De Huisvriend. Jaargang 1897-1898

[p. 193]

Naar de Noordkaap.
Met illustratiën.

Het was middernacht toen de Noorweegsche salonstoomboot ‘Hakon Jarl’ de Hamburger havenkade verliet, om zich door een sleepboot in het water der

landschap bij ekersund.

de lotefos.

Elbe te laten voorttrekken. Spoedig verdwenen achter ons de lichten der stad, de sleepboot verliet ons en de ‘Hakon Jarl’ stoomde door eigen kracht verder.

Den volgenden morgen waren Cuxhaven en Neumark sedert lang achter ons in de verte verdwenen; om 9 uur kwam Helgoland in zicht en reeds na één uur verdween ook dit eiland. De Noordzee was slechts matig bewogen, toch nog genoeg om een gedeelte onzer reisgenooten door zeeziekte te doen aantasten, terwijl de anderen zich met kaart- en andere spelen den tijd verdreven. Bij zulk een bezigheid en bij de buitengewoon goed bezette tafel van de ‘Hakon Jarl’ vloog de tijd zeer snel om.

Tegen halfacht den volgenden morgen was de zuidelijke punt van Noorwegen reeds zichtbaar. In de verte reeds blonk ons de lichttoren tegemoet, die over dag door zijn lichte kleur als grenspaal dienst doet, en wees ons den weg door het nauwe, kronkelende vaarwater der scheren in de haven van Christiaansand. Hier hadden wij gelegenheid de stad en haar omstreken te beschouwen; zij biedt niet veel merkwaardigs aan, maar toch begint men hier reeds kennis te maken met de eigenaardige rotsvormingen en de voor Noorwegen zoo karakteristieke verbindingen van rots en zee op te merken. Om 3 uur 's middags verliet het schin weder de haven en voerde ons door de scheren van Kieven. Verder in den Flechafjord maakte de vaart door de nieuwheid en grootschheid der natuur een overweldigenden indruk. Aan beide kanten in het nu eens als een zee zich verwijdende vaarwater stijgen steile, hooge rotsen onmiddellijk uit het water op, waarin zich hun beeld weerspiegelt. Soms treden zij terug en vormen dan groene dalen, die door visschershutten worden opgevroolijkt en door vlijtige bewoners bevolkt zijn. De menschen, vooral de jonge vrouwen, begroeten ons door het zwaaien van zakdoeken en zelfs door toeroepen, want het schip vaart dikwijls zoo dicht langs de kust, dat men er op zou kunnen springen.

's Avonds bereikten wij Eberfund, een stad van 3000 inwoners, met tamelijk belangrijke scheepswerken. Hier verlieten vele passagiers het schip, om de zeer onaangename zeevaart naar Hardungen te vermijden en in plaats daarvan den spoorweg te nemen. Wij bleven aan boord en zagen niet zonder angst de dingen tegemoet, die komen zouden. Maar inplaats van zware brandingen hadden wij spiegelgladde zeeën, inplaats van ruwe N.W. stormen volmaakte windstilte en daarbij

[p. 194]

dichte nevels, die onze vaart zoodanig vertraagden, dat wij Stavanger twee uur te laat bereikten.

Van deze plaats uit besloten wij eenige uitstapjes te

odde (hardanger).

maken in den naasten en verderen omtrek. Wij verlieten dus den ‘Hakon Jarl’ met pak en zak en stegen in een der kleinere lokaalbootjes, die de haven doorkruisen, om in een vaart van drie uren door den Bukefjord het plaatsje Sand te bereiken, van waar wij des avonds acht uur onzen eersten karrioolrit naar het 20 K.M. verdere Ofen begonnen.

Een karrioolrit is een zeldzaam genot en een karriool of skijd is een zonderling voertuig, nl. een houten tweewielige kar, bespannen met een klein Noorweegsch paard. Daarin bevindt zich een zitplaats, die juist genoeg plaats aanbiedt voor een man; hoe de koetsier meekomt en daarbij het paard nog onvermoeid voortdrijft, blijft ons een raadsel. Intusschen ging de rit overal bergaf, soms onrustwekkend snel, en de jonge koetsier kwam gelijktijdig met ons aan in Ofen, dus was alles in orde en daar legden wij ons tegen elf uur moede en als geradbraakt in bed. Den volgenden morgen begaven wij ons op weg naar Naes, dat wij per boot door een zeer nauwen en zeer kronkelenden waterweg bereikten.

