De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

Monaco en Monte Carlo.
Met illustratiën.

II.

Het geslacht Grimaldi, waarvan dus het tegenwoordig regeerende geslacht Goyon de Matignon Grimaldi langs de vrouwelijke lijn afstamt en naam en wapen heeft aangenomen, is door alle eeuwen heen in de wereldgeschiedenis, vooral in de historie van Frankrijk, doch ook in die van ons vaderland met eere bekend en zelfs beroemd. Helden te land, maar vooral ter zee heeft het in groot aantal opgeleverd.

Zoo ontzette Grimaldi II in 1085 het door keizer Hendrik IV belegerde Rome en bevrijdde zoodoende paus Gregorius VII, terwijl op zee Grimaldi IV in 1219 medehielp aan de verovering van Damiate. In 1303 was Reinier Grimaldi admiraal in Franschen dienst. Hij had 16 Genueesche galeien onder zijn bevel; de koning van Frankrijk voegde 20 Fransche schepen daarbij en zond Grimaldi met deze zeemacht naar Holland om graaf Jan II bij te staan in diens strijd met graaf Guy van Vlaanderen, die Zierikzee belegerde. Grimaldi vereenigde zich op de Maas met de Hollandsche vloot, stevende naar de Schelde, behaalde eene volkomene overwinning op de Vlamingen en nam zelfs graaf Guy gevangen, die naar Frankrijk werd gevoerd. (Zie o.a.: Wagenaar, Vaderl. Historie, III, blz. 170-177.)

Zijn zoon Carel Grimaldi vocht herhaaldelijk aan de Fransche zijde tegen Engeland, o.a. in den slag bij Crequi in 1346, waarin hij zwaar gewond werd. De Franschen waren zoo jaloersch over den door hem en zijne Monegasquen betoonden moed, dat zij hem in de voorhoede plaatsten. Toen hij daarop met de zijnen voor overmacht moest wijken en op de Fransche stellingen terugtrekken, gaf de koning in zijne woede last, om de vluchtelingen, zooals hij ze noemde, te dooden. Van de oneenigheid en verwarring, die hierdoor ontstond, maakten de Engelschen gebruik om het Fransche leger te verslaan.

Het ligt natuurlijk thans niet op onzen weg, om de Grimaldi's bij al hunne krijgsbedrijven door alle tijden heen op den voet te volgen. Daarover alleen zijn boekdeelen vol te schrijven, en de Fransche schrijver H. Métivier heeft dit trouwens reeds gedaan in zijn bekend werk: Monaco et ses Princes, twee dikke deelen.

Slechts waar zij in onze vaderlandsche geschiedenis eene

[p. 124]

rol gespeeld hebben, willen wij daarvan nog in het kort melding maken.

Lodewijk I, regeerend vorst van Monaco, en zijn zwager, de graaf de la Guiche, hebben o.a. een roemrijk en werkzaam deel genomen aan den wereldberoemden vierdaagschen zeeslag bij Texel, in 1666, waar onze onsterfelijke De Ruyter zulk eene glorierijke overwinning bevocht op de Engelschen onder prins Robert en den admiraal George Monk, hertog van Albemarle (Wagenaar, a.w., XIII, blz. 204-210).

Vorst Lodewijk en zijn zwager bevonden zich bij het Fransche eskader, dat koning Lodewijk XIV had gezonden, om de Republiek der Vereenigde Nederlanden bij te staan tegen Engeland, doch dat zeer weinig hulp aan bracht en zich steeds op den achtergrond hield, omdat de koning liever

het paleis te monaco en de condamine.

zag, dat de Engelschen en Hollanders elkander afbraken en zijne eigene schepen intact bleven.

Toen de vorst van Monaco dit bemerkte, werd hij ongeduldig en begaf hij zich met zijn zwager op het Hollandsche schip ‘de Duivenvoorde’, dat een werkzaam deel nam aan den strijd, doch eindelijk in brand geraakte. Daar er aan blusschen niet te denken viel en masten en zeilen reeds door de vlammen verteerd waren, terwijl ieder oogenblik het vuur dreigde tot de kruitkamer door te dringen, ontdeden zich onze helden van hunne bovenkleederen, sprongen in zee en zwommen naar het admiraalschip van De Ruyter. Nauwelijks hadden zij ‘de Duivenvoorde’ verlaten of de ontploffing volgde. De Ruyter ontving hen zeer hartelijk en voorzag hen van kleederen.

