De Huisvriend. Nieuwe serie. Jaargang 1

Ongelukkige vorsten.

‘Den koning te rijk,’ is een bekende uitdrukking voor iemand die buitengewoon gelukkig is, maar zooals het met de meeste uitdrukkingen gaat, ze hebben slechts betrekkelijke waarde, en een werkelijk gelukkig vorst, die ‘den koning te rijk is’, is een witte raaf. In den regel zijn de meeste menschen gelukkiger dan vorsten, met uitzondering misschien van de koninginnen van Nederland en van Engeland; er is dan ook behalve deze geen vorst in Europa, die zich zelven geen zand in de oogen strooit, wanneer hij zich verbeeldt, dat het leven hem een onvermengde vreugde is.

Voorbeeldig inspannende arbeid, zware verantwoordelijkheid, kleine intriges van het Hof, allerlei particuliere zorg en moeite, strekken niet om het leven aangenaam te doen zijn.

De rijkste en machtigste man in Europa is buiten kijf de Czaar van Rusland. Juist deze doorluchtige personage zou vermoedelijk gaarne zijn rijkdom en macht morgen aan den dag van zich werpen, ware het niet, dat hij een groot gevoel van verantwoordelijkheid bezit. Omgeven door en begraven in een chaos van hofintriges, is hij misschien de meest ontevreden sterveling onder de millioenen van zijn uitgestrekt rijk. Zijn leven hangt om zoo te zeggen aan een zijden draad, en nu mag het al waar zijn, dat hij het niet overschat, de wetenschap, dat er bijna voortdurend ter rechter- of linkerzijde een moordenaar gereed staat om hem den dolk in het hart te stooten, ja zelfs, dat hij van zijn eigen lijfgarde niet zeker is, is een niet vroolijkmakend iets. Hij is het mikpunt van een honderdtal geheime genootschappen, die op zijn vermoording azen; daarbij is de toekomst van zijn rijk in Europa hem een voortdurende bron van angst en zorg. De toekomst van deze landen ligt in het Zuiden en naar dat Zuiden durft hij zich niet bewegen. De Czaar wordt geschat op een jaarlijksch inkomen van 18 tot 24 millioen gulden, maar zelfs dat reusachtige bedrag is niet groot genoeg om hem een uur gemoedsrust te geven en geen wonder is het, dat van tijd tot tijd geruchten omtrent zijn minder gunstigen gezondheidstoestand dringen door den dichten muur van geheimhouding, waardoor het Russische Hof is omringd.

De Sultan van Turkije is een ander ongelukkig vorst, en veel van zijn leed is een gevolg van de Russische politiek,

[p. 23]

omdat hij weet, dat indien de Czaar zuidwaarts gaat, hij moet wijken.

Evenals zijn buurman, verkeert ook de Sultan in voortdurend levensgevaar, omdat hij omringd is door een labyrinth van intriges, omkooping en bederf. Hij is op een na de rijkste man van Europa; toch is hij altijd om geld verlegen, zoowel voor de behoeften van zijn land als voor zich zelven. Hij is overtuigd, dat ieder, die hem dient, dit slechts uit eigenbelang doet. Men vertelt, dat hij het slachtoffer is van zware aanvallen van melancholie, omdat hij weet, dat hij geen enkel onderdaan heeft, die een hand zou uitsteken om hem te behoeden voor den dolk van den moordenaar, tenzij om eigenbelang te dienen.

De Duitsche Keizer is er minder ongelukkig aan toe, en heeft daartoe dan ook minder reden dan zijn ‘broeders’ van Rusland en Turkije, ook al ondervindt hij van vele zijden oppositie. De groei van het socialisme in Duitschland is den keizer een voortdurende bron, zooal niet van angst dan toch van verdriet; het werpt een schaduw over zijn regeering en doet zijn oor onweldadig aan. Ook hij heeft te kampen met hofintriges en zucht om persoonlijke belangen te behartigen; daarbij is er een ding, hetwelk, meer dan men algemeen wel aanneemt, zijn leven vergalt, dat is de ziekte waaraan hij lijdt en die hem vele dagen van het jaar veel leed berokkent.

De Keizer-Koning van Oostenrijk-Hongarije zit op twee tronen, maar tot zijn niet geringe smart zijn zij om het zoo eens uit te drukken, zoo ver van elkaar verwijderd, dat hij niet op beide tegelijk kan zitten, noch met genoegen op een van beide. Hongarije streeft naar onafhankelijkheid van Oostenrijk, terwijl indien Hongarije onafhankelijk werd verklaard, Oostenrijk niet onwaarschijnlijk in een republikeinschen chaos zou uiteenspatten. Des keizers onderdanen zijn verdeeld in vier groepen, die elkaar met bitteren haat haten. Door den dood van kroonprins Rudolph verloor de keizer een van de hechtste steunpilaren van zijn Huis en een populair erfgenaam van den troon. Een harde slag heeft den keizer door dien dood getroffen en het hofschandaal, hetwelk met dat afsterven in verband stond, strekt niet om het geval te verzachten. De ramp, die den keizer onlangs trof, de vermoording zijner edele gemalin, ligt nog versch in het geheugen.

Wat kan ongelukkiger zijn dan de positie, waarin de Koning van Spanje zich heden ten dage bevindt? Het arme knaapje zit op een waggelenden troon, die eens de hechtste en machtigste van de gansche wereld was; zijn land staat aan den afgrond van een finantieele debàcle, en zelfs de meest profetische geest zou geen weg tot ontkoming kunnen annwijzen. Zijn rijk kan de schulden niet betalen en heeft zich zelf een doodelijke wonde toegebracht want zonder de kolonies kan het onmogelijk blijven bestaan. Don Carlos staat als een dreigend spookgestalte voor hem, de liefde zijner onderdanen is weggevaagd door een geest van ontevredenheid en misplaatsten trots. Door een moordenaar beroofd van den krachtigsten bewindsman die Spanje in jaren gekend heeft, beproeft de eene regeering na de andere het beheer te voeren, maar moet machteloos daarvan weer afstand doen en het land wordt heen en weer geslingerd als een schip zonder roer; stellig gaat geen knaap van zijn leeftijd onder zulk een last gebukt.

De Koning van Italië heeft een lot, dat nauwelijks minder hard is. Met behulp van geheele reeksen van bedorven ambtenaren regeerende over een volk, dat zijn laatste cent schier aan belastingen moet opbrengen, omdat de heerlijke, vruchtbare akkers verwaarloosd zijn, heeft hij daarenboven het hoofd te bieden aan een oproerigen geest, die veel eerder post vat in het warme bloed van den zuiderling dan in dat der Germaansche rassen. Voor het bewaren van de binnenlandsche rust is een groot leger, gelijk in Italië op de been gehouden wordt, niet noodig, maar de Triple Alliantie maakt dat noodzakelijk en tot onduldbaarheid toe worden daarom de lasten opgevoerd.

Daarbij komt de ontevredenheid, die vooral in de voornamere kringen bestaat over het verdrijven van den Paus uit de regeering, die door zijne voorgangers duizend jaren was gevoerd, en men kan begrijpen dat Italië's koning niet op rozen zit.