De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

Een Transvaalsche vertelling,
door J.M. Ente van Gils,
Kapitein der Mariniers.

I.

Wij steken 't hoofd omhoog en zullen d' eerekroon dragen,

Door U, door U alleen, om 't eeuwig welbehagen.

Ps. 89:8.

De zon neigt ter kimme, langzaam, statig, in bloedroode strepen. 't Nachtelijk donker zou weldra 't aardrijk in duisternis hullen, ware 't niet dat de brandfakkel gezwaaid was in Zuid-Afrika's schoone dreven.

Eerst nu, bij 't vallen van de duisternis, bespeurt men hoe vreeselijk 't dagwerk is geweest door de Rooineks met zooveel genot ten uitvoer gebracht.

Eerst nu teekenen vuur- en rookkolommen zich duidelijk af en ziet men in den omtrek niets dan rookende, smeulende en vlammende overblijfselen van wat nog zoo kort geleden de trots was van hen, die daar tezamen gedreven, op een open doch afgeschutte plaats het lot der gevangenschap, der verbanning, wellicht der onteering verbeiden.

De trots van hen, die terwijl de mannen op commando zijn, met vaardige hand de zaken bestuurden en toonden, dat zij, hoe diep den krijg voor de vrijheid betreurende, hoe diep de smart gevoelende door de scheiding van man en zonen, toch met ijzeren vuist de welvaart van hunne bezittingen, de welvaart van Zuid-Afrika wisten te behartigen.

Angstig waren hunne blikken, die anders zoo vol moed de toekomst tegemoet zagen, rond; angstig sidderend hurkten zij bijeen, die vrouwen, moeders en kinderen en schaarden zich dicht tezamen, om koude en verdriet uit het harte te bannen.

Doch weldra verheerlijkten zich hunne trekken en als eene siddering klonk uit de rijen, eerst zachtkens, dan luider:

Eere zij God in de hoogste hemelen

en vrede op aarde

In menschen een welbehagen.

't Is Kerstnacht, en die enkele regelen uit Lukas doen in die dapperen weer den moed herleven.

't Is hun wapen, waarmede zij strijden tot den laatsten snik, en mogen de beproevingen velen zijn en moge hun alles ontnomen worden, wat hen nog pas een toekomst van geluk had toegeschenen, en mogen zij ook hun bezittingen, hun mannen en kinderen verliezen, ja al mogen zij aan onteering door de bandelooze, niet aan de krijgstucht gewende soldaten, worden prijsgegeven, dan ja, dan nog zal 't klinken:

Gij zult mij leiden door Uw Raad,

O, God! mijn heil, mijn toeverlaat,

En mij hiertoe door U bereid,

Opnemen in Uw heerlijkheid.

(Ps. 73:12.)

Zacht ruischen de machtige tonen van hen, die gelooven, slechts nu en dan afgewisseld door de schrille wanklanken der Engelsche liedjes, waarmede onder het genot van buitgemaakte dranken, in dronkemansvreugde, de vrede en welvaart brengende Brit, na gedanen arbeid rust en zich verheugt over de daden van verwoesting dien dag en zooveel vorige dagen ten uitvoer gelegd.

't Is Christmas, ook voor hen 't vredefeest op aarde, ja ook zij genieten in zorgelooze vreugde en drinken vol zoet genot zich zat aan den waan, een steentje bijgebracht te hebben tot het groote geheel, - de vrede in Zuid-Afrika.

Klimt de vreugde ten top, vullen geestdriftvolle speechen het afgebroken gezang aan en trillen bravo's en heils voor Old-England door de lucht, ook in 't kamp der vrouwen, die zich enger en enger aaneensluiten, klimt de angst en met starende doch hoopvolle blikken turen zij allen naar de bergen, en bij het ruischen der rivier en 't zingen der soldaten, gevoelen zij, meer dan zij zien, te midden van 't gevaar, het naderen der verlossing - - - - - - -

Zacht, onmerkbaar zacht, beweegt als 't ware de horizont - - - - - - het gezang der bende loeit woester - - - - - - nog éénmaal trachten de beklemde harten zich te verlichten en moedvol ruischt door het dal:

Schoon de heid'nen samen,

List op list beramen,

Hij verbreekt hun Raad.

(Ps. 33:5.)