Hier namen zij den geheelen volgenden dag weder deel aan den strijd en de graaf de la Guiche werd zelfs in arm en schouder gewond.

Toen Lodewijk XIV de bijzonderheden van dezen strijd vernam, zwaaide hij Grimaldi en de la Guiche zulk een uitbundigen lof toe, dat vele Fransche edellieden besloten hun voorbeeld te volgen en zich in Hollandschen zeedienst te begeven. De vrede van Breda maakte echter spoedig een einde aan den oorlog.

Niet alleen op zee, ook in de galante wereld behaalde vorst Lodewijk van Monaco eene belangrijke overwinning op de Engelschen, toen hij eenigen tijd later te Londen de gelukkige overwinnaar was van Karel II, toen beiden dongen naar de gunstbewijzen van Hortense Mancini, hertogin de Mazarin.

Een tachtig jaren later, in den oorlog in de Zuidelijke Nederlanden, nam prins Honorius III, aan het hoofd van een in zijn vorstendom geworven regiment, een werkzaam deel aan al de krijgsbedrijven van het Fransche leger onder het opperbevel van den maarschalk van Saksen.

Zoo vochten de Monegasquen met groote dapperheid den 11^den Mei 1745 in den veldslag bij Fontenoy tegen de Engelschen en Hollanders. Prins Honorius werd daar ernstig gewond, evenals zijn broeder Maurits, die een schot in het been kreeg.

Ofschoon nog niet volkomen hersteld, verscheen de prins spoedig weder in het veld.

In den slag bij Lawfeld bij Maastricht, 2 Juli 1747, werd zijn paard onder hem doodgeschoten. Ook onderscheidde hij zich zoowel bij het beleg van Bergen-op-Zoom, als bij dat

[p. 125]

van Maastricht, het laatste krijgsbedrijf in dezen oorlog. Bij dit laatste beleg werd hij opnieuw gewond door een schot in de knie. Koning Lodewijk XV verleende hem den rang van veldmaarschalk, en het ridderkruis van St. Louis aan zes kapiteins van het Monaco-regiment.

Ook in de Napoleontische oorlogen in den aan vang der 19^e eeuw, zoowel als in den Fransch-Duitschen krijg in 1870 en '71, onderscheidden zich de prinsen van Monaco en hunne onderdanen herhaaldelijk en handhaafden zij den roem en de glorie van het voorgeslacht.

Het vorstendom Monaco is eene onafhankelijke, onbeperkte monarchie, onder protectoraat van Frankrijk en met dien verstande, dat de douanen en het post- en telegraafverkeer in handen van Frankrijk zijn, al houdt Monaco ook zijne eigene postzegels met de beeltenis van den regeerenden vorst er op na. Eveneens heeft het geenj eigen muntstelsel en

de rots van monaco, gezien van het balkon van het casino te monte carlo.

sluit het ook in dat opzicht aan Frankrijk aan. Alleen laat de vorst zoogenaamde plaques, goudstukken van 100 franken, slaan, die echter alleen gebruikt worden bij het spel aan de Bank en buiten de grenzen van Monaco niet gangbaar zijn.

De vorst is onbeperkt gebieder; Kamers of Parlement zijn in het vorstendom onbekend, dus ook verkiezingen van welken aard ook, zoodat de gelukkige en rustige inwoners er nimmer, zooals in andere landen, door verkiezingsstrijd en politieke beroeringen worden geteisterd of tegen elkander opgezweept.

De vorst houdt echter wel degelijk rekening met den wil en de wenschen zijner onderdanen, doch dat gaat daar alles van zelf en zonder dat men er iets van bemerkt.

Ofschoon Monaco wel nimmer in een oorlog zal gewikkeld worden en het natuurlijk slechts zelfstandig bestaat en voortbestaan kan, maar ook hoogst waarschijnlijk nog lang voortbestaan zal bij de gratie van Frankrijk, zoo bezit het toch eene legermacht, bestaande uit 5 officieren en 70 man eerewacht en 44 karabiniers of gendarmes.

