De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

[p. 113]

Maasdorp
door Th.A. Quanjer.

I.

't Is Zondagochtend en een der laatste dagen van Juli 188.. Geen enkel wolkje kan men waarnemen aan den helder blauwen hemel, die zich als een reusachtig koepeldak

windmolen.
Naar een waterverfteekening van Maurice Detmold.

tot aan den gezichtseinder welft. Er suist een zeer zacht koeltje, eventjes voldoende om de zonnehitte ten minste draaglijk te maken.

Maasdorp, een plaatsje in Limburg, hoewel onder dien naam moeilijk te vinden in eenige aardrijkskundige beschrijving van de provincie, schittert in het helle licht; de gewitte huisjes tintelen onder de warme zonnestralen.

Het haantje op de scherpe torenspits, blinkend als in gloeihitte, verheft zich boven de toppen der oude lindeboomen, die de kleine dorpskerk omgeven.

Loopt men langs den muur, die het kerkhof en een daaraan grenzenden tuin scheidt van den dorpsweg, dan vindt men aan het einde daarvan een ouderwetsch, maar hecht en goed onderhouden gebouw. Dit huis is de pastorie der Hervormde Gemeente. De gevel komt vriendelijk te voorschijn tusschen de welige ranken van een wingerd, die zijne trosjes druiven tusschen de vensters en langs den deurpost laat afhangen, zich koesterend in den warmen zonneschijn, om eerlang te komen tot vollen wasdom en tot rijpheid. Als men veronderstelt, dat hierbij gerekend is buiten den waard, of liever buiten de Maasdorpsche straatjeugd - weet dan, dat het dominees-gezin als het ware op de handen wordt gedragen, niet alleen door de leden van zijn kerkgenootschap, maar ook door hen, die een anderen godsdienst belijden; zoodat alles wat aan ‘domineer’ en de zijnen behoort volkomen veilig is, zelfs voor ruw-moedwillige jongens- handen.

Dominee Menzel is de vriend en de raadsman van de meesten uit het dorp. Moet er een requestje worden opgesteld, wordt soms een ontvangen brief niet goed verstaan, of moet daarop een antwoord worden geschreven, dominee is altijd de vraagbaak, en hij verleent volgaarne zijne hulp aan die minder ontwikkelde menschen.

In het dorp heerscht heden eene kalme rust. Enkele personen, zoowel mannen als vrouwen, allen in Zondagskleeren gestoken, de meesten met een kerkboek in de hand, gaan op naar het huis des Heeren, daartoe uitgenoodigd door een zacht, welluidend geklep uit den toren.

De kerkdeur staat wijd open en vergunt een blik door het voorportaal, tot diep in het ruim, dat gaandeweg wordt gevuld door de geloovigen. En als men een oogenblikje later binnentreedt, dan voelt men zich onwillekeurig gestemd tot een gevoel van godsvrucht onder deze kleine, eenvoudige schare, wier aandacht onverdeeld geboeid wordt door de woorden van haren eerwaardigen voorganger.

Hij is een man van ruim vijftigjarigen leeftijd, die terstond voor zich inneemt, door zijn vriendelijken, helderen oogopslag; terwijl zijne geheele wijze van optreden den indruk geeft, dat hij een vader zijner gemeenteleden is. Hoort! Als hij zijne preek heeft ingeleid over de woorden: ‘Kinderkens, hebt elkanderen lief!’ - dan vloeien er woorden van hoop en van liefde van zijne lippen. Geen vreeslijke bedreigingen met hel en verdoemenis galmen door het gebouw, neen! - niets dan eenvoudige, bemoedigende woorden en liefderijke raadgevingen verneemt men hier van den kansel.

[p. 114]

En als de woorden: ‘waar Liefde woont, gebiedt de Heer den zegen’ - worden aangeheven, waarbij plechtige orgeltonen den eenvoudigen zang begeleiden, dan voelt men zich onwederstaanbaar gedrongen, het lied mede te zingen, en wenscht men ook straks den zegen deelachtig te worden van den leeraar, die, door zijne vriendelijke toespraak, een geest van ware liefde en eendracht rondom zich weet te verspreiden.

