De Huisvriend. Jaargang 1896

[p. 353]

Lucht-spoorwegen.
Met illustratiën.

Het gevoel van op een lucht-spoorweg te reizen is heerlijk. Daarbij heeft de eerste reis veel van een waagstuk. De meeste van deze lijnen bevinden zich op zulk een hoogte en de kans om zich te redden bij een ongeluk schijnt zoo gering, dat zeker gevoel van aarzeling, vóór men zich op weg begeeft, meer dan vergeeflijk is.

De steunende kabel, die zich van den eenen top tot den anderen uitstrekt, van boog tot boog springt, de ravijnen overbrugt, en zich als het ware stort van de hoogte naar de diepte beneden in het dal, schijnt een spinneweb zwevend over onpeilbare afgronden en heeft het aanzien van zeer zwak te zijn. En zou zelfs de meest onverschrokkene niet terugdeinzen, en de dapperste zijn adem niet inhouden bij de gedachte midden door de lucht te vliegen over hetgeen op een afstand niet meer lijkt dan een zijden draad?

Maar is men eenmaal op weg, dan heeft men geen tijd voor een andere gedachte dan het onuitsprekelijke genot van het oogenblik. In dit oogenblik voelt men een trilling van opgewondenheid, die men haast bedwelmend kan noemen.

kabelweg te hongkong.

De wagen glijdt weg van zijn anker. Waar een poos geleden alles doodstil was, schijnt nu een orkaan losgebarsten te zijn. Hoorden wij boven ons hoofd het onmuzikale ratelen niet van het wiel, vliegend langs de kabels, die nu zoo dik, zoo niet dikker, schijnen te zijn dan een mannenvuist, dan konden wij ons verbeelden in een gemakkelijken stoel te zitten. Daar is geen schommeling, geen trilling. De wagen, die eerst loodrecht stond, wiegelt een weinig naar één kant. Ver beneden ons schijnt het landschap achteruit te vliegen, sneller en sneller, als smolt het plotseling weg in een ondoordringbare massa van gloeiende kleuren. En gedurende al dezen tijd kan men toch een goed gevuld glas water op armslengte van zich afhouden zonder dat een druppel overvloeit. Een soort van ademlooze opgewondenheid doet iemand wenschen dat de gewaarwording altijd voort mag duren.

En zoo er nog een vonkje angst mocht gloren, zoo kan dit worden uitgedoofd door de gedachte, dat lang vóórdat de kabel breken kon, hij onbruikbaar moest geworden zijn. Men heeft geen botsingen, geen deraillementen te vreezen. De eenige ver verwijderde mogelijkheid voor gevaar zou zijn, indien er een defect aan de machine kwam, tusschen hemel en aarde te blijven hangen.

Om het volste genot te hebben van zulk een luchtreis, moet men een kabelweg uitzoeken, niet aangelegd voor het vervoer van passagiers, maar voor het transport van mineralen in 't een of andere bergland. Men kan niet zeggen dat deze luchtspoorwegen algemeen zijn. Misschien zijn er over het geheel 1000 mijlen in bewerking, een schatting, die eer te ruim dan te gering is. Het eerste en beroemdste voorbeeld van een luchtspoorweg, alleen ingericht voor passagiers, kan men in Hongkong vinden. Deze is privaat eigendom, behoorende aan de eigenaars van een grooten suikermolen op de kust, en werd door hen opgericht om van de koortsachtige vlakte 's avonds terug te keeren naar een sanatorium op de bergen.

Geen groote snelheid is aan dezen fabriekspoorweg toegestaan. Sneller reizen dan 8 of 10 mijlen in het uur zou het voorbijgaan van den wagen over de schragen onveilig maken, daar de onvermijdelijke schok een der passagiers in de ruimte kon doen slingeren en hem werpen in den open muil van den een of anderen gapenden afgrond. Want deze speciale trein bestaat uit niets anders dan uit twee schommelende banken, waarvan elk drie mannen kan dragen, die elkander met hun ruggen steunen. Daar is geen kooi, geen hek, geen steun. Inder-

[p. 354]

daad, 8 mijlen in het uur is een snelheid, die niemand, gewoon op deze lijn te reizen, wenscht te overschrijden.

De groote ijzeren schragen of steunpilaren, miniatuur-Eiffeltorens, klimmen over de hellingen en terreinen van de bergen en staan daar als reusachtige schildwachten op de granietrotsen, die een der meest karakteristieke eigenaardigheden van het eiland zijn.

Als de wagen neerdaalt, over diepe ravijnen en over de oppervlakte van reusachtige waterreservoirs glijdt, dan spreidt een wonderschoon gezicht op de haven zich uit voor het oog - een prachtig watervlak, des te schitterender door het contrast met het naakte en desolate uitzicht van het eiland.

De spoorweg wordt in beweging gebracht door een stoommachine en een eindeloozen kabel; hij is in vele opzichten gelijk aan die, welke langs de steile rotsen van Gibraltar is aangelegd; alleen zijn daar de schragen van hout gemaakt, en terwijl de totale lengte geringer is, gaat de lijn veel loodrechter.

Hier geplant tusschen geraniums en andere bloeiende planten, daar rustend op stevige fondamenten van metselwerk, die van gouvernementswerk getuigen, ondersteunen deze kolossale gevaarten den kabel, waarlangs het materiaal vervoerd werd naar de bovengedeelten der rotsen en die nu gebruikt worden om levensbehoeften en oorlogsammunitie naar boven te zenden.

