De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

Monaco en Monte Carlo
door H.M. Werner.
Met illustratiën.

IV.

Achter het atrium bevindt zich de groote concertzaal, al te rijk en wel wat overladen gebeeldhouwd en verguld, maar toch door hare constructie en versiering een overweldigenden indruk makend, steeds schitterend in een zee van electrisch licht, zelfs midden op den dag, wanneer daar buiten de zon nog hoog aan den hemel staat.

Tegenover het tooneel is de vorstelijke loge, waartoe eene afzonderlijke fraaie, breede trap van buiten af toegang verleent. Overigens zijn alle zitplaatsen parterre, amphitheatervormig aangebracht; gemakkelijke met rood velours bekleede fauteuils met opslaande zittingen.

De fraaie concerten, waarvan men hier doorgaans tweemaal daags kan

de concertzaal in het casino.

genieten, zijn in den regel gratis; alleen voor de internationale concerten op Zondag en de classieke of symphonie-concerten des Donderdags namiddags is de entrée respectievelijk 3 en 5 frc. Het zeer volledig orchest wordt uitstekend gedirigeerd, de uitvoeringen zijn werkelijk uitmuntend en ook voor ware muziekkenners en liefhebbers genotvol, terwijl bovendien beroemde solisten, cantatrices, enz. de genoemde Zondagsche en Donderdagsche concerten door hun verrukkelijk spel en zang steeds nog een hoogeren luister bijzetten.

De opera-uitvoeringen, één- à tweemaal 's weeks, die gemeenlijk 20 frc. entree kosten, vallen doorgaans minder in den smaak, al is de zaal ook meestal stampvol door de vele vrijbiljetten, enz., die gereserveerd en uitgedeeld worden; zoowel de keuze der stukken als de uitvoering laat dikwijls veel te wenschen over. Toch kosten deze opera's veel geld en zijn zij een nagel aan de doodkist der aandeelhouders.

De aandeelhouders! Ja zeker, het geheele casino is namelijk eene naamlooze vennootschap of zaak op aandeelen.

Alvorens wij links van het atrium de niet minder ruim gebouwde, rijk gebeeldhouwde, vergulde en beschilderde speelzalen binnentreden, willen wij eerst de geschiedenis van het Casino of de Bank met een enkel woord verhalen.

In het jaar 1856 werd er eene naamlooze vennootschap opgericht, die van vorst Karel III voor den tijd van 30 jaren concessie verkreeg om te Monaco een badhuis op te richten, zooals men die meer in zeeplaatsen aan de Fransche kust aantrof, en daarbij tevens speelzalen te bouwen en te exploiteeren in den trant der toen bekende

[p. 389]

Duitsche banken. Prins Karel voorzag dat deze

monte carlo. het casino en het café de paris.

zaak groot voordeel zou aanbrengen voor zijn vorstendom en zijn volk, was er dientengevolge zeer mede ingenomen en wees de maatschappij, die aanvankelijk hare Bank had geopend in een huis op het plein tegenover het paleis te Monaco, het voorgebergte les Spélugues aan, om daarop het nieuwe Casino te bouwen.

Het duurde evenwel tot 1860 eer het nieuwe Casino geopend werd, zoowat gelijk met het in de onmiddellijke nabijheid gelegen Hotel de Paris, dat, in de laatste veertig jaren voortdurend vergroot en verbouwd, steeds een der eerste en meest comfortabel ingerichte, maar ook duurste hotels van Monte Carlo is gebleven.

Het Casinogebouw was echter bij den aanvang nog tamelijk eenvoudig ingericht; de directie begreep dat evenzeer als het publiek, doch het ontbrak haar aan het noodige geld om de zaak de gewenschte vlucht te doen nemen.

In deze omstandigheden vervoegde zich op zekeren morgen, den 31en Maart 1860, de heer François Blanc, een zeer gefortuneerd en ondernemend man, te Homburg algemeen bekend, tot de heeren der directie te Monaco en zeide zonder eenige inleiding of omwegen: ‘Ziehier eene portefeuille met 1.700.000 frc. aan banknoten, wilt ge mij daarvoor uwe concessie afstaan? Ik ben van plan heden namiddag weder naar Nice te vertrekken, geef u drie uren tijd hierover na te denken en ga nu dejeuneeren; om halfdrie kom ik terug om uw antwoord te vernemen.’

Op het bepaalde uur kwam hij ook terug. De directeuren hadden inmiddels met vorst Karel geconfereerd, die onmiddellijk zijne toestemming had gegeven, en zonder veel onderhandelen werd de koop op staanden voet gesloten.

