg. (Zie blz. 21.)

handen, zij las vreemde talen, zij oefende zich op de oude rommelpiano der familie om de vlugheid in de vingers te houden, alles met het vooruitzicht der vacantie, en ondertusschen juichte het in haar:

‘Blanche is mij trouw! De proef met Elodie is mislukt. Ik blijf haar lieveling, haar zusje, en zij is nog altijd mijn mooie Fee!’

VI.

En in de groote vacantie kwam weer de panier voorrijden en nam opnieuw Rose-Blanche mede. De baron en barones hadden wel gezien hoe weinig Elodie hun dochtertje boeide en hoe deze, al sprak zij er niet over, haar pleegzuster miste. Daar zij geen ander doel in het leven hadden dan Blanche's leven zoo licht en zonnig mogelijk te maken, lieten zij haar begaan en gaven toe dat Rose-Blanche de heele vacantie op het kasteel doorbracht.

Overigens hielden zij ook veel van het kind. Zij waren allen onder de bekoring van haar stralende persoonlijkheid, en als zij den omgang beperkten, dan was het alleen uit voorzichtigheid, uit vrees het meisje schade te doen, haar toekomst te bederven.

‘Als wij haar eens uithuwelijkten,’ zei de baron, die evenals alle mannen Rose graag mocht lijden, ‘zij is toch als onze tweede dochter!’

‘Dan zou je haar evenveel moeten geven als je aan Blanche gaf,’ zei mevrouw; ‘met minder zou zij toch niet gelukkig kunnen of willen zijn.’

‘De liefde maakt de balans recht, en geloof mij, ik zou mij erg moeten vergissen als onze Rose-Blanche niet hartstochtelijk kon liefhebben.’

‘Of bemind worden! Zij is te zelfzuchtig om veel van anderen te houden.’

‘Behalve van Blanche!’

‘Ja, juist, Blanche! Maar dat is het juist, zij laat zich beminnen door Blanche, en als zij iets van haar liefheeft, dan is het Blanche's liefde, niet haarzelf.’

‘Vrouwtjelief, wat analyseer je alles! Je ontbladert de bloem in plaats van te genieten van haar geur en haar kleur.’

‘Ja, 't is mijn gebrek altijd geweest en ik vrees dat ook ons kind hetzelfde doet. Jammer! zulke zijn bestemd veel te lijden.’

‘Maar jij lijdt toch niet!’

Mevrouw de Lasthéné zweeg; zij had ook haar verborgen kruis, waarvan niemand iets vermoedde, haar man het allerminst; hij dacht niet dat zij er eenig idee van had hoe zijn reisjes naar Brussel of Parijs nog een ander doel hadden dan het rekbare ‘zaken’. Maar zij zweeg hooghartig, zij veinsde niets te weten, niets te raden; al haar liefde, al haar zorg wijdde zij aan haar kind, en haar dagelijksch gebed was: ‘Vader in den Hemel! Als er ééne lijden moet, geef mij dan dubbel te dragen, maar maak Blanche's last licht. Zij zal evenals ik dubbel moeten lijden, omdat zij het niet anders kan dan in

[p. 18]

stilte, en als zij eens lief zal hebben, dan is het slechts dien ééne en voorgoed!’

Nog één jaar en toen kwam Blanche tehuis, achttien jaar oud, mooi, schijnbaar teer, broos, en toch krachtig in haar fijnheid.

Zij ging eerst met haar ouders naar Ostende, toen naar Parijs en Amsterdam, waar zij aan de familie werd gepresenteerd, en tegen het begin van October kwamen zij in Viljoen terug om er de herfstmaanden door te brengen. De winter zou men door een verblijf in Brussel bekorten.

Een groote verrassing wachtte Blanche toen zij op het kasteel aankwam. Rose was er reeds, Rose, tot een prachtige vrouw ontwikkeld, donker als een Spaansche, maar met de frissche kleur van een Hollandsche, elegant in haar eenvoudig japonnetje, en toch met iets in haar optreden, in haar geheele wezen, dat Blanche vreemd voorkwam, iets waaraan zij zich wennen moest - meende zij - iets wat zij vroeger nooit in haar vriendinnetje had gezien, maar wat de scherpe blik harer moeder daarin steeds had vermoed.

