De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

Wantrouwen.
Oorspronkelijke Novelle door Hanna.

I.

Voor 't zijvenster had ze gestaan, nog eens voor 't laatst met moeders hand in de hare, zacht fluisterend, terwijl dikke tranen haar langs de wangen liepen en haar blik verduisterden.

‘'t Kost mij zooveel, Tini, je af te staan. Je bent altijd zoo goed, zoo lief voor ons geweest, zoo'n zonnetje in ons leven....’

‘Tini! Tini! zal je dan nooit wakker worden? Over een half uur komen de gasten....’

De betoovering was gebroken. De jonge burgemeestersvrouw hief zich langzaam op en wreef zich de oogen uit. Ze had gedroomd. Ze moest zich geweld aandoen niet in snikken los te breken bij de wreede ontgoocheling.

Ze was in G., in haar eigen groot huis met zijn weelderig ingerichte vertrekken en tegenover haar heur echtgenoot, die haar uit haar droom wakker riep.

‘Ik droomde,’ zei ze half verontschuldigend, ‘ik was nog thuis en....’

‘Dat zal dan wel geen heel aangenaam ontwaken zijn,’ zei hij schamper.

Ze beet zich op de lippen en trad zonder een woord te zeggen op den spiegel tusschen het penant toe.

Ze wachtten dien avond gasten, of liever, ze wachtten 's avonds gasten, want ze kon zich moeilijk meer een avond voorstellen zonder hen.

Zoo ging het steeds in één roes door. Vandaag dezen, morgen weer anderen.

Tini voelde zich niet gelukkig meer. Ze hadden weinig met elkander gesproken den laatsten tijd. Na den dood van hun jongetje was er een verandering in hun verhouding gekomen, een merkbare verkoeling.

Tini had zich geheel aan haar smart overgegeven en zich weinig meer om hem bekommerd. Ze kon zich niet begrijpen hoe hij uit kon gaan, visites maken en ontvangen en doen alsof Petertje nooit bestaan had.

Vandaag was het acht maanden geleden, net acht maanden op den dag af.

Zwijgend zette ze zich aan tafel, opende een boek en deed of ze las.

Haar man liet een paar minuten onafgebroken zijn blik op haar rusten, als wilde hij trachten door te dringen in haar smart, een smart welke hem onbekend was, waar hij zich geen voorstelling van kon vormen, omdat hij zijn werkkring had en zich ‘verzetten’ kon, terwijl zij in haar huis de leegte voelde en ieder plekje, iedere minuut haar weer aan Petertje herinnerde.

Ongeduldig nam hij zijn hoed op en verliet het vertrek. Alleen gelaten, liet Tini het hoofd in de handen rusten en snikte zacht voor zich heen.

Straks zou ze met een glimlach om de lippen haar gasten moeten ontvangen, praten, lachen en vriendelijk zijn, gelukkig schijnen. O, ze haatte haar, die wereld van vermaak, waar 't leven scheen gegeven te zijn om elkander te bedriegen.

Alles was anders geworden na Petertje's dood. Hij had gemeend de leegte te kunnen aanvullen. Hij had bevrediging gevonden en nam het Tini kwalijk, dat ze niet terstond veranderde.

Peter was dood; 't was een groot verlies geweest, maar ze konden toch niet eeuwig treuren, en bovendien 't was een zwak tobbertje, een achterlijk kind. Misschien juist daarom had Tini het noode afgestaan. Ieder uur bij hem doorgebracht, gebeden om zijn behoud, waren vergeefs geweest. God had hem tot zich genomen!

Nog even nauwmerkbaar lachende, was hij ingeslapen...

Ze herinnerde het zich nog als den dag van gisteren.

's Middags had de dokter het haar gezegd:

‘We zullen hem niet in het leven houden.’

Juist nu zij meende, dat hij aan het beteren was! Er scheen nieuw vuur in zijn oogjes gekomen, nieuw licht, een laatste, bedrieglijke opflikkering voor den dood, helaas!

