De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

[p. 161]

Oranje-Nassau - Mecklenburg-Schwerin.
Eene herinnering.
Causerie met illustratiën.
(Vervolg van blz. 158)

Een oogenblikje uitrustende van de bijwoning van die aaneenschakeling van feestuitingen, zou een bezichtiging van de vele geschenken ons een aangename afleiding zijn. In deze cadeaux is

h.m. koningin emma der nederlanden (1884), geb. prinses van waldeck-pyrmont.

pracht, liefde en hartelijkheid vereenigd; 't zijn de geschenken van vorsten en familie, maar ook van de Hofhouding, ambtenaren enz. der onmiddellijke omgeving van de Koningin.

Het is een reeks zóó groot, dat ik er tegen opzie om alles op te noemen, en besluit er slechts enkelen te vermelden.

Het zilveren eetservies, met coupes en candelabers der Groothertogelijke familie van Mecklenburg, vormde een schoon milieu, waarnaast een zilveren blad met wapens van het bataljon Garde-jagers no. 15; een zilveren ruiterbeeld van de officieren van het Jagerregiment, daartegenover een aquarel van de vlootrevue door en van den schilder Van Dommershuizen, een schoon eetservies, dat aan Willem I behoord heeft, een gobelin van den President der Fransche Republiek en vele, vele andere schoone, recht vorstelijke geschenken.

Maar toch alvorens van die talrijke, onmogelijk alle te beschrijven souvenirs af te stappen, voel ik mij gedrongen een enkel woord te wijden aan de Venus van Milo, aan Hare Majesteit geschonken door den Marseilliaanschen beeldhouwer J. Bitter. Waarom ik hier wat uitvoeriger ben, dan bij andere geschenken, vindt daarin zijn oorzaak, dat wij hier het Venusbeeld aantreffen, zooals de Franschman zegt ‘reconstituée’, hetgeen echter in onze taal overgebracht wil zeggen ‘weder opgebouwd’; duidelijker en juister kon het werk van den kunstenaar niet worden uitgedrukt. Wij allen herinneren ons

[p. 162]

steeds de Venus van Milo, zonder armen, en lang heeft men gemeend, dat dit kunststuk uit ouden tijd oorspronkelijk zonder armen is geweest. Later kwam men tot andere gedachten en werden er eenige proeven geleverd, waaruit het genie sprak van hen, die dit oude kunstwerk trachtten in eere te herstellen.

De heer Bitter geeft ons hier de vrucht van zijn denken, van zijn mathematische berekeningen, van zijne redenen waarom volgens hem het Venusbeeld als hier is afgebeeld moest zijn samengesteld, te aanschouwen. In 't kort luidde zijne redeneering als volgt:

‘Mijne eerste ingeving was dat deze vrouw een voorwerp moet hebben vastgehouden.

de venus van milo.
Gereconstrueerd door den Heer J. Bitter, te Marseille.

Na met het schietlood te hebben onderzocht, heb ik vastgesteld, dat de verticale lijn, die loopt van het sleutelbeen naar den enkel aan de binnenzijde van het dragende been, eindigt buiten het rechterbeen; het beeld helt alzoo over, hetgeen slechts op twee wijzen is te verklaren: òf er was een tegenwicht links òf wel het beeld was op een hellend vlak geplaatst.

Het laatste is onaannemelijk en dus niet noodig te weerleggen.

Alzoo blijft het eerste denkbeeld over: “het voorwerp wordt vastgehouden” en het is duidelijk dat daardoor het beeld in evenwicht blijft.

Ik hield mij alzoo vast aan deze hypothèse en bouwde daaruit het beeld weder op.

En nu, waarom houdt die halfnaakte vrouw een voorwerp vast? Hoe die naaktheid en hoe die handeling te verklaren?

In Griekenland zijn geen stroomende beken; de vrouwen nemen alzoo hun bad in daartoe ingerichte badplaatsen. Om deze baden te vullen, moet het water uit bronnen en fonteinen gehaald worden. Ten gevolge van al deze overwegingen heb ik in dit beeld een vrouw gezien, die op het punt stond in het bad te gaan. De bijna volslagen naaktheid, het kleed slechts opgehouden door een sierlijke heupbeweging, dat alles schijnt 't aan te geven.’

