De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

Een gril,
door Paul Kyrre.
Met illustratiën van Valérie Braakensiek.

Doengeloeng.... doeng.

De deftige goens van de bel is nog soenzend hoorbaar als de deur van het heerenhuis

.... Dien houdt Henri bij zijn mouw vast.

al geopend wordt.

‘Is mevrouw thuis?’ vraagt de heer, die gescheld heeft en door eene jonge dame vergezeld wordt.

Boven het antwoord van het dienstmeisje klinkt van uit de gang een heldere, vroolijke meisjesstem: ‘Ja, Hans, en ik ook. Jelui komen zeker een dubbel verdiend standje halen, hé. Wel foei toch, Mies,’ vervolgt zij tegen het meisje, ‘wat ben ik boos op je. Donderdag wordt het zoo waar veertien dagen dat je hier geweest ben. Veertien maal vier en twintig uur! Hoeveel is dat, Hen?’

‘'t Spijt mij te moeten erkennen, dat dit 336 uur is,’ antwoordt Henri Errema.

‘Ja, ja, Dien,’ zegt Marie Terks, Henri's verloofde, ‘maar wij hebben het ook zoo kolossaal druk.’

‘Druk,’ herneemt Dien, op quasi-verachtelijken toon, ‘druk! Och kom, nu al druk, nog voor je getrouwd ben.’

Het drietal is onder dit gesprek de kamer ingegaan, waar mevrouw Verbrugge, Dientje's moeder, hen wacht.

‘Ma,’ begint Dien, dadelijk na de begroetingen, ‘336 uur is het geleden, sinds Marie bij ons is geweest. Hoe vindt u dat?’

‘Ja. Marietje, hoe komt het toch? Wij zien je haast nooit meer,’ vraagt mevrouw op gemoedelijken toon.

‘Wij hebben het werkelijk zoo druk, mevrouw, met visites maken en nog zooveel meer dat...’

‘Er geen tijd meer overblijft voor een oude schoolvriendin,’ valt Dientje in.

‘Oud, oud,’ vraagt Errema, met een grappig gezicht. ‘Ben jij dat oudje, Dien?’

‘Och, je weet wel wat ik bedoel: anciene. Als iemand verloofd is, denkt zij om niemand anders meer. Maar reken er op, Marie, als ik er “een” heb, zie je mij in 't geheel niet, hoor.’

Nu eens in 't algemeen dan weer in groepjes van twee of drie, wordt het gesprek op prettigen toon voortgezet.

‘Zeg, Hen, hoor eens,’ zegt Dientje, zich zijwaarts uit haar fauteuil buigend. ‘Neen, neen, Mies, niets voor jou, hoor, jaloersche...

[p. 349]

tijger,’ vult zij na even denken in. ‘Kom maar hier, Henk,’ vervolgt zij, naar een hoek der kamer gaande.

Half lachend ziet Marie naar hen; Dien houdt Henri bij zijn mouw vast en, druk met hem fluisterend, blijft zij onafgebroken naar Marie zien. Henri's verloofde is over eenige weken jarig en nu wil Dien voor die gelegenheid iets voor haar borduren, dat zij, Dien zelf, heeft bedacht. Hiertoe behoeft zij echter Henri's teekenkunst, welke zij nu inroept.

Nadat zij hem alles heeft duidelijk gemaakt besluit zij met hardop te zeggen:

‘Maar niets aan Mies zeggen, hoor. Je woord er op?’

‘Ja, zeker,’ antwoordt Henk lachend.

Bij het heengaan maakt Dien in de gang allerhande geheimzinnige gebaren tegen Henri, zoodanig, dat Marie het zien moet, terwijl Dien het

‘Betje, wil je dit briefje brengen?’

wilde doen voorkomen of zij het zoo slinks en behoedzaam mogelijk deed.

Evengoed als bij andere zaken vind ik dat bij een verhaal overdaad schade doet. Ik acht het daarom overbodig te beschrijven, hoe mooi Marie was. Zoo'n beschrijving geeft daarenboven toch nooit een goed of eenigszins duidelijk beeld van de(n) beschreven persoon. Marie, bijv., die ik persoonlijk ken, zou zeker haarzelf niet herkennen, hoe getrouw ik haar mooi gezichtje ook zou trachten weer te geven. Ook welke blouse Marie of welke japon Dien droegen, zal mijn lezers niet interesseeren, noch welke sigaren Henri rookte. Maar noodzakelijk is het in dit geval van een enkelen karaktertrek van Marie melding te maken. Ik zal, wetende dat vele lezers dit toch zullen overslaan (waarvan zij later spijt zullen hebben), dit zoo kort mogelijk doen.

