De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

[p. 252]

Winterleven in St. Moritz.
Met illustratiën.

Vroeg en bloedrood gaat de winterzon onder, laat nog eenigen tijd een rossigen gloed op de hooge bergtoppen achter, om daarna de alpenwereld in een wit lijkkleed te hullen. De Julierpost, een samenstelling van paarden, sleden

het dorp st. moritz.

en vermomde gestalten, beweegt zich spookachtig onder den blauwzwarten avondhemel. Voor ieder der lage sleden is een paard gespannen, wiens lijf geheel met rijp bedekt is; in de open voertuigen zitten, twee aan twee, de in dekens, pelsmantels en bonte mutsen gehulde passagiers, en als tusschen de beschuttende doeken en sjaals al iets van het gelaat te zien komt, dan zet zich de rijp onmiddellijk op wenkbrauwen, oogharen, snor en baard.

Achter op de treeplank der slede staat, de leidsels in de hand, een ijszuil gelijk, de bestuurder van het voertuig, en zet het paard met zeldzaam eentonig, bijna treurig klinkend geroep aan. Dit en het klinken der paardenbellen zijn de eenige geluiden die men op dezen langen, stillen tocht hoort; de vroeger zoo opgewekte passagiers hebben in de vreeselijke kou het praten verleerd, en half dommelend verlangt ieder naar het einde van den tocht.

Dertig graden onder nul! Natuurlijk legt slechts hij, die ernstige plichten te vervullen heeft, dien kouden, langen weg over de bergen af. Mis! waarde

schaatsenrijden op het st. moritzer meer.

lezer, 't zijn meest allen pleizierreizigers, die gedurende eenigen tijd het vroolijke winterleven te St. Moritz genieten willen.

Op een hoogte van 2283 meter boven de zee treffen wij een wachthuisje aan, uit welks kleine, diepe vensters een vertroostend lichtstraaltje valt. In de verstijfde schaar der passagiers komt leven; de postknechts wisselen de brievenzakken en in dien tusschentijd drinken de reizigers een kop gloeiend heete koffie in de weinig sierlijke wachtkamer, terwijl een glimlach hun gelaat plooit wanneer zij naar de anderen kijken. Maar een blik in den spiegel doet hen ook om zichzelven lachen.

In hun mutsen, slobkousen, sjaals en halsdoeken van allerlei kleur, zien zij er uit als een onvrijwillige maskeradetroep en menig kostbare pels uit den tijd der grootouders is weer in eere hersteld, want bij zulk een kouden tocht geeft men om etiquette noch ijdelheid.

Naar omlaag, naar Engadin! Over de spookachtig zich verheffende Bernina fonkelt de eerste ster, de sleden glijden over de fijnkorrelige sneeuw, de koude steekt als met honderd naalden in de wangen, de zwaarste pels geeft zelfs geen warmte meer. Toch klinkt ons van uit de verte reeds een vredig klokgelui tegen, en aan onze linkerhand zien wij een hel verlichte plek, dat zijn de electrische lichten van St. Moritz, en straalt ons het heerlijke wintersprookje van Engadin te gemoet.

Slechts voor oningewijden is deze temperatuur van 30 graden onder nul afschrikwekkend. 't Is natuurlijk wel kras bij zulk een kou urenlang onbeweeglijk in een slede te moeten zitten, maar is men eenmaal weer op de been, dan is de temperatuur best te verdragen, en te St. Moritz daalt de thermometer ook zelden zoo laag en bereikt 's nachts ongeveer 15 graden onder nul.

En de kou is bovendien in het hoogdal, waar het zoo droog is, dat men bij een enkele streek over een pelsmantel reeds vonken te voorschijn haalt, minder scherp dan een thermometerstand van nul graden in den nevel onzer steden.

Bovendien ziet men op iederen helderen dag te St. Moritz een waar winterwonder gebeuren. Op den kortsten dag eerst om halfelf komt de zon, de kleine gloeiende zon van het hooggebergte, over de Rosatsch te voorschijn. Langzamerhand verlichten de witter wordende stralen het uit pensions, hotels, villa's en winkels bestaande dorp, en alles wat gezonde ledematen heeft komt naar buiten, de straten en sportterreinen vullen zich met jongelui, in witte wollen mutsen en bont flanel, in strak gespannen sporthemden en lichte toiletten, de inwoners zelven verschijnen zelfs met stroohoeden.