Het is de gewoonte, reeds vanouds, dat enkele kerkeraadsleden, na afloop der preek, gaan koffiedrinken op de pastorie, om er, onder leiding van hunnen president, de gemeentebelangen te bespreken. Ook heden zijn ze vergaderd in ‘de zaal’ van mevrouw Menzel. Zij heeft evenwel van te voren verzocht, om de debatten ditmaal wat kort te maken, omdat zij gaarne in den namiddag wat vrijheid wenscht te hebben.

Anna, de negentienjarige, eenige dochter des huizes, heeft zich gerept, om haar zijden kostuum te verwisselen met een meer eenvoudig neteldoeksch kleedje. Daar komt zij binnen, een beeld van frisschen, gezonden levenslust, de gasten vriendelijk groetend en vervolgens hen bedienend. Het donkerblonde haar is in een dikke wrong opgebonden, en van voren glad weggestreken, waardoor een vrije blik gegund wordt op een blank, helder voorhoofd, waaronder de donkerblauwe oogen in den regel met eene blijmoedigtevreden uitdrukking in het rond zien.

Toch is het alsof er een waas van verdriet is neergestreken over die gewoonlijk zoo heldere kijkers, in welke meening men nog versterkt wordt door den bijna onmerkbaren zucht, waarmede zij den ketel neerzet, om dan een oogenblik, in gedachten verzonken, naar buiten te zien.

Het is blijkbaar voor haar eene opluchting, als de visite vertrokken is, en zij het servies kan afwasschen en opbergen in het buffet.

Ook hare moeder is tevreden met den spoedigen afloop, en zegt:

‘Ziezoo! Nu hebben we nog een heelen middag vóór ons! - Wees zoo goed, Anna-lief, het stof van de tafel te nemen. Als Carla lust heeft, kun je straks samen een uurtje gaan wandelen.’

‘Gaat u niet mee, moedertje?’

‘Neen, kind! het is mij wel een beetje te warm. Gaat samen maar uit, of, als Gustaaf medekomt, dan met je drieën. Zoodoende heb ik meteen de handen wat vrij in de keuken.’

Want mevrouw Menzel acht het niet beneden zich, maar vindt het zelfs noodig - ook op Zondag - een oogje op het middageten te houden; ‘want,’ zegt ze wel eens tot goede kennissen, ‘die Limburgsche booien zijn bijzonder goed voor het grove werk berekend, maar in de keuken beteekenen ze niet veel.’ - En toch munt hare keuken uit door voedzame, degelijk toebereide spijzen, dat zouden vele behoeftige en zieke Maasdorpers kunnen getuigen.

‘Wel, Anneke,’ herneemt hare moeder na eenige oogenblikken, ‘je zult Carla wel missen, als zij weer vertrokken is. In de laatste weken ben je zoo aan haren omgang gewend geraakt, dat je je weder moeilijk tevreden zult kunnen stellen met het gezelschap van je oude, knorrige moeder.’

‘Dat meent u niet, moedertje! U weet heel goed, dat ik volstrekt geene behoefte heb aan omgang met vreemden, en - wat uw knorren betreft -’

‘Maar kind,’ zoo mengt dominee zich in het gesprek, ‘Carla is immers geene vreemde meer voor je! Je kondt het wàt best met elkander vinden, en ook wij hebben haar leeren kennen als een lief en hartelijk meisje.’

‘Ja stellig, dat hebben we,’ beweert mevrouw, ‘en ik vind het jammer voor je, dat ze morgen heengaat.’

‘Ik vind haar, evenals u, een allerliefst en gezellig meisje,’ zegt Anna, ‘maar - niet waar? - door zulk een druk verkeer zou ik me gauw aan leegloopen wennen.’

‘Wat een lust is het, haar te hooren musiceeren!’ herneemt mevrouw. ‘Als onze pianino een Erard ware, dan had haar voortreffelijk spel zeker nog veel mooier geklonken.’

‘Nu! Ik ben anders met onzen Bernhard volkomen tevreden, moeder! En juist door haar kunstig en gevoelvol spel, leerde ik onze oude piano dubbel waardeeren.’

‘En dan hare handigheid in het teekenen,’ voegt dominee er aan toe: ‘met enkele trekken had ze dien drinkebroer van Teniers heel kunstig gekopieerd.’