Nu was de zaak in goede handen; de heer Blanc was een uitstekend financier, een waar genie in dat opzicht, wien bovendien alles gelukte wat hij ondernam.

Het oorspronkelijk gebouw maakte nu plaats voor een flink Casino, bestaande uit eene voorzaal, de Moorsche zaal, waar de speeltafels waren opgesteld - zóó genaamd van wege hare oostersche versieringen - en eene kleine concertzaal, voor dien tijd geheel voldoende aan de eischen en verwachtingen der vele gasten. De fraaie tuinen werden aangelegd, de zeldzame boomen en gewassen van heinde en ver aangebracht en geplant en romdom dat alles verrezen hotels en villa's bij menigte. In 1866 werd de rots des Spélugues met hare omgeving officieel gedoopt ter eere van prins Karel, met den naam van Monte Carlo, die sedert in de geheele beschaafde wereld algemeen bekend en berucht is geworden.

In den zomer van 1878 werd, onder leiding van den bouwmeester Charles Garnier, het geheele Casino wederom verbouwd en verrees de prachtige theaterzaal, die wij zooeven beschreven. Later is daar nog aangebouwd de zaal voor de trente et quarante, waarvan wij hierachter eene afbeelding geven, en twee jaar geleden eindelijk nog de nieuwe zaal voor de roulette, la salle Schmidt, aldus genaamd naar haren bouwmeester. Middelerwijl is na den dood van den heer Blanc de zaak weder eene naamlooze vennootschap geworden en zijn dus de aandeelhouders nu feitelijk de bezitters daarvan.

Links van het atrium dus treedt men de be-

[p. 390]

ruchte speelzalen binnen. Aan den ingang staan een paar oude vertrouwde bedienden, die toezien, dat niemand binnengaat, zonder van eene toegangskaart te zijn voorzien, dat men behoorlijk gekleed is, de dames een hoed ophebben en de heeren de hunne van het hoofd nemen, dat men geen stokken, parasols, tooneelkijkers, enz. bij zich heeft, ja zelfs dat men geene grijze of witte schoenen aanheeft! De etiquette stelt dus hier ook al hare eischen.

Daar binnen bewegen zich doorgaans eenige duizenden menschen van beider sekse, voor het meerendeel gegroepeerd om de twaalf roulette- en vier trente-et-quarante-tafels, waar het spel iederen dag van 's morgens 11 uur tot 's avonds 11 uur onafgebroken wordt voortgezet.

Wil men de zalen verlaten, dan gaat men door de middendeur uit; drie dubbele deuren namelijk verbinden deze zalen met het atrium. Onophoudelijk stroomen de menschen naar binnen en weder naar buiten, en menigeen gaat in, niet alleen in de hoop, maar ook in de heilige overtuiging fortuin te zullen

de zaal der trente et quarante.

maken, die korten tijd daarna weder verdwijnt, met de treurige ervaring, dat men evengoed en even spoedig kan verliezen als winnen, om in het atrium of in de buitenlucht troost te zoeken in het rooken eener cigarette en in de overpeinzing hoe het toch mogelijk is, dat men het altijd precies verkeerd kan raden.

Aan despeeltafels zelven gaat het in den regel vrij kalm toe. Er wordt doorgaans niet luid gesproken, doch er heerscht een voortdurend gegons, systematisch afgebroken door het gesnor van het balletje der roulette en de vaste formules en aankondigingen der croupiers: Messieurs, faites vos jeux! Le jeu est fait! Rien ne va plus! Seize, rouge, pair et manque! enz. enz.

Aan iedere roulettetafel zitten zestien spelers en zes croupiers of employés, zooals deze heeren officieel genoemd worden. De tafel is langwerpig ovaal, met groen laken bekleed, - groen is de kleur der hoop - in het midden is de roulette, eenigszins ingezonken aangebracht. Aan iedere zijde daarvan zitten twee croupiers en achter elk tweetal zit op een hoogeren stoel een derde, de zoogenaamde chef de table, die toezicht houdt op de handelingen der vóór en tegenover hem zittenden en op de richtige uitbetaling der winnende kansen. Bovendien zit er nog aan ieder uiteinde der tafel een croupier om bij het opzetten van het geld door de spelers, het inrekenen der verlorene mises en de uitbetaling der winsten behulpzaam te zijn. Aan beide zijden der roulette is op of in het groene laken een zoogenaamd tableau aangebracht, waarop de spelers hunne mises plaatsen en dat doorgaans bij iederen zet wordt volgespekt met 5frc. stukken, louis, enz.