Marie heeft een prettig, lief en zacht karakter, maar er kleeft haar een gebrek aan dat moeielijk duidelijk is te beschrijven. Wispelturigheid is het niet. Het is een soort plaagzucht, maar een bijzondere soort. Zij smaakt een werkelijk genot, wanneer iemand, van wien zij veel houdt, gedurende eenigen tijd gemeend boos is op haar, of zij zich in ernst voor kan doen, dit op hem te zijn. Marie en Henri hebben elkaar innig, innig lief, maar hierdoor juist wetende hoe groot en trouw Henri's liefde voor haar is, kon zij soms wat luchtig omspringen met zijn edel, goed hart. Hij is een journalist en heeft al voor Marie iets gevoeld toen zij nog met loshangend haar en in korte rokjes naar school ging. De angst echter dat de mogelijkheid bestond, dat zij hem zou afwijzen, hield hem lang terug haar te vragen. Toen hij eindelijk haar jawoord had, was het een genot hem te zien in zijn jubelend geluk en te hooren over zijn goud en zonnig leven; het was alsof een straal van zijn schitterend liefdesgeluk viel in het gemoed van den hoorder en deze mede iets genoot van zijn volzalig rein genot.

‘Henk, wat had Dien je toch voor bijzonders te zeggen?’ vraagt Marie als zij buiten zijn.

‘O, bijzonders was het volstrekt niet.’

‘Wat was het dan?’

‘Ja, Mieke, dat mag ik niet zeggen, zooals je gehoord hebt.’

‘Maar mij zal je het toch wel zeggen?’

‘Neen, kleintje, jou juist niet.’

Marie kijkt hem aan. De booze lust ontwaakt in haar.

‘En wanneer ik het nu eens graag wil weten?’

‘Dan spijt het mij erg, Miesje, je nieuwsgierigheid niet te kunnen voldoen.’

‘Neen, Hen, het is geen nieuwsgierigheid, het is een bewijs van vertrouwen. Jij geeft altijd zoo hoog op van volledig, onderling vertrouwen, als een eerste eisch van oprechte liefde, en nu ik je voor het eerst vraag mij wat vertrouwen te schenken, weiger je dit.’

Haar ernstige toon verontrust hem, en het is tevergeefs als hij poogt zijn stem schertsend te laten klinken.

‘Nu spreek je jezelf tegen, Mieseke, jij moet integendeel zooveel vertrouwen in mij hebben en er volstrekt niet naar vragen. Daarenboven is het niets van belang.’

‘Juist daarom kun je het mij zeggen.’

‘Neen, Marion, spreek er nu verder niet over. Ik heb mijn woord gegeven en ik houd mij daaraan. Willen wij even aangaan bij Buijtens?’

‘Neen, neen, Henk, praat er nu niet overheen. Wat het is kan mij eigenlijk totaal niet schelen, alleen eisch ik het als bewijs van vertrouwen.’

‘Maar mijn liefstelingetje, hoe kan je dat nu toch zoo opnemen? Je hebt gehoord, hoe Dien er op aandrong het je niet te zeggen. Wees nu toch niet zoo onverstandig.’

‘Neen, Hen, het is heel serieus.’

‘Welnu, als je het dan zoo dolgraag weten wilt’ - Marie vreest dat hij zijn woord zal breken en in haar bruist het: Zeg het niet, zeg het niet - ‘dan zal ik het vandaag nog vragen aan Dien om het je te zeggen.’

‘O, neen, dat volstrekt niet. Ik heb je al gezegd, dat de eigenlijke zaak mij onverschillig laat. Nu dadelijk wil ik het weten. Geef mij nu een positief antwoord.’

‘Een man een man, een woord een woord. Wat zou je van mij denken als ik voor zoo'n nietigheid al mijn woord brak?’

‘Dat is hier de zaak niet. Wil je het mij zeggen?’

‘Maar Marie toch...’ angst trilt in zijn stem.

‘Neen, neen, Henri, een antwoord!’

[p. 350]

Hij zwijgt vrij lang.

‘Welnu?’

‘Neen, Marie,’ klinkt het vast.

‘Dan verzoek ik je mij naar huis te brengen.’

‘Maar mijn God, Marie, wat doe je, wat wil je?’

‘Stil, schreeuw zoo niet.’

‘Marie, wil je werkelijk voor zoo'n kleinigheid, voor zoo'n flauwe aanleiding ons, mijn geluk, vernietigen?’

‘Je hebt het in je hand.’

Zij slaat een straat in, die naar de Parkstraat leidt, waar zij woont. Na eenige oogenblikken van stilte zeide hij:

‘Marie, ik weet een oplossing.’

