De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 3

Een en ander over IJsland.
Met illustratiën.

Een heerlijke zeereis had ons langs de Schotsche kust, de Orkney- en Shetlandsche eilanden, naar de Faröer en verder langs de rotsen van de Westermanseilanden naar IJsland gevoerd.

's Avonds van den 8^sten Augustus landden wij in de hoofdstad Reykiavik, een plaatsje met ongeveer zes duizend inwoners, dat op een schiereilandje in het Taxafjord gelegen, niettegenstaande zijn stijve bouworde, vooral op mooie zomeravonden bij zonsondergang een bizonder mooien aanblik oplevert.

In een particulier

gezicht op reykiavik.

huis hadden wij spoedig een goed onderkomen gevonden.

Daar het weer zeer ongunstig was, besloten wij eenige dagen in het plaatsje te blijven, en bezochten het allereerst het Althinghuis (onze Eerste en Tweede Kamer), een der weinige steenen gebouwen in Reykiavik. Meestal zijn de huizen van één verdieping en smakeloos uit hout opgetrokken, in bonte kleuren geverfd, welke verf in den laatsten tijd veel vervangen wordt door een eenvoudig blikbeslag.

Voor het naast de kerk gelegen Althinghuis bevindt zich op een ruim plein een gedenkteeken van den beeldhouwer Thorwaldsen, die van IJslandsche afkomst was. Onze belangstelling werd evenwel het meest gaande gemaakt in het op een der bovenverdiepingen gelegene museum, dat eenige voortreffelijke proeven van oud-IJslandsche huisvlijt en kunst bevatte.

De IJslanders zijn buitengewoon gastvrij en beminnelijk; uiterlijk over het algemeen kalm en zonder de groote woordenrijkheid der bewoners van zuidelijker gelegen landen, be-

[p. 45]

zitten zij toch veel temperament. Zij lezen veel en zelfs de lagere volksklasse beoefent de literatuur.

Het reizen op IJsland geschiedt uitsluitend te paard, daar

ijslandsche boerenhofstede.

er zich langs de kusten slechts enkele straten bevinden, terwijl binnen in het land, waar de bevolking dun is, en de hofsteden dikwijls op een dag afstands van elkaar gelegen zijn, bijna geen verkeerswegen zijn.

In de hoop dat het weer ons zou begunstigen, reden wij den 14^den Augustus 's morgens vroeg in de richting van Langarnesz tot aan de warme bronnen, waar zich het waschhuis van Reykiavik bevindt. Hier gaat de weg landwaarts in en voert langzaam stijgend naar de kale, leege hoogvlakten, met mos bedekt. Omstreeks den middag hielden wij halt op een plaats, waar er voor de ponies genoeg gras te vinden was, en namen wij ook eenig voedsel. Om onzen dorst te stillen begaven wij ons naar de Midalr Hof, waar ons spoedig een kop goede koffie voorgezet werd.

Een IJslandsche boerenhofstede, ‘Bae’ genaamd, bestaat uit meerdere, door een met gras begroeiden aardmuur omgeven huizen. In het midden bevindt zich gewoonlijk het heerenhuis, wel te verstaan dat waarin de ontvangkamer zich bevindt; daaraan aangebouwd zijn de woningen van de knechts. Bijna alle huizen hebben een dak met gras begroeid, waarop schapen grazen. Een aantal kleinere huizen liggen hier en daar verscholen, zooals veestallen, voorraaden werkschuren, die op een afstand gezien veel op groote molshoopen gelijken; zij zijn uit steen en aarde opgetrokken en geheel met gras begroeid.

Inwendig zijn de huizen hetzelfde als bij onze boeren; evenwel verdient opmerking, dat zelfs de verst gelegen boerenhofsteden meestal een uitgelezen bibliotheek bezitten, die niet slechts inheemsche literatuur, maar ook de werken van Engelsche en Duitsche meesters bevat.

Nadat wij het moeras, dat bijna alle IJslandsche boerenhofsteden omgeeft, doorwaad waren, reden wij over heuvelachtig terrein, totdat wij plotseling stonden aan den rand van een ontzaglijke bergkloof, den ingang der ‘Allmannagià.’

