De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 1

[p. 91]

Monsieur De l'Espinay.
Eene episode uit het leven van Elisabeth Stuart, Koningin van Bohemen, 1645-1646.
Door Dr. Jan ten Brink.
(Vervolg van blz. 83.)

VII. Oorlog in het paleis en daarbuiten.

Den volgenden Meidag, de klokke negen in den voormiddag, bevonden zich de beide zonen der Koningin van Boheme in een bovenvertrek der tweede verdieping van het paleis. Er was daar niet veel eigenaardigs te zien, alleen eene verzameling van wapenen, degens, haakbussen, speren en hellebaarden, die Prins Philips boven de schouw en aan de wanden had opgehangen. Eene massieve tafel van eikenhout, zes breede leunstoelen, een paar diepe, hooge kasten, waarin dezelfde Prins zijne kostumen en kleedingstukken bewaarde, vormden het eenvoudig ameublement.

Op het genoemde uur bevonden zich vier personen in dit appartement. Hier schreef Philips van Boheme zijne schaarsche brieven, of deed hij met zijne vrienden zich soms te goed aan de beste bieren en wijnen, die de kelders der Koningin bevatten. Aan de tafel, waarop nu verschillende bundels papieren zwierven, zaten de beide Prinsen. Achter den stoel van Philips stonden zijne twee trouwe makkers, de Saksische Baron Gerard Bernhard von Pellnitz, kapitein in dienst der Hoog Mogende Heeren, en Johan von Wartenau uit Heidelberg. Prins Karel Lodewijk scheen de leiding der beraadslaging op zich genomen te hebben. Hij was tien jaar ouder dan Philips, en achtte zich als Erfprins van de Paltz het hoofd der familie. Hij spotte met den titel van Koning en Koningin van Boheme, daar juist door Boheemsche dwaasheden het heerlijk erfland der Keurvorsten van de Paltz was geraakt in handen van Spanjaarden en Oostenrijkers. Al zijn streven was door geoorloofde of ongeoorloofde middelen zijne kroon als Keurvorst te herwinnen. Reeds lang was het hem gebleken, dat de koningen uit het huis Stuart hem van luttel hulp zouden zijn. Hij streefde in stilte naar de gunst van de Round-Heads, zoo als hij met de meeste kalmte aan zijne moeder verzekerd had. Alleen voor Zijne Hoogheid den Stadhouder en voor de Hoog Mogende Heeren had hij nog respekt, en daarom beproefde hij nu het terrein in Den Haag te verkennen. De vorige dag had hem evenwel bitter teleurgesteld. Overal, waar hij aanklopte, wees men hem uit de hoogte terecht. Hij had het niet gewaagd Prins Willem, die onlangs verbonden werd aan de dochter van zijn oom, Koning Karel I, te gaan raadplegen. Zeer verbolgen had hij nu het oor geleend aan zijn broeder Philips, die hem uitsluitend wenschte te gebruiken als bondgenoot in de veete tegen den Graaf de l'Espinay. Prins Karel Lodewijk was geheel op de hoogte gebracht - hij had omtrent de oorzaak van het geschil lange verhalen gehoord van Von Pellnitz en Von Wartenau. Dat de Koningin, zijne moeder, den Franschen Graaf zeer bijzonder had onderscheiden, dat deze onder den titel van Opperstalmeester den heelen dag in het paleis op den Knenterdijk te vinden was, ergerde hem. Daarenboven er werd in Den Haag velerlei gemompeld over de Koningin, daar het al gebleken was, dat hare geldmiddelen zeer vaak te wenschen overlieten. Het optreden van den schitterenden Graaf de l'Espinay aan haar hof, de ongemeene gunst hem door de Koningin, en, naar het heette, door de Prinsessen bewezen, deden duizend geruchten ontstaan bij de lasterlievende gemeente. In 1646 werd er in Den Haag ontzaglijk veel gebabbeld over allerlei personen, voornamelijk over de hooggeplaatsten. In de wereld der diplomatieke ambtenaren, in militaire kringen, vooral onder de uitheemsche officieren, bij maaltijden en feesten in gegoede burgergezelschappen, zelfs op straat, werd heel wat gepraat over de daden en handelingen van aanzienlijke Hagenaars, niet het minst over de personen uit het hof van Boheme.

