De Huisvriend. Jaargang 1896

Strijd.
Door M. de Vries.

Haar oogjes fonkelden van drift.

‘Ze zal Daisy verbranden, zegt ze,’ zeide ze met trillende lippen.

‘Verbeeld u, die lieve Daisy in het vuur gooien,’ vervolgde ze met kinderlijken hartstocht haar pop onstuimig tegen zich aandrukkende.

‘Maar het zal niet gebeuren!’ ging ze heftig voort, ‘dan zal ik nog liever....’

Verder kwam het niet. Drift, hartstocht en heftigheid losten zich op in een vloed van tranen en, wanhopig snikkend, strekte het kind haar armpjes uit naar de vreemde dame, bij wie zij bescherming kwam zoeken voor haar lieveling, die zij met de inconsequentie aan haar leeftijd eigen, toen achteloos op den grond liet glijden.

‘Mag Daisy bij u blijven,’ smeekte zij even later, zich opheffende uit de armen, die haar zoo liefderijk omvat hielden.

‘Ze heeft mama en papa kunnen zeggen, maar dat kan ze nu niet meer,’ liet ze er met een bedeesd stemmetje op volgen; haar geweten was op dit punt niet zuiver, ‘en ze is heel zoet, bijna altijd tenminste,’ voegde zij er in de eerlijkheid van haar hartje bij, zich van kort geleden een tooneeltje herinnerende, waarbij ze in gemoede haar eigen oproerige stemming voor Daisy's stoutheid had gehouden.

‘U zal geen last van haar hebben,’ ging ze overredend voort, ‘maar ze kan niet alleen slapen, want ze slaapt altijd bij mij. Van haar mag dat wel niet, maar dan stop ik van te voren Daisy stilletjes in mijn bed,’ en met een slim lachje streelde zij haar zeer gehavenden schat, dien ze inmiddels weder van den grond had opgenomen.

‘Ik zou zelf ook wel bij u willen blijven,’ ging ze peinzend voort, ‘maar dat kan niet om papa, weet u, want ik moet hem 's middags na het eten altijd een uurtje gezelschap houden,’ zei ze, gewichtig opziende naar het ernstige, maar vertrouwen wekkende gelaat voor haar.

‘Ik heet eigenlijk Arnolda,’ verklaarde ze, even over de R struikelende, ‘maar papa noemt me altijd Nolda of Nolly, en als ik heel wild en jongensachtig ben, Nol,’ voegde zij er guitig bij. ‘Die lieve papa,’ riep ze uit in een plotselinge opwelling van teederheid, ‘maar ik moet nu naar huis, anders merkt zij, dat ik weg geweest ben,’ en eer zij er op verdacht was, zat de door dit voorval half verbijsterde dame met de pop op haar schoot alleen en zag het kind ijlings het hek uit en den weg weder oploopen.

Wie of zij toch was, die aardige kleine, wier beschaafde uitspraak en nette kleertjes zoozeer in tegenspraak waren met haar voortdurend alleen ronddwalen?

Enkele weken geleden, kort na haar aankomst in het dorp en in dit huis, had juffrouw Lerooi het kind reeds door de tralies van het hek zien turen en steeds met deze zelfde vuile pop in haar arm, leunde zij daar meermalen, blijkbaar hunkerend naar een vriendelijk woord.

Door het tuintje wandelende, had de juffrouw haar een paar keeren toegesproken en een enkel woord of een knikje tot antwoord gekregen, maar daar was het tot heden bij gebleven. Zij begreep dat het kind in een der naaste huizen woonde en ofschoon zij in haar groote eenzaamheid zeer naar eenigen gezelligen omgang verlangde, wilde ze, door de kleine aan te halen, niet den schijn op zich laden, alsof zij zich daardoor toegang tot de ouders wilde verschaffen. Maar daar straks was het kind opeens in zulk een hevige gemoedsbeweging het tuintje binnengestormd, dat na haar even

[p. 196]

plotseling vertrek, juffrouw Lerooi nog niet van haar verbazing was bekomen.

Wie was de zij over wie de kleine zooeven zoo betreurenswaardig bitter had gesproken, dat kon toch met geen mogelijkheid haar eigen moeder zijn?