De Monegasques - zooals de bewoners van Monaco genoemd worden - gaan echter niet gebukt onder den druk van het militairisme of van militaire wetten, die daar eenvoudig niet bestaan. Het geheele leger is eene vorstelijke lijfwacht, uit vrijwilligers bestaande en die niet door militie wordt aangevuld. De karabiniers dienen tot handhaving der inwendige rust en tot veiligheid van personen en goederen. Ook kost dit leger - in tegenstelling met alle andere landen - de bevolking geen cent. Trouwens in dit vorstendom heeft men alles voor niets en wordt geen enkele directe belasting geheven, alleen inkomende rechten volgens het Fransche tarief.

Een heerlijk land dus, een el-dorado, ook in dit opzicht, waarvan men zich elders nauwelijks een begrip kan vormen! Toch heeft men er alles wat men in een beschaafd land wenschen en eischen kan. Goed onderwijs, keurig onderhouden wegen en straten, die zelfs in den regel tweemaal daags besproeid worden, opdat men zoo min mogelijk hinder zou hebben van het stof. Electrische trams en dito straatverlichting, behoorlijk ingerichte gemeentereiniging, flink politietoezicht, enz. enz., van dat alles geniet men daar, onverschillig of men inwoner of vreemdeling is, dag aan dag.

Armoede is er nagenoeg onbekend; armenwoningen of wijken zijn er niet, daarvoor is geen plaats in ‘de Principauté’. Er zijn natuurlijk gegoeden en minder gegoeden, werklieden, zelfs veel werklieden, doch deze wonen meest in la Turbie op Fransch grondgebied. Iedereen kan echter in Monaco en Monte-Carlo werk vinden en vindt er werk, vooral, omdat er voortdurend gebouwd wordt en allerlei arbeid wordt uitgedacht en ondernomen, om werkloosheid en armoede te voorkomen. Bedelen, ook in den vorm van het tekoop aanbieden van verschillende kleinigheden en prullen, is dan ook verboden niet alleen, maar hieraan wordt zóó streng de hand gehouden, dat men in Monaco nimmer door bedelaars wordt lastig gevallen, iets, waarover vooral

[p. 126]

de vreemdelingen op badplaatsen en in bekende zomer- en winterverblijven nogal veel te klagen hebben.

Het geheele vorstendom Monaco is eigenlijk niets anders dan ééne groote stad, verdeeld in drie deelen, namelijk: Monaco, de Condamine en Monte-Carlo.

Monaco ligt boven op de in zee vooruitspringende rots. Daarop vindt men het kleine, eeuwenoude stadje met zijne nauwe en dompige straten en stegen, waar nauwelijks twee menschen elkander kunnen voorbijgaan, met zijne kleine, hooge, onaanzienlijke woningen en zijne eenvoudige, bescheiden levende bevolking.

Het is de kern waarom al het andere langzamerhand is bijgebouwd, evenals het oude Cannes, het oude Menton, enz., het oude Italiaansche type sterk verradende. Hier vindt men geen hotels, want vreemdelingen komen hier slechts om te wandelen of ter bezichtiging van het vorstelijk slot. Alleen eenige moderne villa's aan den havenkant, uitzicht gevend op de liefelijke wandelpaden en bosschages, la promenade St. Martin, op de oude wallen en vestingwerken aangelegd aan de zuidzijde der stad, met heerlijk ruim vergezicht over de zee en langs de kronkelende rotsachtige kust tot aan het schiereiland St. Jean, dat de rade de Villefranche en Nice aan het oog verbergt, - voorts de groote regeeringsgebouwen aan de breede esplanade tusschen het stadje en het slot en de prachtige, geheel nieuw in Romaansch-Byzantijnschen stijl, volgens de plannen van den heer Ch. Normand, opgebouwde kathedraal, aan St. Nicolaas gewijd, die hare voltooiing nadert, trekken bijzonder de aandacht.

Het vorstelijk slot of paleis met zijne fraaie tuinen is zeer bezienswaardig, doch is alleen te bezichtigen bij afwezigheid van den vorst en de vorstin beiden, hetgeen, in den winter althans, zelden voorkomt.

