De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

[p. 348]

Oberammergau en zijn Passiespel.
Met illustratiën.

Weer tien jaren voorbij!

Opnieuw trekt de reizende wereld naar het hoekje van Beieren, naar Oberammergau, waar de Passiespelen alweer plaats vinden.

Dit jaar zijn er twee punten, die met onweerstaanbare kracht de touristen aantrekken en zich hun belangstelling betwisten. Parijs, met zijn nog nooit geëvenaarde kolossale ijdelheidskermis, Wereldtentoonstelling geheeten, en Oberammergau met zijn door eenvoudige boeren opgevoerd Passiespel; de wereldstad met haar vertooning van alles wat de beschaving aan het begin der 20^e eeuw heeft uitgevonden om het leven zoo aangenaam en mooi mogelijk te maken en den geest de uiterste grenzen der oneindigheid te doen bereiken, en het Beiersche dorp, diep verscholen tusschen bergen en bosschen, waar het treurspel der hoogste Liefde er der diepste vernedering wordt vertoond op een wijze, zooals alleen daar mogelijk is.

Deze tegenstelling zal er misschien toe bijdragen om het aantal bezoekers van Oberammergau nog grooter dan anders te doen zijn; ginds het leven der wereld in zijn machtigste

gezicht op het plaatsje oberammergau.

uiting, hier een les van ootmoed, zelfopoffering, reinheid. Geen wonder dat juist deze beide contrasten de overprikkelde phantasie der 20^e eeuwers zoo aantrekt en een nieuw verfijnd genot geeft, want hoe weinigen zullen ‘der treurspelen treurspel’ zooals onze Vondel het Lijden des Heeren, op den Olijfberg begonnen, op den Calvarieheuvel volbracht, noemt, in de rechte stemming bijwonen; voor hoevelen heeft het nog slechts een geschiedkundige of artistieke waarde als zij er ten minste geen bron in vinden van meer of minder profane emoties, of wel eenvoudig een quaestie van mode - want men gaat naar Oberammergau precies zooals men naar Parijs trekt, om te zien en gezien te worden en later er over te kunnen praten.

Zeker, slechts weinigen van die touristen met hun drukke, cosmopolitische manieren, hebben harten en geesten gelijk gestemd met die der vrome vertooners - maar al te velen ontvangen daar een indruk even voorbijgaande als bij het bezoeken van elk ander tooneelspel - weer anderen zullen in heilige, eenigszins Pharizeesche verontwaardiging spreken van profanatie, van het exploiteeren van het heilige door winzucht, van het doen afdalen van het hoog verhevene tot een spel, dat hoe eerbiedig ook opgevoerd steeds spel blijft; maar even zeker is het ook dat één dag uit ons leven besteed aan het bijwonen van het Oberammergauer Passiespel, slechts voor hopeloos oppervlakkigen en onverbeterlijke wereldlingen als geheel verloren kan worden beschouwd. De meesten, hoe ook de gevoelens zijn mogen, waarmede wij het liefelijke dal betraden, nemen daarvan een herinnering mede vol poëzie en vol sympathie voor een der meest indrukwekkende uitingen van waar geloof en teedere godsvrucht.

Alles trouwens werkt mede om het Passiespel van Oberammergau aantrekkelijk en poëtisch te maken, de heerlijke omgeving, na een reis vol afwisselende indrukken, het trouwhartige, goedige Beiersche volk met zijn nog niet verloren naïviteit uit een vorige eeuw, de echt godsdienstige stempel, door het sedert 1633 geregeld opgevoerde Passiespel op het dorp en zijn inwoners gedrukt.

Nu kan men zich wel beklagen dat de hedendaagsche beschaving met al haar uitvindingen en eischen haar weg gevonden heeft naar het eens zoo eenvoudige en primitieve ‘Passionsdorf’, men kan er over zuchten dat de spoorbaan zich door de bergen kronkelde om een zijner takken in Oberammergau te doen eindigen in plaats van als vóór tien jaar in Oberau, van waar men dan op eigenaardige, romantische wijze het dorp kon naderen, te midden van een bergvolk, dat naar het Passiespel trekt als naar een bedevaart, door een landschap zoo ideaal schoon als men het zich in zijn stoutste droomen niet kon voorstellen, langs het klooster en de kerk van Ettal hoog op den Beierschen Alp gelegen. Men moge zich ergeren over de statige hotels in het dorp verrezen met hun op Amerikaansch bezoek berekende prijzen, over de tusschen annonces van sport, wedrennen en tentoonstellingen, pleziertochtjes en andere reclames aangekondigde programma's van het Passiespel, maar toch, als zij oprecht willen zijn, moeten onze verwende reizigers het volmondig bekennen, comfort vindt men zoo gaarne overal terug, men mist het zoo noode, al is het maar voor een dag en nacht.

Wie zal er de Oberammergauers hard om vallen dat zij gebruik weten te maken op hoogst gepaste wijze van den vooruitgang op elk gebied om het bezoek aan hun dorp zoo gemakkelijk en aangenaam mogelijk, om hun spel zoo schoon en volmaakt als men het slechts wenschen kan te maken? Hun nog onverflauwde devotie en strenge eerbied, de reinheid hunner bedoeling en de zuiverheid hunner zeden zijn er waarborgen genoeg voor, dat zij hun spel niet zullen verlagen tot een ijdele, wereldsche vertooning; wat er ook veranderen moge aan het uitwendige, het innerlijke wezen van het Lijdensdrama is nog ongerept en loopt geen gevaar door de wuftheid en ijdelheid der vertooners verloren te gaan.

