De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 2

Colibri
door Melati van Java.
(Vervolg van blz. 19.)

‘O, maar 't is mijn schuld. Zij zelf zou nooit...’

‘Ieder komt op voor zijn eigen daden! Je hadt moeten

eetzaal met op den achtergrond twee allegorische schilderijen.

bedenken, waartoe je onvoorzichtigheid niet alleen jou maar ook een onervaren meisje leidde. Had je kennismaking met - met mijn familie verlangd, dan had je

manège-gebouwen.

den ruiterweg moeten volgen. De trap op, en belet gevraagd, maar door zoo achter ons om te doen, heb je de rust bij mij in huis verstoord, mijn kind misschien het hoofd op hol gebracht....’

‘O neen!’ riep hij uit de volheid van zijn hart. ‘Dat niet. Zij is zoo verstandig, zoo wijs, geen oogenblik is zij zichzelf niet.’

‘'t Doet me plezier dat te hooren. 't Is een geluk voor jullie beiden.’

Zij stonden voor de deur; hij stak den sleutel in het gat, en hem strak aanziende vroeg hij:

‘Ik kan er dus op rekenen dat het uit is...’

‘Ja, ten minste - u begrijpt mijn gevoel is niet uit. Ik heb uw dochter innig lief en zoodra ik kan zal ik komen - maar langs den ruiterweg!’

‘Best! En tot dien tijd laat je ons - laat je haar met rust, anders dwing je ons te verhuizen.’

‘En u zal haar niet hard vallen?’

‘Ik val nooit iemand hard!’

‘Dat geloof ik graag!’ riep Max in vervoering. ‘O mijnheer Dirksma, ik dank u!’

‘Er valt niets te danken...’

‘En te vergeven?’

‘Dat kan ik nog niet zeggen, ik moet eerst meer weten en onderzoeken.’

Toen hij boven kwam liet hij den woordenvloed zijner vrouw kalm over zijn hoofd gaan, en 't eenige wat hij tusschen twee kleine pauzen vroeg, was:

‘Ligt het kind op bed of is ze in de voorkamer?’

‘Weet ik het! Zoek haar maar als je er op gesteld bent.’

‘Veertje is in onze kamer,’ zei Taakje haastig.

Dien avond toen Vera na een onrustige sluimering met een schok wakker werd, zag zij haar zuster bij het flikkerende kaarsje druk schrijven.

‘Hoe laat is 't, Taak?’ vroeg zij nog slaapdronken.

‘Over tienen. Vader is naar het concertgebouw en zij - Vera dacht er even aan dat zij nooit haar moeder zoo betitelde, zelfs niet als zij het meest over haar te klagen had - zij is ook met hoofdpijn naar bed en Jetske maakt haar blouse af!’

[p. 30]

En toen stil fluisterend:

‘Ik schrijf maar voor de voorzichtigheid heel gauw aan Obbe, dat hij geen brieven meer moet zenden aan ons adres hier. Verbeeld je dat zoo'n brief in haar vingers kwam. Wij weten met ons drieën wel als die aankomt, maar het kan aan zoo'n kleinigheid liggen en dan heb je de poppen aan 't dansen. Ik laat ze hem maar adresseeren bij Jetske op haar atelier!’

Vera antwoordde niet en bleef stil liggen met gesloten oogen.

‘Hoe is het, heb je nog pijn?’

‘Och, wat doet die pijn! Maar ik schaam me zoo, ze hebben beneden zeker alles gehoord, al heb ik ook geen kik gegeven!’

‘Ja, ik begreep het niet dat jij je zoo stilhieldt; ik had geschreeuwd als een mager varken, dan was zij bang geworden voor burengerucht en had wel een toontje lager gezongen. Maar dat je ons er geen woord van gezegd hebt.’

‘'t Is toch zoo beter, nu staan jullie er heelemaal buiten en Moeke kan niets op je verhalen.’

‘Ja, dat is wel zoo, want zij begon eerst tegen ons uit te varen toen zij thuiskwam, dat vat je, of wij er alles van wisten! Maar ik heb ze een brutalen mond gegeven, daar kun je op aan. Jij bent veel te zacht en te stil!’

‘Ik kan niet tegen dat schelden!’

‘Hoelang heeft het geduurd met jullie?’

‘Een week of drie!’

‘En - en houd je veel van hem?’

‘Van middag wist ik het niet - maar nu wel - heel - heel veel.’