Schijnbaar kalm ziet zij hem vragend aan, maar elk krulletje op haar voorhoofd roept: Doe het niet! doe het niet!

‘Hoe dan?’ vraagt zij.

‘Als ik je verzeker op mijn woord van eer, dat het niets is dan een verrassing, dat je alles heel spoedig zult weten, is dat voldoende?’

‘Neen, Henri, ik denk volstrekt niet dat je dingen met Dien behandelt, die ik niet mag weten, en reeds tweemaal heb ik je gezegd, dat ik niet nieuwsgierig ben naar hetgeen Dien je gezegd heeft. Ik vraag alleen een beetje vertrouwen. Altijd verzeker je mij alles te zeggen en niets te willen verzwijgen, en nu ik je dit zoo dringend vraag blijf je weigeren.’

‘Je bent heel onbillijk, Marie,’ antwoordt Henri stil.

Zij naderen het huis, waar Marie woont. Marie vertrouwt er op dat hij mede binnen zal gaan, dan zal zij tegen dat hij weggaat alles goedmaken. Eigenlijk rekent zij er wat op dat hij haar wel begrijpt en het niet zoo ernstig opvat als hij dit wel doet voorkomen.

Voor haar huis gekomen belt hij aan. Zwijgend wachten zij. Hij met een ernstig, somber gelaat, zij luchtig en quasi onverschillig.

De meid opent de deur en blijft wachten om deze weer te sluiten. Marie sluit langzaam haar parasol en kijkt Henri aan. Als zij gereed is neemt hij zijn hoed af, buigt zwijgend en gaat heen.

Een kille schrik overvalt haar en haar oogen vergrooten zich merkbaar. Marie ziet, dat de meid haar verbaasd aanstaart, en snel gaat zij naar haar kamer.

De plotselinge, onverwachte wending heeft haar hevig aangegrepen en zij ziet in den spiegel hoe de schrik zich afteekent op haar gezicht. Haar hart bonst en klopt hoorbaar en haar ademhaling gaat moeielijk, met lange, diepe snikken telkens hortende uit haar bijna dichtgesnoerde keel. Zij denkt er niet aan zich te ontdoen van hoed en wandelkostuum en blijft geruimen tijd geheel gekleed zitten op den stoel, waarop zij is neergevallen.

‘Neen, Henkje, neen, dat kan je niet doen,’ snikt zij zacht. ‘Neen, hè, dat kan niet. Ik zal hem schrijven, nu dadelijk.’

Haastig kleedt zij zich in een gemakkelijke huisjapon en wil naar de kast gaan, waarin haar schrijfcassette is, maar juist op dat oogenblìk komt Coba, haar jongere zuster, binnen. Deze mag natuurlijk niets weten of vermoeden.

‘M'rie ga je mee in den tuin? Ik moet je even wat vertellen.’

Marie weet zoo gauw geen reden te vinden om te weigeren, of eigenlijk kan zij in 't geheel niet kalm denken, en antwoordt half bevreesd ‘ja.’

De 15-jarige Coba had zooveel te vertellen over Jan Veenstra, die haar Ansichtkarten zond en gedichten op haar maakte, en over Willy de Hoog, met wien zij nu ‘kwade vrienden’ was, dat Marie niet weg kon gaan voor zij geroepen werden om te komen dineeren.

Maar nu is haar plan ook vastgesteld en door niets zal zij zich er af laten brengen. Dadelijk na het diner gaat zij naar haar kamer en schrijft Henk. Het korte briefje is haastig geschreven - er komt visite en zij moet zich nog kleeden - maar het is heel duidelijk en innig, en haar goed, lief hartje spreekt er uit. Vlug een adres en nog vóór zij zich kleedt gaat zij eerst naar de keuken, want het is Betje's uitgaansdag, en zij zal haar het briefje medegeven.

‘Betje, wil je dit briefje strakjes brengen bij mijnheer Errema?’

‘Zeker, freule, zeker,’ hernam Betje glimlachend, alsof zij zeggen wil: ‘Ik weet er alles van.’

Marie is bijna geheel gerustgesteld, want zij twijfelt niet of Hen zal alles begrijpen en niet kwaad zijn. Zij weet dat hij komen zal dien avond nog of den anderen dag zoo vroeg mogelijk, zooals zij gevraagd heeft.

Betje haast zich met het omwasschen en opruimen van potten, pannen, servies enz. Zoodra alles klaar is begint zij zichzelf te wasschen tot haar gezicht blinkt als nieuwe meubelen. Ook heur haar wordt bedacht en flink voorzien van geurige pommade. Op haar zolderkamertje voltooit zij het toilet. Het Zondagsche kleed en Zondagsche hoed met een schat van bloemen en rijkdom van kleuren, een paar garen handschoenen - weer een andere kleur - vormen het ‘uitgaanspak’. Zij draait zich nog eens om en om voor het spiegeltje en is zichtbaar voldaan. Het briefje steekt zij zoolang in haar zak, ‘want dat staat niet met zoo'n papiertje in je handen,’ en zij gaat de straat op.