De waarheid was dat Rose-Blanche in dit jaar veel was veranderd, of liever, veel wat in haar had gesluimerd, was ontwaakt; vele zaden, in haar ziel gestrooid, ontkiemden in vruchten boven den grond.

Op haar atelier waren een paar Belgische meisjes gekomen met socialistische denkbeelden; zij hadden haar eigen gedachten over allerlei onderwerpen, over godsdienst, moraal, over menschen en maatschappelijke toestanden.

Rose luisterde aandachtig en het was haar of een nieuwe wereld zich voor haar opende. Dat alles had haar zoo dikwijls vaag voor den geest gezweefd; zij had het niet in woorden, zelfs niet in gedachten kunnen formuleeren; 't was zoo heel iets anders dan wat zij steeds in haar omgeving bij haar drukke, zwoegende ouders, in de kerk en op het kasteel had gehoord.

Antwoord kreeg zij niet of zeer onbevredigend, maar het was reeds veel dat anderen ook de vragen deelden, die haar zoo dikwijls op de lippen hadden gezweefd.

Dus zij was de eenige niet, die leed onder de onrechtvaardigheid van het leven, een onrechtvaardigheid, die haar nog meer dan anderen drukte, omdat zij wist hoe dat leven voor anderen kon zijn - een droom van schoonheid en glans.

Zij voegde zich bij die meisjes, zij leerde van haar denken - zooals zij het noemde, - zij wist nu dat ieder mensch op de wereld recht heeft op geluk en op vreugde, dat er een einde moet komen aan de groote onrechtvaardigheid, die aan eenigen alles geeft en aan anderen niets, dat de mensch vrij geboren is en dat wetten en conventiën hem van jongsaf ketenen en belemmeren, dat de godsdienst uitgevonden is om den arme in onderwerping te houden ten koste van den rijke, dat men het geluk moet nemen, waar men het vindt, en niet vragen hoe men het verovert.

Zij leende boeken van haar, die zij tot diep in den nacht zat te lezen, boeken die den hartstocht verheerlijkten en de deugd bespotten, hen, die onderworpen, godsdienstig en tevreden leefden, beklaagden en geestelijk onvolwassen, bekrompen, ouderwetsch noemden.

Zij dronk deze theorieën in als frissche kersen op een gloeienden zomerdag; het aanschijn der wereld veranderde voor haar; zij zag alles nu zoo anders in - het werken en tobben van haar ouders, hun moeilijk voortslepen van den levenslast, hun voortsukkelen zonder levensvreugd, zonder ander doel dan om maar in het leven te blijven, en welk leven!

Dan dacht zij aan de heerlijke dagen bij de Lasthené's; hoe heel anders leefden die!

Vroeger vond zij het een gunst, een voorrecht dat zij alléén van al haar broers en zusters daarvan mee mocht genieten; toen vond zij het een toovertuin, waarin haar pleegzuster de goede Fee was; nu achtte zij het een recht, dat zij daar ten minste de kruimels oprapen mocht, van hun dagelijkschen feestdisch gevallen.

Waarom moest Blanche-Rose dat alles bezitten en niet zij? Zij waren toch beiden menschen; alleen het toeval der geboorte had de eene alles gegeven en de andere niets. En tot overmaat van ongeluk stonden zij haar toe nu en dan eens te genieten van hun leven, hun weelde, om dan weer in haar ellendige omgeving met spijt en heimwee daarnaar te smachten.

Neen, haar rechten waren dezelfde; de Lasthéné's meenden haar te overladen met weldaden; zij moesten eens weten hoe zij er heel anders over dacht, hoe zij hun niets dankbaar was voor hun goede gaven, hoe zij het hun niet vergaf haar een blik te hebben gegund in een paradijs, dat toch voor haar geen blijvende woonplaats mocht zijn.