Bij het aanschouwen van die reusachtige lavarotsen, tusschen welke de weg steil naar beneden gaat, was alle vermoeidheid vergeten. Onder in het dal zagen wij de heldere, tamelijk breede Oxarà, zich in vele armen verdeelend, een weelderig weiland doorsnijden; aan den tegenovergestelden oever lag de kerk met het kerkhof en vlak daarbij de pastorie, die wij voornemens waren een bezoek te brengen.

Toen wij halverwege gedaald waren, verlieten wij de straat en reden langs een steile helling direct in de rivier, die geen bruggen had. In IJsland zijn bruggen een zeldzaamheid, maar daar de paarden, zelfs wanneer zij sterk verhit zijn, het dikwijls zeer koude bad niet schuwen, is het doorwaden van een rivier doorgaans niet gevaarlijk.

In de pastorie werden wij vriendelijk opgenomen; de ‘Prestr’ was bij onze komst niet thuis, maar wij werden welkomgeheeten door zijn schoonzuster, een statig meisje, dat, volgens vrouwengewoonte in IJsland, het nationaal kostuum droeg, dat hier in tegenstelling met de bewoonsters van de Faröer in eere gehouden wordt, terwijl de mannen over het algemeen de moderne kleeding hebben aangenomen.

De alledaagsche kleederdracht bestaat uit een zwarte japon, den hals vrij latend, met bont schort en sleep, een zwart mutsje met langen kwast uit zilverdraad; dit eenvoudige hoofdsieraad staat bizonder goed bij de blanke gelaatskleur en het goudblonde haar; toch schijnen de IJslandsche meisjes zich hiervan niet bewust te zijn, want meer en meer, vooral in de steden, gaan zij over tot de moderne kleeding en laten de nationale kleederdracht over aan de vrouwen op leeftijd.

Het feestgewaad verleent zijn draagster iets koninklijks. Het bestaat uit een rijk met zilver en goud bestikt zwart kleed, met loshangenden, met hermelijn omzetten mantel, waarover een witte sluier neerhangt, die door een gouden band vastgehouden wordt.

Op den 17^den Augustus, een mooien, zonnigen morgen, begonnen wij de reis naar den Geiser. Onze weg leidde dwars over den lavastroom, die, in ontelbare kleinere en grootere takken verdeeld, in het Zuiden door de zee, in het Westen door de Allmannagià en in het Oosten door de Hrafnagià begrensd wordt. Een steil pad voerde naar den rand van de bergkloof over reusachtige lavavelden trapsgewijs naar boven, een tocht, dien onze ponies met ongeloofelijk gemak volbrachten. Eindelijk daalde de

ijslandsche vrouw in feestkleeding.

weg weer en reden wij op een drafje door weiland, nu en dan afgewisseld door een stroompje en een lavaveld, van welks hoogte wij de Langa- en de Apa-vatu en verder in het breede dal der Haità zagen.

In de verte steeg de met sneeuw bedekte Hekla ten hemel, trotsch en geweldig; nu is hij evenwel uitgebluscht en wijzen slechts de uitgestrekte onvruchtbare lavavelden op zijn vroegere macht.

Tegen 3 uur bereikten wij de hofstede aan de Langavatu, waar wij uitrustten; van daar ging het verder, eerst over moerassig weiland, verder over met dwerghout beplante bergen; dit zoogenaamde bosch, dat uit wilgen en berken bestaat, bereikt nauwelijks een manshoogte, zoodat een ruiter over de boomen heen kijkt. Toch maakte deze streek een

[p. 46]

veel vruchtbaarder indruk op ons dan alles wat wij tot nu toe op IJsland gezien hadden, waar niet eens struikgewas, gezwegen nog van boomen, te vinden was.

Na verloop van twee uren bereikten wij de ‘Bruarà’, een over rotsachtigen grond naar het dal vlietende stroom, in welks midden zich, evenwijdig met de richting, een ongeveer vier meter breede kloof bevindt, waar van alle kanten het water bruisend en met donderend geweld in schiet.

Over de kloof ligt midden in het water een kleine brug, die bereikt moest worden. Met grooten moed en verwonderlijke zekerheid gingen de paardjes over de moeilijke plaats, zoodat wij zonder ongelukken aan den anderen oever aanlandden, en spoedig daarop de hofstede ‘Osterlid’ bereikten.