Als een kletterende regen slaan de kogels over de gevangenen heen in het bivak der soldaten, duizend en duizenden malen weerkaatsen de bergen die schoten, en opgeschrikt uit hun zorgeloozen roes, is een slechts zwakke tegenstand de voorbode van een wilde vlucht - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Gered staan zij op uit het gebed, die vrouwen en kinderen, en drukken in stomme vreugde de handen van vrienden en broeders - - - - 't is vrede op aarde.

II.

Uw onbezweken trouw zal nooit hun val gedoogen,

Maar Uw gerechtigheid hen naar Uw woord verhoogen.

Ps. 89:7.

Stil, gedruisloos stil is de nacht, slechts de zilverwitte maan werpt een zacht-bleek, doch machtig licht over de daken der stad, in 't uur, waarop zoo weinigen meer denken, doch in Morpheus' armen vergeten en rusten.

Maar 't is niet allen gegeven te rusten, want niet ieder kan zich ontrukken aan de zorgen, die hem kwellen; hoe grooter die zorgen, hoe machtiger hun invloed, hoe moeilijker te rusten.

Ook hem, de groote balling is dat niet gegeven; verkwikt staat hij op uit het gebed en begeeft zich naar buiten op 't balkon; in stilte weiden zijn trouwe, zielvolle blikken over 't stukje van het heelal, dat 't begin is van dat alles, wat hem scheidt van zijn Vaderland en zijn Volk.

Zacht ruischt door de kille nachtlucht 't kerstgezang der vromen, in stillen weemoed staart de groote man voor zich uit en luistert naar 't

Gloria in Excelsis Deo

et in terra pax hominibus

bona voluntatis.

Een traan verduistert zijn oog, doch 't is een traan van weemoedige vreugde.

Wat moet hij niet denken bij die zielvolle, schoone klanken, die in 't nachtelijk uur zoo hoop- en vreugdvol klinken.

Ja, zoo mocht de jubeltoon wel klinken, door duizenden bij tienduizenden van engelen Gods aangeheven. Hem de eere, die, waar elke weg was afgesneden aan des menschen zijde, toch nog weer een weg der zaligheid kwam bereiden. Hem de eere, die deze zaligheid wrocht voor Zijne kinderen. En vrede op aarde. Ja, dat kwam Hij brengen, die daar in Bethlehem's kribbe nederdaalde. Vrede aan het ontvoerde harte, in de bange ziele, die daar zucht bij al de doorge-

[p. 71]

stane ellende, weenende over al de trouwe broeders, gevallen of verbannen verre van Zuid-Afrika's schoone bergen, weenende over al die vrouwen en dochteren ten prooi aan dood en......, een rilling vaart door de krachtige gestalte van hem, die moedig den staf heeft opgenomen en zal zwerven om voor zijn Land en zijn Volk af te smeeken, dat wat zoo duizenden en duizenden zingen in zoovele en vele talen:

Eere zij God in de hoogste hemelen

en vrede op aarde.

In stillen weemoed denkt hij daarbij aan alles wat in zulk een korte spanne tijds heeft plaats gehad; velen en velen der bloedige gevechten gaan als 't ware aan zijn oogen voorbij, en ook aan zijn thuis moet hij denken.... het beeld zijner lieve, dappere vrouw staat hem voor den geest, het beeld van haar, die is achtergebleven en....... wanneer het weerzien?

Ja, spoedig, want is hij niet thans te midden van een Volk, dat de vrijheid hoog houdt, dat gelijk met hem denkt en gevoelt? Is hij niet in de stad, waaruit nog zoo kort geleden de galm voor den vrede zich verspreidde over de wereld?

Ja, is hij niet in een land, waar alles vrede ademt, in een land, welks fiere jonge Vorstin op het punt staat te huwen, en daardoor het beeld van den Vrede en van 't Geluk aan haar Volk en aan de wereld als voorbeeld stelt?

Ja, 't moet. Van uit dat land, hoe klein ook, zal ook voor hem en zijn Volk de Vrede herboren worden,.... dat alles trekt aan de blikken van dien fieren grijsaard voorbij, die zich hoog oprichtend herademt en hoopvol luistert naar de laatste tonen van 't:

‘Vrede op aarde,

In de menschen een welbehagen.’

Willemsoord, 19 Dec. 1900.