Toen de zon onderging en de kleine ziekenkamer in halfduister hulde, had Peter de oogjes gesloten...

‘Zal ik licht in het salon maken, mevrouw?’ vroeg het kamermeisje, dat al verscheidene malen vergeefs geklopt had.

‘'t Is goed,’ zei Tini verschrikt. Ze zag op de pendule.

Over een minuut of tien konden de gasten komen...

Eindeloos lang had de avond geduurd, meende Tini. Ze had reeds een paar maal ongemerkt op de klok gekeken en zich afgevraagd, waarom men den avond zoo rekte. Zoo animeerend was de conversatie werkelijk niet. Ze had niet meer dan het hoognoodige gesproken, juist genoeg om niet onbeleefd te schijnen.

[p. 335]

Plotseling richtte haar linker buurdame het gesprek tot haar in het bizonder.

‘Hebt u gehoord, mevrouw Van Noord, dat Jonkheer Van Putten in het huis over ons komt wonen?’

‘Jonkbeer Van Putten, wien bedoelt u?’ vroeg Tini blijkbaar verschrikt.

‘Ja, wie hij is, zou ik u niet kunnen zeggen. Hij komt uit Indië. Een knap, flink gezicht, nog geen vijfendertig zou ik zeggen. Ik zag hem maar even vanmiddag. Ik zat toevallig voor het raam, en toen ik van mijn werk opzag, passeerde hij juist. Ik ben van avond, vóór ik hierheen kwam, even aangewipt en toen vertelde de huisbewaarster me, dat hij het gehuurd had. Een kolossaal huis en dat voor een man alleen. Hij moet veel geld hebben. Wat zal mevrouw Van Andel haar beste beentje voorzetten! Ik denk, dat ze wel spoedig aan het uitnoodigingen schrijven zal gaan en misschien is ze reeds druk bezig een souper saam te stellen!’

De laatste woorden gingen van een schamper lachje vergezeld.

Mevrouw Van der Meulen schimpte op alles en allen, die meer konden ‘doen’ dan zij.

De burgemeester lachte en zei:

‘Men zou zeggen, mevrouw Van der Meulen, dat u uwe vriendinnen kent!’

‘Nu, zoo'n jonkheer is lang niet te versmaden,’ zei een goedige, dikke dame van middelbaren leeftijd. ‘Jammer, dat mijn Lili nog wat jong is...’

Ze doelde op haar kleinkind, eenige weken oud, en zag in de schuinte naar mevrouw Van der Meulen, die haar dochter de volgende week van de kostschool thuis wachtte.

Een algemeen gelach volgde.

Bij het noemen van den naam Van Putten was een doodelijke bleekheid Tini's gelaat overtogen.

Van Putten! Jonkheer Van Putten uit Indië... die...

Of ze hem kende?

Haar hart begon sneller te kloppen.

Ze zag even ter zijde naar haar echtgenoot en bloosde diep. Hij had haar gadegeslagen en haar verwarring bemerkt.

Verlegen staarde ze voor zich uit.

‘Wie weet, welk een aanwinst voor de conversatie,’ merkte de grootmoeder van Lili op.

Het uur van scheiden naderde.

Mevrouw Van der Meulen stond op.

De anderen volgden.

‘Tot morgen, mevrouw, dank voor het gezellig avondje.’

‘Tot morgen, rust wel,’ zei Tini werktuiglijk.

Toen de gasten vertrokken waren, bleef Tini nog een tijdlang in gedachten verzonken staan.

‘Mij dunkt, je zult blij zijn dat het eindelijk afgeloopen is,’ zei Van Noord, haar aanziende. ‘Wie is die Van Putten die zulke wonderlijke gedachten in je hoofd scheen op te wekken?’

Tini verbleekte.

‘Bij ons in het dorp woonde een jonkheer van Putten. Hij kwam veel bij ons aan huis en vertrok naar Indië. 't Zal dezelfde wel zijn, volgens de beschrijving van mevrouw Van der Meulen ten minste.’