‘'t Is geen mooie jongen, maar toch wel iets à parts. Je houdt daarvan. Ik niet, ik heb graag zoo iets nets, gewoon en bedaards als Obbe. Als zij dat toch wist!’

‘Spiegel je maar aan mij!’

‘Heeft hij ook iets ernstigs gevraagd?’

‘Wat bedoel je?’

‘Wel van trouwen gepraat?’

‘Ja, maar dat is natuurlijk nonsens!’

‘Ik wou dat wij alle drie een man hadden. 't Is toch maar tobben je zoo door de wereld te slaan voor meisjes zonder geld.’

En zij begon haar nachtkwartier klaar te maken. Dit bestond in een veldbed, dat overdag als een stoel in een hoek der smalle kamer stond en allerlei toiletbenoodigdheden droeg; 's nachts werd het opgemaakt en elk der gezusters had de beurt er een week op te slapen, de beide anderen lagen dan in het smalle bed.

‘'t Is nu wel jou beurt,’ zei Taakje, ‘maar blijf maar liggen, stakkerd! Je hebt vandaag je portie wel gehad.’

V.

Den volgenden morgen, toen Vera binnenkwam, zag zij er armzalig flets uit; de oogen gezwollen en met bloed beloopen, de huid vlekkerig, hier en daar bekrast door moeders liefkoozingen en overigens wasbleek.

't Was een koude, gure morgen en zij had een verschoten rose doekje omgeslagen, wat haar treurig voorkomen nog verhoogde.

Moeke keek als een donderbui. Zij liep, zooals gewoonlijk 's morgens, nog in haar paars nachtjak rond en had een doek om het hoofd gebonden als bewijs van hoofdpijn.

Vader was nog niet bij de hand; Jetske at haastig haar boterham en dronk haar melk om maar zoo spoedig mogelijk naar het atelier te kunnen komen, want de zoele dampkring hier binnen drukte haar zwaar. Taakje zat lusteloos haar brood te kauwen en keek tersluiks naar Vera wat die tegen Moeke zou zeggen.

Maar Vera zeide niets, dronk haar melk en liet het brood onaangeroerd; toen haar vader binnenkwam stond zij op en stak hem haar wang toe voor een morgenzoen.

Hij zag haar droevig aan en op dien blik ging het meisje naar haar moeder en stotterde:

‘Wil u weer goed worden, Moeke, ik - ik zal het nooit weer doen!’

Als bij afspraak begonnen Taakje en Jetske op eens hardop te huilen. Moeke keek haar verontwaardigd aan en duwde Vera van zich af.

‘Je bent mijn kind niet, Goddank! Ik zou ook niet weten hoe ik aan zoo'n perceel gekomen was.’

‘Vrouw!’

Langgerekt, verwijtend klonk Dirksma's stem.

‘Dat hadden wij niet afgesproken. Zoo had het niet tot hun moeten komen.’

‘Jullie hoeft niet om haar te huilen, je bent maar haar hafzusjes,’ ging Moeke boos voort; ‘'t heeft me al lang genoeg op de tong gebrand, nu moet het er uit. Ik heb altijd mijn best gedaan voor dat vreemde kind een goede moeder te zijn, nooit onderscheid tusschen haar en mijn eigen kinderen te maken, al trekt d'r vader haar ook nog zoo schandelijk voor; maar nu men mij behandelt als een heks omdat ik haar op haar plaats zette, en dat schepsel als martelares, nu houd ik mijn mond niet langer en jullie zult het allemaal weten: Vera is mijn kind niet!’

Onthutst luisterden de meisjes naar de booze woorden die haar van de witte lippen rolden, terwijl vader er nog ellendiger, nog bleeker, nog hulpeloozer dan anders uitzag, met zijn ineengewrongen handen en zijn smeekende oogen, die zij echter met opzet ontweek.

‘En wiens kind ben ik dan?’ vroeg Vera toonloos.

‘Weet ik het, van wat voor deftige dame, die je vader liet zitten, toen zij hem moe was!’

‘Dora!’ riep Dirksma, zich oprichtend en met de vuist op de tafel slaande, ‘'t is wel geweest. Je hebt je hart gelucht, nu zullen de kinderen alles weten en onmiddellijk! Ze zijn er trouwens oud en wijs genoeg voor! Er moet verandering komen, zoo gaat het niet langer. Hoort dan, meisjes! Ik ben in mijn jeugd getrouwd geweest met een dame - van hoogen stand...’

