De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

Twee schetsjes,
door Hanna.

I. een zuid-afrikaansche idylle.

Het station van Kaapstad zag zwart van de menschen. Nieuwe troepen uit Engeland waren aangekomen en de halve bevolking was aan het station vertegenwoordigd om den vertrekkenden een laatst vaarwel toe te roepen.

Onder hen bevond zich een mooi jong meisje, dat op den arm van haar vader geleund met treurigen blik het schouwspel aanstaarde en nu en dan half meewarig op den ruiker Kaapsche rozen in haar hand neerzag.

Plotseling liet haar vader haar alleen staan en trad op een groep officieren links toe.

Het meisje, nu geheel aan zichzelf overgelaten, wandelde het perron over en zag, van weemoedige gevoelens vervuld, toe.

Plotseling viel haar oog op een jong soldaat voor haar.

Door een plotselinge ingeving stak ze hem haar rozen toe, die met een dankbaren blik en een rooden blos werden aanvaard.

‘Ge gelijkt op mijn broeder,’ zei ze haastig, eenigszins verlegen over haar handeling. ‘Hij is ginds! Ik dacht, dat ge ze misschien gaarne mee zoudt nemen. Ge zult ze daar ginds weinig op uw pad ontmoeten.’

‘Ik dank er u hartelijk voor,’ antwoordde de jonge man, verheugd nog op het laatste oogenblik een stem te hooren, die hem vriendelijke woorden toeriep. ‘Ze zijn heel mooi en ge hebt gelijk, we zullen aan de Modderrivier wel geen bloemen ontmoeten. Ik zal ze in waarde houden en de bekoorlijke herinnering steeds bewaren.’

Aan de teleurgestelde uitdrukking van haar gelaat zag hij, dat het compliment haar hinderde.

‘Ik bedoel dit,’ vervolgde hij ernstig, ‘dat wij, ongelukkige kerels als we zijn, iedere vriendelijkheid ons bewezen, als een heilig souvenir gedenken.’

‘Dan ben ik zeer blij, dat ik ze u gegeven heb,’ antwoordde ze opgeruimd. ‘Mijn broer houdt ook zooveel van

[p. 118]

bloemen en ik weet, dat ze hem onder deze omstandigheden genoegen zouden hebben gedaan.’

‘Ja, zeker’ antwoordde hij, terwijl zijn oogen over het perron dwaalden. ‘Hoe is uw broeders naam en in welk regiment en... misschien kan ik een boodschap voor hem meenemen?’

‘O, als ge dat wilt,’ zei ze verheugd, hem een kaartje overhandigende, ‘zeg hem dan, dat ge zijn zuster Auguste ontmoet hebt.’

‘Auguste?’ viel hij haar in de rede. ‘Ja, ik zal dien naam onthouden!’

‘Zeg hem, dat we het allen goed maken en zeer bezorgd zijn over zijn lot, dat we nacht en dag voor zijn behouden terugkomst bidden en dat hij zorg moet dragen voor zichzelf. En, och hemel, waar zou papa in al die drukte blijven?’

‘Ik denk, dat ge hem moeilijk alleen zult vinden. Mag ik u van dienst zijn?’

‘Gaarne. Ik was dom genoeg om af te dwalen.’

‘Zeg dat niet. Ik ben er dankbaar voor!’

En hij wees naar de rozen.

‘Hè, daar is vader!’ riep ze verheugd.

‘Dan hebt ge mij niet meer noodig,’ zei hij. ‘Dank nogmaals voor de bloemen en vaarwel.’

‘Vaarwel,’ zei ze, haar tengere hand in de zijne leggende. ‘En behouden terugkomst. Tot weerziens!’

‘Tot weerziens?’ zei hij treurig. ‘Ik denk niet, dat we elkander weer zullen zien. Ik hoop het van harte.’

Zij bloosde tot antwoord.

‘Daar ligt ons huis,’ zei ze. ‘We zien van uit onze vensters alle treinen, die passeeren.’

‘Ik zal het onthouden. En wanneer ik gezond word teruggezonden, zal ik de rozen voor het raampje houden en wuiven!’

Vóór zij antwoorden kon of het verhinderen, had hij haar vingers aan zijn lippen gebracht.

Ze bleef een oogenblik met kloppend hart staan. Ze was liever ijlings naar huis gegaan zonder haar vader te ontmoeten, die haar met vragen overstelpen zou. Ze verlangde er naar alleen te zijn op haar kamer en te schreien, waarom wist ze niet.