Doch de vader dan, van wien zij wel degelijk scheen te houden, was het denkbaar, dat hij met de verwaarloozing van zijn dochtertje bekend zou zijn? Maar dan moest het immers een onmensch wezen!

De juffrouw huiverde. Welk een koude, gevoellooze wereld toch! waarin zulk een aanvallig kind het reeds te kwaad had!

De heer Van der Voort, Arnolda's vader, zat op den avond van dienzelfden dag geruimen tijd somber en in zichzelf gekeerd vóór zijn schrijftafel.

Dien ochtend onverwacht naar huis teruggekeerd, had hij tusschen beiden moeten komen bij een heftig en stuitend tooneel tusschen zijn huishoudster en zijn geliefd eenig dochtertje.

Voor een gering vergrijp was dat kind eerst overdreven berispt en daarna zelfs mishandeld geworden, waartegen haar rechtvaardigheidsgevoel onbewust in verzet kwam.

Toen hij de kamer binnentrad, hield zij met de eene hand stevig haar bedreigd wordende pop omvat, terwijl ze in machtelooze woede de andere wederkeerig dreigend omhoog hief.

Nog zag hij den trek van grenzeloozen haat, die het lieve gezichtje ontsierde, nog hoorde hij haar wanhoopskreet, toen zij hem ontwaarde. En aan wien de schuld?

corsikaansch officier.

corsikaansche melkvrouw.

Hoe had hij zijn belofte, aan zijn stervende vrouw gedaan, tot heden vervuld?

Aan Arnolda's lichamelijk welzijn had niets ontbroken. Alleen voor haar gezondheid was hij buiten blijven wonen, ofschoon het hem voor zijn zaken beter gepast zou hebben altijd in de stad te zijn. Met het oog op haar aanvankelijk zwak gestel, had hij tot heden het onderwijs voor haar achterwege gelaten, en hoewel dat werkelijk overbodig was, hield hij voortdurend toezicht op haar voeding en kleeding; ook op haar uitspraak gaf hij steeds nauwlettend acht, maar verder?

Dien morgen was het hem met verpletterende helderheid duidelijk geworden. Nooit kon een kind meer verlaten zijn en overgeleverd aan ruwheid en willekeur, al de lange uren zijner afwezigheid, en behalve de weinige oogenblikken, dat hij zich met haar had kunnen bezighouden, kon er evenmin een kind ooit meer verstoken zijn van alles wat het voor zijn geestelijke vorming noodig had, dan zijn dochtertje dat tot heden was geweest.

[p. 197]

corsikaansche vrouwen op weg naar de markt.

En om hierin verbetering te brengen, moest allereerst zijn liefdelooze en onbeschaafde huishoudster uit deze omgeving verwijderd worden, maar helaas! zoo hij eenigen prijs op zijn reputatie stelde, kon hij haar niet wegzenden, en dat zij uit eigen beweging zou gaan, daar was geen denken aan. Neen! ze had geheel andere plannen; nog kort geleden had ze getracht hem te overreden haar te trouwen.

En kreunend, als leed hij hevige pijn, verborg Arnolda's vader het aangezicht in zijn handen.

In de daarop volgende drie weken bleef alles schijnbaar hetzelfde, maar in het gemoed van den heer Van der Voort bruisten en woelden nog altijd soms zeer tegenstrijdige aandoeningen.

Hoe had hij tot heden zoo blind kunnen zijn? Maar waar een geschikter persoon voor zijn kind te vinden, en zou die zijn huishouding even goed en voordeelig kunnen besturen als zij dat steeds deed?

‘Kerel!’ zeide nog

[p. 198]

kort geleden een zijner vrienden tot hem, ‘zooals jij dat toch getroffen schijnt te hebben! Je hebt nog steeds dezelfde huishoudster, terwijl ik na mijn vrouw's dood al drie van die perceelen in mijn huis heb gehad. 't Waren alle drie mispunten en deze zal ik ook haar congé weêr moeten geven, want 't is me een raadsel waar ze het geld laat, en het eten, dat ze me voorzet, is dikwijls zoo onsmakelijk, dat ik het niet naar binnen kan krijgen.

“En vuil en slordig! neen, maar! ik word soms vies van mijn eigen kinderen, als ik daar jou dochtertje eens bij bekijk, die is altijd even netjes. Ook moet ik me wezenlijk wel eens schamen, als er iemand bij me in huis komt, zoo'n rommel als het kan zijn.”