Philips van Boheme had door Pellnitz en Wartenau vernomen, hoe er in Den Haag werd gesproken over zijne moeder, zijne zusters en l'Espinay. Hij had besloten, dat de Opperstalmeester uit het paleis en uit Den Haag moest verwijderd worden, op grond, dat de goede naam van zijne moeder en zijne zusters zou worden bedreigd door de bezoeken van den Franschen windbreker. De ware oorzaak was de oude wrok tegen l'Espinay. Philips meende nu evenwel zeer aannemelijke gronden te hebben ontdekt, om aanvallend tegen zijn vijand op te treden. Hij had zijn oudsten broeder van de noodzakelijkheid eener aanvallende handeling overtuigd. En nu beraadslaagden ze over de wijze, waarop deze handeling moest ten uitvoer worden gebracht.

Prins Karel Lodewijk was bezig zijne meening te zeggen. Hij streek met zijne linkerhand over den kort afgeknipten roodbruinen baard, en zeide:

‘Somma sommarum is deze Françooische avonturier een deugniet in zijn huid. Je hebt schoon gelijk, Philips! Hij moet worden weggejaagd. Het spreekwoord zegt: degene, daar men mede hanteert, daar wordt men mee geëerd! We moeten de Koningin persuadeeren, dat het periculeus is, verder met hem te communiceeren. Maar allereerst moeten we metter daad kunnen remonstreeren, dat de schelm zich aan de vorstelijke digniteit van Hare Majesteit en de Prinsessen heeft vergrepen. Heb je dit wel overwogen, Philips?’

‘Certein! Ik heb mijne mesures daarvoor genomen. De Françooische windbuil is gezult in alle Italiaansche deugnieterij! Hij is een vrouwenbederver, een overgegeven vleeschdief! Von Pellnitz heeft hem dag op dag in de herberg van het Gouden Hoofd zien gaan, om de mooie dochter van den waard te caresseeren. Verschillende personen, die van ons hof dependeeren, hebben mij hetzelfde gerapporteerd. Hij staat hoog in de bijzondere gratie van Mevrouw Van der Mijle en van Hare Majesteit. En toch zal hij mij niet ontkomen! Ik heb er mijne particuliere speculatie op! Hij wordt in de appartementen van Hare Majesteit toegelaten, en verschijnt bijna dagelijks in het atelier van de Prinses Louise Hollandina!’

Karel Lodewijk richtte het bolle, hoogrood gekleurde gelaat omhoog met een driftigen zwaai, vertoornd uitroepende:

‘Dat hem de pokken halen, die ellendige hondsklink! Heeft hij de vaniteit zijne oogen op te heffen tot de dochter van den Keurvorst! Is je informatie goed genomen, Philips?’

Philips poogde zijne armzalige dunne kneveltjes zoo hoog mogelijk op te krullen, en zei zeer kalm:

‘Von Wartenau! Roep den lakei der tweede verdieping, Joost Joosten Duijnsbergen!’

Von Wartenau boog zeer diep, zoodat het lange geelblonde hair hem over neus en wangen viel.

De beide broeders zwegen eene poos.

Von Wartenau kwam terug met den lakei. Er lag eene uitdrukking van vrees over het afstootend wezen van den mageren huurling.

Philips wenkte hem te naderen tot de tafel, en vroeg toen:

‘Sinjeur Duijnsbergen, heb-je je devoir gedaan volgens accoord?’

‘Certein, Uwe Hoogheid! Ik gluur den heelen uitstrengen dag door het sleutelgat!’

[p. 92]

‘En wat heb je geobserveerd?’

‘De Françoois ligt op zijne knieën voor de Prinses, en kust haar hand!’

‘Wat meer?’

‘Al had ik het heele lijf vol oogen, 't was me niet mogelijk meer te zien!’

‘Wat meen-je, schelm! Vooruit er mee, of je krijgt goedkoop de galg voor je nieuwe jaar!’

