De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

Zwijgen.
Novelle uit het Duitsch van Rudolf Lindau.
(Vervolg van bladz. 360.)

Het was mij onverklaarbaar waarom Richard Günther zoo vijandig gezind was, en nu viel het mij tevens op, dat ook Susanne hem sedert geruimen tijd niet meer zoo vriendschappelijk behandelde als vroeger. Ik bracht dit in verband met de opmerkingen die zij gemaakt had, toen ik haar verteld had, hoe Günther mij voorgelogen had. De deugd is streng in haar oordeel. Daaraan wilde ik dus niets veranderen; maar om Susanne niet meer tegen mijn vriend te verbitteren, verzweeg ik voor haar, hoe onvriendelijk Richard zich omtrent hem had uitgelaten.

Günther scheen evenwel te gevoelen, dat hij niet meer zoo welkom was als vroeger, want zijn bezoeken waren zeldzamer geworden. Toch ontmoette ik hem dikwijls in de club en in gezelschap, en van tijd tot tijd ook bij ons. De zorg om zijn geldelijke aangelegenheden te regelen had ik voorloopig uitgesteld. ‘In den aanstaanden winter was het nog tijd genoeg,’ sprak ik tot mij zelven. Richard's weigering om mij in deze zaak behulpzaam te zijn maakte het voor mij niet gemakkelijk.

Het voorjaar naderde zijn eind. Wij maakten toebereidselen om naar O. te gaan, waar wij altijd een deel van den zomer doorbrachten; op den vooravond van ons vertrek bracht Günther ons een bezoek, en toen hij afscheid wilde nemen, zei ik hem:

‘Wij rekenen natuurlijk dit jaar weer op je. Kom hoe eer hoe liever en richt alles zoo in, dat ge lang bij ons kunt blijven. De frissche lucht en het landleven zullen je goeddoen. Je ziet er slecht uit.’

‘O, ik voel mij volmaakt gezond,’ antwoordde hij, ‘maar ik neem toch je uitnoodiging dankbaar aan.’

Susanne had gedurende Günther's bezoek bijna geen woord gesproken. Ik vroeg haar daarom eenigszins verwijtend: ‘Waarom ben je toch zoo onvriendelijk tegen Roquefeuille?’

‘Ben ik onvriendelijk tegen hem geweest? dat weet ik heusch niet.’

[p. 366]

‘Ge hebt geen woord met hem gesproken, ja, hem nauwelijks aangezien. Ben je altijd nog boos over zijn optreden in die speelaangelegenheid?’

‘Ik ben niet boos op hem, maar eerlijk gezegd, voel ik niet veel sympathie meer voor hem, sedert ik weet, dat hij getracht heeft, je te misleiden.’

Ik verheugde mij over haar sterk ontwikkeld gevoel van rechtvaardigheid, maar om Günther te verdedigen, sprak ik:

‘Als er nooit erger bedrog plaats had, dan waaraan Günther zich heeft schuldig gemaakt, zou de wereld heel wat beter zijn.’

In den loop van den namiddag nam ik afscheid van mijn moeder. Het viel mij op, dat zij zeer terneergeslagen was. Zij sprak maar weinig, en bij het afscheid omhelsde zij mij, iets wat niet hare gewoonte was. Over het algemeen scheen zij koel tegenover haar kinderen, en zij was ook nooit geweest wat men een teedere moeder noemt. Ik dacht er over na, wat de aanleiding kon zijn voor haar vreemdsoortig gedrag, maar kon er geen verklaring voor vinden.

* _* *

Wij waren ongeveer drie weken in O. toen Günther ons met een telegram zijn bezoek op den volgenden dag aankondigde. Het was mij zeer aangenaam dat hij kwam, want ons leven samen was zeer eenzaam, en ik stelde mij voor, dat Susanne zich verveelde.

