De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

Ham junior, Tom en Sally.
De drie beschaafdste apen ter wereld.
Met illustratie.

Eenige jaren geleden werd er in de couranten bekendgemaakt, dat een Amerikaansch natuuronderzoeker de taal ontdekt had, waarin apen spreken, en op het punt was een dictionnaire of grammaire uit te geven, die apenliefhebbers in staat zou stellen een interessanten middag door te brengen in de een of andere diergaarde. Maar de natuuronderzoeker verdween van het tooneel en zijn apentaalkundig boek heeft nooit het licht gezien.

Maar hoewel dit nooit verschenen is, heeft men toch een proef genomen, in hoeverre men de apen kan doen doordringen in de tegenwoordige beschaving. Dit schijnt den schrijver van dit artikeltje een zeer prijzenswaardig plan toe. De aap, zooals men dien gewoonlijk ziet, is een weerzinwekkend schepsel, of men hem in de wouden aantreft of in een lagen vorm van beschaving op een draaiorgel vastgemaakt, of glurende door de tralies van een kooi in een menagerie.

Apen van het eerste soort hebben de zeer lastige gewoonte - althans iedere Afrika-reiziger maakt er in zijn dagboek gewag van - van kokosnoten en andere projectielen den indringers van hun wouden naar het hoofd te slingeren. De beide andere typen van apen hebben bij de hun aangeboren ondeugd eene zekere ervaring opgedaan door hun aanraking met menschen uit de lagere klassen.

Den eersten keer, dat ik mij vijandig gezind voelde tegen al wat aap heet, was bij een bezoek aan een menagerie. Mijn nieuwsgierigheid had de overhand behaald op mijn voorzichtigheid, en ik was zoo dicht bij een kooi gekomen, dat een van de apen zijn arm kon uitstrekken en mijn hoed grijpen.

Nadat hij dit gedaan had, trok hij zich achter in de kooi terug, en begon op zeer handige en listige wijze mijn hoed aan stukken te scheuren, tot groot vermaak van de overige omstanders, voornamelijk bestaande uit kleine, vuile jongens, die onder het zeil waren doorgekropen en dat voor een werkelijke voorstelling schenen te houden. Maar de werkelijk beschaafde aap verschilt zeer veel van dit soort.

De fotografie, waarnaar onze afbeelding gemaakt is, zal den lezer doen zien, hoever ze in de beschaving kunnen doordringen, en zonder twijfel zullen de resultaten later nog beter zijn.

De apen onzer illustratie behooren tot het ras der orangoetangs, en zijn zoover in de beschaving doorgedrongen, dat er slechts heel weinig dingen zijn, die de menschen doen, welke deze opgevoede apen niet kunnen volbrengen.

Het voornaamste, wat hen ontbreekt, is natuurlijk de

[p. 341]

spraak; zelfs de meest ontwikkelde aap heeft zijn woordenlijst niet verder kunnen uitstrekken dan tot deze drie woorden: ‘ja’, ‘neen’ en ‘Mama’.

Deze aap, die gewoonlijk Ham Junior genoemd wordt, komt op onze illustratie niet voor.

Hij is de eenige overgeblevene van een troep van vijftien, die een jaar of vier geleden door kapitein d' Oste uit Borneo zijn meegebracht.

De vrouw van den eigenaar, mevrouw d' Oste, zorgde voor de opvoeding van het dier, en zij bracht haar moeilijke taak zeer verstandig ten uitvoer. Het eerste moeilijke vraagstuk was, hoe Ham Junior te leeren eten als een beschaafd wezen, in plaats van zijn voedsel in zijn klauwen te nemen. Het werd evenwel opgelost door zijn middagmaal te doen in een diepe kom, en hem een lepel te geven.

Ham's aangeboren verstand leerde hem het gebruik van den lepel, maar in den beginne haalde hij het voedsel met den lepel uit de kom en legde het dan op tafel, om het met zijn vingers

de patiënt. tom. sally en hun zoon.

aan den mond te brengen. Mevrouw d' Oste genas hem van deze onhebbelijke gewoonte door een hongerig kind naast hem te zetten; zoodra Ham nu het eten neerlegde, haalde het kind het weg. Na een poosje begreep Ham wat er gebeurde, en eindigde met het voedsel dadelijk uit de kom naar zijn mond te brengen met behulp van den lepel.

Op etenstijden trekt hij zijn stoel bij de tafel, gaat er als een gewoon mensch op zitten, eet netjes met zijn servet onder de kin gebonden, en gedraagt zich overigens volkomen zooals het behoort.

Ieder, die Ham Junior ziet, is verbaasd over zijn gedrag; hij reist veel en heeft o.a. ook Amerika bezocht met zijn meester en meesteres.

Niet minder interessant dan Ham Junior zijn de drie andere apen op onze illustratie, Tom en Sally met hun jong, een veelbelovend dier, dat evenwel nog geen naam heeft ontvangen. Deze apen zijn niet zulke groote taalkundigen als Ham, maar in hun verdere beschaving staan zij niet bij hem ten achter. Zij dragen kleeren, slapen in bedden, zitten op stoelen, zij ontvangen hun bezoekers in het salon, geven hen handen, en noodigen op de beleefdste wijze uit om te gaan zitten.

Tom en Sally zien er niet tegen op om in het publiek te verschijnen, en zij mogen ook gezien worden, want hun verhouding is doorgaans een voorbeeld van huiselijk geluk.

Soms evenwel worden de menschen, die deze merkwaardige familie komen bezoeken, onthaald op een voorstelling, die niet op het programma vermeld staat - met andere woorden, op een gevecht tusschen Tom en Sally, die het reeds zoover in beschaving gebracht hebben, dat ook dit somtijds onvermijdelijk blijkt.

Gewoonlijk evenwel gaat de dag kalm voorbij, beginnende met het ontbijt, dat de familie aan tafel zittende gebruikt, zich daarbij bedienende van borden, schalen en lepels; dan volgt de bezigheid van den dag, bestaande uit het ontvangen van bezoekers, het gebruiken van een maaltijd omstreeks twaalf uur in het volle gezicht van de menigte, en de avond-voorstelling, wanneer man en vrouw beiden hun verschillende kunsten verrichten. Ten laatste komt de welverdiende rust, die in bed genoten wordt, zooals gewone schepselen doen.

Natuurlijk is niet iedere aap voor zulk een africhting vatbaar, en zelfs de gevatheid van den orang-oetang heeft hare grenzen. En ofschoon Ham Junior zijn drie woorden kan uitbrengen, is het niet waarschijnlijk dat een enkele aapsoort het ooit verder zal brengen. Hierop zullen wij nu moeten wachten totdat de Amerikaansche natuuronderzoeker werkelijk zijn grammaire en dictionnaire het licht doet zien Moge de uitgever zich dan eventueel haasten!