Dat er menigmaal twist ontstaat tusschen de spelers, doordat twee verschillende personen zich eenzelfden inzet met de daarop uitbetaalde winst trachten toe te eigenen, valt niet te verwonderen, vooral niet omdat sommigen de inrichting van het spel niet voldoende kennen, anderen onoplettend zijn en er zich bovendien vaak oplichters, echte chevaliers d'industrie, rondom de tafels bevinden, die, zonder ooit iets op te zetten, bij de uitbetaling onmiddellijk zeer handig wat wegnemen en zich daarmede verwijderen. De daaruit ontstane redetwisten, die soms zeer heftig kunnen zijn, worden in den regel door de chefs de table beslecht, en gewoonlijk betaalt de Bank dan nog maar eens een tweede maal weder uit, om den vrede te herstellen en stagnatie in den gang van het spel te voorkomen. Zij kan dat van hare winst licht doen, te meer daar het steeds kleine inzetten geldt; wordt er met goud of biljetten gespeeld, dan zien de croupiers nauwlettend toe wie opzet, opdat geen ander een oogenblik later met opzet en winst kan gaan strijken.

De bovenbedoelde chevaliers d'industrie, evenals de zakkenrollers, die hier evenmin als overal elders, waar vele menschen opeengedrongen staan, ontbreken, spelen evenwel gevaarlijk spel, evenals degenen, die het wagen met valsch geld te spelen, vooreerst toch wijl een groot gedeelte der spelers die practijken kent en daarvoor op zijne hoede is, voorts, omdat de croupiers op dit punt doorgaans zeer wakker zijn, en eindelijk nog door de uitgebreide surveillance in de zalen van inspecteurs, mouchards, enz., die tevens ook daar zijn om de croupiers en chefs de table te controleeren en voor dezen soms geheel onbekenden zijn. Want ook onder de croupiers of employés zijn vaak oneerlijke lieden, echte dieven, die er allerlei slinksche en handige manoeuvres op nahouden, om goudstukjes te doen verdwijnen, zonder dat iemand het merkt, ja, hiertoe dikwerf met spelers of speelsters als compères in verbinding staan. En geen wonder, dat jonge mannen, die dagelijks het goud met duizenden en duizenden door hunne handen laten gaan, die zien hoe weinig de waarde ervan aldaar wordt geteld en hoe roekeloos er voortdurend mede wordt omgesprongen, - al worden zij zelven ook goed betaald - voor de verleiding bezwijken, om zich af en toe ongemerkt een enkel louitje toe te eigenen. Oude employés hebben ons verzekerd,

[p. 391]

dat die verleiding sterker is, dan men wel zou denken, ook al is men wezenlijk in den grond een stipt eerlijk en braaf mensch.

Aan de trente- et quarantetafels gaat het in den regel kalmer en rustiger toe dan bij de roulette. Wijl hier de minste inzet een louis of napoléon d'or is, treft men hier meer de groote en ernstige spelers aan. Bovendien zijn er maar twee kansen: rood of zwart en kleur of inverse, dat is: tegengestelde kleur. Het spel gaat dientengevolge veel vlugger en bedaarder in zijn werk. Er zijn aan iedere tafel maar vier croupiers en twee chefs de table daarachter, zoodat het aantal zitplaatsen voor de spelers achttien in plaats van zestien is. Dit spel geeft veel minder afwisseling, er wordt minder gepraat en gelachen en men hoort er niet het voortdurend snorren van het balletje door de roulette, gevolgd door het eigenaardig getik, wanneer het den rand verlaat om op een of ander nummer een oogenblik uit te rusten. Hier staat goud winnen - of verliezen - op den voorgrond; zij, die louter voor hun genoegen of tijdverdrijf spelen, vindt men in den regel bij de roulette.

Wil men evenwel de haute volée van Monte Carlo zien, de wezenlijk fraaie, fijne, deftige toiletten, de heusch gedistingeerde dames met echte diamanten en paarlen, dan moet men des avonds tusschen 9 en 11 uur in de zalen der trente et quarante komen. Het is er dan druk en vol, eene algemeene rendez-vous-plaats, als op eene groote avondreceptie; het gezelschap is er doorgaans beschaafd en wellevend, de fatsoenlijke man gevoelt er zich meer thuis, al moet men toch nog steeds voor alle gebeurlijkheden op zijne hoede zijn, daar het hier geen bepaald gesloten gezelschap is en de entrée voor een ieder, die toegang tot de speelzalen heeft, ook hier steeds openstaat.

Doch haasten wij ons om de drukke en duffe zalen van het Casino te verlaten, ten einde wat op te frisschen in de heerlijke lucht daar buiten.