Zoodra zij den inhoud van de laatste waterkruik heeft uitgestort, zal zij haar kleed laten vallen, en nu juist dat voorafgaande oogenblik heeft de kunstenaar aangegrepen, en wij mogen slechts volmondig instemmen met de gedachte, dat zijne opvatting verheven en doordacht was, en konden wij in de oudheid doordringen en haar het geheim van de Venus van Milo ontrukken, wellicht zouden wij zien dat Bitter juist heeft gedacht.

De vooravond van den huwelijksdag werd recht huiselijk gevierd en eenige tableau vivants verhoogden de reeds zoo genoeglijke stemming.

Zijn bij ons, Nederlanders, die bruiloftsavonden gezellig door de vele verrassingen die ze opleveren, in Mecklenburg is dit niet minder het geval en staan die feesten bekend onder den naam van ‘Polterabend’.

Het eerste tableau vivant was naar een schilderij van Fr. Willems, getiteld l'Anneau de Fiançailles, en werd uitgevoerd door M^elle Olga d'Okolicsanyi d'Okolicsna en graaf Felix du Monceau.

De tweede groep was eene voorstelling van het oude hof van Hertog Frederik van Mecklenburg (1766), waaraan vele dames en heeren der hofhouding medewerkten.

Een bruiloft van vóór 100 jaren, naar een schilderij van F.H. Kaemmerer, was de schoonste der tableaux, ook van die welke nog volgden. Met eenige muziek in de nevenzalen werd deze zoo gezellige avond besloten en scheidde men, om den dag van morgen, dien dag zoo lang verbeid, in alle geluk te kunnen doorleven en in de ware stemming des harten de groote beteekenis te gevoelen van den stap, die eenmaal gedaan, beslist over het lot van een volk, dat klein is, maar een groote, roemrijke geschiedenis heeft doorleefd.

VII. 7 Februari 1901.

Onvergetelijke dagteekening, hierboven nogmaals herhaald, hoe menigmaal zullen wij naderhand onzen kinderen en kleinkinderen vertellen van dien dag, toen onze mooie, lieve en jonge Koningin huwde, hoe dikwijls zullen wij dan die pracht en luxe voor oogen zien en hoe heerlijk gelukkig zullen wij ons dan gevoelen dat alles te hebben mogen medemaken.

Het was nog steeds een echte koude Februaridag, doch er was zoo iets in de lucht dat beloofde wel goed te zullen worden, en reeds vroeg stroomden de menschenmassa's van alle zijden de residentie binnen; de spoortreinen voerden het grootste contingent aan. Toen alles aan 't samenstroomen was om reeds de vroeg beginnende maatregelen te aanschouwen, die genomen werden ter bewaring der goede orde en rust, begon men weleens te denken: hoe moet in Godsnaam in die menigte orde en verband gebracht worden? doch dat bleek zoo'n bijzonder zware taak niet, daar met kalmte

[p. 163]

optredende, de menschenmassa zich van lieverlede zette, zoodat de omtrek van 't paleis spoedig schoon was en de stoet zich op tijd kon vormen.

Rechts en links van de arcaden van 't paleis de eerewacht der Grenadiers met muziek en vaandel tot het geven van de honneurs en van daar uit waren en haie aan weerszijden een rij van troepen opgesteld die tot aan de deuren der Groote kerk doorliepen. Onder deze troepen ontwaarde men ook een sterk detachement Mariniers en een der Koloniale reserve. De niet ingedeelde officieren stonden tusschen de eerewacht der Grenadiers en het begin der troepenrijen. Voor den langen stoet is de af te leggen weg betrekkelijk kort, doch de versieringen zijn breed opgevat door hen die ze ontworpen hebben, de zuilenrijen van wit en groen, met elkander verbonden, vormen als 't ware één groot geheel, waaronder het Koninklijk Paar ter kerke zal gaan.

