De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

St. Helena^*),
door den kapitein der mariniers
J.M. Ente van Gils.

Toen niet lang geleden de couranten het bericht verspreidden dat de generaal Cronjé met zijne dapperen naar St. Helena verbannen was, dwaalde ik in mijne gedachten eenige jaren terug, toen ik dat eiland heb bezocht, en wil nu trachten u iets omtrent dat geschiedkundige plekje midden in den Atlantischen Oceaan mede te deelen.

Hr. Ms. fregat ‘Van Speijk’ was reeds vanaf October 1892 op dien Oceaan aan 't kruisen, en na een poosje in Simonstad gelegen te hebben, zouden wij St. Helena en St. Vincent aandoen en van daar over de Bermudas naar Noord-Amerika gaan om de groote vlootrevue te Hampton road mede te maken en na te New-York de Columbusfeesten te hebben bijgewoond weder naar 't vaderland terug te keeren.

Den 16^en Februari 1893 kwamen wij weder binnen de

*) In aflevering 5 van dezen jaargang hebben wij in een geïllustreerd artikel een en ander over St. Helena medegedeeld. Men sla de illustratiën ook bij dit artikel nog eens op.
(Red. H.)

[p. 184]

keerkringen; spoedig praaide op 15^o 57′ Zuiderbreedte en 5^o 4′ Westerlengte de uitkijk ‘land vooruit’, en weldra doemde het vulkanisch uit rotsen bestaande, doch bekoorlijke eiland St. Helena in het helle ochtend-zonlicht voor ons op.

Reeds uit de tijden der Portugeesche zeevaarders is dit eiland bekend en werd door Juan de la Nueva in 1502 op St. Helenadag ontdekt, doch eerst later als station gebruikt. Joao de Barros schrijft: ‘Het schijnt mij toe dat St. Helena hier is gevormd tot heil van de zeevaarders die uit Indië komen. Men vindt er het beste water op de geheele reis, terwijl men de schepen als geborgen kan beschouwen, zoodra zij er zijn binnengeloopen.’

In 1650 namen de Engelschen er bezit van en hebben het steeds behouden; eerst stond het onder beheer der Oost-Indische Compagnie, doch sedert 1835 onder rechtstreeksch beheer van het Engelsche gouvernement.

De indruk, dien het eiland van buitenaf gezien maakt, is overweldigend doordat de ruwe en hooge rotsen in hunne schrille naaktheid steil uit de zee opstijgen en de golven met witte schuimende koppen onder donderend geweld in duizenden vlokken er tegen uiteenspatten. Eén oogopslag is genoeg om te doen zien dat Albion terecht dit oord heeft uitgekozen om er een verbanningsoord van te vormen, want hoewel reeds van nature ongenaakbaar, heeft het als 't ware iedere rotsspits gewapend, om hem die 't mocht wagen een stap ter bevrijding te doen, zijn graf in den onmetelijken Oceaan te doen vinden.

Het eiland bestaat uit bazaltrotsen en lava, hier en daar over eenige uitgestrektheid met vruchtbare teelaarde overdekt, zoodat men in de laatste jaren begonnen is die streken in vruchtbare akkers te herscheppen.

De hoogste dier rotsen, de Dianapiek, is 2700′ hoog. Over 't algemeen zijn de hooge streken de vruchtbaarste en de gezondste met een gematigd klimaat. De eenige vlakte die er voorkomt is een plateau van ongeveer 1½ uur in omtrek. De dalen en kloven zijn geheel verlaten om de drukkende hitte.

Slechts aan de Noordwestzijde is een inham als landingsplaats, alwaar de hoofdstad Jamestown gelegen is.

Hiermede een algemeen idee gegeven hebbende omtrent het eiland, wil ik u verder mijne bevindingen mededeelen in de paar dagen hier doorgebracht, ten minste voor zoover zij voor het beoogde doel noodig zijn.

* _* *

Het was een heerlijke morgen toen wij met onze sloep naar den wal gingen, overgelukkig weder eens vasten grond onder de voeten te krijgen en met de gedachte met volle teugen van alles te kunnen genieten, zooals men alleen als vreemdeling in den vreemde kan genieten.

