De Huisvriend. Jaargang 1897-1898

[p. 321]

Egypte in onze dagen.
Met illustratiën.

Van alle landen der wereld is over geen ooit zooveel geschreven als over Egypte, en wij gelooven dat nog heel veel er van te zeggen overblijft.

De toevoeging der uitgestrekte landen in het zoo pas ontdekte Nijl-gebied maakt op zichzelf een groote bladzijde uit van de moderne geschiedenis, en voegt er menig hoofdstuk bij van oorlogs- en staatkunde.

Wanneer men naar onzen winterhemel ziet en zich het betooverende firmament herinnert, dat boven Caïro schittert, dan betreurt men het dat het seizoen daar niet in volle glorie is vóór Januari. Maar is men eenmaal tusschen de moskees en bazaars en de vroolijkheid van die cosmopolitische stad, dan heeft een Nijltochtje onder bescherming van de heeren Cook toch ook zijn bekoorlijkheid gedurende den winter en men mist de vliegen en de hitte, die des zomers ons genot bederven.

De gewone winterbezoeker in Egypte weet nauwelijks dat er andere steden zijn dan Caïro. Misschien herinnert hij zich zijn aankomst in Ismaïlia en heeft hij om Port-Saïd gereden op een ezel, of gespoord naar Alexandrië. Heeft hij al deze dingen gedaan, dan meent hij Egypte te hebben afgewerkt. De waarheid is dat, wie meent Egypte te kennen als hij slechts een winter in Caïro heeft doorgebracht, er niets van weet. 't Is niet moeilijk op te merken als men te midden der vroolijkheid en halve Europeeschheid van Caïro verkeert, hoe langzaam maar zeker de Engelsche invloed zich uitstrekt over het volk en het land; maar als men een blik werpt op het inwendige der witte dorpjes, die de Delta stoffeeren, dan kan men nog iets leeren van het volk en van de wijze waarop zij hun eentonig, vlijtig, maar gelukkig leven doorbrengen.

Onder het

gezicht op caïro.

barbaarsche misbruik van den dwangarbeid, toen de flinkste mannen er aan blootstonden weggesleept te worden om kanalen uit te graven, of in boeien te worden geslagen om als soldaten te dienen, was hun lot zeer treurig.

Onder Mehamed-Ali - bijgenaamd de ‘Napoleon van Egypte’ - is het wel bekend, dat het nu zoo schilderachtige Mahmoudiyeh kanaal gegraven werd door duizenden van zijn ongelukkige onderdanen, dikwijls zonder spade of schop. Zij moesten werken als slaven, met hun bloote handen gravend.

Het Suezkanaal is ook een arbeid, verricht door deze ongeloofelijk geduldige Fellahs, al is 't ook onder betere omstandigheden.

Zij weten het 't best wat deze reuzenonderneming den ongelukkigen werklieden moet gekost hebben, die er doorheen gestoomd hebben op een snikheeten zomerdag, terwijl een zandstorm woedde op de vlakte van El-Hil.

Het kanaal, een der grootste wonderen van ingenieurskunst, bracht het volk niet veel voordeel aan, hoewel het in den handel der halve wereld een omkeer bracht. Het is een feit, dat Egypte daarmede zijn kolossale winsten verloor van het vervoer der passagiers en handelswaren over land, en het schijnt er weinig of niets bij gewonnen te hebben.

Over de Engelsche bezetting kan geen verstandige Egyptenaar zich beklagen. Een der grootste weldaden, het land daardoor bewezen, is de langzame vorming van een gedeeltelijk geëuropaniseerde middelklasse.