Alvorens wij eene beschrijving kunnen geven van den stoet, heeft er in het paleis het begin der plechtigheid plaats. Het Burgerlijk huwelijk werd gesloten, waartoe zich de Koninklijke familie en de Vorstelijke gasten vereenigd hadden. De Minister van Justitie zou deze gewichtige taak ten uitvoer brengen, en daar ik niet de eer heb gehad om bij deze plechtigheid tegenwoordig te zijn, zoo geef ik hieromtrent een resumé uit enkele zeer nauwgezette bladen en ben slechts hier en daar eenigszins meer uitvoerig geworden om die groote gebeurtenis toch vooral tot hare hooge waarde te doen komen.

Laten wij alzoo ons voorstellen dat wij de Koningin en Hertog Hendrik voor ons zien, getooid in bruidstooi, de beide Moeders in diep ernstige stemming naast hunne kinderen, de overige vorsten en vorstinnen rondom geschaard.

De Minister spreekt:

‘Alvorens over te gaan tot de voltrekking van het huwelijk, waartoe ik Minister van Justitie als ambtenaar van den burgerlijken stand, krachtens de wet en volgens het verlangen van het Vorstelijk Bruidspaar geroepen ben, wend ik mij tot Uwe Koninklijke Hoogheid Groothertogin Marie van Mecklenburg - Schwerin, als Moeder van den hoogen Bruidegom, met de eerbiedige vraag of Uwe Koninklijke Hoogheid bereid is Haar toestemming te geven tot deze echtverbintenis.

‘Evenzoo wend ik mij tot Uwe Majesteit Koningin-Weduwe der Nederlanden, als Moeder van de Koninklijke Bruid, met gelijke vraag of Uwe Majesteit ook bereid is Haar toestemming te geven tot deze echtverbintenis.’

Toen die toestemming gegeven was, ging de Minister verder voort:

‘Nu dan uit de verkregen toestemming en uit de overgelegde bescheiden gebleken is, dat niets meer in den weg staat voor de vervulling van Uwen wensch, Hooge Bruidegom en Bruid, is het oogenblik gekomen, dat voor U zelven maar ook voor ons geliefd Vaderland van zoo onschatbaar gewicht is.

Ik noodig U eerbiedig uit van Uwe zetels op te staan en elkander de rechterhand te geven en vraag U, Heinrich Wladimir Albrecht Ernst, Hertog van Mecklenburg, en U, Wilhelmina Helena Paulina Marie, bij de gratie Gods Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, of gij verklaart dat gij elkander aanneemt tot echtgenooten en dat gij getrouwelijk al de plichten zult vervullen welke door de wet aan den huwelijken staat verbonden zijn.

Wat is daarop Uw antwoord?’

En toen door beiden het plechtig ‘ja’ was uitgesproken, zeide de Minister:

‘Zoo dan verklaar ik, Minister van Justitie, ambtenaar van den burgerlijken stand, in naam der wet U door het huwelijk verbonden.’

Hierop hernamen de hooge Echtgenooten hunne zetels en werd de navolgende huwelijksakte voorgelezen:

‘Heden den zevenden Februari negentienhonderd en een heb ik Meester Pieter Wilhelm Adrianus Cort van der Linden, Minister van Justitie, bij artikel 2 der wet van 14 Januari 1901 (Stsbl. No. 35) aangewezen om als ambtenaar van den burgerlijken stand op te treden bij de voltrekking van het na te noemen huwelijk, mij na daartoe bekomen opdracht bevonden in het Koninklijk paleis te 's Gravenhage in het Noordeinde, alwaar voor mij compareerden Z.H. Heinrich Wladimir Albrecht Ernst, Hertog van Mecklenburg, Vorst van Wenden, Schwerin en Ratzeburg, Graaf van Schwerin, Heer van de landen Rostok en Stargard enz. enz., oud 24 jaren, geboren te Schwerin, wonende te 's Gravenhage, meerderjarige zoon van wijlen Z.K.H. Frederik Franz II, Groothertog van Mecklenburg, en van H.K.H. Hoogstdeszelfs Gemalin Marie Caroline Auguste, Prinses van Schwarzburg, wonende te Schwerin, en H.M. Wilhelmina Helena Paulina Maria, bij de gratie Gods Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau enz. enz., oud twintig jaren, geboren en wonende te 's Gravenhage, meerderjarige dochter van wijlen Z.M. Willem Alexander Paul Frederik Lodewijk, bij de gratie Gods Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, Groothertog van Luxemburg enz. enz. enz., en van H.M. Hoogstdeszelfs Gemalin Adelheid Emma Wilhelmina Theresia, Prinses van Waldeck en Pyrmont, die mij verzocht hebben over te gaan tot de voltrekking van Hoogstderzelver huwelijk, waarvan de afkondigingen zonder verhindering alhier hebben plaats gehad op den zeven en twintigsten Januari en den derden Februari van dit jaar.