Philips sprak op dreigenden toon - de lakei verbleekte.

‘Het is te bijster schrikkelijk, uwe Hoogheid! Maar gisteren, na een bezoek van meester Gerard van Honthorst, is een schildersezel met een breed conterfeitsel voor de deur geplaatst. Ik kan geen hand voor oogen meer zien!’

Philips sloeg met de vuist op de tafel, rood van toorn.

‘De nikker speelt met je bek, vervloekte galligerd!’ schreeuwde hij. ‘Je hebt je laten betrappen, toen je door het sleutelgat gluurde. De schilder heeft je gezien! Elementen! Ik zal je koek geven!’

Joost Joosten Duijnsbergen boog het hoofd met de schichtigheid van een bangen hond, die een dracht slagen verwacht. De uitdrukking van zijn terugstootend gezicht werd afschuwelijk.

Karel Lodewijk richtte zich tot zijn broêr, en zei op hoogen toon:

‘Geef den schelm de pais, Philips! Ik heb hem wat te vragen!’

En toen zich tot den bevenden lakei richtend:

‘Luister, rabaud! En lieg niet, of ik zal je met een stok den kop aan stukken smijten! Wie komen er op bezoek bij de Prinses in het atelier?’

De lakei sidderde. Hij had meermalen den toorn van Philips gewekt, en menige mishandeling van den doldriftigen Prins ondergaan. Hij haastte zich nu met schorre stem te zeggen:

‘Een goed deel van de schilders uit Den Hage - meester Honthorst, meester Van Miereveldt, meester Jordaens, vele anderen. Dan komt Hare Majesteit met Mevrouw Van der Mijle, de oude Freule Van Dorp, de heer Huygens, Secretaris van Zijne Hoogheid; sommige Françooische en Engelsche heeren, en de Françooische Graaf, die hier stalmeester is!’

Karel Lodewijk knikte bemoedigend, en ging voort:

‘Al wel, sinjeur! En zeg nu eens zonder bewimpeling - komt die Françooische lichtvink vaak in de schilderkamer van de Prinses? En hoe lang duurt dit nu al?’

‘Dat zal wel al mooitjes van dezen winter begonnen zijn, uwe Hoogheid! De Graaf komt goelijkjes twee of driemaal in de week!’

‘Heb je aan de deur geluisterd?’

‘Ik versta mij niet op het Françooisch, uwe Hoogheid!’

‘Heb je bij het binnenkomen in de schilderkamer de Prinses wel eens aan de zijde van den Graaf gezien?’

‘Certein, uwe Hoogheid! Ze stonden wel eens saam bij een conterfeitsel - maar keken malkaar, niet het schilderij, aan! Het leek wel, of ze liefoogden!’

Prins Karel Lodewijk had nu zijn doel bereikt. Hij smeet een stuk zilver naar den lakei, en wees hem de deur. Joost Joosten Duijnsbergen verdween met zeldzame snelheid, zich bukkende om het geldstuk van den vloer op te rapen. Philips balde de vuist, en wierp een vergramden blik naar den vluchtenden guit.

Zoodra het gerucht zijner voetstappen uitstierf, zei Karel Lodewijk:

‘'t Is niet dubieus! De eer onzer zuster loopt groot perikel. Het zal evenwel profitabel zijn, om met de uiterste prudentie te procedeeren. De Graaf de l'Espinay is een galgenaas in zijn huid, en mag niet langer in dit paleis worden toegelaten. Er moet alle vlijt en diligentie worden aangewend, om de vervallen zaken hier te redresseeren. Doch op dit punt mag niet getracteerd of besloten worden zonder voorweten en kennisse van onze oudste zuster Elisabeth.’

Philips zag verschrikt op. Elisabeth, die verwenschte précieuse was hem niet genegen! Het was niet zeker, of zij partij zou kiezen tegen l'Espinay. Hij schudde het hoofd, en antwoordde:

‘Om de eer van Louise te sauveeren, en onze desperate zaak te restaureeren, komt mij de hulp van deze bégueule niet noodzakelijk voor! Er zijn maar twee middelen: Hare Majesteit te remonstreeren, dat de Françooische hond moet worden weggejaagd - of hem zelf in 't aangezicht te slaan, en met het rapier te agresseeren!’