‘Zoo,’ zei hij droog. Hij wachtte nog even, maar Tini sprak niet verder.

‘Je zult het wel aardig vinden een van je oude bekenden hier te ontnoeten.’

‘Ja zeker,’ antwoordde ze, geen acht slaande op de ironie, die uit zijn toon sprak.

Er lag een bittere trek op haar gelaat. Een hatelijkheid zweefde haar op de lippen, maar ze deed zich geweld aan niet te spreken.

Ze zou de minste zijn.

Voor de hoeveelste maal...?

II.

De dagen gingen langzaam voorbij.

Jonkheer Van Putten had nieuw leven in het stadje gebracht. De eene soirée voor, de andere na werd gegeven.

De jonge dames, de dochters der notabelen, die zich meest op den achtergrond hielden, schenen plotseling belang te stellen in de conversatie en ‘kwamen uit.’

Mevrouw Van der Meulen gaf reeds haar derde ‘gezellige avondje’ binnen een maand tijd.

Er werd druk gemusiceerd. Jonkheer Van Putten had geen onverdienstelijke stem en Annie van der Meulen, mevrouw Van der Meulen's eenentwintigjarige dochter, een bedeesde blondine, speelde heel aardig en accompagneerde hem.

‘Heel mooi, heel mooi,’ zei mevrouw Van der Meulen in de handen klappende. ‘Maar toe, mijnheer Van Putten, bewaar u nog wat tot straks. Onze burgemeester en mevrouw komen eerst om negen uur, halftien. Mevrouw voelde zich niet al te wel en zou liever thuis theedrinken. Mag ik u nog een kopje thee schenken?’

‘Heel gaarne,’ antwoordde Van Putten met een buiging.

En tot juffrouw Annie:

‘Dank u zeer voor uw begeleiding. U zult wel moe zijn!’

‘O, neen,’ lachte Annie verlegen, zich een weinig terugtrekkende.

Jonkheer Van Putten nam verder geen notitie van haar, maar wikkelde zich in een gesprek met zijn gastheer en den notaris.

De dames babbelden ijverig.

‘Mevrouw Van Noord heeft nogal dikwijls iets,’ zei een der dames, meer om iets te zeggen.

‘Ja, zeer dikwijls. Ze ziet opvallend bleek tegenwoordig en ziet er bepaald slecht uit. Ze is ontzettend afgevallen na Petertje's dood.’

‘Geen wonder ook. Ze was idolaat van het kind!’

Jonkheer Van Putten klopte de asch van zijn sigaar en zag mevrouw Van Andel vragend aan.

‘Pardon, u spreekt over onzen burgemeester, hebben ze een kind gehad?’

‘Ja,’ antwoordde mevrouw Van Andel. ‘Een allerliefst, schattig klein kind, maar een tobbertje. 't Was een groot verlies voor haar. De burgemeester... ach, hij heeft zijn werk, zijn bezigheden en heeft er zich spoedig overheen gezet, maar zij...’

‘Neen, daar komt men zoo spoedig niet overheen,’ zei een andere dame met een zucht.

‘En dan, u moet ook eens denken,’ vervolgde mevrouw Van Andel, ‘de burgemeester is zoo heel jong niet meer. Zij, een mooi, levenslustig jong vrouwtje. Zoo'n kind gaf gezelligheid, leven in haar bestaan.’

‘Ik geloof nu niet,’ zei mevrouw Van der Meulen, klemtoon leggende op ieder woord, ‘ik geloof nu niet, dat het zoo'n heel gelukkig huwelijk is. Men zegt wel eens... ik weet natuurlijk niet of het waar is, dat ze hem om zijn geld genomen heeft...’

‘Och, kom, mevrouw Van der Meulen, ik geloof, dat u de eenige is! Toen kleine Peter nog leefde was het een huwelijk, om zoo maar te zeggen, waar menige jonge vrouw jaloersch op mocht zijn. Altijd waren ze samen. 't Is een verstandig ontwikkeld vrouwtje...’