Wrokkend en ontevreden smachtte zij toch naar het oogenblik, dat haar weer naar Viljoen zou brengen; haar ongeduld, toen de reis der familie telkens en telkens weer verlengd werd, kende geen grenzen.

Eindelijk kreeg zij een lief briefje van mevrouw de Lasthéné, of zij zich naar het kasteel wilde begeven, vóór de terugkomst der familie, om voor de feestelijke ontvangst van Blanche te zorgen.

‘Natuurlijk ben ik daarvoor goed genoeg. Wierook branden voor de jonge godin! Ik behoor tot haar amusementen, evengoed als een gang naar de wedrennen of naar de opera.’

Evenals het huis harer ouders, zag zij nu het kasteel aan met geheel andere gedachten. Alles schitterde haar nog prachtiger in de oogen.

Toch begreep zij dat niets gevaarlijker zou zijn dan hier van haar innige gevoelens te doen blijken; zij moest haar best doen dezelfde te schijnen, haar jaloezie verbergen en steeds de rol van dankbare spelen.

Het huichelen viel haar zwaar; vroeger was het haar gemakkelijk geweest zich jegens Blanche gelukkig en erkentelijk te toonen, zij voelde het; nu echter moest zij veinzen, gevoelens vertoonen die zij niet had, aan andere geen uiting geven.

Zij was hier vreemd, niet meer in harmonie met haar omgeving; het viel haar moeilijk met Blanche hartelijk te spreken, zelfs naar haar te luisteren. Eens was het haar een genot haar te vragen naar de wonderen van Parijs, naar den glans van Ostende; zij werd er niet moe van dit alles te hooren, en Blanche antwoordde gaarne; zij genoot van haar geestdrift, haar belangstelling nog meer dan toen zij zelf dat alles had gezien en gehoord.

Nu trilde zij van ergernis bij Blanche's verhalen, zij moest ze aanhooren en kon het haast niet verdragen dat zij daar stil zat toe te luisteren; het kwam haar immers ook toe, die tafel was evengoed voor haar gedekt, alleen de onrechtvaardigheid van het lot belette haar er aan te zitten.

Alleen het geoefende oog van mevrouw Lasthéné en van Blanche of liever haar fijn besnaarde sensitieve ziel zag en voelde, dat Rose niet meer als vroeger genoot. Haar lach klonk druk, gemaakt, soms schel; zij moest zich geweld aandoen om vriendelijk en voorkomend te zijn, en dat maakte haar soms overdreven, soms onverschillig.

‘Ik word hier maar geduld! De deftige gasten weten, dat ik maar een schoolmeestersdochter ben, een atelier-meisje, zij behandelen mij beleefd en correct enkel omdat de Lasthéné's mij het genadebrood laten eten.’

Zij hield zich in gezelschappen stug, trotsch, op een afstand, hoewel Blanche alles in het werk stelde om haar voor te laten komen en te doen waardeeren.

Mevrouw de Lasthéné had haar met de beste bedoelingen allerlei nieuwe japonnen, mantels en hoeden gegeven uit de garderobe van haar dochter; het waren allen nog zeer goede stukken, maar die Blanche niet meer gebruikte, daar zij nu bij haar presentatie in de wereld alles nieuw had gekregen.

Rose-Blanche nam de kleederen aan met een flauw ‘dank u wel’, maar toen zij voor de eerste maal het zachtrose kostuum van Blanche aantrok en in den spiegel zag, kreeg

[p. 19]

zij een aanval van woede, en niets ontziende, scheurde zij het zich van het lijf.

‘Ik draag geen afgedragen kleederen,’ verklaarde zij en verscheen in haar eenvoudig donker jurkje, stemmig als een pleegzuster.

‘Hé, ik had gehoopt je in dat rose foulardje te zien,’ zeide Blanche.

‘'t Past mij niet,’ antwoordde zij kortaf, ‘ik heb liever een katoentje aan dat mij goed zit dan een zijden pak, dat blijkbaar niet voor mij is gemaakt.’