Prins Karel Lodewijk haalde de schouders op.

‘Met dien snoevenden pronker in persoon te procedeeren, staat beneden uwe digniteit, Philips! Dat mogen we aan deze heeren renvoyeeren!’

Hij wees op Von Pellnitz en Wartenau, die zich schijnbaar ten hoogste gevleid achten, doch zich de eenmaal ontvangen les maar al te pijnlijk herinnerden.

‘Daarenboven,’ ging Karel Lodewijk voort, ‘zal Hare Majesteit zich door ons niet zoo schielijk laten persuadeeren. We hebben niet veel meer dan een vermoeden! Elisabeth alleen is bekwaam deze situatie naar eisch te apprecieeren. Elisabeth heeft de noodige autoriteit - zij alleen moet voor ons spreken!’

Philips boog het hoofd voor zijn zooveel ouderen broeder. Hij had nog maar weinig ervaring van de wereld, en gehoorzaamde alleen aan de eerste opwelling van zijne dolle drift. Hij was op zijn zestiende jaar naar Parijs gezonden, om zijne opvoeding te voltooien, maar had er zooveel geld verteerd, en zich zoo berucht gemaakt door zijne ‘turbulente comportementen’, dat zijn oud-oom, de Hertog de Bouillon, Maarschalk van Frankrijk, hem zoo snel mogelijk naar Den Haag had teruggezonden. Er was met dezen woesteling weinig te beginnen. Hij toonde alleen eenigen eerbied tegenover zijne moeder, hij vreesde de tong zijner zuster Elisabeth.

Karel Lodewijk adviseerde nu oogenblikkelijk met Elisabeth te gaan raadplegen. Von Pellnitz en Von Wartenau bleven achter. Zoodra de beide prinsen vertrokken waren, vielen ze uit, luid in het Duitsch roepende, dat ze zich niet beschikbaar stelden, om door den Graaf de l'Espinay te worden doorpriemd. Von Pellnitz had het volle gebruik van zijn rechterarm nog niet terug. Er bleef eene stramheid in zijne bewegingen, die hem verhinderde den degen naar eisch te voeren. Von Wartenau was geheel hersteld, maar had zeer veel aan zijn wond geleden. Beiden koesterden den hevigsten wrok. Ze overlegden dien morgen nog geruimen tijd, of ze den gevaarlijken vijand niet in eene hinderlaag konden lokken, en hoe ze hem zouden kunnen afmaken, zonder hun leven in de waagschaal te stellen.

Karel Lodewijk en Philips daalden naar de eerste verdieping, waar zich het studeervertrek van Elisabeth bevond. De Prinses was alleen, en bereid hare beide broeders te ontvangen. Hare kamer zag uit op het Voorhout, maar de laagste ruiten der drie hooge kruisvensters waren beschilderd met donkere kleuren, de wapens van Engeland, de Paltz en de Geüniëerde Provinciën voorstellende. Dit vertrek zag er niet anders uit, dan de studeerkamer van een Descartes of een Constantin Huygens er zou hebben uitgezien. De wanden waren met boekenkasten geheel bedekt. Eene fraaie kopergravure naar Frans Hals reproduceerde den geestigen kop van Descartes, en hing boven den schoorsteenmantel. En juist omdat deze gravure het eenige kunstwerk in deze studeerkamer, - waar geen zweem van spiegels gevonden werd - uitmaakte, viel het portret van Cartesius te meer in het oog. De prinses Elisabeth, hartstochtelijke bewonderaarster der Cartesiaansche wijsbegeerte, had eene hooge vereering voor den wijsgeer opgevat, die het haar loonde door te zeggen dat zij van al zijne lezers en lezeressen zijne philosophie het beste begrepen had. Descartes vertoefde herhaaldelijk in Den Haag, en werd een der bevoorrechte gasten

[p. 93]

z. h de paus den apostolischen zegen gevend.

