De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 1

[p. 324]

De vorstinnen van Oranje
door Thérèse Hoven.
Met portretten.
(Vervolg van blz. 320.)

Eerlang echter werd nog bitterder verdriet haar deel: haar hoop om haar echtgenoot een erfprins te schenken werd herhaaldelijk vernietigd. Verscheiden maal werd zij moeder, doch 't was geen moedervreugde, enkel moedersmart, welke ze ondervond; haar kinderen toch openden enkel de oogen voor 't levenslicht om ze terstond weder te sluiten; ze stierven bij hun geboorte. Eerst in '43 mocht ze het groote geluk smaken van een flink, gezond kind het leven te schenken, Prinses Caroline, later Vorstin Weilburg. Daarna moest ze weder een pasgeboren dochtertje aan den dood afstaan, doch eenige jaren later ondervond ze de grootste zaligheid als moeder en als Vorstin en werd haar een zoon geboren.

't Scheen, of de jeugdige Prins zijn ouders geluk aanbracht, want korten tijd na zijn geboorte, in 1747, kwam er eindelijk een gunstige wending in het lot van 't vorstelijke paar, dat tot nu toe meer leed dan lief had ondervonden.

Was 't op aandringen van het volk, dat weder een Prins van Oranje aan 't hoofd van den Staat wilde zien, of omdat de Staten werkelijk hun dwaling inzagen? Wie zal 't zeggen, doch 't schier ongeloofelijke feit deed zich voor, dat er zich plotseling een machtige stem verhief ten voordeele van den Prins en dat hij onverwachts tot Stadhouder van Holland werd benoemd.

Als om goed te maken wat zij misdaan hadden, verklaarden de Staten het stadhouderschap en alle ambten daaraan verbonden, erfelijk zoowel in de vrouwelijke als in de mannelijke linie. Dus kwam er een einde aan de tweede stadhouderlooze regeering, welke van 1702 tot 1747, bijkans een halve eeuw, had geduurd, en kwam er nogmaals een Prins van Oranje aan 't hoofd der Republiek.

Het gulden toekomstbeeld, dat de Prins en Prinses zich waarschijnlijk droomden, werd echter niet vervuld. Nauwelijks was de Stadhouder in zijn waardigheid bevestigd of er ontstond een oorlog met Frankrijk, dat tegen de benoeming van den Prins was geweest, en toen het hem gelukt was door den vrede van Aken een einde te maken aan den ongewenschten strijd, had hij met andere hinderpalen te kampen. Nog altijd bleek er een sterke partij tegen den Stadhouder te zijn, en de laatste jaren van Prins Willem IV kenmerkten zich door allerlei woelingen en gistingen. 't Waren de voorteekenen van den nog heviger weerstand, welken zijn zoon Willem V wachtte en welken deze niet zou kunnen overwinnen.

Vóór de Prins den leeftijd van veertig jaar bereikt had, stierf hij en alweder bleef daar als 't hoofd van 't huis van Oranje een zwakke vrouw als steun en beschermster van een nog zwakker kind. Prins Willem V toch was een tenger knaapje van drie jaar, toen zijn vader hem ontviel.

Doordat het stadhouderschap, tijdens het leven van Willem IV, erfelijk was verklaard, konden zich thans niet dezelfde moeilijkheden en bezwaren opdoen als bij vroegere dergelijke gelegenheden. De Prinses werd dan ook zonder de minste tegenkanting, van welke zijde ook, tot gouvernante der Vereenigde Provinciën aangesteld, totdat haar zoontje den leeftijd zou hebben bereikt om handelend op te treden en zelf de teugels van het bewind in handen te nemen. Toch was haar voogdijschap, die ongeveer elf jaar duurde, een tijdperk van weerzinwekkende onlusten en staatkundige kuiperijen. Het vooroordeel, dat men, reeds vóór haar huwelijk met den Prins, tegen Prinses Anna had, kwam weer met vermeerderde intensiteit boven.