Ze had zich vreemd gedragen, maar voelde geen berouw over haar gedrag.

En de dagen gingen langzaam voorbij, elk op elkander gelijkende. Iederen morgen vertoonde een zwak, bleek gezichtje zich voor de vensters van het huis op kleinen afstand van het station.

Ten laatste werd haar geduld beloond. Op een namiddag voor een der open balkondeuren van haar kamer staande, passeerde een trein met gewonden. Uit een der laatste coupés - of was het haar phantasie? - wuifde een lange, blanke arm met verdorde rozen in de hand. Bedrogen haar oogen zich niet? Ze spoedde zich naar het station. Het schouwspel was nauwelijks geschikt voor de oogen van een zwakke, onervaren vrouw! Maar zij doorstond het.

Ze herkende hem. Hun oogen ontmoetten elkaar.

‘Ge zaagt het?’ vroeg hij. ‘Zijt ge daarom gekomen? Dat was goed van u.’ Hij stak haar zijn hand toe en bracht haar aan de lippen. ‘Ik vreesde, dat ge het niet gezien zoudt hebben en ik voelde me zeer teleurgesteld.’

Ze wierp een schuwen blik op zijn beide dragers en zei toen zachtjes:

‘Ge zijt niet gevaarlijk gewond?’

‘O neen,’ antwoordde hij mat. ‘De kogel zit er nog in, maar met Röntgenstralen zullen ze hem vinden. Binnen een maand of langer hoop ik terug te zijn. En dan hoop ik vurig u weer te zien.’

‘Dat hoop ik ook,’ herhaalde ze werktuiglijk. ‘Ik bedoel... dat ge spoedig beter zult zijn.’

‘En dan zal ik onverwijld terugkomen. 't Zou me spijten, Zuid-Afrika voor 't laatst te hebben gezien. Ik ontmoette uw broer en ik heb een boodschap voor u. Hij zeide: “Zeg aan Gusta, dat ik het goed maak en haar raad ter harte zal nemen. En ik hoop, dat wij drieën elkander veel zullen ontmoeten, wanneer de oorlog voorbij is.” Wij zijn groote vrienden geworden,’ fluisterde hij.

‘Waarom draagt ge die verdorde rozen? Werp ze toch weg, ge hebt er niets meer aan!’

‘Waarom?’ vroeg hij hartstochtelijk. ‘Eéns zult ge het weten, wanneer ik terugkom. En als ik sterf, zullen ze met mij begraven worden. Vaarwel!’

‘Vaarwel!’ zei ze zacht ontroerd.

Hij liet haar hand niet los.

‘Gusta, hebt ge mij niets te zeggen?’ fluisterde hij, terwijl de mannen zich gereedmaakten hem verder te dragen.

‘Ja,’ murmelde ze, zóó zacht dat het bijna voor hem verloren ging. ‘Ik hoop dat mijn broeders wensch vervuld moge worden!’

Hij liet haar hand los en gaf den dragers het sein, dat ze hun weg konden vervolgen.

Twee maanden zijn voorbijgegaan. Broeder Jaap is thuisgekomen, licht gewond. Zij wachten samen ieder schip, dat de Tafel-baai binnenstoomt, op. Maar ieder schip stelt hen teleur en telkenmaal richt Jaap zijn blik op het droevige gezichtje zijner zuster en fluistert haar toe, dat de vriend, dien hij aan de Modderrivier ontmoette, ééns komen zal. Zij lezen geregeld de couranten, maar hebben beiden zijn naam over het hoofd gezien: ‘plotseling aan een operatie overleden.’

Zij wachten, broeder en zuster. En ginds, in een eenzaam hoekje van een verlaten doodenakker, rust hij, onbewust van de geliefde, die zijn komst verbeidt.

II. Opoffering.

‘Welnu, op den vijftiende reizen wij af, laat ons overeenkomen, dat we drie dagen van te voren ons geluk beproeven. We zullen het aan het toe val overlaten wie de eerste kans heeft. Volg je mij?’

‘Zeker, maar ik zie de noodzakelijkheid er niet van in om al deze schikkingen van te voren te treffen. De mogelijkheid bestaat, dat ik niet eens den moed, de onbeschaamdheid zal hebben, haar te vragen.’