De woorden kwamen hem hortend met moeite uit de keel; hij hield nu de oogen weer neergeslagen en zijn handen speelden zenuwachtig met het mes.

‘Zij zag in mij een groot artist. Wij trouwden in Engeland, zij onder een anderen naam; zij was nog zeer jong. Een tijdlang zwierven wij rond, ons geld was spoedig verteerd, mijn kunst bracht niet genoeg op, zij kon geen ellende verdragen. Vera werd geboren, zij was zwak en ziekelijk; haar familie vond ons en - en beloofde haar te helpen, als zij mij wilde verlaten. Ik zelf ben toen heengegaan met mijn kind, en zij is teruggekeerd naar haar ouders; het werd uitgemaakt dat het huwelijk onwettig was, wij waren beiden vrij weer te trouwen. Ziek en gebroken kwam ik in Holland terug. Of ik ooit een groot kunstenaar geworden zou zijn weet ik niet, maar door de ontberingen en de aandoeningen der laatste jaren had ik een zenuwachtige trilling in mijn arm gekregen, waardoor mijn streek alle vastheid miste; ik kon mijn leven lang niets anders blijven dan een gewoon muzikant.’

‘En door wie werd je opgenomen, toen je vleugellam in je geboorteplaats terugkwam? Zeg dat nu ook als je belieft!’

‘Zeker, Dora, zeker! Ik zal niets vergeten van datgene, waarvoor ik je eeuwig dankbaar moet zijn. Ik keerde dan met mijn kind van vier maanden terug naar “huis”, want dat was Storkum nog altijd voor mij. Ik had daar een broer wonen, een huisschilder, die in vrij goeden doen verkeerde en wiens vrouw een winkeltje van verfwaren hield. Bij hem werd ik liefderijk opgenomen met mijn kind. Mijn schoonzuster verzorgde het arme, zwakke schaap als haar eigen. Dag en nacht trok zij er mee op!’

Nu was het de beurt van Moeke luid te snikken.

‘Ja, dat kan ik zeggen - zooveel ik voor het wurm deed, kon ik niet meer doen voor mijn eigen kind.’

[p. 31]

‘Ik bleef daar,’ ging Dirksma voort, ‘tot ik heel genezen was; toen kreeg ik ergens anders een kleinen post en kwam nu en dan zien naar mijn kleine meid, die zich heerlijk ontwikkelde onder de zorgen van haar tante. Toen zij nog geen anderhalf jaar oud was, viel mijn broer van een steiger en werd dood thuisgebracht. Zijn vrouw bleef met twee kinderen achter, en daar ik toch vrij was, ben ik met haar hertrouwd; haar zoontje is later gestorven, maar Jetske is ons beider kind. Daardoor heet jullie allemaal gelijk. Taakje is mijn nicht en stiefdochter; ik heb gedaan wat ik kon ook voor haar een goed vader te zijn. Dat is de geschiedenis, kinderen, die jullie recht hadden te weten; en geef nu je moeder een zoen, Vera, je hebt haar veel, heel veel te danken!’

Vera vloog met een hartelijkheid, die zij nooit getoond of gevoeld had, haar stiefmoeder om den hals; 't kostte haar geen moeite meer nu tegen die vrouw goed en hartelijk te zijn, nu zij wist dat geen vaste band haar meer hechtte aan haar burgerlijke bekrompenheid. Zij was van andere stof gemaakt. Nu begreep zij, waarom Max haar een Colibri noemde tusschen de huismusschen; zij behoorde tot een andere wereld, haar instinct had haar niet bedrogen; nu nog maar de vleugels uitgeslagen en dan hoog, hoog boven deze omgeving stijgen.

Ook Moeke Dirksma stiet haar niet meer terug; zij zelf huilde tranen met tuiten.

‘Ik heb je behandeld als mijn dochter. Wanneer ik Taakje of Jetske op 't zelfde had betrapt, ik zou ze even hard hebben bestraft!’

De beide meisjes keken mekaar aan als om te zeggen:

‘Daar twijfelen wij niet aan!’

‘Als ik niet evenveel van jou hield als van hun, zou ik veel onverschilliger zijn.’

‘God beware ons voor zoo'n liefde,’ dachten de twee meisjes.

Op Taakje maakte het niet den minsten indruk, dat haar vader eigenlijk maar haar oom was. Zij voelde niets voor die verandering. Vader was altijd gewoon goed voor haar geweest, waarom zou hij het nu niet meer zijn?