Zoo populair en zoo bemind als Prinses Maria, de echtgenoote van Willem III, was geweest, zoo onpopulair en weinig bemind was de dochter van George II. En toch ten onrechte, want aan goeden wil en zelfverloochening ontbrak het haar geenszins. Van het oogenblik af, dat zij als voogdes van haar onmondigen zoon optrad, legde Prinses Anna de grootste belangstelling aan den dag voor alle zaken, de regeering en het stadhouderschap betreffende, en nam zij haar taak zoo ernstig mogelijk ter harte.

De toenemende onwil en wrevel van het volk konden dan ook slechts voor een zeer gering deel, ja, mogelijk in 't geheel niet, aan haar persoon worden toegeschreven, doch aan invloeden van buiten.

Van Frankrijk ging een geest van onafhankelijkheid en verzet uit, een verachten van alle autoriteiten en 't zich-naar-voren-dringen van den derden stand en langzamerhand deden al deze verschijnselen zich ook in ons land gevoelen.

Evenals Lodewijk XVI in hoofdzaak boeten moest voor hetgeen zijn voorgangers hadden misdreven, zoo ondervond de Prinses-Weduwe ten onzent den terugslag van de opgeruide gemoederen. Aan haar werd gekoeld, waar zij in 't allerminst schuld aan had.

Het huis van Oranje, dat steeds geleefd had voor 't volk, verdiende zeker wel een betere behandeling, dan die welke aan Prinses Anna en ook aan Willem V en zijn gemalin ten deel viel.

Toen zijn moeder stierf, was de Prins nog te jong om zelf aan 't hoofd van de Republiek te staan; in Friesland werd zijn grootmoeder Prinses Maria Louise, de weduwe van Johan Willem Friso, voor den tweeden keer als gouvernante aangesteld. Ofschoon haar hooge leeftijd (bij den dood van haar schoondochter was zij reeds 71 jaar) haar aanspraak gaf op volkomen rust, zoo was Maayken Meu er de vrouw niet naar om haar trouwe Friezen in den steek te laten.

Ze toonde zich nog altijd de flinke, kordate heerscheres en tegelijkertijd de vrome, onderworpen christin. Toen ze, vele jaren vroeger, het plotselinge overlijden van haar echtgenoot vernam, en terstond besefte welke een onmenschelijk zware taak daardoor op haar zou rusten, klaagde ze niet, doch ze plooide de bestorven lippen tot een gebed en prevelde: ‘De Heer doe wat goed is in Zijne oogen,’ en die gelaten levensmoed bleef haar bij tot 't einde harer dagen.

Moedig was ze geweest, toen ze haar bruidegom en later haar man van zich liet gaan om ten strijde te trekken; moedig was ze geweest, toen ze moest optreden voor de belangen van haar zoon en die tot 't uiterste moest verdedigen, en moedig was ze nog, toen ze zich de zorgen voor haar kleinzoon zag opgedragen. 't Was een heldenfiguur, die Prinses van Hessen-Kassel, waardig om een Prinses van Oranje te zijn.

Toen ze dan ook in 1765 het oude hoofd, dat zooveel gedacht en gepeinsd had, neerlegde, toen rees daar uit de borst van Frieslands burgerij slechts één klank, een klacht van wee en rouw. De dood van Maayken Meu werd door arm en rijk als een persoonlijk verlies beschouwd. En ten derdenmale moest de voogdijschap over den jongen Prins, die toen slechts 17 jaren telde, aanvaard worden. Zijn zuster Caroline werd tijdelijk als gouvernante over de provincie Friesland aangesteld.

[p. 325]

Ofschoon de Prins bij zijn benoeming tot stadhouder eerst achttien jaar was, een jongeling dus, werd er toch terstond werk gemaakt van zijn huwelijk.