Van zulk een middelklasse hangt veel af; op haar eerlijkheid en ijver rust veel van de toekomst van een land. Waar gij ook wilt gaan in het hedendaagsche Egypte, daar vindt gij betrekkingen als die van klerken, spoor-, post- en telegraafbeambten door Egyptische inboorlingen vervuld. Zij zijn meestal opgevoed in de lagere scholen, en daar uitgekozen om op de middelbare geplaatst te worden, waar zij opgeleid worden voor bovengenoemde betrekkingen, allen op grond hunner verstandelijke vermogens. Zoo leeren zij te denken en te werken, maar toch is het moeilijk de massa van het apathieke, hard-

[p. 322]

werkende, maar onbeweeglijke Fellahvolk in beweging te brengen. Het zal niet tot een hooger peil van beschaving kunnen verheven worden, als men niet tracht ook de vrouwen te veredelen, maar zoolang de polygamie nog bestaat, blijft de vrouw daar een wezen van lager orde, en het zal niet mogelijk zijn het volk te onttrekken aan hun vloeren van slijk in de ellendige hutten, waar zij zoo lang hebben geleefd. De Fellah beschouwt de vrouw als een lastdier, meer niet.

Geen rijker veld voor vrouwelijk en geneeskundig zendelingswerk, dan de uitgestrekte groene vlakte, te midden van het zwoegende en hulpelooze Egyptische volk. Hoewel zij zoo onophoudelijk doorwerken, zeven dagen in de week, zijn er geen dankbaarder toeschouwers van feesten, kermissen en optochten enz.

Daar hun

gezicht op de pyramiden.

jaar een maanjaar is, zoo vallen hun periodieke feesten altijd in een ander seizoen. Zoo komt de Ramadanmaand gedurende jaren des zomers voor. Dan vasten de Mahomedanen gedurende een geheele maand en het volk ondergaat dan een zware beproeving, en 't is geen wonder als het schot van zonsondergang valt, dat de kinderen van elk dorp hun spelen al jubelend verlaten om zich naar huis te spoeden, ten einde daar gevoed te worden.

De drie grootste levensgebeurtenissen der inboorlingen zijn de besnijdenis, het huwelijk en de bedevaart. Bij de eerste plechtigheid heeft er gewoonlijk een schilderachtige optocht met muziek plaats door de straten, en het effect der veranderende lichten op de gekleurde kleederen is zeer mooi.

Aan het huis gekomen, wordt het gezelschap begroet door het trillende zaghareet der vrouwen, hetgeen haar welbekend geroep is bij vroolijke gebeurtenissen, en een feest wordt dan gewoonlijk aangericht ter eere van vrienden en bezoekers.

Wat het huwelijk betreft, zoo krijgt een man zeer zelden in de hoogere standen zijn bruid ongesluierd te zien. Eerst als alle ceremoniën ten einde zijn, wordt haar gelaat voor hem ontdekt en hij moet zich tevredenstellen met de bloemrijke, welsprekende beschrijvingen van de vrienden en familieleden, die het huwelijk tot stand brachten.

Onder de lagere klassen heerscht dit gebruik minder, maar toch wordt zekere terughouding hier ook in acht genomen.

Bij het volk is de huwelijksnacht ook steeds een gelegenheid tot fakkeloptocht met zang en muziek, en buiten het huis waar het bruiloftsfeest wordt gegeven zingt men verzen uit den Koran, waarbij men mannen ziet, half dol door de wildheid hunner gebaren en de zware inspanning hunner eentonige zangen.

Misschien is het toppunt der eerzucht van een Egyptenaareen pelgrimstocht te doen naar Mekka. Alle jaren in het bedevaartsseizoen is het een groote beweging in Caïro, als de historische Mahmal naar Mekka vertrekt, met zijn stoet van bereden troepen, eenige stukken artillerie en een karavaan kameelen, die den militairen mondvoorraad draagt.

De Mahmal zelf is een pyramidevormig houten geraamte over een fraai geborduurd dekkleed, dat gedragen wordt op een rijk opgetuigden kameel. Hoewel thans gewoonlijk ledig, is de Mahmal een reliek, vereerd ter herinnering van een beroemde Egyptische koningin uit de middeleeuwen. De vroolijke cavalade voert ook met zich mede het jaarlijks vernieuwde karpet van de Caaba, het heilige der heiligen in Mekka.