Sedert ons huwelijk was zij zeer veranderd; van het frissche wezen, dat alles wat zij zag en deed prettig vond, was zij een stille jonge vrouw geworden, op wier voorhoofd ernstig nadenken te lezen stond. Tevergeefs had ik beproefd haar tot eene verklaring over te halen. Overigens was er op haar gedrag jegens mij niets aan te merken; zij was voorkomend en voegde zich naar al mijn wenschen. Wel bemerkte ik, dat zij het vermeed om lang met mij alleen te zijn; zij legde dit zeer voorzichtig aan, maar aan mijn ijverzuchtige liefde, die nog dezelfde gebleven was als op den dag van ons huwelijk, ontging het niet en het maakte mij zeer ongelukkig.

‘Zou zij reeds opgehouden hebben mij te beminnen?’ Die gedachte kwelde mij verschrikkelijk, maar ik liet het niet blijken. Ik hoopte haar liefde nog niet verloren te hebben, en wilde alle pogingen in het werk stellen om ze te behouden. Ik overlaadde Susanne met oplettendheden. Zij nam ze dankbaar, bijna geroerd aan, maar zonder blijdschap.

Den dag na ontvangst van Günther's telegram reed ik naar het station om den welkomen gast af te halen. Ik vond dat hij er veel beter uitzag dan toen ik de stad verliet en wenschte er hem geluk mee.

‘Ja, ik voel mij nu ook weer volkomen gezond,’ antwoordde hij; ‘ik had toen zorgen, maar dat is nu alles weer geregeld.’

‘Dat doet mij pleizier,’ sprak ik, maar daar hij niet zei van welken aard die zorgen waren, meende ik dat het beter was er niet verder op in te gaan.

De begroeting tusschen Günther en Susanne was goed - evenwel zonder hartelijkheid. Na het eten maakte ik met onzen gast een lange wandeling in het park. Susanne had gezegd, dat zij zich wat moe gevoelde en liever thuis bleef, maar zij wachtte ons op en wij dronken te zamen thee. Zij was nog stiller dan gewoonlijk, en ik bemerkte ook dat Roquefeuille haar met bezorgden blik gadesloeg.

Toen zij zich dus verwijderd had, vroeg ik hem: ‘Vindt ge niet, dat mijn vrouw er slecht uitziet?’

‘Ja, het heeft mij getroffen; zij is toch niet ziek?’

‘Zij klaagt over niets, maar ik zal toch eerstdaags den dokter eens laten komen. Haar uiterlijk bevalt mij al eenigen tijd niet; ik had gehoopt dat de buitenlucht haar goed zou doen, maar dat is helaas niet het geval geweest. Mogelijk is het hier te warm voor haar; ik zal haar voorstellen een reisje met haar naar het Noorden te maken.’

Roquefeuille antwoordde hierop niets.

Toen wij den volgenden morgen met ons drieën aan het ontbijt zaten, kwam een telegram van Richard mij verrassen. ‘Ik kom van avond met den trein van halfzeven,’ luidde het.

‘Nieuw gezelschap,’ sprak ik tot Susanne, terwijl ik haar het telegram overreikte.

Zij las het zonder een spier van haar gelaat te vertrekken, maar zei vriendelijk: ‘Het doet me pleizier, dat ge een nieuwen gast krijgt. Dadelijk na het ontbijt zal ik zorgen, dat Richard's kamer in orde komt. Ik hoop dat hij lang zal blijven.’

‘Hij is niet gaarne gebonden, maar ik geloof wel, dat wij hem dezen keer een paar weken zullen houden. Het is nu buiten zooveel mooier dan in de stad.’

Na het ontbijt verliet Susanne ons en spoedig daarop verwijderde Günther zich ook. Hij gaf voor een brief te moeten schrijven. Ik bleef nog eenigen tijd alleen zitten en begaf mij toen naar den notaris, met wien ik iets te bespreken had. Dat hield mij langer op dan ik verwachtte, en toen ik terugkeerde bemerkte ik, dat ik nog juist tijd had om te laten inspannen ten einde Richard aan het station te kunnen begroeten. Nog even ging ik naar Günther's kamer, die op dezelfde verdieping als de mijne gelegen was. Ik vond hem in zijne kamer op en neer loopend.

‘Wilt ge met mij meerijden naar den trein?’ vroeg ik hem.

‘Neen, dank je, mijn brieven zijn nog niet klaar.’

‘Dan hebt ge een zeer uitgebreide correspondentie.’