Evenals bij de vorige Prinsen was het voornamelijk een politieke verbintenis, - en alweer werd er aan een Engelsche Prinses gedacht, vooral door de vrienden zijner overleden moeder. Maar de Hertog van Brunswijk-Wolfenbuttel, met wien zijn moeder de voogdij had gedeeld, was er voor om zich, door alliantie, den steun van het Pruisische Vorstenhuis te verzekeren. Ook de Staten waren deze meening toegedaan, en zoo werd in 1767 het huwelijk gesloten tusschen Prins Willem V van Oranje en Prinses Frederica Sophia Wilhelmina van Pruisen, en werd het Vorstenhuis van Oranje vermaagschapt aan het Koninklijke Huis van Pruisen.

In tegenstelling met de ontvangst, welke men aan de gemalin van Willem IV had bereid, was het onthaal, dat de echtgenoote van Willem V te beurt viel, buitengewoon schitterend. Zij werd op de handen gedragen en ‘Willemijn’, zooals men haar weldra alom in den lande noemde, was een in alle opzichten bevoorrechte Prinses. Haar eerste huwelijksjaren waren zeldzaam gelukkig. Ze was jong, bijzonder begaafd en zeer mooi; daarbij werd ze aangebeden door haar volk, en mocht ze de voldoening smaken haar echtgenoot tot vader van één Prinses en van twee Prinsen te maken.

Na Willem I was Willem V de eerste Prins, die zich in zulk een voorrecht mocht verheugen de overige Prinsen hadden slechts één zoon gehad, en Prins Willem III in 't geheel geen.

't Scheen dus wel of 't Oranjehuis op hechter grondslagen dan ooit te voren gevestigd was. Maar het vrijheidsvuur, waarvan de lont in Frankrijk aangestoken was, breidde zich meer en meer uit; als een nietig vonkje overgewaaid, smeulde het, daar het ook in ons land stoffen genoeg vond om het te voeden, tot het eindelijk als een alles vernietigende en verterende vlam naar alle kanten uitsloeg.

De eerste wolk, welke den zonnigen huwelijkshemel van het jonge paar bedreigde, was het uitbreken van den oorlog met Engeland, waarvoor men den Stadhouder aansprakelijk hield, ofschoon de krijg geheel buiten zijn schuld was ontstaan.

Zelfs nadat de vrede was gesloten, rustte de anti-stadhouderlijke partij niet en weldra werd de Prins, en zelfs de Prinses, openlijk beleedigd door allerlei vlugschriften, welke overal rondgestrooid werden.

Toen was 't, dat de Prinses van Oranje de hulp van den Koning van Pruisen inriep; bij het verschijnen van het eerste schotschrift, waarin haar naam op een minder vleiende manier genoemd werd, trad de Koning met de meeste energie op en deed hij alles om den opkomenden storm te bedwingen.

Een tweede onaangenaamheid ontstond doordat de Hertog van Brunswijk, die nog steeds in Den Haag woonde, zich op een onbevoegde wijze trachtte te mengen in een mogelijke voogdij over de erfprinsen, ingeval hun vader, Willem V, tijdens hun minderjarigheid mocht overlijden.

De Prinses zag hierin een achteruitzetting van haar zelve en een miskenning van haar rechten als moeder. Ook wist zij dat de Hertog in stilte moeite deed om oneenigheid te veroorzaken tusschen haar en haar echtgenoot, en 't was geen wonder, dat zij deze inmenging niet alleen hoogst onaangenaam vond, doch zelfs gevaarlijk voor haar rust en haar geluk als gade en moeder. Ze droeg haar belangen dus nogmaals aan het hoofd van haar geslacht, den Koning van Pruisen (Frederik I), op en deze wist te bewerken, dat de Hertog het land verliet en zich niet verder met het gezin van den Prins of met de aangelegenheden des lands bemoeide.