Van hier uit is het nog een uur tot aan den Geiser; wij zouden dus nog niet zoo heel spoedig aan het eind van onzen rit komen. In den beginne was de weg goed en dreven wij onze ponies tot hard loopen aan, maar weldra werd de grond moerassig en kwamen wij maar langzaam vooruit.

De zon was reeds lang ondergegaan, maar toch was het altijd nog heel licht. Achter ons kwam de maan al op en haar zilver licht vermengde zich met dat van den scheidenden dag. Spookachtig verhief zich de Hekla in deze mengeling van licht.

Maar niet lang duurde deze fijne kleurschakeering; steeds matter werd het licht en spoedig was het nacht. Wij reden nog maar steeds door het moeras, zonder schijnbaar nader tot ons doel te komen.

Eindelijk kwamen wij aan een huis; wij wekten de eigenaars en vernamen dat wij verdwaald waren.

Daar er geen paard in de buurt was, ging de boer ons te voet voor, eerst over moerassig weiland, verder over een riviertje, totdat wij eindelijk aan een niet hoogen maar steilen berg, den Langarfell, kwamen. Van de hoogte af zagen wij al dadelijk beneden in het dal damp opstijgen. Hoe verder wij gingen, des te tooverachtiger werd het schouwspel. De wolken van damp bewogen zich heen en weer; een geheimzinnig koken en bruisen werd vernomen en de geheele aarde scheen te leven. Wij waagden ons in dit kokende lawaai, over een beek een kleine hoogte op, dan over glibberige steenen, totdat wij plotseling voor een tent stonden.

Wij waren doodmoe en verheugden er ons in, dat de boer onze paarden naar de weide bracht en ons uit een naastbijzijnde hofstede wat hooi bracht om op te liggen. Wij brachten een gedenkwaardigen maar kouden nacht door aan den rand van den grooten Geiser. Nauwelijks waren wij in den eersten slaap of wij werden gewekt door een donderend geraas. In de hoop een uitbarsting te zien, snelden wij naar buiten en in de haast niet lettende op de paaltjes, waarmee de tent vaststond, maakten velen onzer een buiteling. Maar het was loos alarm geweest, dat zich in regelmatige tusschenpoozen herhaalde en ons iederen keer naar buiten lokte, zoodat wij dien nacht veel beweging maar weinig slaap genoten, zonder intusschen de kunstverrichtingen van den grooten Geiser te zien.

Tegen den morgen ondernamen wij een tocht ter bezichtiging der bronnen, die een oppervlakte beslaan van eenige honderden vierkante meters en uit 50 tot 60 in vorm en kleur zeer verschillende warme en kokende bronnen bestaan. De Geiser is wel de grootste; hij heeft een bijna cirkelrond bekken, uit druipsteen samengesteld, waarin zich verschillende uithollingen bevinden, waarin het overgeloopene water staan blijft. Naar de zijde van het dal is het bekken tamelijk vlak, terwijl het aan den anderen kant steil is en eenigszins vooruitspringt. Op onregelmatige tijden begint het water onder donderend geraas zich te verheffen; de kleur ervan is donker, maar doorzichtig blauw.

Iets hooger den berg op zijn twee kleinere bronnen, door een smallen muur van elkaar gescheiden; het water van de eene loopt door een klein kanaal in de andere. Hier is het water prachtig blauwgroen en helder. Nog hooger op den berg is een zeer sterk kokende bron; daar spuit ook uit een rond, diep bekken het water voortdurend ongeveer 20 centimeter in de hoogte. Op een diepte van ongeveer een meter bevindt zich een horizontale scheur, waardoor het water wegloopt.

Weer anderen zijn gevuld met een modderige, ondoorzichtige massa, die voortdurend met meer of minder lawaai aan het koken is. Bij dezen treft men de grootste verscheidenheid van kleuren aan, lichtgrijs, donkerrood, geel, groen enz.

Na den Geiser komt, wat grootte betreft, de bekende Ströker het eerst in aanmerking. Daar ook hij geen blijk gaf van een vrijwillige uitbarsting te zullen doen, besloten wij hem te plagen en de opening met steenen en graszoden vol te stoppen. Het duurde niet lang of het water begon sterker te koken en brommend en sissend wierp het zoden en steenen in de lucht en steeg een dampende waterstraal acht meter de lucht in. Na verloop van 2 of 3 minuten was alles voorbij. Wij herhaalden het kunststuk nog eenige malen en telkens met het beste gevolg.