De kade, die ons van de landingsplaats voerde naar Jamestown, wordt aan de zeezijde begeleid door eene glooiing van prachtig rondgevormde rotskeien, waar de branding op gebroken wordt, hetgeen telkens een donderend geluid veroorzaakt als de losbranding van een hevig snelvuur uit duizend geweren. Deze eigenaardigheid vervult u echter met een gevoel van plechtigheid, als wilde dat telkens en telkens herhaald en nimmer ophoudend gedonder u waarschuwen, dat gij den grond betreedt, dien eenmaal door den grootsten veldheer van Europa is overschreden. Thans, 85 jaren later, zal ditzelfde oord een man tot verblijfplaats aangewezen worden, die niet als Napoleon als veldheer werd geboren, doch die bewezen heeft, dat hij uit liefde tot zijn land in staat was daden te verrichten een Napoleon waardig.

Wanneer gij, generaal Cronjé, dan als balling landt op die eenzame kust, beschouw dan dat eeuwig onverpoosd saluut der natuur als een nimmer eindigend eerbewijs voor de groote daden, die gij en uwe dapperen hebt verricht.

Van Jamestown naar boven is een trap tegen de rotsen aangebouwd van 700 treden. Wanneer gij die trap met moeite en telkens rustend hebt beklommen, dan bevindt gij u op het rotsplateau, waar Engeland eens een regiment zijner dapperen huisvestte die zich in het vaderland door muiterij hadden onderscheiden, en daar dit feit zich wel eens meer voordeed waren St. Helena en de Bermudas aangewezen als de meest geschikte oorden om de oproerige gemoederen weer tot rust te brengen. Nu, hier ging dat best, want zij die uitgingen moesten eerst de 700 treden afdalen en bij huiswaarts keeren weder terug, zeer zeker een kalmeerend middel, en hoewel men er aan schijnt gewoon te raken, ook door 't aannemen van een bijzonderen gang, hoop ik dat onze dappere Boeren voor een verblijf op dat plateau gespaard zullen blijven.

Het eigenlijke Jamestown maakt geen ongezelligen indruk. Daar waar de consul woont, het postkantoor en de Club staan, is het oudste gedeelte en heeft het iets van een oud Hollandsch stadje, terwijl wanneer men verder doorgaat alles veel onregelmatiger wordt zoodra men het gedeelte voorbij is waar de markt wordt gehouden.

Nadat de beschikbare rijtuigen en rijpaarden in beslag waren genomen door hen, die het vlugst er bij waren, waren wij treuzelaars wel gedwongen te wandelen, hetgeen ons niet slecht bekomen is, daar het weer heerlijk was en de weg die naar Longwood voerde, hoewel niet bepaald overal uitmuntende door natuurschoon, toch zeer goed begaanbaar was en afwisseling genoeg aanbood; stellig echter is die wandeling onder de vermoeiende tochten te rangschikken.

Het eerste gedeelte van den weg, nog tot de stad behoorende, is rechts en links met huizen bebouwd; de bouworde is onregelmatig, en komt er zoo nu en dan eens een stukje rots tusschen door kijken, dan komt men meer buiten langs een weg met hoog opgaande boomen. De gronden worden vrijwel overal ontgonnen en bebouwd. Verderop wordt de natuur woester, terwijl de bergstroompjes in de ravijnen neerstorten.

Vanaf 18 October 1815 tot 5 Mei 1821 heeft Napoleon te Longwood, dat slechts een gehucht is op de hoogvlakte, gewoond en nadat de groote balling eindelijk rust had gevonden, werd zijn stoffelijk omhulsel aldaar in een dal begraven nabij de bron van een bergstroompje, dat door wild struikgewas heen zich een korten weg baant naar zee.

Het graf wordt overschaduwd door hooge cypressen en is met een eenvoudigen steen gedekt.

Aan het verblijf van Napoleon is weinig bezienswaards en geeft slechts een bewijs van den eenvoud waarin Frankrijks grootste keizer zijn gevangenschap heeft doorgebracht.

In 1840 werden, zooals bekend is, de overblijfselen van Napoleon naar Frankrijk overgebracht.

Wanneer men het hier in 't kort beschrevene van St. Helena heeft gezien, ga dan gerust een whisky and soda drinken, want gij hebt alles gezien wat dit eiland u kan aanbieden.

De bevolking is grootendeels Engelsch, verder negers en wat vreemdelingen. Over 't algemeen duidde er alles op, dat er meer armoede dan weelde heerschte; er was weinig vertier en toch maakte die vredige rust op mij een aangenamen indruk; toen wij dan ook St. Helena's rotsige kusten verlaten hadden, is mij steeds een prettige herinnering aan het bezoek bijgebleven.