Ofschoon noch deze spoorweg, noch die van Hongkong zich beroemen kan, op een spanning van ongewone lengte, zoo is toch een afstand van 2000 Engelsche meters zonder eenigen steun niet onmogelijk met kabelwagens, op hetzelfde beginsel aangelegd - een beginsel dat inderdaad sedert onheugelijke tijden in gebruik is geweest.

Het is echter te danken aan den heer W. Carrington, broeder van den kommandant der Engelsche legermacht in Matabeleland, dat het op een grooter en practischer schaal toegepast werd, en de meeste dezer lijnen werden dan ook onder zijn persoonlijk toezicht gemaakt.

Het is op den Pinerolo kabelweg in de Italiaansche Alpen dat de grootste spanning voorkomt. Deze spanning strekt zich uit over drie hellingen. Er zijn twee evenwijdig loopende kabels en aan ieder hangt een bak. Daar het grootste gedeelte van de vracht moet neerdalen, trekt de beladen wagen den ledigen op, terwijl de snelheid, die somtijds vreesaanjagend is, wordt bedwongen door krachtige remmen.

Het mineraal, op deze lijn vervoerd, is Fransche kalk. De bagage, naar boven verzonden, bestaat uit voedsel voor de werklieden en voor de garnizoenen der militaire forten, die hier over het gebergte verspreid zijn. Wie toestemming verkrijgt over deze lijn te reizen, kan rekenen op een gewaarwording waarbij de verrukking van met een Russische sneeuwslede af te glijden niets is. Het gevoel van een aardworm te zijn, waartegen de mensch altijd strijden moet, maakt hier plaats voor een voorgevoel van de vogelvrijheid, tot de oplossing van welk vraagstuk de luchtreis ons nader brengt,

De mand glijdt vroolijk omlaag, de koele berglucht snijdt ons door het gezicht en schijnt ons te doordringen zonder acht te slaan op kleederen, vleesch en beenderen, als waren deze niets dan neteldoek.

Daar de snelheid toeneemt tot 40 of 50 mijlen in het uur, is men verplicht zijn adem in te houden. De blauwe hemel boven, het glinsterende grijs en groen beneden, het sneller wordend geratel van het wiel, de lucht die ons de wangen schijnt te streelen, brengt een genot voort, dat zich onuitwischbaar in het geheugen grift.

Als de lucht-spoorweg van Pinerolo merkwaardig is om zijn grootste spanning, dan kan die, welke laatst opgericht werd in Cape Town, naar de waterwerken op de helling van den Tafelberg, zich verheugen in andere eigenaardigheden, die werkelijk eenig zijn.

Deze waterwerken zijn ontoegankelijk langs gewone wegen, zoo zijn zij van alles afgezonderd. Om ze te bouwen moest de beroemde luchtlijn worden opgericht voor het transport der noodige materialen, en zij blijft nu bestaan voor het geval dat reparatiën noodig zijn en voor het vervoer van inspectie-ambtenaren.

Somtijds is de langs deze lijn reizende passagier 500 voet of meer boven den grond, dan weer wordt de helling steeds steiler tot dat zij bijna loodrecht schijnt, De twee bovenste spanningen zijn de voornaamste eigenaardigheden van deze lijn. Tusschen deze een schraag - een gevaarte in grootsche eenzaamheid, staande op een smalle strook rots, van alle kanten door afgronden omringd.

Zulk een lijn aan te leggen, die alle natuurlijke hinderpalen tart, een gemakkelijken weg baant over diepe ravijnen en wilde bergruggen, is een onderneming, welke den koensten ingenieur kan doen duizelen. Zelfs de kleinste moeilijkheden nemen reusachtige verhoudingen aan. Hoog in de Pyreneeën is een luchtspoor, waarvan de kabels alleen 30 tonnen wegen. Het vervoer van de machinerieën alleen was een taak, niet minder moeilijk dan kostbaar. Eens voltooid, zijn deze lijnen echter fabelachtig goedkoop, want in vroegere dagen kon men in deze 7000 voet boven de zee gelegen mijnen in den winter niet werken, daar de sneeuw den weg voor de muildieren versperde. De eerste helling van deze lijn begint bij den ingang der mijn en vereenigt zich met de tweede over den rand van een 300 voet diepen afgrond. De tweede helling overspant 675 yards, dan volgen er nog twee spanningen, waaronder men 1500 voet lager een miniatuur wereldkaart kan ontdekken. Er zijn zeker menschen genoeg die voor zulk een reis zullen terugschrikken en voor wie het heerlijkste panorama in vogelvlucht over het gebergte al zijn schoonheid zou verliezen, wanneer zij het zien moesten, schommelend op zulk een duizelingwekkende hoogte.

Het zou ons te ver voeren, indien wij alle luchtspoorwegen, over de aarde verspreid, nader wilden beschouwen.

Er is geen lijn, die niet zijn eigenaardige kenmerken heeft, hetzij deze zich vertoonen in het bosch van touwen in Bilbao, in Noordelijk Spanje of wel in de reusachtige steunpilaren van den kabelweg in Sheliff, waarvan de hellingen zich 80 voet boven den grond verheffen.

[p. 355]

In alle deelen der wereld kan men voorbeelden vinden van de volmaaktheid, door menschelijk vernuft in deze richting bereikt, zoodat de mensch, al kan hij niet vliegen, toch de lucht vermag te doorklieven met een snelheid, die in vele gevallen alleen door zijn wensch geregeld wordt.