Daar het er regenachtig begon uit te zien, besloten wij maar spoedig op te breken. De paarden waren reeds gezadeld toen onze attentie nogmaals getrokken werd door den Geiser. In een kort tijdsverloop weerklonken vijf donderslagen, die uit het binnenste der aarde schenen te komen; dan verhief zich het water in het midden van het bassin een weinig, daalde weer, om een poosje later met een sissende dampwolk ongeveer tien meter hoog op te spuiten. Nu volgde straal op straal, en als een reuzenzuil steeg het water met damp vermengd op en werd als een fijne stofregen door den wind uit elkaar gedreven. De aarde dreunde en sidderde bij de uitbarsting; na verloop van enkele minuten begon het water te zakken, verhief zich nog eens en zonk weer weg, als was het door de aarde verslonden.

Sprakeloos bewonderden wij dit natuurverschijnsel, en bevredigd, ook dit nog gezien te hebben, namen wij den terugtocht aan.

Langs een goeden straatweg bereikten wij het ongeveer tien kilometer verder gelegene dorp ‘Hafnafjördr’, welks huizen tusschen groote lavablokken schilderachtig verstrooid liggen.

Achter het dorp hield de straatweg op. De reservepaarden draafden voor ons uit op het eindelooze, naakte land, dat voor ons lag, waar slechts enkele steenen paaltjes de richting van den weg aangaven. Hier weer geen boomen noch struikgewas; slechts wat gras of mos was op deze ‘Hranu’ te vinden, zoodat hier niet eens, zooals elders, schapen graasden; slechts eenige snippen en raven waren de eenige levende wezens.

Aan een snel stroomend riviertje, de Saldà, rustten wij wat uit; vervolgens voerde de weg eerst over groote lavavlakten, dicht langs den voet van een berg, naar een grootsch, romantisch landschap. Steeds stiller en stiller werd het om ons heen; slechts de hoefslag van onze paarden en hier en daar het gekras van een raaf verbrak de stilte. Het was of wij in het doodenrijk waren aangeland.

Langs een overhangend rotsblok leidde een pad naar een oud verzand kratergebied. Aan den tegenovergestelden kant van den krater gekomen, keken wij in een breed dal; groene weiden, daartusschen eenige boerenhofsteden, vormden een prettig contrast met de ongezellige eenzaamheid, die wij achter ons hadden. Wij reden steil naar beneden. Bij de nu verlaten huizen eener Engelsche zwavelmaatschappij rustten wij een poosje uit; vervolgens ging het over moerassig vlak land, meermalen over kleine meren tot aan de hofstede van P. Johnson, die ons een nachtkwartier en een avondmaal aanbood.

Noordelijk van deze hofstede ligt een uitgedoofde krater, waar wij na korte rust over met mos begroeide steenen, zand en asch, heenklauterden. Onze moeite werd door het

[p. 47]

uitzicht ruimschoots beloond. Ver in het Zuid-Oosten lag de zee, waaruit zwart-grauwe nevelwolken zich over het land verspreidden. Onmiddellijk voor ons verhief zich statig en breed een andere krater, verder in het Oosten donkere bergen van klassieken vorm, terwijl in het Noorden, achter de Kleifarvatu, in het wild verspreide hoogten het uitzicht belemmerden. Een duister, zwaarmoedig beeld, waarbij het voortdurend bulderen van den zwavelvulkaan achter ons, goed paste.

Met frisschen moed namen wij den volgenden morgen den terugweg aan en reden zoo dicht mogelijk langs de zwavelbronnen en gingen verder te voet over moerassigen grond den berg op. De grond hier bestaat uit een leemige, zwavelachtige massa; in de nabijheid van den krater is hij evenwel zeer week en dikwijls kokend heet, zoodat men goed moet oppassen om de voeten niet te branden of er in te zinken. Aan den anderen kant van den berg ontmoetten wij de gidsen met de paarden weer. In gestrekten drafging het over puin en lava naar Reykiavik, waar het schip reeds in de haven lag, waarmeê wij eenige dagen later onze reis langs de kust van IJsland voortzetten.