‘Neen, dat is zoo erg niet. Maar ik heb mijn tijd verslapen, ik vond het zoo warm.’

‘Tot over twee uur dan. Wij eten vandaag pas om acht uur, om Richard gelegenheid te geven vóór het middagmaal zich van alle stof, op reis opgedaan, te kunnen ontdoen.’

‘Heel goed. Dus om acht uur!’

Toen Richard uit den trein stapte en langzaam op mij toetrad, trof mij iets in zijn uiterlijk. Hij zag er verbazend ernstig uit. Wij drukten elkaar de hand.

‘Er is toch niets onaangenaams voorgevallen?’ vroeg ik bezorgd.

‘Niet dat ik weet.’

‘Maar wat stemt je dan zoo ernstig?’

‘Ik ben nu eenmaal een “pessimist” en je kent me, dunkt mij, al lang genoeg om dat te weten.’

‘Ge ziet er zoo vreemd uit,’ sprak ik.

‘Het was ook erg warm in de coupé. Ik heb wat hoofdpijn en ben moe.... dat is alles!’

‘Ga dan gauw mee! Vóór het eten hebt ge nog een poosje gelegenheid om uit te rusten en naderhand zult ge, hoop ik, wel weer beter zijn.’

‘Heb je bezoek?’

‘Ja, Gunther!’

‘Wanneer is hij gekomen?’

‘Gisteren.’

‘Hoelang blijft hij bij je?’

‘Dat heb ik hem nog niet gevraagd, maar ik hoop een poosje.... en gij?’

‘Ik kom dezen keer maar heel kort, morgen vroeg ga ik weer weg. Ik wou je alleen maar eens de hand komen drukken; maar ik hoop spoedig eens terug te komen, en dan blijf ik langer.’

‘Maar waarom ga je weer zoo gauw weg?’

‘Om een zaak die voornamelijk anderen aangaat en waarvan ik je nu niets mag vertellen. Later zult ge evenwel alles vernemen.’

Ik drong niet verder aan.

In de laan van het park, die naar het slot leidt, zag ik Susanne en Günther, die ons tegemoet kwamen. Susanne had geen hoed op. De stralen van de reeds ondergaande zon wierpen lange schaduwen op haar jonge-meisjesgestalte

[p. 367]

en verguldden haar zeldzaam mooi haar. Haar madonnagelaat was als met een aureool omstraald.

‘Kijk eens,’ sprak ik trotsch tot Richard, ‘wat is Susanne vandaag weer mooi!’

‘Dat is zij inderdaad.’

‘Als een heilige zweeft zij over de aarde.’

‘Als een heilige,’ herhaalde Richard langzaam, en er was iets in zijn stem dat mij niet aanstond.

Het rijtuig hield stil. Richard begroette hen beleefd, maar reikte geen van beiden de hand. Op dat oogenblik viel het mij niet op; eerst later herinnerde ik het mij.

Toen ik Richard naar de kamer gebracht had, die hij gewoonlijk te O. bewoonde, vroeg hij mij, op een tusschendeur wijzend: ‘Is de kamer hiernaast bewoond?’

‘Ze is door Günther in gebruik,’ antwoordde ik, ‘maar zoo je liever geen buurman hebt, kan ik hem wel eene andere kamer laten gereedmaken.’

‘Zijn nabijheid hindert mij niet.’

‘Anders,’ voegde ik er bij, ‘hebt ge niets anders te doen, dan den sleutel in het slot om te draaien, en alle communicatie is verbroken.’

Het middagmaal liep stil ten einde. Richard's ernstig gelaat werd niet vriendelijker en Roquefeuille scheen verlegen, wat ik toeschreef aan Richard's grooten ernst. Susanne's stilzwijgendheid had voor mij niets bizonders meer.

Na het eten bleven wij nog een poosje in de woonkamer bijeen, totdat wij de koffie gebruikt hadden; later maakten wij met ons vieren eene wandeling door het park, waarbij Richard en ik vooruitliepen, op korten afstand gevolgd door Susanne en Günther. Het gesprek tusschen de beide laatsten was niet levendig en zij spraken te zacht om te kunnen verstaan wat zij zeiden; bovendien interesseerde het mij ook niet. Ook Richard was niet spraakzaam, maar na hetgeen hij mij op mijn eerste belangstellende vraag geantwoord had, mocht ik op geen verdere verklaring aandringen.