Met zijne verschillende torens, bastions en fascades geheel op en in de rotsen gebouwd, zoodat men hier en daar zelfs bezwaarlijk kan zien waar de natuurlijke rots eindigt en het bouwwerk aanvangt, had het slot in vroegere tijden niet alleen de bestemming van vorstelijk paleis, maar tevens en wel in de eerste plaats die van een sterk fort, dat de haven geheel bestreek en verdedigen moest. Bij eersten aanblik, uit de laagte gezien, doet het hieraan dan ook het meest denken, te meer wijl men in de architectuur geen bepaalden stijl kan ontdekken. Het kolossale gebouw, dat door verschillende verbouwingen en vergrootingen in den loop der tijden is geworden wat het nu te aanschouwen geeft, is een almagama van onderscheidene stijlen, waarbij de Moorsche min of meer op den voorgrond treedt, althans in de uitwendige fascaden.

Gaat men door de voorpoort het paleis binnen, dan komt men op de binnenplaats met arcades aan twee zijden en eene dubbele marmeren trap, leidende naar eene met fresco's uit den Renaissancetijd versierde galerij. Aan den anderen kant, tegenover de trap, kan men de beroemde friezen en paneelen bewonderen door Caravaggi, in den stijl van Titiaan, geschilderd en onder de regeering der prinsen Florestan I en Carel III door de Beiersche schilders Wagner, Frösche en Deschler gerestaureerd.

De fresco's boven de trap stellen de werken van Hercules voor, door Carlone gepenseeld en later gerestaureerd door den Franschen schilder Carbillet, wien het kasteel van Fontainebleau eene welgeslaagde reproductie dezer meesterwerken te danken heeft.

Behalve de meer bijzondere kamers van het vorstelijk gezin bevat het paleis een dertiental staatsiezalen en vertrekken, allen keurig gedrapeerd en gemeubeld in verschillende kleuren en stijlen. Vooral fraai en bezienswaardig zijn de Louis XV-zaal, de Grimaldizaal met muurschilderingen van Horace Ferrari, door den Monegasque Florence gerestaureerd, de groene kamer met de familieportretten der Grimaldi's en eene slaapkamer in den stijl van Lodewijk XIII.

Bijzonder merkwaardig is de zaal Matignon vanwege de zich daarin bevindende schilderstukken van veldslagen, gevechten, enz., waarin leden van het geslacht Grimaldi hebben uitgeblonken.

Aan de tegenovergestelde zijde vindt men de kamer van den hertog van York, aldus genoemd, omdat deze hertog daar is overleden. Varende van Marseille naar Genua werd hij den 3^en September 1767 ter hoogte van Monaco plotseling ernstig ongesteld, zoodat men genoodzaakt was de haven binnen te loopen en den zieke aan wal te brengen. De toen regeerende vorst, Honorius III, liet hem naar zijn paleis brengen, doch, ondanks men al het mogelijke in het werk stelde om hem in 't leven te behouden, stierf hij den 14^en daaraanvolgende. Een Engelsch fregat kwam het stoffelijk overschot halen om het naar Engeland over te brengen. Vorst Honorius liet een plechtigen lijkdienst houden en het lijk werd met veel statie en ceremonieel aan boord gebracht. Koning George III zond hem uit dankbaarheid zes prachtige paarden benevens eene uitnoodiging om een bezoek te brengen aan zijn hof te Londen, waaraan de prins ook gehoor gaf. Ook de hertog van Gloucester zond hem paarden ten geschenke, en wel dezelfde, die aan den overleden hertog van York hadden toebehoord.

Hoeveel kostbaarheden het paleis ook nog moge bevatten, een groot gedeelte daarvan, evenals van de archieven, is tijdens den revolutietijd ontvreemd en verstrooid. Het paleis werd toen ontmanteld en tot hospitaal en armenhuis ingericht.

Na de restauratie hebben de vorsten Honorius V en Florestan I een aanvang gemaakt met de verbouwing en verfraaiing van het slot, doch aan prins Carel III, de vader van den thans regeerenden vorst, komt de eer toe een en ander tot een goed einde te hebben gebracht. De vleugel van het paleis, aan den zeekant gelegen, werd voltooid en de kapel, uit den tijd der regeering van Honorius II dagteekenend, geheel vernieuwd en met zeldzaam en fraai marmer versierd, terwijl de muurschilderingen aan de buitenzijde, godsdienstige episoden uit de geschiedenis van het vorstendom voorstellende, werden gerestaureerd.