[p. 94]

in het Hof van Boheme. De geleerde Baillet, die in 1691 het leven van Cartesius schreef, zei van de Prinses Elisabeth: ‘L'élévation et la profondeur de génie de ceste princesse n'avoient point permis, qu'elle s'arretât à ces connaissances ou se bornent ordinairement les plus beaux esprits de son sexe, qui se contentent de vouloir briller.’ Cartesius droeg haar zijne Principia en zijn Tractaat over de Passiën op, het laatste op haar verzoek geschreven. Elisabeth volgde den wijsgeer in de rijke ontwikkeling zijner denkbeelden, en betreurde den strijd door den bekrompen Voetius tegen hem ondernomen.

De studeerkamer der Prinses was zeer ruim en hoog van zoldering, - het vertrek waar vóòr 1619 de Landsadvocaat zijne eenzame vrije uren doorbracht in vruchtbaren staatsarbeid. Er stond eene groote eikenhouten tafel in het midden met boeken, portefeuilles en globes meer dan overladen. Een kleinere tafel bij het hoekvenster was de werktafel der Prinses, waar ze las en schreef. Aan de tegenovergestelde zijde stond eene gelijke tafel, waaraan dikwijls de twee jongste zusters der Prinses, Charlotte, zeventien jaar oud en Sophia, vijftien jaar oud, in alle stilte onder leiding harer oudste zuster zaten te studeeren. Deze beide jonkvrouwen leefden een vrij eenzaam leven in het paleis, daar ze nog niet tot de audiëntiën en maaltijden van Hare Majesteit werden toegelaten.

Toen men Elisabeth aandiende, dat hare broeders haar om een onderhoud verzochten, zond ze Charlotte en Sophie naar een zijvertrek. Ze was maar één jaar jonger dan Karel Lodewijk, maar toonde zich toch altijd bereid, om den Erfprins van de Paltz met beleefdheid te ontvangen. Ze was eenvoudig gekleed in zwart laken met oplegsels van zwart satijn. Een breede platte kanten kraag, en tot aan den elleboog oprijzende kanten machetten maakten haar eenigen tooi uit. Ze stond daar in het volle licht bij het venster, een waarlijk koninklijke gestalte. Uit de fijne trekken sprak het bloed der Stuarts. De groote zwarte oogen en het rijke zwarte hair, gevoegd bij de uitdrukking van zelfbewustheid en waardigheid op haar gelaat, vormden een indrukwekkend geheel. Zij, die haar naderden, gevoelden, dat zij eene geheel eenige, ongemeene vrouw was, voor wie het hoofd ontbloot en de knie gebogen moest worden.

Het scheen, dat de beide Prinsen iets dergelijks gevoelden, toen zij binnentraden. Elisabeth wees op twee zetels bij hare werktafel, en nam hare plaats weer in. Karel Lodewijk, - wiens uiterlijk het meest aan zijn overleden vader herinnerde, wiens roode bolle wangen een eigenaardig contrast vormden met de aristocratische bleekheid zijner hoogbegaafde zuster - Karel Lodewijk begon onmiddellijk te spreken:

‘Elisabeth, we hebben uw advies noodig! Ik ben van opinie, dat hier in den Hage niets te doen is, om de vervallen zaken van ons Keurvorstendom te helpen redresseeren. Ik retourneer morgen naar Engeland. Als de pais met Spanje en Oostenrijk getroffen wordt, zullen we nader zien. Maar er is iets geheel anders, dat vooraf moet worden gereguleerd, rakende onze particuliere digniteit. De persoon van den Franschen Graaf de l'Espinay moet uit dit paleis worden verwijderd....’

Elisabeth maakte eene beweging van verrassing, schielijk vroeg ze:

‘Wat moveert u zoo te spreken?’

‘Ons deert, dat Hare Majesteit dezen fortuinzoeker zooveel ongemotiveerde faveuren bewijst, en we betreuren het, dat onze zuster Louise dezen brageerenden grootspreker bijna dagelijks in hare particuliere vertrekken ontvangt. We achten dit ten uiterste dangereus, met het oog op een rapport ons zoo even door de bijzondere diligentie van Philips ter ooren gekomen!’