Toch was, na zijn vertrek, de vrede niet hersteld. Langzamerhand toch vormde zich in de omgeving van het stadhouderlijke Hof een partij, die zich vóór de Prinses verklaarde, in tegenstelling met de reeds bestaande beweging, die zich ten gunste van den Prins en tegen de Prinses geopenbaard had. Mogelijk hadden deze twee stroomingen, welke zich nu in tegenovergestelde richtingen bewogen, zich kunnen vereenigen, als de karakters der betrokken echtgenooten niet zoo verschillend waren geweest. Willem V had, ook nadat de voogdijschap van den Hertog van Brunswijk Wolfenbuttel had opgehouden, altijd nog naar dezen opgezien en beschouwde zich steeds meer als een dienaar van den Staat dan als het hoofd ervan.

Prinses Wilhelmina daarentegen had het heerschzuchtige en autoritaire der Pruisische Vorsten in zich. Waar de Prins lijdelijk toegaf en alles duldde om des lieven vredes wille, liet zij zich niets welgevallen wat haar ook maar in 't minst als een verongelijking van haar persoon voorkwam. Aan deze zelfschatting, die somtijds gevaar liep van in zelfoverschatting te ontaarden, paarde zij een zeldzame vastberadenheid en een onverzettelijken wil. In 't kort, zij bezat een flink, mannelijk karakter, terwijl de Prins eerder iets vrouwelijk-zachts en onbeslists had.

Toch wendde zij die verschillende eigenschappen nimmer aan ten eigen bate en weigerde zij meermalen beslist de voordeelige aanbiedingen, welke de tegenstanders van den Prins haar durfden doen. Haar gezag uitbreiden ten koste van dat van haar gemaal was iets, waartoe zij niet te bewegen was. Niettegenstaande alle verdenkingen, welke men omtrent Prinses Willemijntje gekoesterd heeft, rijst zij uit de nevelen van 't verleden voor het nageslacht op als een grootsche figuur, als een vrouw, die kon handelen in tijd van gevaar en die niet wist van terugtreden of schipperen, daar waar zij het voor haar plicht hield om vooruit te gaan en te blijven volharden in wat ze ondernomen had.

Intusschen bepaalden de oneenigheden zich niet bloot tot de omgeving van den Prins en zijn gemalin; met rassche schreden had de geest van verzet, op Frankrijk's bodem ontstaan, zich naar ons land overgeplant en eerlang ontwikkelde zich de machtige partij der Patriotten, waartegenover de zooveel zwakkere der Prinsgezinden zich nauw staande wist te houden.

Het was in 1787, dat het voor 't eerst tot een geduchte uitbarsting kwam. De reis der Prinses en haar aanhouding bij Goejanverwellensluis behooren tot de meest bekende en helaas ook tot de treurigste gebeurtenissen van die dagen, welke echter nog door zooveel noodlottiger feiten zouden gevolgd worden.

Nogmaals trad de Pruisische Koning voor de rechten der Prinses op; nu was het Frederik Wilhelm II, de eigen broeder der Prinses, die zijn broeder was opgevolgd.

De Koning begon met voldoening te eischen voor de smadelijke bejegening, welke zijn zuster had ondervonden, en toen de Staten aarzelden die te geven, zond hij zijn troepen in ons land.

Inmiddels ijlde de Prins van Nijmegen, waar hij met zijn gezin verblijf hield, naar de Residentie, waar men hem niet onvriendelijk ontving; zoodra de Staten vernamen, dat het ernst was bij den Koning van Pruisen, veranderden zij hun vijandelijke houding, en 't was op uitdrukkelijk verzoek der Staten, dat de Prinses, eenige dagen na de aankomst van den Prins, haar intocht deed in Den Haag. De ontvangst, welke men er haar bereidde, was zelfs hoogst vleiend en was waarschijnlijk wel 't gevolg van de kalme en waardige manier, waarop de Vorstin de haar aangedane beleediging had opgenomen. Wat zij eischte was recht, doch elke gedachte aan kleingeestige wraak bleef haar vreemd; 't was zelfs hoofdzakelijk op aanraden van haar vrienden, dat zij er toe overgegaan was om de hulp van haar broeder in te roepen.