Behoefde de heer Van der Voort zich ooit te schamen, als zijn vrienden hem kwamen bezoeken? Neen, nooit! en toch! in weerwil van haar bekwaamheden, stond zijn huishoudster en haar geheele manier van zijn, hem bij den dag meer tegen, afgescheiden zelfs van haar gedrag tegenover zijn kind.

Na de vreeselijke scène op dien ochtend scheen het tusschen Nolly en haar wapenstilstand te zijn geworden. Onbewust ontweek het kind haar zooveel mogelijk. Overigens was de kleine veel opgewekter, en het had zijn aandacht getrokken, dat zij 's middags in hun gezellig uurtje, minder dikwijls dan anders, de verzuchting slaakte, dat mamaatje in plaats van naar de engeltjes in den Hemel te zijn gegaan, liever hier beneden bij haar ware gebleven. Als papa dan naar 't kantoor was, kon zij met ma gaan wandelen, net als Fanny Wildens, het eenige kind van haar eigen stand en leeftijd, waarmede zij weleens in aanraking kwam, het dagelijks met haar mama deed, en als hij dan vroeg waarom ze niet met juffrouw Trits, de huishoudster, ging wandelen, dan zeide Nolly, een pruillipje trekkende, dat zij bijna nooit tijd had, maar dat het toch ook niets prettig was om met haar te wandelen.

Een paar malen had Nolly ervan gesproken, dat ze met de nieuwe buurdame had gepraat, “O! pa, 't is zoo'n lieve juffrouw!” riep ze opgetogen uit, “ze is zoo knap ze kan alles, alles!” herhaalde ze met nadruk, haar handjes in elkaar slaande.

't Was hem eenigszins onverklaarbaar hoe zijn kleine dochter, enkel door die korte gesprekken tot die wetenschap kwam, maar op dat oogenblik dacht hij daar niet verder over. Later zag hij de juffrouw een paar malen, en toen interesseerde haar uiterlijk hem zeer.

Ook zijn huishoudster deed hem mededeelingen omtrent juffrouw Lerooi.

Gestreeld door zijn bijzondere aandacht, vertelde ze hem nauwkeurig hoe de juffrouw heette en dat ze met een oude, lastige moeder in Leiden had gewoond. Dat moest volgens juffrouw Trits een post geweest zijn. Gisteren was ze even bij bakker Van der Keer aangeloopen, om zelf eens over die hooge korsten te spreken, want soms kon men 't halve brood wel wegsnijden, zoo verbrand als het was, en als men er den knecht over aansprak, dan antwoordde hij altijd maar: “De oven is zeker wat heet geweest, maar ik zal er voor zorgen dat het niet weêr gebeurt, juffrouw,” “of” lichtte juffrouw Trits met een welgevallig lachje nader toe, “zooals hij me meestal noemt: Mevrouw.”

Vervolgens was de juffrouw met de vrouw van den bakker, wier zuster met een manufacturier in Leiden was getrouwd, en “die er dus alles van kon weten,” over juffrouw Lerooi aan 't praten geraakt.

Toen de oude mevrouw erg hulpbehoevend werd en juffrouw Lerooi onmogelijk alleen haar moeder meer op had kunnen passen en tegelijk de huishouding waarnemen, had ze de hulp ingeroepen van een meisje, dat bij de zuster van juffrouw van der Keer als naaister aan huis kwam, hoe kon men dus nog zuiverder bron hebben?

Dat meisje had meermalen verzekerd, dat ze nog nooit zulk een lastig mensch had bijgewoond, als die oude mevrouw en dat ze het geduld moest bewonderen, waarmede de juffrouw al die nukken en grillen inwilligde en verdroeg.

En bedroefd dat ze nog geweest moet zijn, toen haar moeder stierf, neen, maar! daar kon men volgens juffrouw Trits met zijn verstand niet bij. Of het moest wezen, dat die moeder om zoo te zeggen van het inkomen meênam, pensioen of zoo, bijvoorbeeld, want het zat er bij de juffrouw tenminste nou niet an.’ Dat kon men zoo aan alles bespeuren. Haar zeer jeugdige dienstbode hield juffrouw Lerooi slechts enkele uren per dag, natuurlijk om haar niet in den kost te hebben. Voorts had juffrouw Trits Zondag haar buurdame naar de kerk zien gaan, ‘maar och grut! zoo pover gekleed’ en niet eens in den rouw, verder behoefde de juffrouw niets meer te zeggen.