Een groote verbetering in moderne richting is het zeker

[p. 349]

dat de toeschouwers thans de vertooning ‘onder dak’ kunnen bijwonen. In 1890 herinneren wij ons nog onder parapluies verscheidene uren te hebben moeten doorbrengen. In het Passiejaar, zeggen de Oberammergauers, regent het bijna altijd, 't is dus tegen den regen dat men in de eerste plaats de talrijke bezoekers dient te beschermen. Verder geven de reisbureaux, zooals van Cook, Lissone, enz. veel gemakken voor het bespreken van logies en plaatsen; vooruit kan men, in zijn eigen land, eenige weken te voren alles bestellen en regelen geheel volgens zijn eigen belangen van tijd, beurs enz.

De reisboeken en correspondenties in onze voornaamste couranten geven hierover inlichtingen genoeg aan.

Zij, die vroeger in 1880 of '90 de Passiespelen bijwoonden, zullen verscheidene veranderingen zien, vooral wat de keuze der hoofdfiguren betreft.

De wereldberoemde Christus-Mayer - zooals

petros. (thomas rendl.)

de eenvoudige houtsnijder, Josef Mayer, algemeen genoemd werd - heeft wegens vergevorderden leeftijd en zwakke gezondheid zijn groote rol moeten afstaan aan een 25-jarig jonkman, Anton Lang, die echter geheel en al voor zijn zware taak opgewassen schijnt en misschien nog meer dan Mayer zijn uiterlijk in zijn voordeel heeft.

Rosa Lang, over wie het oordeel in '90 zoo verschillend luidde - eenigen vonden haar te coquet, te huilerig, anderen ideaal mooi voor de Moeder Gods, allen echter te jong en meer geschikt voor Mayer's dochter dan voor zijn moeder - is sedert eenige jaren kloosterzuster geworden en vervangen door Anna Flunger, de dochter van den postbode, kleindochter van den Flunger, die in '50 Christus voorstelde, en nicht van de Maria uit het jaar '70, die voor 't minst evengoed als haar voorgangster berekend is voor haar rol.

De oude heer Jacob Heth met zijn prachtigen conventioneelen heiligen Petruskop - want waarom moet juist Petrus met zijn jeugdig vuur en onstuimig karakter altijd als de grijsaard onder zijn mede-apostelen verschijnen? - is nu bijna 80 jaar, maar zou misschien toch nog bij de verkiezing der medespelers den prijs hebben weggedragen als hij toen niet juist ziek was geweest. Niemand dacht dat hij er van op zou komen, maar hij is nu weer sterker en flinker dan ooit; zijn rol was echter aan Thomas Rendl gegeven en de wakkere grijsaard stelt zich tevreden met de nederige taak van een man uit het volk Israëls uit te beelden.

De Johannes, vroeger zoo sympathiek gespeeld door Petrus Rendl, is in geen andere handen overgegaan; ernstig was er sprake van dat de beminde discipel nu zijn Meester zou voorstellen. Ieder was er van overtuigd dat niemand beter dan hij deze reuzentaak op zich kon nemen, maar helaas! Petrus Rendl miste een baard. Alle moeite om hem dezen gelaatstooi te bezorgen bleef onbeloond, want zooals men weet spelen de Oberammergauers hun rollen zonder behulp van kapper en nog minder van blanketter. Hij is dus Johannes gebleven, een beetje ouder en forscher misschien, maar toch nog altijd even naïef en beminnelijk.

Ook burgemeester Lang, de zoo uitnemende Caiphas, heeft voor een ander plaats moeten maken; het griefde hem diep dat hij niet herkozen werd, en toch was dit misschien een bewijs van vriendelijke zorg en oplettendheid, want zwaar was de last die op zijn niet meer jonge schouders rustte. Hij immers was belast met de regeling en uitvoering van het geheele spel, een reusachtige taak, die alle krachten vereischt. Bovendien wist men hem lichamelijk geknakt door ziekte, en geestelijk door het overlijden zijner vrouw; dezer dagen meldden de couranten dan ook, dat hij ten gevolge eener operatie ver van zijn geliefd dorp overleden was en de leiding van het Passiespel niet eens tot het einde heeft kunnen voeren.

Judas is nog dezelfde, een goed acteur, maar misschien ook meer acteur dan een van zijn andere medespelers; in het dagelijksch leven, naar men zegt, een toonbeeld van vroomheid en deugd. Het was noodzakelijk dat men een algemeen geacht man voor de afkeerwekkende rol koos, daar anders de bewoners der streek licht verleid konden worden hun haat van den afgebeelde op den afbeelder over te brengen.

De statige schoone figuur van den koorvoerder, Jacob Rutz, vindt men weer terug aan de spits van zijn koorzangers; alleen de proloog, door hem zoo fraai voorgedragen, heeft hij afgestaan aan Christus-Mayer, die op deze wijze zich nog eens vertoont aan zijn bewonderaars van 10, 20 en 30 jaar geleden.

Maar de voorbereidingen tot het Passiespel zijn geëindigd; sedert den vorigen winter zijn de repetities met ijver voortgezet, nadat de verschillende rollen bij stemming zijn rondgedeeld, hetgeen sommigen blijde verrassing, anderen bittere teleurstelling bezorgde, maar welke gevoelens door allen met een echt christelijken geest van nederigheid of berusting zijn gedragen en zooveel mogelijk verborgen gehouden. Het gebouw is gereed zijn gasten van alle oorden der wereld te bevatten - de vertooning kan beginnen.

Reeds in de vroegte worden de kanonschoten, die de uitvoering aankondigen, meermalen door de bergen en rotsen weergalmd; dan toeteren de trompetten en roffelen de trommen; de muziek, voorafgegaan door de brandweer, in uniform, trekt eerst door het dorp vóórdat zij zich naar het feestgebouw begeeft.

(Slot volgt.)