Alleen zagen zij Vera aan als hadden zij haar nog nooit te voren gezien; zij was in hun oog een heel ander persoontje geworden, de dochter van een deftige dame. Zij hadden veel te vragen, maar durfden niet.

Jetske stond op, zij had krap tijd om nog bijtijds op het atelier te komen en zeide als gewoonlijk goedendag. Taakje begon den ontbijtboel weg te ruimen en Moeke vertelde op klagenden toon dat zij maar weer naar bed ging, want haar hoofd barstte van de pijn.

Terwijl Taakje in de keuken bezig was, bleven vader en dochter alleen. Vera wierp zich om haar vaders hals en snikte tegen zijn schouder.

‘Begrijp je nu waarom je mijn alles bent?’ vroeg hij, ‘waarom ik voor je heel anders voelde als voor je zusjes? Ik zag het reeds spoedig en Dora voelde ook dat je zoo heel anders je ontwikkelde dan haar kinderen. 't Maakte haar kregel, want werkelijk zij hield veel van je; later kon zij er geen hoogte meer van krijgen, zij voelde zich zoo vreemd tegenover je.’

Wat kon het Vera schelen hoe ‘tante’ Dirksma van haar dacht of voor haar voelde; iets anders brandde haar op het hart en de lippen.

‘Vader - hoe heette zij - leeft zij nog?...’

‘Ja, zij leeft nog, maar zij heeft ons vergeten...’

Zijn handen en zijn stem trilden.

‘Zij was nog zoo jong. 't Heeft haar leven niet gebroken - gelukkig.’

‘En u heeft veel van haar gehouden...?’

‘Zou ik anders zoo dwaas zijn geweest?’

‘Mag ik haar naam niet weten?’

‘Ik zal je alles later wel eens vertellen, als wij niet gestoord kunnen worden; neem nu maar gauw je viool en laat je phantasie niet te wild vliegen. Er is niets veranderd dan alleen dat je het weet.’

‘Ja, dat ik het weet.... Mijn moeder een groote dame, mijn vader een kunstenaar! Wat zal er van mij nog worden,’ jubelde het in haar, ‘daarom haatte ik zoo kousenstoppen en snijboonen inmaken, en mij bekrimpen en mij schikken in allerlei burgerlijke nesterijen. Maar zij heeft den moed niet gehad van haar liefde - ten minste niet tot het einde. Zou ik dien hebben - bijvoorbeeld voor Max!’

Och, wat scheen Max nu reeds ver van haar af te staan, zoo ver als behoorde hij tot een andere wereld - een wereld die zij was ontvlogen!

Zij speelde een phantasie, zoo heerlijk, zoo jubelend, zoo vol gloed en dartelheid en leven, zoo vol overwinnend en bevrijd geluk, zoo vol van alles wat haar ziel had bewogen sinds gisteren - dat Max beneden stil in extase nederzat en dat zelfs haar vader haar bewonderend aanzag en zich afvroeg wat hij doen moest om haar talent recht te doen, - langer dralen was plichtsverzuim.

En Moeke tikte tegen de alkoofdeur en vroeg met huilende stem:

‘Kan jelui niet een dag dat gefiedel laten? Ik kan geen oogenblik rusten en mijn hoofd gloeit van de pijn.’

Als bij tooverslag zweeg de viool.

Tweede Gedeelte. I.

Freule Richmonda van Westringa de Mouchy zat in haar kabinet, - een ander zou het misschien een boudoir hebben genoemd, maar zij zeide zelf nooit iets anders dan mijn kabinet of mijn bureau, - om er al het nufferige en nesterige uit te verwijderen.

Freule Richmonda's naam was algemeen bekend op philanthropisch gebied, zij deed veel, ontzaglijk veel goed. Op haar uitgestrekte gronden in Drenthe had zij landbouwkoloniën gesticht; heidegrond werd op haar kosten ontgonnen; zij gaf aan ieder, die voor een weldadig doeleinde bij haar kwam, met ruime hand; zij leefde zelf doodeenvoudig, zonder behoeften, zonder ooit te verschijnen in de groote wereld, waar zij om haar stand en geboorte toch recht had op een eerste plaats.

Behalve de enkele weken, die zij voor haar gezondheid op een buitenlandsche badplaats doorbracht, woonde zij gewoonlijk des zomers op haar kasteel op de Overijsselsche en Drentsche grenzen en bracht haar tijd door met het administreeren harer uitgebreide zaken, of wel zij woonde, zooals nu, gedurende de zes eerste weken van het jaar in een deftig maar eenvoudig pension in Den Haag.