‘Welnu, dan is de quaestie opgelost. Ik behoef je dus niet als mededinger te vreezen.’

‘Ik zei niet, dat ik haar niet vragen zou, maar de mogelijkheid bestaat, dat ik het niet doen zal. Achteraf geloof ik, dat ik toch mijn geluk beproeven zal. Er zal zelfs een kleine troost in zijn een blauwtje van haar te krijgen!’

‘Inderdaad een zeer kleine troost! We zullen erom dobbelen. Wie wint behoeft aan geen tijd gebonden te zijn. Wie verliest moet wachten tot den veertiende.’

‘Goed,’ zei Hopeton, de asch van zijn sigaar kloppende.

‘Werp jij eerst!’

‘Kruis!’

‘Ik geloof zoo waar, dat ge aan het dobbelen zijt,’ zei een heldere stem om de deur.

‘Op mijn woord, juffrouw Dora, u doet ons schrikken!’

Dora lachte guitig.

‘Ik wist werkelijk niet, dat ge zulke zwakke zenuwen hadt,’ zei het meisje, naderbij tredende.

‘Wat zou ze zeggen, als ze het eens wist,’ dacht Dirk half beschaamd, terwijl hij haar in het bekoorlijk gelaat zag.

‘En waarom dobbelt gij?’ vroeg ze nog steeds lachende.

‘Dat is te zeggen, wat zei je, Hopeton? Kruis?’ vroeg Dirk, geen acht slaande op juffrouw Dora's vraag.

[p. 119]

‘Je verliest het,’ zei Hopeton.

‘Och, hoe jammer,’ zei Dora haastig.

Doch ze verbeterde zichzelf terstond.

‘Jammer, dat er één verliezen moet.’

Hopeton zag Dirk verlegen aan.

‘Op mijn woord, juffrouw Dora, ge hebt gelijk. 't Is jammer, maar twee kunnen er niet winnen. 't Gaat altijd zoo in de wereld. Of men om een edel metaal, een slag.... of een vrouw dobbelt, één kan er slechts winnen.’

‘Om een vrouw! o foei, mijnheer Hopeton.’

* _* *

De dagen gingen langzaam voorbij.

Tot Dora's groote teleurstelling was majoor Hopeton niet van haar zijde te slaan. 't Scheen dat haar oom plotseling levendig belang in Dirk's aangelegenheden was gaan stellen; uren lang bleven zij samen in de bibliotheek en ze zagen elkander slechts bij de maaltijden. Stelde zij voor een rijtoer te gaan maken, dan was het Hopeton die zich als begeleider opwierp. Op iedere wandeling was het Hopeton die haar toevallig tegenkwam en met haar den weg vervolgde. Dirk scheen haar geheel te negeeren.

‘Hij geeft niets om me,’ dacht Dora spijtig. ‘Eens was ik dwaas genoeg om te denken, dat hij van me hield, maar nu weet ik beter.’

Ze wist niet dat Dirk haar uit den weg ging om Hopeton ‘kans’ te laten haar hart te winnen.

De beslissende dag kwam ten laatste. Zenuwachtig wierp Hopeton nog een laatsten blik in den spiegel vóór hij zijn slaapkamer verliet. De mogelijkheid, dat ze hem af zou wijzen, kwam hem niet in de gedachte.

‘Een goddelijke morgen,’ zei hij, de eetkamer binnentredende en Dora over de ontbijttafel heen de hand toestekende. ‘Hebt ge reeds plannen gemaakt voor vandaag?’

‘Ja en neen.’

‘Hoe denkt ge over een zeiltochtje?’ vroeg hij, haar onderzoekend aanziende.

‘Goed. Er is nogal wat wind. En 't is warm. Mij dunkt, ge zult u wel amuseeren!’ zei het meisje half lachende.

Hopeton trok een verlegen gezicht.

‘Ik hoop toch, dat ge me niet alleen zult laten gaan,’ vroeg hij zacht.

‘Ik heb eenige noodige bezoeken af te leggen.’

‘Dus ge gaat wandelen? Ik mag u toch zeker vergezellen. Ge zult me toch niet eenen ganschen ochtend aan mijzelf overlaten?’

‘Ge hebt oom en Dirk toch,’ zei ze bijna onbeleefd.

Plotseling veranderde haar houding. Ze zou Dirk toonen, dat ze niets om hem gaf. Ze kon hem op dat oogenblik haten. Waarom was hij plotseling tegenover haar veranderd?