Ofschoon Amsterdam bleef volharden in zijn anti-Prinselijke gezindheid, was oppervlakkig beschouwd, alles weer ten beste

[p. 326]

geschikt, doch de tijden waren er niet naar om de rust lang te bewaren. De gemoederen waren te opgewonden, de toestanden te gespannen, dan dat men de toekomst kalm tegemoet kon gaan. Het wederzijdsche vertrouwen was geschokt, en men leefde als op een vulkaan, waarvan de minste beweging noodlottig kon zijn.

Toch duurde het nog eenige jaren vóórdat de crisis kwam, en gedurende dien tijd genoot de Prinses van Oranje niets dan eer en onderscheiding in de Residentie. Men waardeerde haar uitstekende hoedanigheden en wist wel dat het aandeel, dat zij in 't bestuur had, al was 't dan ook slechts door zijdelingschen invloed, veel bijdroeg tot de grootheid en het welvaren der Republiek. Doch terwijl men haar in haar onmiddellijke omgeving huldigde en op prijs stelde, staken haar vijanden elders de hoofden weer op. Vooral degenen, die uit 't land verbannen waren of op een andere manier hadden geleden door de gebeurtenissen in 1791, hielden er de Prinses aansprakelijk voor, en ontzagen zich niet, haar in woord en schrift op de grofste wijze te beleedigen en te hoonen.

En toen de opstand der Oostenrijksche Nederlanden tegen den Keizer uitbrak, werd de Prinses openlijk beschuldigd van dien te

wilhelmina, gemalin van koning willem i.

hebben aangewakkerd, in de hoop van daardoor haar tweeden zoon te kunnen bevoordeelen, voor 't geval die gewesten zich onafhankelijk van hun Souverein zouden maken en een anderen heer zouden verlangen.

Doch dit was een verzinsel, gelijk zoovele aantijgingen welke men tegen de Prinses heeft durven aanbrengen. De onlusten in Brabant werden nimmer door haar aangewakkerd, noch ondersteund. De opstand duurde evenwel niet lang, maar toen deze bedwongen was, brak de groote omwenteling in Frankrijk los, en 't duurde niet lang of de Zuidelijke Nederlanden vielen in handen der Franschen, en van dat oogenblik af was het lot der Noordelijke Nederlanden, der eertijds zoo machtige Republiek, beslist.

De Patriotten namen nu feitelijk 't roer in handen, en ofschoon de Prinsgezinden zich nog steeds handhaafden, bleken de eersten te machtig in den ongelijken strijd. De Prinsgezinden moesten 't onderspit delven, en ten einde erger dingen te voorkomen, besloot de Prins voor de overmacht te bukken, door met zijn gezin het land te verlaten.

Uitgeleid door de hun overgebleven getrouwen begaf de stadhouderlijke familie zich naar Scheveningen, van waar de Prinses zich den 18 Januari 1795, op een gewone visscherspink, naar Engeland inscheepte met haar schoondochter de Erfprinses en haar eenigen kleinzoon, later Koning Willem II. De Prins volgde eenige dagen later met zijn beide zoons.

De afscheidswoorden van Willem V tot zijn vrienden: ‘Ik ga, maar ik kom weder,’ werden niet bewaarheid; de Prins zag zijn geboortegrond nimmer terug, en gedurende achttien jaar vertoefde het huis van Oranje in den vreemde.

Zoodra de vorstelijke ballingen in Engeland aankwamen, stelde Koning George het vroegere buitenverblijf van hun voorzaat Willem III, te Hampton Court bij Richmond, ter hunner beschikking. Slechts eenige jaren maakten ze van die gastvrijheid gebruik; toen verlieten zij Engeland en trokken zij zich terug op hun Nassausche bezittingen in Duitschland.