De hooge comparanten hebben overgelegd Hoogstderzelver geboorteakten, de overlijdensakten van Hoogstderzelver vader voormeld en het certificaat, afgegeven door den commissaris der Koningin in de provincie Zuid-Holland, waaruit blijkt dat Z.H. de eerste comparant geen plichten ten aanzien van de nationale militie te volbrengen heeft gehad.

De hooge comparanten, Bruidegom en Bruid, mij te kennen gegeven hebbende elkander aan te nemen tot echtgenooten en getrouwelijk te zullen vervullen alle plichten bij de wet aan echtgenooten opgelegd, verklaar ik in naam der wet dat zij door het huwelijk zijn verbonden.’

In de akte werden genoemd als getuigen: Hertog Paul van Mecklenburg, halfbroeder van den Bruidegom, Vorst van Waldeck en Pyrmont, oom van de Bruid, Mr. A. van Namen van Eemnes, voorzitter der Eerste Kamer, Mr. J.G. Gleichman, voorzitter van de Tweede Kamer, Jhr. G.M. Verspijck, gep. luit.-generaal, Baron van Hardenbroek, opperkamerheer van H.M. de Koningin, luit.-generaal Du Monceau en Jhr. Mr. J.W.M. Schorer, vice-president van den Raad van State.

En daarna sprak de Minister met klem, en doortinteld van gevoel en liefde tot hen, zijn Vorstin en Vorst:

‘Hooge Echtgenooten! Van ganscher harte wensch ik U geluk met de voltrekking van Uw huwelijk. U in de eerste plaats, Vorstelijken Echtgenoot! Uit liefde voor Uw Koninklijke Bruid hebt gij Uw dierbaar Mecklenburg, sedert eeuwen aan Uw geslacht verknocht, verlaten. Gij hebt thans de plechtige gelofte afgelegd Haar hou en trouw te zijn; de dankbaarheid en aanhankelijkheid van Haar volk is U gewaarborgd.

U ook, Majesteit, U bovenal geldt mijn wensch. Van Uw wiegje af heeft het Nederlandsche volk U, zijn lief Koningskind, zien opgroeien onder de hoede van Uwe geëerbiedigde en beminde Moeder. Blijde heeft 't U, zijn Koningin, gehuldigd toen gij bevestigd hebt het aloud verbond van Nederland en Oranje, veilig in wederzijdsche trouw. En thans viert 't met U het hooggetijde van Uw leven, met de bede in het hart dat U en Uw Gemaal alles beschoren moge zijn, wat een menschenpaar gelukkig kan maken.

Hooge Echtgenooten. Het geluk dat Gij, tot lief en leed vereend, elkander bereidt, straalt ver buiten Uwe echtelijke woning. God geve dat Uw echt ten zegen zij voor U zelven,

[p. 164]

tot vreugde van Uwe hooge verwanten en tot heil van het dierbaar Vaderland.’

Daarna volgden de gelukwenschen en vormde zich de stoet die de jonggehuwden naar 't Godshuis zou brengen, opdat de zegen van God den Almachtige over hunne hoofden worde afgesmeekt.

Voorop gaat een escorte cavalerie, daarop volgt de hoffourier in rooden rok, gevolgd door twee bereden rijknechts, daarachter het galarijtuig, waarin de opper-ceremoniemeester baron van Pallandt van Neerijnen.