De plaats is zoo door de zon overgoten, dat zij in Januari nog erger dan in den zomer steekt; mantels en mutsen

[p. 253]

worden onverdraaglijk, men houdt pic-nic op het bevroren meer, en het jonge volkje beweegt zich enkel in het wollen

het ijswinnen.

hemd. Het kan ook gebeuren dat de nachttemperatuur van 30 graden onder nul, door de zonnewarmte van den middag of namiddag opgevoerd wordt tot 30 graden boven nul, iets, wat het meest voorkomt in de langer wordende dagen van Februari, als St. Moritz het levendigst met sportslui bevolkt is.

Reeds in November sluit zich het St. Moritzer meer, dat vredig langs den voet van het dorp stroomt, met een halven meter dik ijs, waarin het dorp en de bergen zich als in een spiegel weerkaatsen.

Het ijs is zoo glashelder en doorzichtig, dat men tot zelfs op den bodem van het meer zien kan.

hockey.

Geheel St. Moritz, inwoners zoowel als vreemdelingen, met de dartele jeugd vooraan, begeeft zich op het ijs. Kunstenaars en kunstenaressen onder de schaatsenrijders maken sierlijke zwaaien op het ijs, het ijsschuitje schiet met een kleurigen wimpel in top over de vlakte, met paarden bespannen sleden glijden in galop over het meer, de Engadiners arrangeeren kleine schuttersfeesten, en de adem der gezondheid stroomt door het gelukkige volk, dat zich terwijl het speelt in het felle zonlicht baadt.

De winter bevordert niet alleen de gezelligheid, maar is ook van zeer grooten invloed op het handelsverkeer. In het hoogland vervoert men liever per sleê dan per wagen, en in den winter komt over den Berninapas vracht op vracht van den kostbaren wijn, die nergens zoo op prijs gesteld wordt als juist in deze streken. Een even levendig verkeer heeft plaats tusschen Thusis naar St. Moritz; den hotels wordt levensmiddelen gebracht uit Zürich en Basel, voornamelijk evenwel zakken met steenkolen uit de Ruhr en de Saar. Door den verren afstand wordt dit zulk een duur brandmateriaal, dat voor verwarmingskosten ieder der gasten twee of drie francs per dag in rekening gebracht wordt.

De wijn- en kolensleden komen op den weg transporten tegen van reusachtige ijsblokken, die uit de meren gezaagd worden en in de hotels tot allerlei doeleinden gebruikt worden.

De zwaar beschadigde meren kunnen dan niet meer als speelplaats dienst doen, maar zij worden vervangen door kunstmatig aangelegde en goed onderhouden ijsbanen, waar men zelfs een schaatsenrijdersschool heeft, waar liefhebbers van snel- en schoonrijden zich naar hartelust kunnen oefenen.

Met het schaatsenrijden wedijveren vele andere spelen; zelfs de rackets en de ballen van het lawn-tennis komen niet tot rust, en zooals 's zomers op het gras, heeft in den winter het levendige spel op de ijsvlakte plaats. Een ander geliefkoosd ijsvermaak voor heeren en dames is Hockey, waarbij de ballen met aan de punt omgebogen stokken over het ijs geslingerd worden.

De onschuldige vroolijkheid der jonge sportlui werkt aanstekelijk, en men voelt bij zich den wensch opkomen om zoo jong en zoo vrij te zijn.

Het zijn allen middelen om de handigheid en kracht te ontwikkelen, en met welk een gevoel van gezondheid moeten deze lieden in het begin van de lente St. Moritz vaarwelzeggen en hun vrienden vertellen: ‘Wij hebben een heerlijken winter gehad.’

Maar toch dwingt zich bij den man, die het leven ernstig opneemt, de vraag op, of het wel geoorloofd is een geheelen langen winter met niets anders dan spel door te brengen.

De sport van het sleden is in St. Moritz haast nog meer in zwang dan het schaatsenrijden, en bizonder voor dit doel gebouwde voertuigen hebben de eenvoudige oude boerensleden, zooals men ze nu nog op het land gebruikt, verdrongen. Toch ziet men op de dorpsstraat van St Moritz door gasten, die nog niet in de geheimen van den sport zijn ingewijd, op de ouderwetsche manier sleedjerijden.

