De Huisvriend. Jaargang 1897-1898

Ida Boy-Ed.

Wij twijfelen er niet aan of het zal den talrijken lezers van ‘De Huisvriend’ hoogst aangenaam zijn eens iets naders te vernemen van de talentvolle schrijfster, wier werken bij hen steeds zeker kunnen zijn van een goed onthaal; wij verheugen ons dus hun een fraai portret van haar te kunnen aanbieden met eenige bijzonderheden uit haar leven en werken.

Mevrouw Boy-Ed werd in 1853 geboren in het dorp Berzedorf, dat juist op de grens ligt van het grondgebied der beide Hansesteden Hamburg en Lubeck en hen beiden gemeenschappelijk toebehoorde. Vandaar dat het wapen van Berzedorf en ook zijn postzegels gevormd waren uit gedeelten der wapens van beide steden: een halve Lubecksche adelaar en anderhalf van de drie torens van Hamburg. In 1865 verkocht Lubeck zijn aandeel aan Hamburg en de ouders der jeugdige Ida vestigden zich in Lubeck. Daar trouwde zij met den heer Karl Boy, het hoofd van een oud handelshuis - ook haar vader behoorde tot den koopmansstand.

Van jongs af was zij een zeer ontwikkeld, vlug kind en voelde zij reeds vroeg den drang tot scheppen, dien zij echter door haar huwelijk ten minste in den beginne onderdrukken moest.

Hoe kon een jonge vrouw met vier kinderen er aan denken haar schrijfsterstalent te ontwikkelen? Op allergelukkigste wijze heeft mevrouw Boy-Ed dit moeilijke raadsel opgelost, toen haar talent haar te machtig werd en zich met geweld baan wilde breken. Zij had vele vooroordeelen bij haar eigen familie te overwinnen; zelfs haar eigen vader, een hoogst begaafd en zelfs ruim denkend man, was haar grootste tegenstander. Later eerst begreep zij dat hij zijn lievelingsdochter het verdriet van een nederlaag had willen besparen.

‘Als zij werkelijk iets kan, dan zet zij het toch door,’ was zijn leuze.

En Ida kende het werkelijk en zij heeft het doorgezet ook. Een jaar lang heeft zij als journaliste in Berlijn gewoond en leerde door dit eigenaardige beroep het leven aldaar grondig kennen.

Zestien jaren lang heeft zij onvermoeid gewerkt, zooals vier en twintig deelen romans en novellen kunnen getuigen; haar werken zijn in het Italiaansch, Zweedsch, Noorsch, Deensch, Hollandsch, Poolsch, Engelsch en Spaansch vertaald geworden, een eer, die zij ten volle verdienen.

Wie ‘Omhoog’ - ‘Twee Zusters’ - ‘Een reine ziel’ enz. gelezen heeft, weet dat deze romans zich gunstig onderscheiden van andere Duitsche damesboeken. Zij zijn lang zoo sentimenteel en zoeterig niet. Haar personen hebben scherp afgeteekende, soms hoekige karakters; zij zijn geen poppen door de schrijfster in beweging gebracht, maar zij leven hun eigen leven, zij handelen voor zich zelf en zouden niet anders kunnen handelen als men hun karakter in aanmerking neemt, zoo logisch komen al hun woorden en daden uit hun innerlijk zieleleven voort.

[p. 105]

De invloed van het Noord-Duitsch element, zoowel op haar stijl als op haar levensopvatting, is dan ook niet te miskennen; zij is nergens zoo op haar plaats dan wanneer zij het leven in de Hansesteden beschrijft, met hun echte grootsteedsche burgertrots en vooroordeelen. Daar deze steden nooit een hof bezaten, missen zij de aristocratie des adels en daardoor ook het kruiperige dat den Duitscher tegenover zijn tallooze prinsen en prinsjes kenmerkt. Iedere familiekring, iedere kliek van vrienden of kennissen voelt zich boven de anderen verheven. Deze hebben meer geld, gene meer wetenschap, deze is wat ouder, die heeft wat minder vooroordeelen, en zoo meer. Bijna ieder hunner heeft een familielid over den oceaan, en dat verruimt hun blik en geeft iets grootsch en koens aan hun levensopvattingen. Maar naast deze grootheid schuilt veel kleins, veel vooroordeel, gebrek aan belangstelling in kunst en literatuur en vooral groote ingenomenheid met zich zelf.

Bovendien brengt Boy-Ed haar personen in steeds nieuwe, verrassende omstandigheden, zoodat geen twee harer romans op elkander gelijken wat hun zoogenaamde fabel betreft.

Het strekt haar zeker tot groote eer dat die kolossale werkzaamheid op het gebied der letteren haar in de uitoefening harer moederplichten in niets heeft geschaad. De innigste vriendschapsband hecht haar aan haar kinderen, sedert zij volwassen zijn.

Jong blijven en de jeugd verstaan dat is volgens haar het geheele geheim der kinderopvoeding. Hoewel reeds 44 jaar oud, voelt zij zich toch nog jong en krachtig en in het volle bezit harer scheppingsphantasie; nergens is zij liever dan onder jongeren van jaren.

Van haar vier kinderen is haar dochter getrouwd, een zoon is zeeofficier, een andere artillerist, en de derde doet overzeesche reizen om ondervinding op te doen en betrekkingen aan te knoopen, ten einde later in de handelszaak van zijn vader te kunnen optreden.

Behalve in den aangenamen omgang met man en kinderen verheugt Ida Boy-Ed zich in een gezelligen vriendenkring, die de talentvolle vrouw met achting en liefde omringt. Haar medeburgers zijn trotsch op haar en geven er haar tallooze bewijzen van, die zij dankbaar aanneemt.

Zij heeft in Lubeck, haar vaderstad, waar zij nog steeds woont en dat zij slechts verlaat om jaarlijks groote reizen te maken, veel gedaan om in den prozaïschen geest der Hansestedelingen belangstelling te wekken voor muziek, tooneel en literatuur.

Van harte zullen zeker de talrijke vereerders en vereersters, die zij ook in ons land bezit, met ons hopen dat het deze begaafde vrouw gegeven mag zijn ons nog op menige smakelijke vrucht van haar rijp talent te vergasten.