Twee dezer karpetten worden elk jaar aangeboden, een uit Constantinopel en het andere uit Caïro, en de ouden worden verscheurd en als heilige relieken onder het volk verdeeld.

Vele verhalen gaan er rond van het lijden en de ontberingen der pelgrims, maar tegenwoordig is de toestand, wat Egypte betreft, zeer verbeterd. Toch is het een gewoon gezicht in Suez, waar duizenden zich

[p. 323]

inschepen, tallooze armen, wachtende op de stoombooten voor Jeddah, onder de open lucht te zien slapen, omgeven door hun ellendige bagage. Gedurende

een caïrosche ezeldrijver.

het seizoen biedt Suez een zeer levendig schouwspel aan, want hier verzamelen zich pelgrims uit Turkije, West-Azië, de noordelijke kusten van Afrika en natuurlijk Egypte zelf. Ieder volk is van het andere onderscheiden door uitzicht, spraak en kleeding. Op de stoombooten zijn zij allen vermengd, en 't is daar een tooneel van onbeschrijfelijke verwarring en soms van ontzettend vuil. Een kleine stoomboot

een lief plekje.

vervoert dikwijls 800 pelgrims, en om van het eene uiteinde van het schip naar het andere te komen, is het meestal noodig, over de dicht opeengepakte massa te loopen.

In Suez is het laatste vertoon der pelgrims een ronddragen van de Mahmal door de stad, vergezeld door muziek, banieren en een grooten stroom van menschen. Het effect is wondervol, vroolijk en schitterend, met de veranderlijke kleurenmassa en de gelukkige, opgewekte menigte.

Bij den terugkeer van de Mahmal met het karpet van het vorige jaar vormt zich weer zulk een processie, maar paarden, kameelen en soldaten zien er dan afgemat en uitgeput uit na den vermoeienden tocht over de zee en door de woestijn.

In cholerajaren is de sterfte onder de pelgrims dikwijls ontzettend, maar de Engelschen hebben wijze maatregelen genomen om de quarantaine in Suez beter te doen in acht nemen.

Behalve de Engelschen, leven in Egypte nog duizenden Grieken, Italianen, Franschen en Oostenrijkers. De kanalen van welvaart vullen alle beurzen, behalve die der inboorlingen.

In Alexandrië is bijna alle rijkdom in handen der Grieken; Port-Saïd en Ismaïlia zijn Fransch, Caïro is meer verdeeld, terwijl de landwaarts gelegen steden in de Deltastreek, zooals Damanhour, Tantah en Zagasig, veel vreemd kapitaal gebruiken.

De gewone bezoeker van Egypte merkt weinig van deze dingen. De Arabieren en Fellahs trekken nauwelijks zijn aandacht, evenmin als de vrije, vorstelijke Bedouïnen.

Zelfs voor een vast inwoner verdringen de bekoorlijkheden van het klimaat, de onuitputbare schat van historische en romantische bijzonderheden, van monumenten, de verleidelijke schoonheid van heerlijke winterdagen en liefelijke zomernachten de belangstelling in het volk. Maar hetzij men oog heeft voor deze of gene zijde van het Egyptische leven, wie eens dit land bezocht heeft, verlangt het weer te zien.

Niets plechtiger en eenvoudiger dan een tocht naar de Pyramiden bij maanlicht, als men bijna verwacht dat de sphinx haar steenen mond openen zal om haar

[p. 324]

raadsel op te geven, en als de uitgestrekte eindelooze woestijn een en al leven is en zich beweegt in den stroom van schitterend licht.

Niets betooverender dan de Nijltochtjes voor den student in geschiedenis, of voor den overspannen reiziger.

Maar voor hem, die in de sociale quaestie belang stelt, is er niets boeiender, dan het langzame ontwaken eener natie te zien uit den langen slaap, over haar gebracht door eeuwen van oorlog, verdrukking en ellende, tot een meer menschwaardig bestaan.