Ook de tuinen zijn een bezoek overwaard. Palmen, peperboomen, mimosa en myrthe groeien hier welig en kolossale struiken van geraniums prijken met duizenden bloemen het gansche jaar door. De bastions vormen schaduwrijke hoekjes en zijn in kleine tuinen herschapen, en waar eertijds het kanon zijne verwoestende projectielen uitwierp met donderend geraas, groeien en bloeien nu vreedzaam de lieve bloemen, rustige vredesboden, te midden waarvan men hier een heerlijk uitzicht geniet over het geheele vorstendom, over de groote stad daar beneden, opklimmende tegen de rotsen en in de heete zuidelijke zonnestralen zich weerspiegelend in de zacht golvende, hemelsblauwe zee.

Het oude bastion van Serraval brengt ons plotseling weer ongeveer vier eeuwen in gedachten terug. In het jaar 1506 hadden de aristocraten, door de republikeinsche partij uit hunne vaderstad Genua verdreven, een toevluchtsoord gevonden in Monaco en belemmerden zij van daaruit den Italiaanschen koophandel. Genua en Pisa rustten toen eene kolossale vloot uit en zetten 14000 goed geoefende soldaten op het plateau des Spélugnes - waar thans het casinogebouw van Monte Carlo staat - aan wal. Daar en op andere bestrijkende hoogten boven de Condamine gelegen, werd artillerie opgesteld en het beleg van Monaco nam een aanvang. De regeerende vorst, prins Lucianus, verdedigde stad en slot vijf maanden lang met de uiterste hardnekkigheid en gedurende al dien tijd was het geschutvuur van den vijand vooral gericht op genoemd bastion. Vijftig kanonnen waren niet in staat dit vestingwerk te vernietigen, en van de tinnen van het bastion gelukte het den dapperen Monegasquen voortdurend de herhaalde aanvallen van den vijand met goed gevolg af te slaan. Slechts de hertog van Savoye zond eenige

[p. 127]

troepen naar den berg van la Turbie om Monaco hulp te bieden, doch deze richtten niet veel uit. Eerst toen koning Lodewijk XII van Frankrijk met een legermacht op Genua aantrok, waren de Genueezen genoodzaakt het beleg in allerijl op te breken.

Weinige jaren daarna kwam Monaco onder Spaansch protectoraat, hetwelk langzamerhand ontaardde in overheersching en dwinglandij. Toen dit ruim eene eeuw had geduurd, wist prins Honorius in 1641 daaraan een einde te maken door des nachts, - terwijl een groot gedeelte van het Spaansche garnizoen naar Nice was om eene andere troepenmacht, die het zoude vervangen, in te halen, en terwijl de bevolking naar de kerk was gegaan en daar door den priester met eene lange predikatie werd beziggehouden - aan het hoofd van een paar honderd gewapende lieden de Spaansche wacht te overvallen. Eene vreeselijke worsteling vond toen plaats, vooral in de benedenruimten van het Serraval-bastion, doch de Monegasquen behielden de overhand en de Spanjaarden werden voorgoed uit het vorstendom verdreven.

Aan de andere zijde van den tuin, bij de deur, die naar de place d'armes vóór het kasteel leidt, vindt men nog een zeer merkwaardig overblijfsel der oude Romeinen, namelijk een zeven voet hoogen, nog in zeer goeden staat verkeerenden militairen grenspaal, hebbende tot opschrift, duidelijk in den steen uitgehouwen: Jul. Caesar Augustus imp. Tribunitia Potestate D C I. Ter zijde ligt eene Romeinsche graftombe, gevonden bij den Romeinschen weg tusschen kaap Martin en la Turbie.

De esplanade of wapenplaats, tusschen het paleis en de stad, heeft een echt krijgshaftig aanzien met hare talrijke kogelstapels en kolossaal lange ijzeren en bronzen kanonnen, zonder affuiten, plat op den grond liggend, een geschenk van koning Lodewijk XIV aan prins Honorius voor de gewichtige diensten door dezen laatste aan Frankrijk bewezen.

Voorheen werktuigen des oorlogs, boden der verwoesting, dood en ellende om zich heen verspreidend, liggen zij daar nu vreedzaam en gevaarloos, enkel dienend tot versiering en militair vertoon en worden zij door de vreemdelingen dagelijks met belangstelling bezichtigd, evenals men opgezette leeuwen en tijgers bekijkt en bewondert in een zoölogisch museum.