Het gezin van den Stadhouder bestond destijds uit Willem V, zijn gemalin, den Erfprins Willem Frederik, die kort vóór de troebelen in Nederland waren begonnen, met zijn nicht Prinses Frederika Louise Wilhelmina van Pruisen was gehuwd, hun zoontje, den lateren Willem II, en eindelijk den tweeden zoon van Willem V, Prins Frederik. Deze trad in Oostenrijkschen dienst en stierf in 1799 te Padua. De eenige dochter, gesproten uit het huwelijk van Willem V en Prinses Willemijn, was reeds met den erfprins van Brunswijk gehuwd. Zij stierf in 1620, weinige maanden voor den dood van haar moeder.

Het lot der Oranje's was intusschen verre van schitterend; zij werden geheel als een uitgedreven familie beschouwd en behandeld; in Engeland en ook later in Duitschland ondervonden zij vaak de meest onheusche bejegeningen. Willem V schikte er zich kalm in; waarschijnlijk was de rust buitenslands hem nog liever dan hetgeen hij in de laatste jaren in zijn eigen Vaderland had ondervonden. In 1805 stierf hij, op vreemden bodem.

De Prinses verdroeg haar nieuwe beproevingen, gelijk zij al het leed, dat haar reeds vroeger was overkomen, verdragen had, met een hooghartigen trots, die haar deed lijden zonder te klagen. Toch werd haar geestkracht niet gedood door de herhaalde slagen, welke zij van het wreede noodlot te verduren had. Nog steeds koesterde zij eerzuchtige plannen, niet voor zichzelve, doch voor Prins Willem Frederik, haar eenig overgebleven zoon. In 1801 begaf deze zich in persoon naar Napoleon Bonaparte, en verzocht hij den, toen reeds machtigen, dictator zijn belangen ter harte te willen nemen. Maar Nederland teruggeven, kon zelfs Napoleon niet; dat zou trouwens niet overeengekomen zijn met zijn eigen plannen. Hij schonk den Prins echter de heerschappij over de vroeger geestelijke landen Corvey, Fulda enz., en gaf hem den titel van Prince Héréditaire d'Orange-Fulda. Als voorwaarde werd evenwel gesteld, dat de Prins zijn aanspraken op de Nederlanden moest laten varen.

Later werd de Prins generaal in Pruisischen dienst, nog later nam hij dienst in het Oostenrijksche leger, terwijl zijn oudste zoon (later Koning Willem II) in 't Engelsche leger, onder Wellington, verschillende veldtochten meemaakte. Na 1812 begon de hoop van den Prins van Oranje te herleven, en toen, in 1813, eenigen van zijn vroegere vrienden hem spraken over een mogelijken terugkeer in het land zijner vaderen, verklaarde hij er zich aanstonds toe bereid. November 1813 keerde hij in Nederland terug, als Erfstadhouder Willem VI, en in December van hetzelfde jaar werd hij reeds als Souverein erkend. Zijn gemalin, Prinses Wilhelmina, werd tot Koningin verheven, en was de eerste Prinses van Oranje, die Nederlands kroon droeg. De eerste Koningin was zij niet, daar deze titel van 1806-1810 door Hortense, de echtgenoote van Lodewijk Napoleon, was gedragen.

Kort na haar zoon keerde Prinses Willemijn, de Prinses-Weduwe, in Nederland terug; de laatste jaren van haar veelbewogen leven bracht zij op het Loo door. Wel was het een triomf voor haar, om haar zoon op den troon te zien van hetzelfde Holland, dat haar en de haren eertijds zoo vijandig was geweest, doch 't was in stilte, dat zij er van genoot. Nimmer liet zij zich verleiden door kleingeestige wraakzucht om degenen, die haar vroeger beleedigd hadden, met gelijke munt te betalen, en zich te verheugen over hun val. Na haar terugkomst had de Prinses echter geen onaan-

[p. 327]

genaamheden meer te verduren en was men haar algemeen welgezind.

De opgewonden geestdrift, waarmee Koning Willem I verwelkomd was, bleek niet bestendig te zijn, zooals de gebeurtenissen uitwezen.

Het ligt echter niet op onzen weg deze gebeurtenissen, de afscheiding van de Zuidelijke Nederlanden, de erkenning van België als een onafhankelijk land enz., hier nader te bespreken.