‘Natuurlijk vind ik het prettig als ge meegaat,’ zei ze glimlachend.

Dirk zag haar plotseling onderzoekend aan. Een koude, koele blik trof hem en teleurgesteld keerde hij naar de bibliotheek terug.

* _* *

‘U is zeer ernstig, majoor Hopeton,’ zei Dora, langzaam naast hem voortwandelende.

Majoor Hopeton antwoordde niet, maar zag haar vragend in de oogen.

‘Waar denkt u over?’ vroeg ze weer. Over den oorlog?

‘En over andere dingen. Denkt ge wel eens over iemand?’ vroeg hij bedeesd.

‘Over iemand te denken? Natuurlijk, majoor Hopeton. Welk een vraag! Over wien bedoelt ge?’

‘Over mij, over ons, bedoel ik,’ kwam het haperend van zijn lippen. ‘Zult ge er spijt van hebben, wanneer we weggaan?’

‘Natuurlijk, majoor Hopeton,’ antwoordde ze recht voor zich uit starende. Ze wist, ze vreesde wat komen zou. Welke vrouw zou het niet weten?

Ze vreesde het en had medelijden met hem.

Hij had alle zelfbeheersching verloren.

‘Dora, zal het je werkelijk spijten? Geeft ge er werkelijk iets om, wat er van mij wordt? Ik weet, ge weet, hoe ik je liefheb. Ik heb nooit een vrouw ontmoet, van wie ik zooveel hield. Ik heb je lief, wilt ge mijn vrouw worden?’

't Was er ten laatste. Verruimd staarde hij haar aan.

‘Ge hebt mij een groote eer bewezen, een zeer groote eer,’ begon Dora langzaam.

‘Neen, neen, gij zoudt mij een eer doen, wanneer ge wildet toestemmen mijn vrouw te worden!’ viel hij haar in de rede.

‘Ik kan u die belofte niet doen, majoor Hopeton, want ik zou mijn woord niet kunnen gestand doen.’

Ze stak hem plotseling haar hand toe.

‘Ik dank u zeer voor de groote eer, majoor Hopeton, maar ik kan uw vrouw niet worden. Mijn antwoord is neen. Ik kan u niet huwen.... hoewel ik hoop dat we altijd vrienden zijn zullen.’

Geweigerd!

Hij kon het niet begrijpen - het moest een misverstand zijn. Hij moest haar niet goed verstaan hebben.

‘Meent ge het, Dora?’ fluisterde hij. ‘Ge hebt mij niet lief, was het dat?’ klonk het toonloos.

Eerst nu scheen hij ten volle te beseffen wat haar antwoord voor hem beteekende. Hoe leeg zijn leven zonder haar zou zijn.

‘O, kunt ge mij dan geen hoop geven?’ smeekte hij. ‘Ik kan wachten, Dora. Is er niet een sprankje hoop?’

‘Ik mag u meer.... meer dan vroeger, majoor Hopeton, maar ik kan nooit uw vrouw worden, nooit!’

Hij bracht haar hand aan zijn lippen en kuste haar.

‘Ge hebt gelijk. Ik ben uwer niet waardig,’ zei hij op gebroken toon, en zwijgend vervolgden ze hun weg.

Dicht bij huis ontmoetten zij Dirk.

‘'t Was een goddelijke morgen voor een wandeling,’ zei hij opgeruimd, terwijl hij beiden onderzoekend aanzag.

‘Ja,’ zei Dora, geen notitie van hem nemende en Hopeton de hand toestekende. ‘Tot ziens.’

't Volgende oogenblik was zij in het huis verdwenen.

‘Wilt ge een sigaar, Dirk?’

‘Neen, dank je. Ga je mee naar binnen?’

‘Ik weet het niet. Ik weet niet wat ik doen zal. 't Is mij alles 't zelfde, alles wat ik doe. Weet ge dat het vandaag den tiende is, Dirk?’

‘Ik weet het,’ zei Dirk, hem bevreemd aanziende. ‘Ik heb het niet vergeten.’

‘'t Is alles voorbij, jongen. Alles, alles! 't Is uw beurt nu; verder behoef ik niets te zeggen, 't is mij niet mogelijk in bizonderheden te treden. Ik kan het niet.’