Blanche zeide niets, maar den eersten keer dat zij naar de stad gingen naar Blanche's naaister, liet zij voor Rose dezelfde japon aanmeten die zij voor zichzelf had uitgekozen; alleen in de kleur maakte zij verschil, blauw stond haar beter dan Rose-Blanche.

Het meisje liet met zich doen, maar inwendig verbeet zij zich.

‘Wat voor verdienste ligt er nu in haar handeling?’ vroeg zij zich af; ‘zij is de weldoenster, zij geeft mij kleeren, het kost haar geen enkele opoffering, en ik moet haar danken; doe ik het niet genoeg, zoo heet ik ondankbaar.’

Er was iets gebroken tusschen hen. Blanche, die niet veranderd was, voelde het zeker het bitterst; soms vroeg zij het aan Rose òf zij iets tegen haar had, òf zij iets misdaan kon hebben, òf zij onwetens en onwillens haar in iets had gegriefd.

‘Neen, neen!’ riep zij, ‘je kunt het niet helpen, arm schaap! Maar je bent een groote, heel groote, deftige dame geworden, geen kostschoolmeisje meer, en ik ben maar een burgerkind. Dit is het verschil; vroeger voelden wij het niet en daarom is het beter dat wij scheiden!’

Blanche kreeg tranen in de oogen en trok haar liefkoozend naar zich toe.

‘O foei, Rose! Zeg het nooit meer! Ik houd nog evenveel van jou en ik ben niets veranderd. Ik denk, ik voel nog precies hetzelfde als vroeger; al die menschen en al die feesten raken mij maar aan den buitenkant, zij dringen niet in mij door...’

‘Dat denk je maar! Onwillekeurig verander je daardoor, en als je trouwt, wordt je heelemaal anders. En dat wil ik niet afwachten; ik heb geschreven op een advertentie en dan kom ik op een atelier in Den Haag, en als je dan in Den Haag logeert, kunnen wij mekaar niet ontmoeten dan stilletjes, 's morgens als er geen gevaar is dat er menschen bij je komen, die in mij 't juffie zien dat hen hielp met het oppassen van hun hoed en die hun complimenten moest aanhooren over het slordig aannaaien van die veer en het weinig elegante van het bloemarrangement...’

‘Neen, Roos, dat gebeurt niet! Dat wil ik niet. Ik zal mij nooit voor je schamen!’

‘Denk je dat ik met je mee mag naar het concert in de Tent, ik, een winkeldochter?’

Het laatste woord was met onnoemelijke verachting gezegd; er lag in haar stem wilde haat, die glom in haar oogen en aan haar geheele gelaat iets onaangenaams en vreemds gaf.

Blanche zuchtte.

‘Kon ik je maar gelukkig maken, zus, maar ik weet niet hoe ik 't moet aanleggen op mijn of op jou manier!’

‘Wij moeten maar voor onszelf zorgen. Dat is het beste, onze wegen loopen te veel uiteen! 't Is hard, maar er is niets aan te doen. Wij moeten er ons maar bij neerleggen.’

Maar Blanche legde zich er niet bij neer. Zij sprak met haar moeder over Rose's plan. Zou het niet mogelijk zijn haar voorgoed op het kasteel te nemen? Maar terwijl zij dat voorstelde, las mevrouw Lasthéné duidelijk dat Blanche dit niet wenschte voor zichzelf, maar alleen ter wille van Rose-Blanche.

‘Misschien heeft het kind gelijk,’ antwoordde zij nadenkend, ‘zij is veranderd...’

‘Heeft u dat ook opgemerkt, Mama?’

‘Reeds in het eerste oogenblik. Zij geniet niet meer van hetgeen wij haar geven; het zijn weldaden voor haar, aalmoezen, en hoe wij 't ook aanleggen, hoe wij ook onze kieschheid verdubbelen, het helpt niets, zij verlangt ze niet meer - zij verbeeldt zich recht te hebben op meer.’

‘O neen, Mama, zij is zoo bescheiden.’