Wij dalen daartoe de breede, wit marmeren trappen af, die buiten het gebouw toegang tot den hoofdingang verleenen. Welk een heerlijk uitzicht boven op die trap! Vóór ons een kolossaal rond grasperk met sierlijke palmen en andere boomen en fraaie, keurig onderhouden bloembedden, omgeven door een breed steenen trottoir met banken in het rond om uit te rusten. Honderden menschen wandelen daar steeds omheen, terwijl rijtuigen, omnibussen, automobielen en de electrische tram voortdurend op- en afrijden. Daarachter een groot, langwerpig, langzaam oploopend grasveld met randen en perken van geurende rozen, cyclamen, anemonen en andere bloemen en een vijver in het midden. Rechts en links daarvan eene rij van reusachtige palmen en daarnaast aan weerskanten een breeden rijweg naar omhoog; op den achtergrond, recht tegenover het Casino, het sierlijke gebouw der Crédit Lyonnais. Daarachter hotels, villa's, winkels, magazijnen, en nog hooger het nieuwe, reusachtige Riviera Palace, alles meer en meer stijgend tegen den rotsachtigen bergketen, door het groote hotel van la Turbie en het fort op den nog hooger gelegen Mont Agil bekroond. Tusschen de olijvenbosschen ziet men de tandradbaan kronkelen, die Monte Carlo met la Turbie verbindt, met de tusschengelegen halten Monte Carlo supérieur en Bordina.

Rechts van het Casino valt het oog onmiddellijk op het een paar jaren geleden verbouwde en zeer vergroote Café de Paris, waar in de namiddaguren buiten en binnen en onder de breede veranda honderden zitten hun morgendrank te gebruiken onder het genot van hoogst middelmatige muziek der aan het tegenover gelegen Hotel de Paris voor vast verbonden troep Tziganen.

Dit hotel, met het Casino en genoemd café eigenlijk één en daaraan verbonden, is een der oudste, grootste en duurste hotels van Monte Carlo, door vele groote en rijke lieden, Engelschen, Russen, Amerikanen. bij voorkeur bezocht, die dan ook met een omnibus met vier schimmels bespannen en twee knechts in keurig en rijk livrei op den bok, van het station van aankomst worden afgehaald. Het hotel, ofschoon slechts een dertig treden van het Casino verwijderd, heeft daarmede verbinding door eene onderaardsche gang met liften, zoodat de gasten desverkiezende geen pas door de buitenlucht behoeven te doen om van het eene gebouw naar het andere te komen. Het hotel heeft zijne eigene tuinen met lawn-tennisveld, enz., even keurig onderhouden en rijk van zeldzame boomen, planten en bloemen voorzien als die van het Casino zelf.

Aan denzelfden kant, een weinig verder, ziet men het gebouw des Beaux-Arts met zijn glazen dak. Hierin vindt men des winters eene permanente tentoonstelling van schilderijen van levende meesters, voorts dagbladen, tijdschriften, enz. Ook dit gebouw behoort tot het Casino; de toegang is vrij en kosteloos. Er is ook eene kleine theaterzaal, waar dikwerf in het namiddaguur lezingen en conférences gehouden of kleine Fransche tooneelstukjes opgevoerd worden, doorgaans tegen eene entrée van 3 frc.

Komt men het Casino uit en gaat men links om het Hotel de Paris heen den weg af naar de Condamine, dan heeft men onmiddellijk aan de rechterhand, schuin tegenover het postkantoor, het groote Monte Carlo-hotel. Naar de vier groote benedenzalen daarvan, aan weerszijden der vestibule is - zooals wij reeds boven mededeelden - de leeszaal van het Casino tijdelijk verplaatst geweest. Deze zalen zijn eveneens den geheelen dag toegankelijk voor alle leden van de cercle des étrangers. Men vindt er eene groote menigte dag- en weekbladen in alle talen - voor de Hollanders bijv. de Telegraaf en de Nieuwe Rotterdammer - voorts tijdschriften, illustraties, boeken, enz., terwijl een dezer zalen is ingericht tot schrijfzaal, waar men rustig zijne correspondentie kan afdoen en zelfs postpapier en enveloppen, zooveel als men begeert, gratis bekomt.

Waar ter wereld elders vindt men toch een Casino, dat zooveel genot en gemak geheel gratis aanbiedt! Wel is waar stelt het een ieder in de gelegenheid daaraan ongemerkt mede te betalen, doch het dwingt, noch direct, noch indirect, niemand hiertoe, ja, wat meer zegt, het geeft zelfs bij die gelegenheid eene nagenoeg gelijke kans, om, in stede van mede te betalen, nog, even ongemerkt, een aardig slaatje extra te maken!