Hij huiverde en trok zijn hoed dieper in de oogen. Stilzwijgend gingen ze het huis binnen.

* _* *

Nog twee dagen en dan vaarwel, voor eeuwig wellicht. Het getemperde licht der schemerlamp viel op Dora's gelaat en op de blanke handen, die over de toetsen der piano gleden. Dirk stond naast haar en sloeg de muziek om.

‘Zal ik nog iets voor u zingen?’ vroeg ze ten laatste. ‘Of..... zullen we wat praten? Na van avond nog slechts één avond, en dan....’

‘En dan,’ zei hij, zich over haar heenbuigende, ‘zal het “vaarwel” zijn. Zult ge nog wel eens aan mij denken, Dora?’ vroeg hij teeder.

Haar lippen trilden, zenuwachtig bewogen zich haar handen in haar schoot.

‘Ik zal dikwijls aan je denken en om je behoud bidden,’ fluisterde ze. ‘Ik zal je nooit vergeten. Bedenk eens, ik heb

[p. 120]

geen afwisseling hier in mijn stil, vredig thuis. Met u is het anders. Gij zult ieder oogenblik nieuwe indrukken opdoen, iedere minuut voor uw leven vreezen en.... en.... neen, Dirk, gij zult mij vergeten....’

‘Er is iemand op de wereld, die ik nooit vergeten zal, een gelaat, dat in mijn herinnering zal voortleven, een stem, die mij in de ooren zal klinken tot mijn stervensuur toe.... Dora....’

't Volgende oogenblik lag hij naast haar geknield.

‘Dora, vergeef me, dat ik zoo spreek. Ik heb er geen recht toe, ik ben je onwaardig. 't Is unfair van me, je nu te willen binden.... nu, op het oogenblik dat ik den dood als 't ware tegemoet ga....’

‘Stil, stil, ge moet leven voor.... mij,’ fluisterde ze. ‘O, Dirk, ik wist wel, dat ge mij liefhadt; ik zal bidden, mijn leven zal één gebed zijn, wanneer ge mij verlaten hebt. En dan.... God zal me je teruggeven....’

Het rijtuig, dat de beide jongelieden naar het station zou brengen, stond voor. Dirk was reeds ingestegen en wisselde nog een paar woorden met den ouden oom.

Dora stond op den drempel en hield de hand naar majoor Hopeton uitgestoken.

‘Vaarwel, majoor Hopeton. God zegene u en brenge u met hem terug.’

Haar stem

een trio van schoonheden.

was verstikt doortranen. Een groot medelijden vervulde haar hart.

‘Vaarwel,’ fluisterde hij, zich over haar hand heenbuigende. ‘Vrees niet voor hem. Ik.... ik zal voor hem waken. Als het aan mij ligt, kunt ge op zijn terugkomst rekenen.’

Toen kuste hij haar hand en stapte het rijtuig in.

Door een mist van tranen kon ze zijn flink, mannelijk gelaat nog onderscheiden.

‘Arme man,’ prevelde ze.

Dirk stak nog eens de hand uit het portier en knikte haar bemoedigend toe. Toen werd het schemer voor haar oogen.

Majoor Hopeton heeft woord gehouden.

Dirk keerde terug. Op een mooien zonnigen morgen na maandenlange afwezigheid, stond hij voor haar.

‘O, Dirk! lieveling,’ stamelde Dora, hem in het gebruinde gelaat ziende. ‘En Hopeton...? waar is hij?’

Een schaduw overtrok zijn gelaat.

‘Hij is ginds,’ zei hij, de vreugde van het weerzien niet willende verstoren. ‘Later... zal ik je van hem vertellen.’

‘Neen, zeg het nu,’ vleide ze, haar hoofdje tegen zijn schouder drukkende. ‘Hij deed mij een belofte, voordat hij ging, en hij heeft woord gehouden.’

Dirk's hart kromp ineen.

‘Wat... wat zei hij?’ nokte hij.

‘Ik zal voor hem waken. Als het aan mij ligt...’

Verder kwam zij niet.

Dirk had met een smartelijke beweging de handen voor de oogen geslagen.

‘Hij stierf voor mij. Zonder hem was ik, ten offer van een laf verraad, gevallen. Hij redde mij het leven... Zijn laatste woorden bevatten een afscheidsgroet voor u, mijn lieveling...’

Hopeton had haar, ter wille zijner liefde, zijn leven geofferd.