De stoet die dan volgt bestaat uit 8 galarijtuigen, waarin de vorstelijke gasten. Ieder rijtuig is bespannen met 6 paarden. Wat een schitterende pracht van toiletten en uniformen, wat een schat van edelgesteenten en ridderorden, wat een bonte en toch schoone schakeering van kleuren; en dan, als reeds die pracht onze oogen verblind heeft, komt langzaam als uit een wolk van onzichtbare nevelen de gouden koets te voorschijn, bespannen met 8 paarden, geleid door evenvele rijknechten, terwijl aan weerszijden der koets de vier lakeien gaan en daarbinnen zit het Bruidspaar, waartegenover de Koningin-Moeder, die hare kinderen opbrengt naar den tempel des Heeren, en door duizenden en duizenden hoezeeroepen begroet gaat plechtig de stoet verder, en de bewolkte hemel opent hare nevelen en laat het Oranjezonnetje schijnen over hen, die voor Nederland en Nederlanders zoo onmisbaar zijn, want wij zonder Oranje, dat zou niet bestaanbaar zijn,

het porseleinen eetservies.

evenmin als de Boeren zonder vrijheid.

De tocht was niet lang en weldra stond de gouden koets voor het Godshuis en traden wij met het Bruidspaar tegelijkertijd binnen. De ingang aan de Riviervischmarkt was door een marquise van grijs laken versierd, in 't midden prijkte het Nederlandsche wapen. Vanaf de marquise hingen aan beide zijden karmozijnroode fluweelen gordijnen, terwijl de ingang zelf bekleed was met fluweel en gouden borduurselen. De vloer was belegd met tapijten.

Tusschen de afsluiting van het koor en het achterschot van de banken was een ruimte gevormd, alwaar in het middengedeelte tegenover het koor de ontvangkamer was ingericht, welke van boven open was en de wanden gevormd werden door blauwe stof, doorweven met het goudgeel uit het Nassausche wapen. Op den bodem lag een donkerrood kleed en langs de wanden stonden sofa's. Van uit de kerk kon men door eene opening de geheele intrede uitstekend zien.

Onvergetelijk was de aanblik bij het binnentreden der Bruid aan den arm van haar Echtgenoot. Het witte bruidskleed van drap d'argent, geborduurd in de kunstnaaldwerkschool te Amsterdam, was voorzien van zilver en paarlen, die een heerlijk effect opleverden. De devant was van witte kant met oranjebloesems. De sortie was van dezelfde stof en op gelijke wijze gegarneerd.

De Koninklijke Vrouwe was voorts getooid met een corsage van briljanten en een diadeem van dezelfde edelgesteenten, terwijl een krans van oranjebloesems en een tulen sluier het toilet voltooiden.

Plechtig ruischte het Sanctus van Handel bij het binnentreden der kerk den jongen Echtgenooten tegemoet, en niet zoodra hadden zij hunne zetels ingenomen of de orgeltonen verstomden en het gemengd koor zong:

‘Waar gij heengaat, daar wil ook ik, ook ik heengaan,
En waar gij zijt, waar gij zijt, daar wijl ook ik,
Uw volk is mijn volk, en uw God is mijn God.’

Ds. Van der Flier, de Hofkapelaan, had den kansel niet betreden; hij stond heden ervoor, tusschen de ouderlingen.

Voor de voeten van 't Echtpaar was het geschenk der Nederlandsche Jonkvrouwen gespreid, het zoo kunstig saamgestelde tapijt; daarop was de knielbank geplaatst. Op een tafeltje lagen op een gouden schaal de trouwringen en de bijbel.

Verder was de kerk versierd met bloemen en planten, die het geheel een plechtigen en tevens vroolijken aanblik gaven.

Geen draperieën troffen wij aan, alleen tusschen koor en schip een decoratie, waarop in Gothische letters was geborduurd de bijbeltekst: ‘Mijn oog zal op U zijn.’ Ps. 32 vers 8.