‘Nu, nu!’ spreekt Anna, thans glimlachend; ‘wat zullen hare ooren tuiten! - Ziet! ginds komt zij juist aan - alléén.’

Dit laatste woord spreekt zij uit na eene korte pauze, met eene uitdrukking van teleurgestelde verwachting.

‘Zoo? Dan heeft Gustaaf zeker nog hoofdpijn!’ veronderstelt dominee. ‘Hij is in den laatsten tijd toch niet meer zoo'n trouw bezoeker.’

‘Hij kan immers de dames op “Schoonoord” niet al te dikwijls alleen laten,’ verontschuldigt mevrouw. ‘Hij zal zijne goede gewoonten wel weer aannemen, als de logee's zijn vertrokken.’

Nauwelijks is deze veronderstelling geuit, of zij komt binnen, de zoo geprezen vriendinne, een mooie verschijning in keurig wandeltoilet. Zij brengt de hartelijke groeten over van de dames op ‘Schoonoord’ en ook van jonker Gustaaf. Het speet moeder zeer, niet te kunnen medekomen, maar zij is vandaag nogal pijnlijk, en Gustaaf voelde zich ook niet lekker, waarom hij, met die drukkende warmte, liever thuis wilde blijven, en rustig de oudere dames gezelschap houden. Het speet moeder des te meer het genoegen van een bezoek te moeten missen, omdat zij daardoor geen afscheid kon nemen van de familie Menzel, met wie zij op zoo hoogst aangename wijze heeft kennis gemaakt.

‘Dan zal ik mevrouw straks een bezoek brengen,’ zegt dominee. ‘Ik moet in de buurt zijn, om naar Marieke's vader te gaan zien, die wegens gevatte koude verplicht is thuis te blijven.’

Nog ongeveer een half uurtje blijft Carla recht-gezellig praten, en zij neemt vervolgens een hartelijk afscheid van mevrouw en den dominee, om vóór het naar-huis-gaan met Anna voor den laatsten keer de lieve plekjes te bezoeken, waar zij samen zoo menigmaal prettig hebben vertoefd.

Uit ‘de zaal’ van de pastorie, een vertrek, dat, uitgenomen des Zondags, slechts hoogst zelden gebruikt wordt, heeft men een onbelemmerd uitzicht op een schilderachtigen hollen weg, die aan beide zijden beplant is met hakhout, waartusschen hooge varens, weelderige braamstruiken en wilde kamperfoelie een bijna ondoordringbare haag vormen.

Hier en daar is in dezen groenen muur eene opening gehakt, om den toegang vrij te maken tot een hutje daarachter, of wèl om een uitzicht te hebben over de vruchtbare akkers aan den eenen, en groene weiden en de thans paarskleurige heide in de verte, aan den anderen kant.

De jonge dames hebben dezen weg, haar geliefkoosde wandeling, ingeslagen, voorbij de school, waar de meester gewoon is, na kerktijd aan enkele leerlingen godsdienstonderwijs te geven. Die les is juist geëindigd, en zoowel meester als jongens nemen hunne petten af, terwijl een paar meisjes zoo stoutmoedig zijn, om de dominees-dochter op zijde te treden, en, met uitgestoken handjes, te zeggen: ‘Gêndag, juffer Anneke!’

En Anna blijft een oogenblik stilstaan, om de kinderen een vriendelijk woordje toe te voegen. En verder gaan zij dan weder den hollen weg in, langs de verspreide, nederige hutjes aan weerszijden. Overal doet zich eene stem hooren: ‘dag juffrouw Anna!’ - ‘gêndag juffer Anneke!’ - En steeds is haar antwoord: ‘dag vrouwtje!’ - ‘dag Jean en Guillaume!’ - ‘dag Odilia!’ -‘dag Hubertien!’ - nu eens met een vriendelijk knikje, dan weer met eene belangstellende vraag naar de gezondheid van de ouders, of van de kindertjes.

[p. 115]

‘Je bent een snoesje, en, zoowaar, niet weinig verwend,’ zegt Carla glimlachend, terwijl zij zelve, als eene hier vrij onbekende, zich slechts een klein gedeelte der groeten ziet toebedeeld. ‘Wat een prettig gevoel, zoo algemeen bemind te worden! Ik zou jaloersch op je kunnen wezen!’