Spoedig nadat wij van de wandeling waren teruggekeerd scheidden wij. Susanne zei, dat zij zich vermoeid gevoelde, en trok zich terug, zonder meer in de woonkamer geweest te zijn. Richard, Günther en ik bleven nog een poosje bij elkaar.

‘Welke is de beste trein om morgen vóór den middag weer naar de stad te gaan?’ vroeg Richard.

‘Als ge ons morgen werkelijk reeds weer verlaten wilt,’ antwoordde ik, ‘is er geen betere trein dan die van 8 uur; maar dan moet ge om halfzeven reeds van hier vertrekken. Misschien is je dat te vroeg?’

‘Neen, dat schikt mij juist zeer goed,’ sprak Richard. ‘Ik wist niet dat die trein al zoo vroeg ging, anders had ik afscheid van je vrouw genomen. Wilt ge mij dus bij haar excuseeren?’

Ik knikte.

‘En zal ik jou nog zien?’

‘Ik breng je naar het station,’ antwoordde ik. ‘Buiten is halfzeven niet zoo erg vroeg.’

Daarop scheidden wij.

Ik voelde mij onverklaarbaar treurig gestemd; er was niets bizonders voorgevallen wat mij bedroeven kon, maar de groote ernst van Richard, de verlegenheid van Günther en Susanne's stilzwijgendheid hadden aanstekelijk op mij gewerkt. Geruimen tijd kon ik geen rust vinden, en toen de slaap zich eindelijk over mij ontfermde, werd hij telkens door angstige droomen onderbroken.

Den volgenden morgen, op weg naar het station, scheen Richard vriendelijker dan den vorigen avond.

Het viel mij op, dat hij bij het afscheid bizonder hartelijk was. ‘Tot weerziens, mijn goede broeder,’ sprak hij, en teerheid lag toch niet in onzen aard. Ik herinnerde mij niet, dat wij ooit zoo plechtig van elkaar gescheiden waren.

‘Wij zien elkaar toch spoedig weer?’ vroeg ik, zonder een zekere onrust te kunnen verbergen.

‘Ja, stellig,’ antwoordde hij, ‘ik was daareven wat verstrooid. Natuurlijk ontmoeten wij elkaar spoedig weer. Tot weerziens!’

Deze verklaring stelde mij evenwel niet gerust. Er was iets gedwongens in Richard's houding, ook was het zijn gewoonte niet, om, toen de trein wegreed, nog eens uit het raampje te leunen en mij afscheid toe te wuiven. ‘Wat mag hij zich toch in het hoofd halen?’ vroeg ik mijzelf af, maar ik kon geen antwoord vinden.

Toen ik om halftien weer tehuis was, heerschte overal nog diepe rust. Susanne noch Roquefeuille hadden hun kamer verlaten. Ik zocht Susanne op; zij lag nog te bed en klaagde over hoofdpijn. Toen ik haar vroeg, of ik den dokter zou laten halen, verzocht zij mij, mij over haar niet ongerust te maken. Zij voelde zich alweer beter dan een uur geleden, en zou stellig spoedig beneden komen.

Daarop vertelde ik haar, dat Richard zonder afscheid van haar te kunnen nemen, weer vertrokken was.

‘Is hij alweer weg?’ vroeg zij. ‘Dat spijt me voor je, 't was dezen keer al een ongewoon kort bezoek. Ik hoop maar, dat geen onaangename zaken hem zoo spoedig van hier geroepen hebben?’

‘Gisteren zei hij mij al, dat hij vandaag weer weg moest, voor zaken, waar anderen niet mee te maken hadden. Hij was blijkbaar niet van plan nog meer te vertellen, en ik heb dus niet getracht het verder uit te vorschen, en bovendien heeft hij mij beloofd om over een paar dagen terug te komen.

Van Susanne begaf ik mij naar Günther, dien ik aan de schrijftafel vond zitten.

‘Ge zijt in den laatsten tijd een ijverig briefschrijver geworden,’ sprak ik lachend; ‘gisteren hebt ge den heelen middag met schrijven doorgebracht, en nu begint ge in den vroegen morgen er alweer mee.’