Toen de Koning, na den dood van zijn eerste gade, die in 1837 stierf, in 't huwelijk wilde treden met de Katholieke Gravin d'Oultremont,

anna paulowna. 1840-1849.

steeg de toenemende ontevredenheid ten top, en verzetten de Staten er zich openlijk tegen. Geen Vlaamsche Gravin werd waardig gekeurd om de kroon van ons land te dragen.

Willem I, die zijn populariteit sterk zag verminderen, besloot wijselijk om afstand van de regeering te doen, en zijn oudste zoon, als Willem II, zijn plaats te laten innemen. In 1840 beklom deze dus den Nederlandschen troon.

In 1816 reeds had hij een schitterende verbintenis gesloten, door te Sint-Petersburg in 't huwelijk te treden met Anna Paulowna van Romanow, de zuster van Alexander I, den Czaar aller Russen.

Het volgende jaar bevatte de Staatscourant van 22 Februari de volgende bekendmaking:

H.K.K.M. Mevrouw de Prinses van Oranje is gisteren-avond, ten half 11 ure, gelukkiglijk verlost van een Prins, die volkomen welvarende is, zoowel als H.K.K.H. zijne moeder.

Brussel, den 20 Februarij 1817.

Deze pasgeborene was Willem Alexander Paul Frederik Lodewijk, later Willem III.

In 1839 huwde hij met Prinses Sophia Frederika Mathilde, de jongste dochter van den Koning van Wurtemberg; het jonge paar nam toen den titel van Erfprins en Prinses van Oranje aan. De ouders van den Prins waren de Kroonprins en Kroonprinses.

Toen de Erfprins met zijn jonge gemalin voor het eerst te Amsterdam kwam, werd er in den stadsschouwburg een groote gala-voorstelling ter hunner eer gegeven.

Ooggetuigen vertellen, dat er nog nimmer in ons land zulk een schitterende vertooning was geweest, en nimmer vóór dien tijd en, helaas, ook nooit meer in later dagen was het huis van Oranje in zulken getale aanwezig. De geheele eerste rang was ingenomen door de Koninklijke en Prinselijke families met hun gevolg, de dames in baltoilet, de heeren in groot ornaat. Daar was ten eerste Willem I, die de stamvader van ons Koningshuis zou kunnen genoemd worden, met zijn dochter Marianne. Dan Willem II met zijn beeldschoone gade, Anna Paulowna, wier tooi van diamanten en smaragden in Europa hun weerga niet hadden. Verder Prins Frederik, de tweede zoon van Willem I met zijn, om haar groote weldadigheid, beroemde gemalin Louise van Pruisen. Eindelijk de Erfprins met Sophia van Wurtemberg, Prins Hendrik en zijn Gemalin, Prinses Amalia, de dochter van Hertog Bernard van Saksen-Weimar, en de jongste der kinderen van Willem II, Prinses Wilhelmina Maria Sophia Louise, of Prinses Sophie, zooals zij algemeen genoemd werd.

Treurig is 't om na te gaan, hoe spoedig deze talrijke familie versmolten is tot eenige weinige leden. Koning Willem I had toen reeds een zoon (Alexander) verloren, Willem II had het ongeluk zijn tweeden zoon, insgelijks Alexander genaamd, te verliezen; de Prins stierf op jeugdigen leeftijd te Madera (1848).

Willem III eindelijk overleefde zijn drie zoons, Willem, Maurits en Alexander, die alle drie zonder nakomelingschap stierven.

Prins Frederik moest ook zijn offer brengen aan den eeuwigen maaier; zijn eenige zoon deed, als jongen van dertien jaar, een noodlottigen val in de manege te 's Gravenhage, waarvan hij niet herstelde.

Prins Hendrik, schoon tweemaal gehuwd, liet geen kinderen na.

(Wordt vervolgd.)

[p. 328]

zomer-idylle. Naar een schilderij van H. Heydenhaus.