Juffrouw Van der Keer had als haar meening te kennen gegeven, dat juffrouw Lerooi er wel aardig uitzag, waarop juffrouw Trits had aangemerkt, dat wat dat betrof, de smaken altijd verschillen, maar dat juffrouw van der Keer aan haar stellig wel beter ‘broodklant’ zou hebben dan aan juffrouw Lerooi, ‘want mager dat 't mensch was!’

De juffrouw van den bakker had toen eens gelachen en gezegd dat dat nog al heel wat verschilde, maar dat een mensch alleen ook niet veel noodig kon hebben en dat zij zich verder hield aanbevolen, want dat ze van haar concurrent in de buurt, bakker Riebels, of zijn brood volstrekt geen kwaad wou spreken, ofschoon men wel eens beweerde, dat hij vroeger bij zijn baas knapjes knoeien had geleerd en men soms ook ‘raar over z'n gewicht sprak,’ maar dat juffrouw Trits altijd maar moest bedenken, dat bakker Riebels slechts twee en juffrouw van der Keer vijf kinderen had, hetgeen deze juffrouw als een groote aanbeveling scheen te beschouwen.

Nadat ze dit had gezegd, bemerkte juffrouw Trits, die bezig was zorgvuldig het ontbijtservies af te wasschen, op eens dat haar heer de kamer had verlaten, zoodat ze altijd in het onzekere is gebleven, tot hoever hij haar mededeelingen had aangehoord.

‘Die man is al net zoo ongedurig als z'n kind,’ overpeinsde ze spijtig, ‘en als hij altijd zoo triestig moest

[p. 199]

wezen als tegenwoordig, dan zou er weinig aardigheid meer aan hem zijn.’

‘'k Zou zeggen dat Nol in den laatsten tijd niet zoo onhandelbaar is als anders,’ zoo zette de juffrouw haar overdenkingen voort, ‘'t schijnt geholpen te hebben, dat ik haar laatst eens een paar goeie meppen heb gegeven, nou ik zal haar eenmaal wel klein krijgen,’ en bij het heuglijk vooruitzicht van dat in waarheid eenige resultaat, dat er van haar opvoedingssysteem verwacht kon worden, glimlachte juffrouw Trits genoegelijk.

Pop Daisy bleef uit het oog van haar vroegere huisgenooten geheimzinnig verdwenen, en Nolly toonde zich niet gezind inlichtingen omtrent haar te verschaffen, zelfs niet aan Jaantje de meid, ofschoon die zich anders nog al in haar vertrouwen mocht verheugen.

Wel had Nolly, op papa's knie zittende, een paar keeren gezegd, dat ze hem heel dicht aan zijn oor een groot geheim vertellen zou, dat vooral niemand anders weten mocht, maar telkens werd zij in haar voornemen gestoord, zoodat ook zelfs papa tot heden niet achter het geheim was gekomen.

Op den dag dat Nolly haar pop bij juffrouw Lerooi had gedeponeerd, was ze een poosje later nog in de gelegenheid geweest, om, zooals het een goede moeder betaamt, Daisy's toiletzaken in orde te brengen. Ze stelde aan de juffrouw een gescheurd nachtjaponnetje, een paar ‘schoone’ kousen en een verkreukt zakdoekje ter hand. Vooral op dit laatste voorwerp maakte ze Daisy's gastvrouw opmerkzaam, want Daisy, zei ze, was altijd erg slordig op haar zakdoeken en liet die gewoonlijk overal slingeren, een nalatigheid, waarover moeder Nolly zelf tehuis meermalen berispt moest worden.

Ook informeerde ze met nadruk of de juffrouw nu Daisy 's avonds wel bij zich in bed nam, maar de juffrouw antwoordde, dat, daar Daisy nu logée was, zij als zoodanig ook alleen moest slapen.