‘Omdat zij trotsch is geworden, omdat zij haar naïeveteit heeft verloren, misschien ook haar onschuld in gedachten. Werkelijk, Blanche, ik geloof dat het beter is voor je beiden van elkander te gaan. Ik heb het altijd gevreesd, dat het zou komen, maar ik begreep ook dat het met geweld scheuren van den band je te veel pijn zou doen. Nu rafelt het van zelf los!’

Blanche verbaasde zich over haar eigen gevoelens. Losrafelen! Zou het waar zijn? Haar diepe, innige vriendschap loste zich op in niets en er was niet de minste reden voor. Zij onderzocht haar hart; hield zij minder van Rose-Blanche, en waarom? Er was toch niets tusschen haar beiden voorgevallen, maar toch het oude was niet meer. Zij begrepen elkander niet zonder woorden, als vroeger, alleen door een blik, een lach; er was iets tusschen haar gekomen en dat vervreemdde Blanche.

Zij zag nu dat Rose van heel andere stof was gemaakt dan zij; zij vond haar trekken grof, alleen het mollige en frissche der jeugd gaf er het afgeronde, het donzige aan; haar bouw was te forsch, zij had dikke polsen, breede handen, die slechts een weinig huiswerk moesten doen om er leelijk en burgerlijk uit te zien; haar voeten hadden geen mooien vorm en deelden dien aan de schoenen mede; ook wanneer zij dezelfde soort nam als Blanche, zoo zagen zij er na eenigen tijd heel anders uit.

Zelfs de schitterende gelaatskleur was van nabij gezien te krachtig, te veel met sproeten doorspikkeld; haar frissche, kersroode mond was nu een van haar grootste aantrekkelijkheden, maar wanneer men haar moeder kende, dan kostte het geen moeite te voorspellen dat later de lippen dik, afhangend en breed zouden worden, evenals de hare, want de teekening was er reeds.

Alleen de oogen waren schitterend, levendig, maar tevens hard en brutaal; nu konden zij nog lachen, dansen, spotten, coquetteeren, nu boeide hun afwisselend spel en trok aan, maar later, als het inwendige vuur verteerd was, hoe zouden zij dan de wereld inkijken?

Het lot van Rose-Blanche's schoonheid zou geheel afhangen van het leven dat haar wachtte; bleef zij in een omgeving van weelde en zorgeloosheid, dan zou er kans zijn dat zij mooi bleef en gedistingeerder werd; keerde zij weer terug in haar eigen kring, dan zou zij misschien verslorderen, zichzelf verwaarloozen, om niets anders te worden dan een echte burgervrouw, van wie men nauwelijks meer zou kunnen zeggen, dat zij in haar jeugd opmerkelijk mooi was geweest.

Dit alles openbaarde zich langzamerhand aan Blanche-Rose. Maar wat was het uiterlijk verschil vergeleken bij de innerlijke beschaving en zielstoestand van haar vriendin?

Zij was van een ander soort dan zij - zij dacht en voelde anders - het was niet het verschil van karakter dat haar opviel. Op school had zij te veel verschillende karakters leeren kennen om zich te verbazen over iemand, die anders gesteld scheen dan zij, maar er waren kleinigheden, die Blanche onaangenaam troffen en waarvoor Rose geen oog had - gevoelens waarvan zij geen begrip scheen te hebben, kieschheden, door haar niet vermoed. - Haar levensopvatting was ook zoo geheel anders, een wilde zucht naar vermaak, een jacht naar genot, een soort van minachting voor alles wat niet glinsterde, een neiging om alles rondom haar te kiezen in klatergoud. Als het maar schitterde, dan vroeg zij niet hoe ondegelijk en onartistiek de voorwerpen waren, waarmede zij zich tooide.

Dat verschil in smaak teekende zich af in beider uiterlijk. Na een jaar aan zichzelf te zijn overgelaten had Rose zich

[p. 20]

allerlei goedkoope, smakelooze maar opzichtige dingen aangeschaft; zij was echter slim, en als bij intuitie voelde zij dat deze hier tusschen die deftige menschen detoneerden, en zij sloot ze vol ergernis weg; zij deden haar geen pleizier meer, zij voelde dat zij zich met dat valsche goed hier belachelijk maakte en zag met afgunst naar de stille, discrete wijze van zich te kleeden, die haar echter niet beviel, van mevrouw de Lasthéné en haar dochter.