‘Och!’ antwoordt Anna op eenvoudigen toon: ‘'t Is geen wonder dat de menschen zoo vriendelijk voor me zijn. Velen kenden reeds mijne ouders, voordat ik werd geboren, en hebben me zoodoende zien opgroeien; met anderen weer heb ik als kind gespeeld, en de kleineren - wel! die leeren het van hunne ouders.’

Weldra zijn ze voorbij het laatste huisje gekomen. Hier begint de weg, over eenen afstand van ongeveer tien minuten langzaam te stijgen, om dan op het onverwachtst, aan de linkerzijde, het uitzicht te geven op een prachtig panorama.

Een honderdtal voeten in de diepte ziet men de Maas zich kronkelen tusschen rijke korenvelden, en in zachte rimpeling zich noordwaarts bewegen. Tot de wandelaarster dringt de geur door van den witten boekweit-bloesem, die als een smetteloos sneeuwkleed afsteekt tegen de groene weiden daarachter, waar koeien zich te goed doen aan sappige klaver, lammeren ronddartelen, en enkele paarden zich rondwentelen in het zachte gras of zich rustig hebben neergevleid, om de schade in te halen van de vermoeienissen der afgeloopen werkdagen.

Het is hier alles licht, rust en vroolijkheid.

Verder in het verschiet, voorbij uitgestrekte velden, achter een heuvelachtig terrein, waar groene bosschages en rieten daken aan het oog eene aangename afwisseling bieden, geheel in de verte, rijzen torens op en hooge schoorsteenen 't Is Limburgs hoofdstad, die zich zoo schilderachtig afteekent tegen den gezichteinder.

Dan worden de oogen weer afgeleid naar de rivier, dichtbij beneden, waar een roeibootje met vroolijk lachende er zingende jongelieden het zilverblanke water doorklieft, er eenige jonge eenden uit hun nest aan den oever doet opschrikken.

Een schelle stoomfluit overstemt een oogenblik de luidruchtige zangers, en op korten afstand ziet men een spoortrein aansnellen, om even spoedig den hoek om te draaien en weer uit het gezicht te verdwijnen.

En nogmaals dwaalt de blik naar het verre verschiet: men voelt zich als vanzelve gestemd tot zacht-weemoedig gepeins, en men wenscht hier nog lang te toeven in een dolce far niente.

De jonge dames hebben ongedwongen zich neergevleid op het gras, door een eikenboschje beschermd tegen de felle middagzon. Anna ontdoet zich van haren stroohoed, en hangt dien achter zich aan een tak, terwijl Carla hare parasol zoodanig heeft geplaatst, dat die haar beiden eenige schaduw geeft.

Zij zijn beiden getroffen door die mooie natuur; niet alleen Carla, voor wie deze streek nog betrekkelijk nieuw is, maar ook Anna, ofschoon zij die van jongsaf kent. Haar fijngevoelig gemoed doet haar dubbel die schoonheid waardeeren, en het is aan hare stralende oogen te zien, hoe zij geniet. Naar een huis wijzende, dat rechts van den weg komt heengluren door een groepje hooge boomen, zegt zij met opgewekte stem:

‘“Schoonoord” draagt toch met recht zijn naam! Dit tooneel verschaft me altijd opnieuw een heerlijk genot! Toch heeft men uit de bovenkamers van het huis een nog mooier uitzicht; vindt je ook niet, Carla?’

‘O, ja zeker!’ is het antwoord, ‘de logeerkamer, die ik heb betrokken, heeft eene eenig prachtige ligging. Ik heb er menig uurtje zitten uitkijken al mijmerend en droomend. Ik zal dan ook den tijd, dien ik hier op het land in de stille natuur heb doorgebracht, stellig niet spoedig vergeten.’

‘Ja! maar je zult nog heel andere natuurtooneelen kunnen bewonderen, Carla, wanneer je in het najaar, zooals je me onlangs verteld hebt, met je mama zoo'n lange, prachtige reis gaat doen door België, Frankrijk en Italië.’