Toen Daisy een paar dagen bij haar was geweest, meende juffrouw Lerooi Nolly met een nieuwe pop te verrassen, maar die verrassing mislukte grootendeels. Die pop was wel heel mooi, maar 't was Daisy niet, verklaarde Nolly. Daisy bleef dus de eerste persoon en werd zelfs later met de kleertjes van de nieuwe pop gekleed, waarin ze een potsierlijk figuur maakte.

Maar had Daisy met schitterend succes het wassen hoofd aan haar schoone mededingster geboden en zag zij zich nu zelfs getooid met het fraaie toiletje van haar tegenpartij, thans begon haar iets te bedreigen, waarvoor het zich liet aanzien, dat zij onverbiddelijk het onderspit zou moeten delven. 't Was de genegenheid van Nolly voor Daisy's gastvrouw en vooral ook de aangename wijze, waarop deze haar kleine bezoekster wist bezig te houden, zoodat Daisy nu reeds tijdens de bezoeken van haar jeugdige eigenares dikwijls geruimen tijd aan haar lot werd overgelaten.

Juffrouw Lerooi zorgde steeds voor de noodige afwisseling en had schik in Nolly's bevattelijkheid, die haar, zij het dan ook op gebrekkige wijze, alles deed nabootsen.

En toch was het genot van Nolly's bezoeken voor de juffrouw niet onvermengd.

Door Nolly's mededeelingen geheel op de hoogte van den stand van zaken gekomen, tenminste wat het kind betrof, verweet zij zich zelf telkens, dat ze op deze wijze de betreurenswaardige en voor zulk een jong kind onbegrijpelijke achterhoudendheid, niet alleen stilzwijgend toeliet, maar haar zelfs daarin sterkte en dus zoodoende medeplichtig werd aan Nolly's geestelijke verwaarloozing.

Wel had ze het kind een paar malen voorgehouden, dat ze het aan haar vader moest vertellen en eerst zijn toestemming moest vragen om haar te bezoeken, maar zwak door de bekoring, die het gezelschap van de kleine op haar uitoefende, had ze na Nolly's bestendige tegenwerping, dat ze dan niet meer zou mogen komen, nimmer verder aangedrongen. Ja! ze moest het erkennen, dan zou er een einde worden gemaakt aan Nolly's bezoeken en wêer even stil en eenzaam, wêer even ledig zou het om en in haar zijn, als vóór den dag toen het kind haar de pop had gebracht. Misschien ware er dan wel een ander kind te vinden, doch met een zucht herhaalde juffrouw Lerooi de woorden, die Nolly met betrekking tot haar pop gebezigd had: ‘Dat was Nolly niet.’

Maar gaf het pas? Zoo begon ze zich zelf te overreden, zoo te tobben en te mijmeren over een kind, dat welbeschouwd niets anders dan een speelpop voor haar was?

Mocht ze, blind voor haar voorrechten, haar vermeende tekortkomingen uitmetende, tot ze zich als een breede, onafzienbare reeks aan haar voordeden, aldus den tijd in zondige ledigheid doorbrengen en dat in een wereld, waarin ook haar hand nog zooveel te doen kon vinden?

Neen! driewerf neen! Na haar moeder's dood had haar lichaam nu genoeg gerust, - haar liefderijk gemoed bespeurde niet eens de geestelijke afmatting waaraan de egoïstische doode haar had blootgesteld.

Ze wou en ze zou nu aan den arbeid gaan, hoe eer hoe liever, en haar geest greep gretig naar dit onschuldige, steeds als onfeilbaar aangeprezen verdoovingsmiddel tegen teleurstelling en verdriet.

Morgen zou ze het kind nogmaals zien te overreden haar terughoudendheid te laten varen en was ze daartoe weder niet te bewegen, dan wilde ze de kleine niet meer ontvangen, hoe hard dat haar ook mocht vallen, ‘want o! Nolly, o! mijn zonneschijntje! ik zal je zoo missen!’ klonk het snikkend door de kamer.

Te midden harer huishoudelijke beslommeringen bedacht juffrouw Trits, dat ze wel eens mocht gaan zien, waar ‘Nol, dat lastige zeeschip,’ nu weêr uithing!

De reden dezer ongewone bezorgdheid was daarin te vinden, dat de heer Van der Voort des morgens niet naar de stad was gegaan en dus ieder oogenblik naar zijn dochtertje kon komen vragen.

Want die man deed tegenwoordig al ‘heel raar,’