Naes is een station van skijds, want van hier uit heeft men gelegenheid vele dankbare tochtjes verder in het land te maken. De heeren Engelschen, waarvan het hier wemelt, hebben zich die ten nutte gemaakt en alle skijds vooruit in beslag genomen, zoodat wij gedwongen

de haven van bergen.

waren den 24 K.M. langen weg naar Haere te voet af te leggen en dan bovendien nog bij stroomenden regen.

Het Bradlandthal, dat wij moesten doortrekken, bood in het duistere regenweer met zijne sterke hellingen en ruwe rotsen, waardoor de weg zieh kronkelt, met de van de rotsen stroomende en stuivende watervallen, tooneelen van zulk een grootsche ‘unheimische’ schoonheid, dat wij den voettocht niet betreurden; doornat en vermoeid kwamen wij in het hoog gelegen hotel van Haere aan, waar wij ons voor eenige dagen huiselijk installeerden.

Van hier uit was het zaak den Hardangerfjord te bereiken; een goede weg voert van ons hotel over een tamelijk hoogen berg langs het logement Seljestad; eerst komt men achter aan den Lotefos (fos = waterval), tusschen den Lotefos en Odde passeert men den aan genen oever gelegen Buarbrae (brae = gletscher), een ontzaglijke, wel 20 K.M. lange ijsmassa.

's Avonds kwamen wij in Odde en tevens aan den Hardangerfjord aan, of nauwkeuriger uitgedrukt aan een smallen uitlooper daarvan, de Sôrfjord. De kleine stad Odde bezit als middelpunt van het verkeer een uiterst opgewekt leven; zij is een halte-station van de skijds en uitgangspunt van vele stoombootlijnen door den Hardgangerfjord. Het heeft een post- en telegraafkantoor en vóór alles, door zijn idyl-

[p. 195]

lische ligging begunstigd, een zeer goed ontwikkeld hotelwezen. De groote Buarbrae is door middel van een stoomboot gemakkelijk te bereiken. De aanblik daarvan is door zijn afmetingen, zijn ijsmassa's en het gebulder dat hij maakt, waarlijk verrassend. Zijn kleur is diep blauw, maar met vele bont afwisselende lichten en schakeeringen; daarbij is hij overal gespleten en doorsneden van diepe kloven en afgronden. Tegen de hoogte van den berg wordt hij door de op den gletscher liggende sneeuw geheel wit; zijn voet heeft zich een diep blauwe, gapende opening als een afgrond gevormd, waardoor in den zomer het afdruppelend water wegvloeit.

In Odde vinden wij weer aansluiting met de salonboot, die ons verder Noordwaarts brengt. Om Bergen te bereiken vaart men door den geheelen Hardangerfjord, dezen beroemden Fjord van Noorwegen, die ook ruimschoots dezen lof verdient. Hij is over de 100 K.M.

de meraak.

lang en overal omzoomd met steil uit het water tot op 1700 M. hoogte opstijgende rotsen, waaromheen de op zilveren linten gelijkende waterstroomen en gletschers zich tot aan den waterspiegel uitstrekken. Ruwe klippen, waarop geen grashalm zich kan hechten, wisselen af met groene weiden, overal tegen de rots gevleid, terwijl kleine visschers- en boerenhuisjes het landschap verlevendigen.

Den volgenden dag bereikten wij Bergen, waar zich een geheel ander beeld voor ons ontrolde. Tegenover de idyllische schoonheden en de verheven grootschheid van den Hardangerfjord, schijnt ons het drukke drijven in de stad Bergen dubbel levendig. Bijzonder op het wereldberoemde ‘Fisketon’ was het een oorverdoovende, krioelende drukte, ofschoon de eigenlijke markttijd voor de visschers in het voor- en najaar plaats heeft. Dan komen de visschers uit het geheele Noordelijke Noorwegen, vooral van de Lofoden, om de opbrengst hunner vangst hier op de vischmarkt tegen levensbehoeften en geld in te ruilen.

De stad telt over de 50000 inwoners; haar ligging is fraai, zeer beschut, amphitheatersgewijze van een schiereiland opstijgend tegen de omringende bergen. Met den spoorweg maakten wij een uitstapje naar Vossevangen, een uiterst interessante tocht. De smalle spoorbaan kronkelt en wringt zich langs de rotsen, spant zich over waterstroomen, kruipt door omstreeks 40 tunnels, totdat zij in Vossevangen eindigt. Vossevangen is een groot dorp, gelegen aan een mooien stroom, den Vangswand, en is als toeristenstation en als klimatisch kuroord van beteekenis.

Van Bergen uit gaat de reis door een kalm vaarwater langs de scheren den Saguetfjord binnen, waarvan Gudvangen het eindstation is. Van hier uit maakten wij een karrioolrit door het prachtige wilde Naerennsdal naar Skathuisklev, van welks paleisachtig, hoog op de rots gelegen hotel men het uitzicht op dat dal, het schoonste van Noorwegen, geniet.