Elisabeth vestigde hare groote zwarte oogen met uitvorschenden blik op Philips, dien zij wantrouwde. Ze antwoordde:

‘Ik heb onze Louise gedurig vermaand, niet zoo zorgeloos en vrij met dezen edelman te communiceeren, maar vond nog geen oorzaak hierin iets dangereus te observeeren. Laat mij vernemen wat daaromtrent is gepasseerd!’

En nu deed Philips zijn verhaal. Zoo spoedig hij had verteld, dat hij een lakei had omgekocht, om de handelingen der Prinses Louise te begluren, vertoonde zich een blos op de bleeke wangen van Elisabeth.

‘Een koningszoon moest zich schamen voor zulke vilenie!’ riep ze verontwaardigd uit.

Karel Lodewijk poogde nu aan te toonen, dat in het gegeven geval men niets aan het toeval mocht overlaten. Hij zette nu eene zaak uiteen, waaraan Elisabeth met al de genialiteit van haar denken, niet gedacht had. Hij schilderde den erotischen invloed van zulk een schitterend man als de Graaf de l'Espinay op eene hooggevoelige jonkvrouw als hunne zuster Louise. Hij verhaalde heel het verleden van l'Espinay te Parijs, te Tours, te Versailles, en nu in Den Haag. Hij toonde aan, dat Louise zeer licht zou luisteren naar de welsprekende taal van een dergelijk aanbidder, en dat het in 't belang harer koninklijke familie was daaraan paal en perk te stellen. Nu eerst kwamen de bijzonderheden. Louise was gezien, terwijl l'Espinay aan hare voeten knielde, en hare beide handen met vurige kussen bedekte; ze was gezien aan zijne zijde, terwijl zij voor de leuze eene schilderij bewonderden, maar inderdaad elkander met van hartstocht stralende blikken in de oogen zagen. Louise hield l'Espinay uren bij zich op haar atelier, ook gedurende de schilderlessen van Gherardo delle Notte, zooals de Italianen Honthorst noemden. Er gingen booze geruchten door Den Haag. Men sprak over de faveurs, door de Koningin en de beide Prinsessen aan l'Espinay bewezen. Men had den Graaf de Guiche tot den Markies de la Vallière hooren zeggen: ‘Vous savez les nouvelles? La Princesse Louise favorise les sentiments du Comte de l'Espinay à son intention. Il parait que les Louises sont très favorables à ce garçon’ - hiermede doelende op l'Espinay's vroegere betrekking tot Louise Roger de la Marbillière, minnares van Gaston d'Orleans.

Elisabeth had dit alles met groote ontroering gehoord. Dat men zulke dingen van hare moeder, van haar zelve, van hare zuster, durfde uitstrooien, kwam haar monsterachtig voor. Met vonkenschietende oogen hief ze het hoofd op, en sprak:

‘Ik zie nu klaar als de dag, hoe de hostiliteit tegen onze familie hier in Den Haag toeneemt. Na al de gepasseerde rampen komen nu laster en achterklap onze goede faam rooven. Al deze geruchten worden gecauseerd door kleine negligentiën van de zijde Harer Majesteit of van onze zuster Louise. Er moet nog heden een eind aan gemaakt worden - dit is eene zaak van groote importantie en necessiteit. Ik zal uit uw naam tot Hare Majesteit spreken! Wat uur zullen we kiezen?’

Nu werd er overlegd. Philips stelde voor de klokke twaalf, na afloop der morgenaudiëntie. Maar Karel Lodewijk achtte het veel beter tot de klokke twee te wachten na afloop van den maaltijd. Elisabeth bewilligde hierin, en wist zonder eenige onbeleefdheid te kennen te geven, dat de audiëntie was afgeloopen. De beide broeders, verheugd hun doel bereikt te hebben, gingen een rid doen door het Haagsche bosch, destijds zoo goed als een natuurwond zonder gebaande wegen. Ze hadden dingen te bespreken, waarbij gezelschap kon gemist worden. Karel Lodewijk, altijd intrigeerende om zijn Keurvorstendom op nieuw in bezit te krijgen, vestigde al zijne hoop op het Engelsche parlement, daar hij vermoedde, dat zijn oom Charles I door zijn stijfhoofdig verzet en zijn ontembaren trots het gelag zou moeten betalen. In het geheim had hij onderhandeld met de leiders van het Parlement, en de opdracht gekregen voor Engelsch goud troepen aan te werven. In Noord-Duitschland en te Hamburg waren door de Venetiaansche republiek vijf duizend man aangeworven, maar later weer ontslagen. Karel Lodewijk wilde Philips opdragen met de Hoog Mogende Heeren te onderhandelen over dit krijgsvolk, dat te Texel zou landen, en