Vol verbazing staat men toe te kijken bij de dorpssleebaan der sportslui. Op de plaats waar zij begint verzamelen zich altijd nieuwsgierigen, die van het eerste oogenblik af reeds in angst zijn over het leven van de bestuurders en bestuurderessen. De baan is zeer steil en eenigszins hol aangelegd, kunstmatig bevroren en zeer glad. Zij loopt, van stevige zijkanten voorzien, van St. Moritz naar het westelijk einde aan het St. Moritzer meer en komt in de vlakte uit. Om op deze baan te rijden bedient men zich van lage, meterlange sleden, die eenigszins opgevuld zijn. De sportsman legt zich met den buik er op, het voertuig zet zich in beweging en schiet als een pijl uit een boog in den ijswand van den zijkant. De toeschouwer verkeert in groote spanning. ‘Nu zal er een ongeluk gebeuren,’ denkt hij, maar daar wendt de sleê zich om, gaat de holte af en is spoedig in den ijswand van een tweeden zijkant verdwenen.

[p. 254]

Zoo wordt de tocht voortgezet, waarbij sturen maar in geringe mate mogelijk is, daar de bestuurder als een zwemmende kikvorsch met handen en voeten voortroeit. Wie zijn de sportslui? Men hoort er dikwijls zeer beroemde namen bij.

De een stamt uit een voormalig Engelsch koningshuis, de ander is de zoon van een gevierd kunstenaar, een jonge dolleman, die bij het sleden op een der geniale ingevingen zijns vaders wacht. Ook dames nemen aan dezen avontuurlijken tak van sport deel; Duitsche baronessen en dochters van Amerikaansche millionairs worden om haar chique en elegance dikwijls door de toeschouwers toegejuicht. Daartusschen ontdekt men de St. Moritzer jeugd. Een jongen van vier jaar komt huilend aangeloopen: ‘Moeder, ik ben gevallen, heb ik mijn neus nog?’ - ‘Je hebt hem nog.’ Dan ijlt de kleine waaghals weer lustig de baan op.

Iederen winter hebben er op de verschillende sportterreinen kleinere of grootere ongelukken, meest ribben- of ledematenbreuken, plaats. Het gaat dan evenals bij de spoorwegongelukken, men praat er wel een poosje over, maar niemand laat er zich van afhouden, en den volgenden dag stapt men weer in den trein.

De sleesport bepaalt zich overigens volstrekt niet bij de banen in de onmiddellijke nabijheid van het dorp, maar het steeds nieuwe genoegens bedenkende gezelschap laat hun sleden door paarden naar de hoogte van den Julier- en Albula-pas brengen, om van daar, door den wind gedreven, in het dal te vliegen. Er hebben wedstrijden plaats, voorafgegaan door tentoonstellingen der prijzen en gevolgd door feesten in de hôtels,

De lange winter te St. Moritz gaat op die wijze sneller voorbij dan men denkt, en op zekeren ochtend klinken alle paarden- en koebellen, alle pandeksels en fluiten, die er in St. Moritz zijn, in wilde muziek door elkaar in de nog stille straten van het dorp, in de huizen en hôtels jubelt de jeugd: ‘Lente! - Lente!’ dat is het teeken voor de wintergasten om kisten en koffers te pakken!

Een der schoonste herinneringen aan een winterverblijf te St. Moritz zal steeds de bestijging van een berg zijn. Ook deze tak van sport bloeit, en zelfs de meer dan vier duizend meters hooge Bernina krijgt eenige malen per winter bezoek; toch is de bestijging ervan een gevaarlijke onderneming en de meesten der gasten, die zich tot een bergbeklimming uitrusten, richten de blikken op lagere toppen.

‘Ja, het is in den winter verrukkelijk schoon in Engadin en het is gemakkelijk te begrijpen dat velen de voorkeur geven aan het sneeuwgewaad boven de zomerkleuren. Wie zich evenwel slechts ééns in zijn leven een uitstapje naar Engadin veroorloven kan, dien zouden wij aanraden in Juli en Augustus te gaan; wie er evenwel meermalen vertoeven kan, die verzuime ook niet een winter met zijn heerlijken zonnegloed te St. Moritz door te brengen. Hij vindt daar niet alleen den merkwaardigen ijs- en sneeuwsport en een voornaam gezelschap zooals nergens anders, maar in weinig dagen ook reeds een versterking der zenuwen, die hem nieuwe levenskrachten geeft.

't Zij zomer of winter, heerlijk zijn versche lucht en sneeuw.