Daar ook had zij haar ‘kabinet’, een eenvoudig, streng gemeubeld vertrek, met niets opvallends dan de groote met kasboeken en beschreven papieren overladen lessenaar; vóór haar hing een fraai schilderij dat steeds haar kabinet versierde, een voorstelling van de Heilige Elisabeth van Hongarije, volgens de bekende voorstelling met de in rozen veranderde spijzen in haar kleed.

Een beroemd Duitsch meester had het geschilderd op bestelling der freule; de goudgrond waartegen het naar middeleeuwsche manier uitkwam wierp alleen glans en gloed door de doffe atmosfeer van het kleine vertrek.

De freule zat in haar met leder bekleeden stoel; alle comfort was haar vreemd, een bont gekleurd tapisseriekleedje lag onder haar voeten op de kokosmat. Ook dit kleedje vergezelde haar overal; een arm stervend kind had het voor haar gemaakt uit dankbaarheid.

Hoe oud de freule was kon niemand zeggen; als zij eenvoudig, ofschoon nooit ouderwetsch gekleed met een voilette voor het gezicht op straat liep, dan kon men haar gerust nog geen dertig jaren geven; zooals zij daar zat, terwijl het volle licht op haar bleeke blondine-teint viel, scheen zij wel

[p. 32]

tien jaar ouder, maar haar fijne, nog gracieuse gestalte, haar klein hoofd, door het glad naar achter gestreken haar nog kleiner schijnend, gaven haar iets jongs, zelfs kinderlijks, waarmede echter het hoog ernstige in haar donkere oogen en de vastberaden, scherpe trek om haar mond in voortdurende tegenspraak waren. Uit haar heele optreden sprak beslistheid en aristocratie; niemand die zich in haar vergissen kon; hoe klein van gestalte en hoe eenvoudig gekleed zij kon zijn, alles bewees dat men een vrouw van geboorte en rang tegenover zich had. De kleine handen konden een pen of potlood hanteeren of het een schepter was. Haar hoofd hield zij meestal een weinig achterover, als drukte het nog grootere zwaarte dan den last van haar dikke vlechten, die eens vlasblond waren geweest maar nu iets warmer gekleurd waren in den loop der jaren.

Zij was een merkwaardige persoonlijkheid, met wie velen te rekenen hadden. Of zij bemind was ondanks het ontzaglijke goed door haar gedaan, kwam nooit ter sprake, misschien juist omdat zij zelf er geheel onverschillig voor scheen. Gevreesd was zij misschien minder dan ontzien; vertrouwen beproefde zij niet op te wekken, zij voelde er de behoefte niet aan; zij had daar haar tusschenpersonen voor, en als men iets van haar verlangde, dan schonk men haar dikwijls meer vertrouwen dan haar lief was.

Weldoen was haar liefhebberij, haar sport, zooals van anderen dierenbescherming, strijd tegen de vivisectie, feminisme, vegetarisme en welke andere stokpaardjes in onzen tijd er nog mogen zijn.

De grootste heldinnen der naastenliefde nam zij gaarne tot voorbeeld, zij verdiepte zich dikwijls in haar levensverhalen; maar één zaak verzuimde zij op te merken, of liever haar geestelijk oog drong zoo diep niet door, dat zij het geheim van het zieleleven dier vrouwen vond, - zij voelde het onderscheid niet dat deze zichzelf en haar schatten gaven uit liefde tot God en de menschheid, terwijl zij haar leven wijdde aan liefdadige werken enkel en alleen omdat dit soort van arbeid haar persoonlijken smaak meer bevredigde dan iets anders, en het haar door het leven heen hielp, dat zich anders dor en eenzaam voor haar zou uitspreiden.

Zij zou zich verwonderd hebben als men haar dit had gezegd; zij was godsdienstig, haar lippen plooiden zich telkens tot een gebed, zelfs al was haar hart er niet altijd bij, al was haar hoofd te druk bezig met andere zaken. Het ‘Martha, Martha, gij zijt bezorgd om vele dingen; alleen het eene noodige wordt door u verwaarloosd,’ was de tekst dien zij het minst gaarne hoorde. In haar oog was Martha door den Meester bitter verongelijkt tegenover de altijd biddende Maria's.

(Wordt vervolgd.)