[p. 95]

dan naar Engeland zou worden verscheept. Dit werk van kwade trouw en verraad werd verdeeld tusschen de beide broeders. Philips nam de taak op zich, en beloofde met het uiterste beleid te zullen handelen, maar de loop der

z.h. de paus in zijn rijtuig in de vaticaansche tuinen.

gebeurtenissen zou hem weldra machteloos maken.

Gedurende het noenmaal werd in de eetzaal der Koningin zeer weinig gesproken. Lord William Craven was onder de gasten, en hield een Engelsch gesprek met Hare Majesteit. Na afloop van den maaltijd vroeg Elisabeth een bijzonder gehoor voor zich zelve en hare beide broeders. De Koningin keek verbaasd op; ze had niet verwacht, dat hare hooghartige en geleerde dochter zich zou scharen aan de zijde van de beide intrigeerende Prinsen. Ze begreep, dat er iets ongegemeens zou behandeld worden. Ze nam den arm van Lord William Craven, wenkte mevrouw Van der Mijle, en ging gevolgd door hare beide mooie Schotsche windhonden uit de eetzaal. Elisabeth sloot zich aan bij mevrouw Van der Mijle, de beide Prinsen kwamen in de achterhoede. Uit de eetzaal trad men in de receptiezaal en door eene zijdeur in het boudoir der Koningin. Hare Majesteit zette zich in een hoogen zetel met geborduurd kussen, en noodigde hare dochter zich naast haar te plaatsen in de nabijheid van de fraaie bloementafel. De beide witte Schotsche windhonden legden zich aan de voeten der Koningin. Mevrouw Van der Mijle zat aan hare zijde. De beide Prinsen plaatsten zich tegenover hunne moeder op taboeretten. Lord Craven bleef aarzelend aan het venster staan, vreezende, dat zijne tegenwoordigheid niet gewenscht zou zijn in de oogen van Prinses Elisabeth.

Deze hielp hem uit den droom, door onmiddellijk op zeer statigen toon te beginnen in het Hollandsch, eene taal, die hij nog maar gebrekkig had leeren verstaan en spreken.

‘We hebben uwe Majesteit om een onderhoud gevraagd,’ zoo begon Elisabeth, ‘over eene zaak van de hoogste importantie. Er zijn in dit paleis verhoudingen ontstaan, schadelijk voor de koninklijke digniteit uwer Majesteit, - verhoudingen, waaruit ordinaris groote zwarigheden en onheilen plegen te spruiten. Mijne beide broeders hebben me heden morgen om raad en advies gevraagd. Er zijn tusschen ons vele discoursen gevallen, die aan uwe Majesteit moeten worden gecommuniceerd. Ik verzoek Prins Karel Lodewijk alles te willen herhalen, wat hij mij dezen voormiddag heeft vertrokken.’

De Keurvorst in spe scheen niet zeer ingenomen met deze

z.h. de paus zijn lijfwacht zegenend.

taak. Hij legde zijne hand op zijn bruinrooden knevel en baard, terwijl hij zich een oogenblik bedacht. Toen sprak hij zeer bedaard:

‘Ik acht mij verplicht uwe Majesteit te wijzen op de dangereuse comportementen van den Graaf de l'Espinay....’

Elisabeth Stuart richtte het hoofd op, met vonken van toorn in de groote donkere oogen, en viel hem in de rede:

‘De Graaf de l'Espinay is een der loyaalste dienaren van mijn huis en mijne persoon - alleen overtroffen door mijn nobelen Craven!’

(Wordt vervolgd.)