Jonkheer Van Putten had stil toegeluisterd en scheen in gedachten verdiept.

‘Ja, een verstandige vrouw,’ herhaalde hij.

Mevrouw Van der Meulen zag hem verbaasd aan.

Er was een oogenblik stilte.

De schel weerklonk.

Na eenige minuten traden de burgemeester en mevrouw binnen.

Tini's ernstig gelaat bloosde.

‘Wij zijn laat,’ zei ze verlegen.

[p. 336]

Mevrouw Van der Meulen schoof een stoel bij en noodigde Tini uit tusschen haar en Van Putten plaats te nemen.

De burgemeester zocht den ‘heerenhoek’ op.

Tini voelde zich onaangenaam verrast. Ze had het tot nog toe vermeden zich in gesprek met Van Putten te mengen, nu kon ze er niet buiten.

Van Putten's donkere oogen richtten zich telkens vol bewondering op haar.

‘We zullen van avond het genoegen hebben jonkheer Van Putten te hooren zingen.’

‘U zingt,’ zei Van Putten, plotseling Tini recht in de oogen ziende.

Ze verbleekte.

Na Petertje's dood had Tini niet meer gezongen of gespeeld.

Men had het haar niet meer gevraagd, wel begrijpende, dat het haar pijnlijk zou aandoen.

Tini voelde Van Doorn's blik op zich gericht en aarzelde nog even.

‘Ik zing wel,’ zei ze, ‘maar ik heb in langen tijd niet gezongen of gespeeld.’

Van Putten ging zonder een woord te zeggen naar de piano, bladerde in een boek en reikte het haar geopend over.

‘Ik zal mijzelf accompagneeren,’ zei ze tot Annie, die de piano genaderd was.

Men zag elkander bevreemd, verwonderd aan.

Tini zingen!

Zacht en innig speelde ze het voorspel, het tweemaal herhalende. Toen was het een oogenblik doodstil.

Ze zongen, zóó heerlijk zóó mooi, alsof ze nooit anders dan met elkander gezongen hadden.

Twee stemmen voor elkander geknipt!

Bij het slot werd Tini's stem onvast, trillerig.

Haar handen vielen slap langs haar stoel...

Een luid handgeklap volgde. Van Putten keerde zich om en maakte een buiging. Zijn gelaat was bleek, zijn oogen stonden ernstig...

Tini hield onafgebroken de oogen op de toetsen gericht.

‘Kent u dit?’ vroeg Van Putten, zich over haar heen buigende. Zijn adem beroerde haar wang.

‘Ik ben niet meer bij stem,’ zei Tini koel, opstaande. De spiegel tegenover haar weerkaatste een somber, bleek gelaat. Ze schrikte onwillekeurig.

Mevrouw Van der Meulen zag haar bevreemd aan en keek toen naar Van Putten, die de piano gesloten had.

‘Ze zijn zoo beeldig mooi, die wiegeliedjes,’ zei mevrouw Van Andel tot Tini.

‘Ja,’ fluisterde Tini bijna onhoorbaar.

Weer trof haar die onaangename, zoekende blik van haar gastvrouw.

Ze zag even naar haar man, die zenuwachtig aan zijn snor draaide.

‘Wil je mij een glaasje water geven, Annie?’ vroeg ze haastig. ‘Ik ben wat heesch geworden.’

Mevrouw Van der Meulen lachte spottend toen ze Tini met kleine teugjes het glas zag ledigen... Ze hoorde haar tanden tegen het glas klapperen.

III.

Een paar dagen later stond Tini voor een der geopende balkondeuren van haar salon en staarde naar buiten.

Ze had zich met zorg gekleed en haar man voorgesteld dien middag eenige bezoeken met haar af te leggen.

Plotseling weerklonk de schel. Even daarna, onaangediend, trad jonkheer Van Putten binnen.