Den volgenden dag ging het verder door den wegens zijn grootsche natuur in Noorwegen beroemden Norangfjord tot zijn eindpunt Oie. De Hjorend en Norangfjord onderscheiden zich van de tot nu toe geziene fjords door de wilde verbrokkeling en de zonderlinge vormen der bergen hunner omgeving; zij hebben een geheel eigenaardig karakter.

Van Oie ging de stoomboot naar Hellesylt. De weg daarheen leidt altijd door rustig vaarwater langsliefelijke, veelal met gras begroeide bergen: overal waar een nietig plekje gras te zien is, heeft de vlijtige bergbewoner daarop zijn hutje geplakt, om der karige natuur door handenarbeid zooveel als mogelijk is te ontwringen. Onder elkander kunnen deze boeren slechts langs den waterweg verkeeren, daar de rotsen onmiddellijk uit het water opstijgen en nergens wegen te ontdekken zijn.

Van Hellesylt gaat de stoomboot verder door den Geiranger en Meraakfjord naar Meraak; den volgenden morgen bereikt het schip Aalesund, waar een belangrijke vischhandel wordt gedreven en dan voorbij Molde in den Romsdalfjord, waar de gletschers reeds van verre ons tegenblinken. Eerst des avonds om tien uur eindigt de vaart in Naes, het eindstation van den Romsdalfjord. Men geniet van hier den aanblik op den door zijn steilheid en wilde vormen op den Matterhorn gelijkenden Romsdalhorn. Om hem nader te komen, maakt men gewoonlijk een karriooltocht door het uiterst schilderachtige dal, hetwelk zich zoozeer vernauwt, dat er nauwelijks plaats overblijft voor den weg tusschen de rotsen.

Uit den Romsdalfjord gaat de vaart naar Molde. Molde is een heerlijk oord; het ligt lang uitgestrekt aan den Fjord. Schoone, dichte bosschen omzoomen de geheele

[p. 196]

kust en vormen prachtige wandelwegen. Het uitzicht over den Fjord en de daartegenoverliggende sneeuwbergen is verrukkelijk. Een buitengewone rijkdom aan dennen,

de meeraakfjord.

verbonden met een zacht klimaat, doen iemand de noordelijke ligging zoodanig vergeten, dat hij zich in de Riviera waant. Den volgenden morgen bracht de stoomboot ons naar Trondhjem; deze kroningsstad der Noorweegsche koningen is uiterst interessant. Het merkwaardigste gedenkteeken van een grootsch verleden en tegelijk het interessantste kerkgebouw van Scandinavië is de Dom, die gebouwd is volgens het model der Engelsch-Normandische gebouwen, maar in de 16de eeuw gedeeltelijk afbrandde, zoodat nu nog alleen de prachtige achthoek met de zilveren doodkist van koning Olof bewaard is gebleven. Van hieruit kan men de watervallen van Lerfos bezoeken, waarvan de bovenste evenals de Niagarawaterval door een kolossale rots in tweeën gedeeld wordt. Bij den ondersten waterval bevindt zich een groot, veelbezocht hotel, dat vooral interessant is omdat alle bedienden de nationale kleeding

molde.

dragen, wat aan het leven aldaar een eigenaardigen stempel verleent.

Verdere toeren in de schoone streek (die bovendien door haar buitengewonen rijkdom aan wild - men vindt hier herten, elanden, beren, sneeuwhoenders - vooral voor den jager hoogst aantrekkelijke omgeving) moesten wij ons helaas! ontzeggen, daar onze tijd te kort afgemeten was en de eigenlijke Noordsche vaart hier eerst begon.

Op het toeristenschip ‘Kong Herald’ van de ‘Nordenfjeldöke Dampfkibselskab’ troffen wij vele passagiers van alle natiën bij elkander. Ondanks de nauwe ruimte vindt men aan boord alle gemakken. Met comfort en elegantie zijn hutten en salons ingericht; de bediening is uitstekend, de bemanning van den kapitein tot den minsten matroos zeer voorkomend. De vaart gaat bijna altijd door het effen vaarwater der scheren; de eerste halt is Torghatten. Men stapt hier af om de wonderbare rotspoort te beschouwen, die als een natuurlijke tunnel 163 M. lang door de harde steenen voert; de blik op en door dezen reusachtigen telescoop is zeer eigenaardig.