VII.

Zoo stonden de zaken toen een vreemde gast op Viljoen zijn intrede deed. Het was een verre bloedverwant van mevrouw de Lasthéné, een jong advocaat, die veel gereisd had en in Amerika en Afrika was geweest en nu hier een bezoek kwam brengen; hij had zich gevestigd in een groote Hollandsche provinciestad en zocht een vrouw; men had hem aangeraden kennis te maken met Blanche de Lasthéné. Alles wat hij in een vrouw wenschen kon, zou hij in haar vinden: schoonheid, elegance, fijne beschaving en - geld.

Dit laatste had Mr. Stephan van Overvoorde wel niet noodig, want hij was een rijke wees, die zich de weelde veroorloven kon een vrouw te kiezen geheel naar zijn smaak, zonder zich door bijbedoelingen te laten leiden - maar hij had veel familie en deze was vanouds de meening toegedaan, dat bij een huwelijk de schalen van de fortuinbalans zooveel mogelijk gelijk moeten staan.

Stephan was van jongsaf altijd tamelijk onafhankelijk geweest; na zijn promotie was hij juist meerderjarig geworden; zijn eerste werk was een reis om de wereld te maken, waarvan hij een geestige, prettige en toch zeer belangrijke beschrijving uitgaf.

Nu was hij teruggekeerd, vast besloten in zijn eigen land een man van beteekenis te worden; hij was het zwerven moede en verlangde naar een eigen huis en haard, door hem steeds ontbeerd en waarnaar hij thans, van zijn lange tochten teruggekeerd, heimwee begon te krijgen; hij wilde niets liever dan rustig gelukkig worden, en wie hem kenden en Blanche-Rose de Lasthéné, waren het er over eens, dat die twee elkander zouden aanvullen in een allergelukkigst huwelijk.

Zijn boek was hem voorafgegaan om haar met hem in kennis te brengen. Misschien vermoedde Blanche iets van de plannen, die achter haar gevormd werden, in elk geval zij joegen haar geen schrik aan.

Het boek, dat fraai uitgevoerd en mooi geïllustreerd haar ter lezing was gegeven, boeide haar buitengewoon, misschien nog meer om dengene die het geschreven had, dan om wat er in stond. Zij en Rose lazen het tezamen, lachten hartelijk om zijn, wat zij noemden, leuke manier van vertellen, rilden over de ijselijke jachtverhalen, huilden haast over een verschrikkelijke bijna-schipbreuk, die hij levendig en aanschouwelijk beschreven had, en toen het uit was, begonnen zij het elk voor zich stilletjes te herlezen, zonder dat de eene het voor de andere weten wilde.

Misschien was het een gevolg van de vervreemding, langzamerhand tusschen haar ontstaan, dat zij volstrekt niet napraatten over het boek en zich als het ware schaamden als zij elkander betrapten op het nalezen daarvan.

Beider verbeelding was met den schrijver bezig; soms slopen zij naar het salon, waar in de photographiedoos een portret van hem als kleine jongen lag, en trachtten zich een voorstelling te maken van hetgeen uit die kinderlijke trekken nu geworden was.

Toen dus bekend werd, wanneer hij zoude komen, ging er een schok door beider leden. Blanche werd zoo wit als haar naam en Rose vuurrood; zij zagen elkander niet aan, doch beiden vreesden dat men het kloppen van haar hart kon hooren.

Het was een dag van beteekenis in beider leven, toen hij aan zou komen.

De Baron ging hem halen in zijn jachtwagen - 't heette dat hij voor de jacht kwam. Blanche had er niet aan gedacht bijzonder toilet te maken, zij was eenvoudig als altijd. Rose was nergens te zien.

(Wordt vervolgd.)