‘Zoo, mijnheer Van Putten,’ zei Tini, ‘dat is aardig. Het speet mij, dat we u gisteren belet moesten geven. Mijn man is uit.’

‘Des te gelukkiger voor mij,’ zei hij glimlachend, ‘anders had ik wellicht weer belet gekregen.’

Tini bloosde diep en stak hem de hand toe. Ze spraken over alledaagsche onderwerpen.

Nog geen tien minuten na Van Putten's komst trad Van Doorn binnen.

‘Al terug?’ zei Tini verrast.

De burgemeester zag een oogenblik verbluft zijn vrouw aan.

‘Hé, ik dacht, dat we afgesproken hadden, dat je belet zoudt geven. Pardon, mijnheer Van Putten...’

Hij nam geen notitie van de uitgestoken hand, maar bleef met den deurknop in de hand staan.

‘Mijnheer Van Putten treft het al heel slecht,’ zei Tini, trachtende goed te maken, wat haar echtgenoot misdeed. Hoe kon hij zoo in het oogloopend grof en beleedigend zijn?

‘Mijn gang is geen doktersgang,’ zei Van Putten met hoogroode kleur en trillende lippen. ‘Wij vrienden behoeven het zoo nauw niet te nemen. Tot ziens, mevrouw, mijnheer de burgemeester, uw dienaar.’

Tini zag hem verlegen na en schelde om hem uit te laten.

‘Ik ben in een minuut klaar,’ zei ze tot haar echtgenoot. ‘Ik heb alleen mijn hoed maar te halen.’

Hij zag haar met ijskouden blik na.

Met lichten tred wandelde ze naast hem voort.

Hij verwonderde zich over haar spraakzaamheid. Ze was zoo anders dan gewoonlijk. Men kon soms geen woord uit haar krijgen.

‘Was Van Putten er al lang?’ vroeg hij, haar scherp aanziende.

Ze bloosde plotseling.

Het griefde haar, dat hij jaloersch was. Ze had er hem nooit aanleiding toe gegeven.

‘Neen, pas even,’ zei ze zoo kalm mogelijk, hoewel de angst haar om het hart sloeg. ‘Hij zal nog geen tien minuten geweest zijn, toen je kwam...’

Ze spraken geen woord meer met elkander.

Hij legde haar zwijgen verkeerd uit en voelde zich teleurgesteld.

Zij was gegriefd, maar wilde het niet toonen.

Ze kon zich niet begrijpen, waarom hij jaloersch was.

's Avonds voor 't eerst dronken ze buiten thee. Stilzwijgend rustte ze in haar stoel en beschouwde haar echtgenoot.

't Trof haar zoo vermoeid en bleek als hij er uitzag.

Had hij zorgen?

Ieder ander zou zijn vrouw er deelgenoot van gemaakt hebben.

't Was waar, ze had hem een tijdlang aan zichzelf overgelaten. Lang getreurd over den dood van haar kindje, maar welke moeder treurde niet bij het verlies van haar eenig kind?

Ze was er ten laatste in geslaagd zich over haar smart heen te zetten, met hem mee te leven, belang te stellen in alles wat hem betrof.

Ieder oogenblik met het grootste geduld een gesprek begonnen en telkens afgestuit op hetzelfde onoverkomelijke struikelblok: stijfhoofdigheid. Niet voor niet was hij een Fries van geboorte!

Het gesprek van den middag wilde haar maar niet uit de gedachten.

Wat had hij toch tegen Van Putten?

Hij had nooit door taal noch teeken verraden, dat hij zich vroeger bizonder voor haar geïnteresseerd had.

Zij had hem altijd vriendelijk, hartelijk behandeld, maar het steeds vermeden hem alleen te ontmoeten.

Ze had nooit van hem gehouden en het niet noodig gevonden haar man te vertellen, dat hij haar eens ten huwelijk had gevraagd.

(Slot volgt.)