Zoodra zij buiten is ziet zij hem, Hendrik, korporaal bij de cavalerie. Hij overvalt haar dadelijk met de droeve tijding, dat hij op manoeuvre moet, en in de aandoening van de aanstaande scheiding vergeet Betje het gewichtige briefje. Ook als zij later in het koffiehuis ‘Pas Buiten’ bier met suiker drinkt, denkt zij er niet aan. Ook als zij door het Beukenlaantje wandelen, zij met haar vettig hoofd tegen zijn attila, houden haar gedachten zich met heel andere zaken bezig. Ook ten slotte, als zij weer thuiskomt, nog vol verliefde droomen, en haar Zondagsch kleed ‘opbergt’, herinnert zij zich niet het papiertje, waarop die smeekende, liefdevolle, heerlijke woorden, het papiertje, dat beslissen moest over het geluk van twee menschen.

En als den anderen dag Marie haar vraagt of zij het briefje wel bij mijnheer Errema gebracht heeft, schrikt Bet en durft de waarheid niet zeggen... ‘Zeker, freule, 'k ep 't daalik gebrocht.’

Besefte Betje maar wat zij hier deed met dat leugentje. Wist zij maar dat zij het geluk verbrak van twee menschen, die elkaar inniger en hooger liefhadden, dan Hendrik en zij. Begreep zij maar dat zij nu de oorzaak was van veel lijden en veel wee, dat zij het in haar macht had hun dit leed te sparen, en terug te geven hun heilig groot geluk... Als Betje dat maar geweten had...

Henri was langzaam, slepend bijna, heengegaan, toen hij Marie verloren had, en had zich naar zijn kamer begeven. Zijn spraakzame hospita, die hem dadelijk belangrijke mededeelingen over het weer verschafte, had hij met een zeer ongewone heftigheid verzocht heen te gaan. Hij had lang heen en weer geloopen op zijn kamer en zich toen gezet op zijn sofa, zwaarmoedig voor zich starend.

De juffrouw was komen dekken en had het eten gebracht, en, beleedigd als zij was, had zij geen woord tegen hem geuit. Maar toen zij na een half uur kwam om ‘af te nemen’ had zij verbaasd eerst gekeken naar de onaangeroerde spijzen - zulke heerlijke ‘sleep-sperzie's’ vertelde zij later aan de juffrouw naast - en toen naar mijnheer, die nog steeds op de sofa zat. Dat was haar te machtig, daar moest zij meer van weten, en haar voornemen vergetend om niet tot hem te spreken, vroeg zij vol belangstelling:

‘Is u nie goed, meneer?’

‘Neen, juffrouw.’

‘Zooo. En wâ scheelt u?’

‘Och, niets.’

Zij ziet hem aan met iets in haar dik, dom gezicht, dat wat uitdrukt van: Als je mij nou voor den gek houdt..

[p. 351]

‘Hm, nou dan weet ik 't ook niê,’ zegt zij halfluid, en begint het eten weg te nemen.

Toen zij voor de tweede maal terugkwam waagde zij toch nog eens een poging.

‘Wil u soms een dokter of zal ik u wâ geve om te transpereere?’

‘Neen, juffrouw, dank u!’

Weer later brengt zij thee en zegt dan alleen kort: ‘Asjeblief thee, meneer!’

Henri zit al bijna een uur met de thee voor zich zonder er aan te denken deze te gebruiken. Daar klinkt luide de huisbel. Vol verwachting ziet hij op, en als hij de juffrouw naar zijn kamer hoort komen staat hij op en treedt haar tegemoet om den brief aan te nemen, dien hij verwacht.

‘Daar is uwes broer, wil ik soms zegge dat u nie thuis is?’

Bitter teleurgesteld draait hij zich om en gaat voor 't raam staan.

‘Meneer, wâ za'k zegge?’

‘Ja, zeg u dat maar... of neen, toch niet, vraag of hij boven wil komen.’

Sporen en sabel klingelen en kletteren op de gang.

‘Héla, boy, hoe gaat het? Ben je een roman aan 't ontwerpen? Wat kijk je scheef. Ga je mee naar Van Vuuren? Maar geef mij eerst een kop of kopje thee.’

Hij schenkt zich zonder het antwoord af te wachten een kopje in, gespt zijn sabel af en gaat dan in een stoel bij het raam zitten.

(Slot volgt.)