‘'t Zijn nog oude brieven, die ik beantwoorden moest, en daarvoor is op het land meer tijd dan in de stad.’

De uitdrukking van zijn gelaat paste volstrekt niet bij zijn luchthartige woorden. Hij zag er bleek en bezorgd uit, zooals ik hem nog nooit te voren had aangetroffen.

‘Ben je niet wel?’ vroeg ik.

‘Ik heb slecht geslapen,’ antwoordde hij, en onmiddellijk liet hij er op volgen:

‘Richard is zeker vertrokken?’

‘Ik heb hem zoo juist naar den trein gebracht. Heeft hij je niet goedendaggezegd?’

‘Gisteravond reeds hebben wij vóór zijn deur afscheid-genomen.’

Ik liet Günther weer alleen om hem in zijne correspondentie niet te storen, en trachtte wat afleiding te zoeken door naar een kennis te gaan, wien ik het een en ander te vragen had. Maar ik verstond nauwelijks wat hij mij zei, zoo vol was ik van de vreemde verhouding van Susanne, Richard en Günther, de drie personen, die mij met mijn moeder het naast aan het hart lagen.

Bij het twaalf-uurtje gaven Susanne en Günther zich zichtbaar moeite om opgewekt te schijnen, maar het wilde hen niet gelukken

Na dezen weinig prettigen maaltijd steeg ik te paard om mijn pachters een bezoek te brengen. Op den terugweg ontmoette ik een mijner buren, die mij zoo hartelijk uitnoodigde mij bij hem wat te komen verfrisschen - het was dien dag erg warm - dat ik zijne vriendelijke invitatie aannam. Hij liet mij een groote fabriek zien, die juist voltooid was en waar ik veel belang in stelde, daar ik sedert geruimen tijd mij had voorgenomen iets dergelijks te doen. Hiermede ging meer tijd verloren dan ik gemeend had, en toen ik weer te paard steeg om naar O. terug te keeren, zag ik, dat ik mij haasten moest om nog op etenstijd thuis te zijn.

Daar wachtte mij een verrassing. Een der bedienden gaf

[p. 368]

mij een brier van Günther, waarin ik, na opening, ook een telegram vond. De brief luidde:

‘Zoo even ontving ik inliggend telegram. Ik vermoed dat het een duel betreft. Ik moet dadelijk vertrekken om zoo mogelijk den sneltrein nog te halen. De afzender, dien ge niet kent, is een korpsbroeder van me. - In haast
G.R.’

Ik las het telegram:

‘In een zaak van gewicht heb ik je hulp noodig. Kom dadelijk, ge vindt mij in de club.
Max.’

Een jonge man die duelleeren wil en een vriend verzoekt hem daarbij behulpzaam te zijn, is niets buitengewoons. Ik ging dus naar mijn kamer om mij te verkleeden, want ik was door het harde rijden zeer warm geworden, en zocht daarna Susanne op. Ik vond haar in de woonkamer, reeds op mij wachtend.

‘Hebt ge Günther nog gezien?’

‘Natuurlijk!’

‘Heeft hij je nog iets gezegd?’

‘Stellig niet meer dan er in den brief staat, dien hij voor je heeft achtergelaten.

een doublette. Naar een teekening van E. Sellmer.

Hij vermoedt dat zijn vriend verlangt, dat hij zijn secondant zal zijn. Hij betreurde het zeer geen afscheid van je te kunnen nemen, maar hij zei aan het dringend verzoek van zijn vriend gevolg te moeten geven, ge zoudt hem wel verontschuldigen.’

‘Heeft hij je ook gezegd, wie Max is?’

‘Een korpsbroeder van hem, maar zijn naam noemde hij niet, en ik heb hem er ook niet naar gevraagd.’

Susanne zat met haar rug naar het licht; haar gelaat kon ik dus niet zien, maar haar stem klonk kalm.

‘Hoe voelt ge je?’ vroeg ik verder. ‘Is de hoofdpijn beter?’

‘Nog niet geheel. Ge moet niet boos zijn als ik niet veel spreek en vroeg naar bed ga.’

