De Huisvriend. Jaargang 1895

[p. 88]

Napoleon's geboortehuis.
Met drie gravuren.

Charles Buonaparte - vader van den grooten Napoleon - was een advokaat met een drukke praktijk en

het huis waarin napoleon geboren werd.

vader van een groot gezin, elf kinderen in het geheel. Een warm aanhanger van Paoli, nam hij een werkzaam deel aan de staatkunde van den dag, hij was zeer gastvrij en leefde royaal, een overlevering bevestigd door het bestaan van een ruime balzaal met niet minder dan twaalf vensters (zes aan elke zijde) en breed genoeg om aan het huis van een gewoon edelman beteekenis te geven.

In zijn gastvrijheid werd de heer Buonaparte goed bijgestaan door zijn vrouw Laetitia Ramolino, - de schoonheid van Ajaccio - later bekend als Madame Mère. Toen dan ook in 1790 haar zoon Napoleon de eerste prikkels van eerzucht gevoelde en zijn best deed om den voor hem bijna onbereikbaren post te krijgen van chef de bataillon, offerde M^me Laetitia haar halve fortuin op om haar lieveling dit bevelhebberschap te bezorgen.

Haar huis stond gedurig open voor Napoleon's talrijke beschermers, haar tafel was voor hen altijd gedekt.

‘Matrassen lagen steeds gereed in de kamers en gangen,’ zegt Gregorovius, ‘om zijn gewapende aanhangers dag en nacht te ontvangen.’

Napoleon was nooit zoo opgewonden als op dat tijdstip, hij kon niet slapen, hij dwaalde door de kamers, zijn oogen vol vuur, zijn ziel vol hartstocht. Misschien was hij minder ontroerd, toen hij later de keizerlijke kroon onder zijn bereik had, dan toen hij den rang van majoor in de Corsikaansche garde verwierf.

In andere opzichten schijnen de heer en mevrouw Buonaparte hun talrijke familie met zekere ouderwetsche strengheid te hebben opgevoed. De jonge Napoleon trachtte zich wel is waar reeds vroeg vrij te maken, maar totdat zijn invloed zich deed gevoelen, ging de opvoeding van broers en zusters volgens een vasten regel.

Slaap, studie, uitspanning, gebed, wandelen, eten, alles

[p. 89]

had zijn bepaald uur. In hun huiselijk leven konden de Buonaparte's aangezien worden als een voorbeeldige familie, zeer aan elkander gehecht en een model voor de stad, waarvan zij later de trots werden.

Om het huis van Napoleon binnen te gaan, moeten wij eerst de hoofddeur ontdekken; en dat is zoo gemakkelijk niet als het wel schijnt, want de bedoelde deur staat in zulk een donkere en morsige zijstraat, dat men die meer dan eens kan voorbijloopen, zonder het opschrift: ‘Casa Buonaparte’ op te merken, dat er boven staat.

Het zou ook niet gemakkelijk geweest zijn, dit te ontcijferen, zonder een verdwaald zonnestraaltje uit een schitterend tuintje juist tegenover - een onverwachte oasis van licht in die anders zoo donkere en benauwde gang.

Na den sleutel van den concierge te hebben gekregen, klimt men naar de eerste verdieping. In den regel beginnen alle Corsikaansche huizen op de eerste verdieping. Zelfs in de hotels van Bastia zijn alle keukens boven, het gelijkvloers is overgelaten aan varkens, paarden, vee en gevogelte - met welke aangename resultaten, kan men zich gemakkelijker

kamer, waarin napoleon geboren werd.

verbeelden dan beschrijven.

Voor zoover het zindelijkheid betreft, maakt de Casa Buonaparte een gunstige uitzondering op den regel, maar daar woont ook geen levend wezen op het gelijkvloers of in de vestibule. De trappen van steen met ijzeren hek stijgen van de voordeur recht op naar boven en scheiden zich in tweeën op een portaal, aan weerszijden waarvan zich twee rijk gebeeldhouwde deuren bevinden.

Onder de trappen verraadt een gesloten deur vertrekken tot huishoudelijk gebruik; onder het geheele huis zijn trouwens groote kelders of gewelven, die hun openingen hebben in de verschillende straten, waardoor het huis van drie kanten omringd is.

Deze verscheidenheid van uitgangen had wel zijn nut in deze stormachtige dagen, want toen Napoleon eens met Paoli ongenoegen had gehad, liet de laatste hem als een verrader der Corsikaansche zaak arresteeren. Het was door een geheime deur in den vloer zijner slaapkamer, dat de jonge Napoleon in den kelder daalde en in staat werd gesteld zich te begeven naar een in de haven liggend schip. Was hij gevangen genomen, dan zou hij naar alle waarschijnlijkheid doodgeschoten zijn en de geschiedenis van Europa had in de volgende eeuw een geheel anderen loop genomen.