Om tien uur des avonds passeerden wij den poolcirkel, welke belangrijke gebeurtenis door kanonschoten werd bekendgemaakt. De eigenaardige eilandenvorming van ‘Heftmandö’, die ten gevolge der gelijkenis met een manteldragenden ridder zoo gedoopt is, wordt door den poolcirkel doorsneden. Iets later passeerden wij het eiland Rödö met den berg ‘Rödölöven.’ Des middernachts, maar altijd bij daglicht, aanschouwden wij meermalen den kolossalen gletscher ‘Spartisen’, die zijn blauwgroene ijsmassa's tot in den Fjord voortschuift. Eindelijk kwamen de Lofoden in het gezicht, als geweldige rotsmuren met scherpe, steile punten en wild verbrokkelde kammen uit de wateren opstijgend. Wij voeren ze echter voorbij, om eerst bij onzen terugkeer van de Noordkaap hier aan te leggen.

[p. 197]

De stoomboot

bij hammerfest.

hield in Hennigsvaar op, het hoofdstation voor visschersexpeditiën; van daar ging het door den Raftfund, langs Digermülen, door een nauwen bergpas in den griezeligen Troldfjord en na kort oponthoud verder naar Harstadhaven, van waar wij aan het omstreeks een half uur verder gelegen Lappenkamp een bezoek brachten. Het is zeer interessant het leven en drijven dezer Nomaden van het Noorden te beschouwen, die 's zomers hun woonplaatsen verlaten om met hun kudden naar de zee te trekken. Hoewel nog voor 't uiterlijk tamelijk onbeschaafd, zoo is toch de beschaving niet geheel spoorloos langs hen heen gegaan; vooral kennen zij allen de waarde van het geld en de verkwikkende eigenschappen van de tabak. Hun eenige rijkdom bestaat in de rendierkudden, maar toch weten zij ook geschikt munt te slaan uit de nieuwsgierigheid der toeristen, doordat zij hun voorstellingen in lassowerpen, tenten opslaan, koken enz. geven, natuurlijk tegen entrée. Zeer bloeiend is ook de handel met zoogenaamde herinneringen, als gebroken stukken rendierhoorn en dergelijke voorwerpen van waarde, waarvan wij een aanzienlijken voorraad mede naar boord sleepten.

Ons naaste doel was nu Tromsö, wegens den levenslust en wereldzin zijner inwoners ‘het Noordsche Parijs’ genaamd, maar aan bezienswaardigheden niet precies overrijk, wanneer wij het rijk gevulde ethnographische museum uitzonderen.

De heldere poolnacht omgaf ons, toen wij verder stoomden naar Skaarö, een station voor walvischvangers. Om half twaalf ging de ‘Kong Herald’ de spiegelblanke zee in, waar wij de middernachtszon voor het eerst aan den horizont beschouwden.

De machine had gestopt; het schip lag onbeweeglijk,

filihornel in osoten.

zonder anker uitgeworpen te hebben, versierd met de vlaggen van alle natiën, om zich door een ons vergezellenden photograaf bij middernachtszon en kanongebulder te laten vereeuwigen. Het was heerlijk! Wij zagen de zon tot zeker punt dalen en zich toen weer verheffen; daarna ging het met vollen stoom vooruit.

Den volgenden morgen bereikten wij Hammerfest, de noordelijkste stad der wereld (70^o, 40^o 14^o noordelijke breedte). Wij hadden voldoenden tijd om de stad te bezoeken. Een meridiaanzuil in de nabijheid der haven geeft de plaats aan, waar de door Rusland, Zweden en Noorwegen uitgevoerde groote graadmeting afgesloten werd.

De stad Hammerfest telt zoowat over de 2000 inwoners en legt ver uit elkander gebouwd, onmiddellijk onder een hooge, afhangende rots. Daar de nacht hier zeer lang duurt van 20 November tot 22 Januari, zoo zijn de huizen tamelijk comfortabel ingericht; ook heeft de stad reeds electrische verlichting.

Om negen uur verliet het schip Hammerfest en ging verder naar de Noordkaap. Het noordelijke karakter dezer polaire natuur drukt zich steeds meer en meer duidelijk uit, het plantenleven verdwijnt, het landschap wordt woest. Om negen uur passeerden wij het bekende vogeleneiland Hjelmsostauren, waar wij alle vogels door middel der stoomfluit opjaagden, en kwamen eindelijk om half twaalf aan het doel onzer reis, de zoo vurig gewenschte, lang verlangde Noordkaap. Als een kale, 295 M. hooge rots verheft zich deze voorpost van Europa uit de golven der IJszee. Door storm, regen en koude was het ons echter niet mogelijk van dit groote oogenblik met het rechte welbehagen te genieten. De kapitein bracht zijn schip op een beschutte plaats, van waar hij het aan ons overliet, de Kaap te beklimmen, wat echter bij zulk een weer een wanhopend werk was, of ze van onder te beschouwen en ons dan in bed te leggen. Wij kozen het laatste. Toen wij wakker werden had het schip zich sedert lang gekeerd en den terugtocht naar het Zuiden ondernomen.