‘Waarom zou ik boos zijn, arm kind? Ik betreur het zeer en hoop dat ge spoedig weer beter zult zijn. Zou het niet raadzaam zijn als ik dokter Hertel eens liet komen?’

‘Neen, doe dat als 't u blieft niet, 't is heusch zoo erg niet. Als ik een rustigen nacht heb, zal ik morgen wel weer beter zijn.’

Daarna verliepen verscheiden dagen. Susanne zag er voortdurend lijdend uit en verzocht mij ten laatste den dokter te laten komen. Deze onderhield zich geruimen tijd met haar, maar bracht mij ten slotte de verblijdende tijding, dat haar niets ernstigs scheelde. Zij was wat zenuwachtig, waarschijnlijk door de warmte. Het verdiende aanbeveling met haar naar eene badplaats te gaan, maar zij zou ook stellig in O. genezen, als het maar wat minder warm werd.

Ik stelde Susanne voor met haar naar zee te gaan, maar zij sprak: ‘Laten we nog een paar dagen wachten, ik kan eigenlijk nergens beter zijn dan hier. Word ik evenwel hier niet beter, dan wil ik graag probeeren of verandering van klimaat mij ook goeddoet.’

Nadat er een week verloopen was, begon ik mij ongerust te maken, dat Richard niets van zich liet hooren, en reeds had ik het plan opgevat hem te schrijven, toen ik met een expresse bestelling een brief van hem kreeg. Susanne zat tegenover mij, toen hij mij overhandigd werd. Ik opende hem haastig en las de volgende woorden:

‘Daar de zaak niet geheim kan blijven, en het toch morgen in alle couranten zal staan, zoo deel ik je mee, dat ik mij genoodzaakt gezien heb, met Günther Roquefeuille te duelleeren, en ik hem gedood heb. Alle bizonderheden zult ge later vernemen, maar ik heb een dringende bede aan je: ‘Blijf voorloopig te O.; doe mij stellig dat genoegen, ik smeek er je om.
R.’

Ik was hevig ontsteld. ‘Almachtige God!’ riep ik uit.

‘Wat is er gebeurd? Om Gods wil, wat is er gebeurd?’ bracht Susanne uit.

Zij greep den brief, dien ik nog in de hand hield. Ik liet haar begaan, want ik had alle vastberadenheid verloren. Zij verslond den inhoud van het korte schrijven; het viel haar uit de handen. Langzaam zonk zij achterover en was bewusteloos.

Ik droeg haar naar haar kamer en riep de kamenier, met wier hulp het mij na eenigen tijd gelukte, Susanne weer bij te brengen. Zij keek verward om zich heen, maar was toch weer bij kennis. Ik zond dadelijk om den dokter, en bleef naast het bed zitten, waarop Susanne met gesloten oogen en zoo bleek als een doode nederlag. Ik maakte er mij een bitter verwijt van, dat ik haar den brief had gegeven, zonder haar op het treurige nieuws, dat hij bevatte, voor te bereiden. Het was erg genoeg, om sterkere zenuwen dan die van Susanne te schokken.

Mijzelf had het diep getroffen.

Plotseling sloeg Susanne de oogen op.

‘Houd je toch kalm,’ sprak ik teeder. Zij maakte een beweging, als wilde zij mij de hand reiken - maar plotseling trok zij den half uitgestrekten arm terug en sprak smeekend:

‘Zie mij niet zoo angstig, zoo medelijdend aan, ik kan het niet verdragen. Wees niet boos over mijn zwakte, wilt ge?’

‘Waarom zou ik boos zijn? Wat verlangt ge van me? Spreek!’

‘Laat mij alleen.’

Ik stond dadelijk op, maar haar verzoek stemde mij recht treurig. Niettegenstaande haar zwakte scheen zij het te bemerken en sprak zacht:

‘Je bent er toch niet boos om, lieve?’

Ik sloop op mijn teenen de kamer uit, en zette mij toen neer, om in koortsachtige haast een telegram aan Richard op te stellen. Ik zei hem daarin, dat ik aan zijn verlangen zou voldoen, maar ook op een onmiddellijke verklaring aandrong.

(Wordt vervolgd.)