Op de eerste verdieping waar de trap uitkomt, leidt een dubbele deur, rechts, zonder portaal of antichambre - dadelijk naar een groot vierkant salon. Een twintigtal stoelen en twee groote sofa's staan in het midden - hetgeen eenig denkbeeld geeft van de ruimte der kamers - rondom een wit marmeren tafel in donker hout gemonteerd, boven welke een gesneden kristallen kroon hangt. Een groote spiegel ook in gewoon donker hout hangt boven den marmeren schoorsteenmantel en de kleine ouderwetsche piano van mevrouw Laetitia staat in een hoek bij het eenzame venster; niettegenstaande deze stijve schikking ziet de kamer er toch prettig en huiselijk uit.

De naaste kamer was het kantoor van den heer Buonaparte en deze advokaat moet een zeer goeden smaak hebben gehad, want zelfs zijn groot bureau was gemaakt van ingelegd hout en langs de randen versierd met sierlijke stukjes lapis lazuli en andere kostbare steenen, verder een grooten spiegel, in fijn opengewerkte vergulde lijst en een artistieke wit marmeren groep voor den schoorsteen, Venus voorstellend met Cupido spelend. De vloer is evenals die van de meeste kamers in Corsika geplaveid met kleine zeshoekige roode

[p. 90]

steentjes, de vensters komen aan een kant op het terras uit - dat, ook rood geplaveid, de geheele lengte langs de balzaal innam en als een buitenverbinding dienst doet met de andere kamers.

't Is waar dat het terras door de achtergevels omringd wordt door oude huizen met vermolmde, maar schilderachtige oude balkons - waarover vele bontkleurige lompen te drogen hangen; het wordt echter tot een hoogte van zes voet beschut door een met klimop begroeid traliewerk en was zonder twijfel eens een veilige en aangename speelplaats voor de vele hoopvolle telgen der familie.

Dicht bij den ingang der derde kamer hangt een kleine ets van Napoleon te paard, een schooljongenswerk van den overleden keizerlijken Prins. Het huis behoort nu

balzaal in het huis van napoleon's vader te ajaccio.

keizerin Eugenie toe en er is iets aandoenlijks in de naijverige zorg, waarmede zij op alle manieren getracht heeft de herinnering van haar zoon aan die zijner beroemde voorgangers vast te knoopen.

Zoo staat in het stadhuis zijn beeld tegenover den krullebol van den kleinen koning van Rome en hier in de Casa Buonaparte bevindt zich zijn buste, in het midden van den met kleine Cupido's versierden schoorsteenmantel, die de kamer van mevrouw Laetitia versiert. Vreemd dat juist deze belangwekkendste kamer eigenlijk niets is dan een soort van doorgang. Eenigen beweren dat het slechts een tijdelijke inrichting was, daar haar slaapkamer toen verbouwd werd.

Zeker is het, dat in dezen soort van gang de groote Napoleon geboren werd.

Een wonderlijk, oud ledekant is het eerste wat onze aandacht opwekt. Het heeft drakenpooten en is in twee tinten groen beschilderd. Maar het was niet het bed met de drakenpooten, dat bestemd was den aanstaanden keizer te ontvangen.

De geschiedenis verhaalt dat mevrouw Laetitia naar de Mis was, op het feest van Maria ten Hemelopneming en dat zij in de kathedraal zijnde, zich ongesteld voelde. Gelukkig bevond zich haar draagstoel in de nabijheid, zij werd naar huis gedragen en op de naaste rustbank neergezet in de gangkamer, waarvan wij spraken. Zoo snel ging alles in het werk, dat er geen tijd meer was voor verdere toebereidsels en aldus gebeurde het, dat op een kleine sofa met gedraaide pooten, Napoleon I werd geboren. Het verhaal, dat deze met een tapijt bedekt was, tooneelen voorstellend uit den Ilias, schijnt niet vereenigbaar met den eleganten vorm van het meubel. Het is nu bekleed met verschoten groen zijden brocade, dat er al zeer oud en versleten uitziet.

Na de historische sofa is in deze kamer het meest de aandacht waard een zeer groot ivoren stuk van verwonderlijk fijn snijwerk, uit Egypte door Napoleon aan zijn moeder gezonden. Het onderwerp, de Geboorte van Bethlehem, is wel op eenigszins vreemde wijze behandeld. Joseph en Maria zitten in een kamer, verdiept in de beschouwing van het Kind, en de herders met hun spaden op de schouders staan buiten en kijken door de vensters.

De eetkamer (no. 4), rechts latend en links afslaande, komen wij in de reeds vermelde balzaal. Madame Laetitia hield zeker veel van de weerkaatsing van haar mooi gezichtje, want wij telden hier niet minder dan zestien spiegels, een grooten aan elk uiteinde en de andere smalle paneelen tusschen de ramen. De zes ramen

[p. 91]

links reikten tot den grond, deze gaven vrijen toegang tot het terras en in plaats van de gewone roode tegels was de vloer hier een zoogenaamd parket, glad genoeg om op te dansen.