De boogvulling sloot geheel bij de verdere ornementatie aan. De blauwe rand met bijbelsch opschrift omlijstte een nagebootst doek met afhangende koorden en ruiten van lichtblauw. Op het doek was behalve deze motieven een koninklijke kroon boven de initialen H en W geschilderd.

Ds. Van der Flier opende de plechtigheid met een gebed, waarop het Gezang 224 vers 1 werd gezongen:

‘Gezegend d' echt

Die U verbindt; zijn banden,

Zijn bloemen en zijn juk, de trouwe handen,

Door God u aangelegd!’

Daarop sprak hij met warmte en gloed naar aanleiding van den tekst uit Psalm 4 vers 76: ‘Verhef Gij over ons het licht Uws aanschijns, o Heer!’

Nadat het huwelijksformulier was voorgelezen en de ringen waren gewisseld ter bezegeling van 't gesloten verbond, knielden de jonge Echtgenooten neder en sprak de redenaar de inzegening uit, waarop de gemeente staande de 4 laatste regels zong van gezang 96:

‘Vader, sla ons steeds in liefde gade;

Zoon des Vaders! Schenk ons Uw genade;

Uw gemeenschap, Geest van God!

Amen! zij ons eeuwig lot.’

Daarna werd den jonggehuwden een bijbel aangeboden, zooals het kerkelijk gebruik dit voorschrijft. Na een woord tot beide Moeders, werd nog Psalm 133 vers 3 gezongen en eindigde deze plechtigheid, en onder het zingen van de Hymne van Glück verliet het Koninklijk Paar de kerk.

De band was gesloten en het donderen van 't geschut

[p. 165]

verkondigde met 101 schoten deze onvergetelijke gebeurtenis aan hen, die verre in den lande geen deel hebben gehad aan die plechtige wijding en die alleen hun heilbede hadden opgezonden bij de gedachte: nu trouwt onze Koningin, God zegene Haar.

De tocht naar 't paleis was aangevangen; de Echtgenooten nu echter aan 't hoofd en zonder begeleiding der Koningin-Moeder; en waren reeds bij den uitrit de jubeltonen niet dan één voortzwevende golf van hoera's, thans was het een onafgebroken gejubel van de duizenden en duizenden feestvierenden.

Ten paleize teruggekeerd ving een cour van gelukwenschingen aan, gevolgd door een gala-dejeuner.

De menu lag in een omslag, waarop een bloemtak van oranjebloesems met de initialen W en H, gedekt door een koninklijke kroon. Wat de kaart in natura opleverde, was als volgt:

vertrek van het vorstelijk echtpaar naar het loo, begeleid door de eerewacht.

Potage crême montreuil.

Fruite Saumonée à la russe.

Chapons Montmorency.

Paté d'Amiens au Champagne.

Chevreuil rôti.

Salade polonaise.

Asperges nouvelles.

Timbale sicilienne palermitaine.

Glace-Marquises au Parmesan.

Dit alles opgeluisterd met muziek door de Koninklijke Militaire Kapel en een heerlijk glas passenden wijn, was zeer zeker wel een spijskaartje dat te denken gaf en een recht Koninklijk menu vormde.

Na hartelijke toespraken liep het dejeuner ten einde en was het vertrek der jonggehuwde Vorsten daar.

Allen, die 's morgens bij het huwelijk op straat hadden toegekeken en gejuicht, zij allen waren gebleven en stonden gereed om ook nu een laatste huldebetuiging te brengen bij het vertrek.

Ten 4 ure stond een open, met 4 paarden bespannen rijtuig gereed, evenals de eerewacht onder Graaf Van der Duin. Alle gasten traden naar buiten, en toen het Koninklijk Paar verscheen en instapte, weerklonk nu zoowel van de gasten als uit het volk een donderend hoera! en onder de tonen van 't Wilhelmus reden zij minzaam, vriendelijk groetend weg naar 't station, teneinde op 't Loo uit te rusten van de vermoeiende dagen, die zij doorleefd hadden, en zich voor te bereiden op de dagen die in Maart zouden volgen, wanneer zij in Neêrlands hoofdstad hunne plechtige intrede zouden maken.

(Wordt vervolgd.)