Het slechte weer vervolgde ons hardnekkig; zonder Hammerfest aan te doen, gingen wij

[p. 198]

dadelijk naar Tromsö. Hier verlieten wij den ‘Kong Herald’ om een bezoek te brengen aan de Lofoden. Tot dit doel voeren wij eerst naar het prachtige Svolvaer,

middernachtszon.

van waar de lokaalboot eens in de week den toer maakt naar de Lofoden en terug. De Lofoden zijn een door den Westfjord van Noorwegen gescheiden eilandengroep, die door de steile, wonderlijke vormen van zijn rotsen en vooral door zijn eigenaardige lichteffecten veel merkwaardigs oplevert. De groep bestaat uit de vier, slechts door een nauwe straat van elkander gescheiden eilanden. Ostvaagö, Vestvaagö, Flakstakdö en Moskenaesö, waarvan de bewoners, daar de akkerbouw slechts op eenige bevoorrechte plaatsen mogelijk

svolvaer.

is, van de kabeljauwvangst leven. Van de Lofoden nog slechts door den snellen Raftsund gescheiden, vindt men de eilandengroep Vesteraakow; de rotsen dezer eilanden zijn geheel met mos begroeid, wat het oog weldadig aandoet en voor den ontbrekenden plantengroei schadeloos stelt.

Op de terugreis deden wij nog eerst Digermühlen aan den Rastsund aan. Deze plaats heeft door het herhaalde bezoek van den Duitschen keizer zekere beroemdheid verkregen. Met voorliefde wordt zij ook door schilders bezocht, daar hier aan goede motieven geen gebrek is. Boven de Digermühlkollen, een 450 M. hoogen berg, geniet men een prachtigen panoramablik. Ook de keizer heeft die hoogte beklommen; men heeft hem ter eere daar een schutshuis opgericht.

Van Svolvaer teruggekeerd, maakten wij nog een tocht naar de Zuidwester Lofoden, verder met de stoomboot Trondhjem langs de geheele kust tot aan het station Moskenaes, voeren langs het stadje Reine en zoo naar Bödö, welke vaart tot de schoonste der wereld kan gerekend worden. Hoogst interessant is het gezicht op den Swartisen gletscher, een der grootste ijsmassa's, van Noorwegen. Op dezen tocht moet men zeevast zijn, want zelden is de zee hier geheel rustig, maar juist bij stormen is de aanblik van deze phantastische verbrokkelde rotsenwereld het indrukwekkendste.

Van Bödö, een tamelijk belangrijk handelsplaatsje, ging het verder naar Trondhjem; daar in de haven vonden wij den ‘Kong Herald’ weder, waarmede wij den terugweg naar Bergen aflegden, van waar wij op de ‘Sirius’ direct naar Christiansand en verder naar Christiania reisden.

De ligging van Christiania aan den langen Christianiafjord is, evenals alle aan het water gelegen groote

[p. 199]

steden, zeer fraai. De stad ligt, uit de haven gezien, lang uitgespreid en draagt met haar talrijke prachtgebouwen geheel en al den stempel eener moderne stad.

Alleen in de voorsteden, die een zeer armzaligen indruk maken, vindt men nog onregelmatige straten en houten hutten. Het landschap rondom de stad maakt minder indruk door grootschheid dan door de harmonische vereeniging van bosch, veld en zee. Zeer interessant is een uitstapje van het omstreeks 3 K.M. verwijderde schiereiland Bygdö, waar zich het kleine, door koning Oskar I gebouwde, lustslot Oskarshall op een 20 M. hooge rots schilderachtig boven de zee verheft. Binnen vindt men een aantal merkwaardige schilderijen van Noorweegsche kunstenaars.

Slechts tien minuten van het kasteeltje, omringd door het bosch, bevindt zich een open plein, waar koning Oskar II een interessante groep van oude Noorweegsche gebouwen uit verschillende deelen van het land heeft laten opzetten, zooals de Stavekerk uit Gol in het Halnigdal, een zeer aardig origineel houten gebouw met rijk snijwerk uit de 12e en 13e eeuw, een boerenhuis uit de vorige eeuw, en andere door ouderdom of schoonheid merkwaardige huizen en gedenkteekenen.

Hier was onze tocht ten einde en wij reisden terug naar Hamburg door de woelige Noordzee.