De kamer daarnaast was de rookkamer no. 6, en no. 7, weer daarnaast, de kamer altijd gereed voor Napoleon, wanneer hij als jong officier onder het vaderlijke dak terugkeerde.

‘Gij zijt de oudste der familie,’ zeide later kardinaal Fesch tot zijn neef Joseph, ‘maar bedenk, dat Napoleon haar hoofd is.’

En het feit, dat hem alleen onder alle acht kinderen een kamer werd toegestaan, op deze verdieping, kan als een bewijs worden aangezien van het overheerschende standpunt dat hij innam bij de leiding der familiezaken.

Geen spiegels in deze kamer, een gewoon houten ledekant, een armoedig kastje in den muur - twee of drie tafels, dat is alles. Maar in den vloer, dicht bij het voeteneinde van het bed, ziet men nog het geheime valluik, waardoor Napoleon ontsnapte bij de gelegenheid boven vermeld.

De laatste kamer der suite, no. 8 is een klein cabinet de toilette, en het eenige belangwekkende voorwerp daarin is de draagstoel van elegante Louis XIV teekening, waarin madame Laetitia naar huis werd gedragen van de kathedraal op den dag van Napoleon's geboorte.

Er bestaan vele portretten van Napoleon's moeder, maar als wij wenschen te weten hoe zijn vader er uitzag, moeten wij naar het stadhuis, waar hij in advokaten-costuum heet afgebeeld te zijn. Als dat zoo is, dan is 't voor het eerst dat wij hooren van een advokaat, pleitend in wit zijden pantalon en karmozijn rood fluweelen rok, dik met goud geborduurd; zoo is hij afgeschilderd. Een knap man, niet bepaald schoon, met helderen gelaatstint, zwart haar en groote zwarte oogen, een zwakken mond, zeer weinig gelijkend op de sterk geteekende lippen van zijn beroemden zoon. Het schijnt dat Charles Buonaparte opgestaan is van een gouden troon, staande naast een rood fluweelen tafel, zijn uitgestrekte arm in automatische beweging naar een verre zee gericht. Zijn wenkbrauwen zijn zeer hoog opgelicht, als stond hij verwonderd over zijn vreemde omgeving en in aanmerking genomen, dat hij in betrekkelijke armoede stierf, terwijl Napoleon nog een jongen was, zou het wel interessant zijn te weten, wanneer en onder welke omstandigheden dit portret geschilderd werd.

Wij hebben geen ruimte meer om melding te maken van andere belangwekkende portretten van de familie Buonaparte, maar moeten toch even stilstaan voor een allerliefste kleine buste van den koning van Rome, door Canossa, en opmerken hoe bij dit nog zoo jonge kind reeds de sterke, volle hals van den vader en de vaste vierkante kin zichtbaar zijn; liever nemen wij een rijtuig en rijden naar een uitgestrekt plein, even buiten de stad, waar evenals voorheen de trompetten schetteren en de soldaten dagelijks exerceeren.

Daar op een kleinen grasheuvel, door met olijfboomen bedekte hellingen omringd, liggen drie of vier groote rotsblokken, een soort van boog of natuurlijk grotwerk vormend, in welker schaduw de knaap Napoleon dikwijls uren lang placht te liggen, de troepen ziende exerceeren en droomende van militairen roem.

En alweer gaan wij de stad binnen en bezoeken het graf der schoone Laetitia Ramolino.

Zij ligt in de zwart marmeren nis van een donker achthoekig gewelf, onder de kapel opgericht door haar halfbroeder, kardinaal Fesch, een somber Panthéonachtig gebouw met geen andere merkwaardigheid dan de dooden, welke het bevat.

Een mooi meisje, veertien jaar oud, van een onbekende provinciestad, trouwt een man, even weinig bekend als zij. Zij krijgen een groot gezin en hebben veel zorg hoe hun allen een plaats in de maatschappij te bezorgen. En die zelfde kinderen steken eens hun handen uit naar de machtigste kronen van Europa, rukken ze van de hoofden der ongenaakbaarste Majesteiten van Europa en dragen ze in het volle aanschijn der wereld.

Napoleon wordt keizer van Frankrijk,

Joseph koning van Spanje,

Louis koning van Holland,

Jerôme koning van Westphalen,

Pauline en Elise, gehuwd met Italiaansche prinsen.

En Caroline koningin van Napels!

Deze bijna ongelooflijke feiten worden in herinnering gebracht op den muur ten Noorden van het hoogaltaar, en rechtvaardigen het trotsch eenvoudige opschrift op de marmeren tombe:

Hier rust Laetitia Ramolino,

De moeder van Koningen.