‘Ik stel me daarvan ook niet weinig voor, dat kun je begrijpen! Moeder gunt me gaarne, dat ik zooveel mogelijk geniet, en bovendien beweert zij dat het reizen zoo ontwikkelend werkt op den geest.’

‘Ja!’ herneemt Anna op peinzenden toon, ‘het moet wèl heerlijk wezen dat reizen - al dat moois te kunnen aanschouwen, waarover men zooveel leest. Maar, och!’ vervolgt zij dan weer opgeruimd; ‘ik ben tevreden met een eenvoudig uitstapje naar Maastricht of Aken. Bovendien kan ik hier in de onmmiddellijke nabijheid immers volop genieten van al dit schoons - en ook dàt heeft me nog nooit verveeld.’

‘En met recht!’ meent Carla. ‘Bovendien,’ voegt zij er ondeugend-glimlachend aan toe, ‘kan ik dat heel goed begrijpen. Ik heb immers wel gemerkt, dat er heel veel kans is, dat je mettertijd op datzelfde “Schoonoord” als huisvrouw zult optreden.’

‘Maar, lieve Carla!’ antwoordt Anna half verbaasd, half verschrikt, terwijl een hoogroode blos haar gelaat overdekt, ‘hoe kom je aan die gedachte?’

‘Nu, nu, mijne lieve, daarvoor had ik niet veel doorzicht noodig. Mij dunkt, er was gelegenheid genoeg voor me, om op te merken, hoe Gustaaf bijna dagelijks iets bedacht, om een bezoek te gaan brengen op de pastorie. En hoe vaak liet hij ons, dames niet thuis? En - biecht eens op, Anna - je vindt het toch ook wàt prettig, hem dikwijls te zien.’

‘Wel zeker, Carla! zoude ik dat niet? Reeds als kinderen waren we dagelijks bij elkaar. Hij verdeelde altijd zijn tijd tusschen zijne moeder en ons; en vader gaf hem les in het Latijn, voordat hij naar het gymnasium ging - en daarna -’

‘Kom, kom, Anna-lief! neem het me niet kwalijk!’ zoo valt Carla haar in de rede, terwijl zij een der veldviooltjes, waarmede de grond als bezaaid is, tusschen de lippen steekt, ‘ik bemerk te laat, dat ik zoo onvoorzichtig was, een teeder punt aan te raken! Maar dat was heusch niet mijne bedoeling, hoor! - Kom, liefste, ik vraag je verschooning. - Kom, geef me een kus.’

Ofschoon de kus wordt gewisseld, keert de vorige vertrouwelijkheid niet terug. Het onderwerp van zooeven wordt wijselijk vermeden; en geen wonder, dat er spoedig een eenigszins pijnlijk stilzwijgen gaat volgen. Het duurt daarom niet lang, of zij staan op, om terug te wandelen, te meer omdat Carla beloofd heeft, tijdig thuis te zullen komen.

Zij gaan, langs den hollen weg, weer naar beneden, en nemen met nog eenige kussen en met de groeten aan de wederzijdsche families, van elkander afscheid aan een zijpad, dat rechtstreeks voert naar het buiten van mevrouw Van Sloten.

De schaduw op Anna's gelaat is meer sprekend geworden dan hedenochtend; zij voelt zich verdrietig, nu zij eenzaam haren weg vervolgt. Zij let thans nauwelijks op de herhaalde, vriendelijke groeten der menschen, die zoo even nog een opgeruimd woordje van haar ontvingen.

Langzaam en peinzend gaat zij verder, werktuiglijk den weg volgende, met neergeslagen oogen. Zij zoekt in hare gedachten naar de eigenlijke bedoeling van Carla's woorden, maar kan die niet vinden. Vervolgens maakt zij er zich een verwijt van, dat zij zoo slecht hare gevoelens heeft weten te verbergen. Want dat zij Gustaaf niet met onverschillige oogen beschouwt, dat bekende zij zichzelve reeds sedert lang; maar het spijt haar ten zeerste, dat eene vreemde dit zoo spoedig heeft opgemerkt. En hoe zoude Carla hebben begrepen, dat ook hij haar - Anna - niet ongenegen is? Want dat hij haar wel een beetje liefheeft, dit voelde Anna als bij ingeving.

(Wordt vervolgd.)